خانه: تفاوت میان نسخه‌ها

خانه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۵۶

۶٬۶۰۷ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ ژوئن ۲۰۲۱

←‏خانه‌های پیشینیان

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۰

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 ==خانه‌های پیشینیان==
-[[قرآن]] ضمن یادکردهای [[تاریخی]] برخی [[اقوام]] هلاک شده برای [[عبرت‌گیری]] [[مؤمنان]]، اطلاعاتی درباره شیوه خانه‌سازی آنان به دست می‌دهد: در [[آیه]] ۵۸ [[قصص]] / ۲۸ به شکلی کلی و بی‌اشاره به نام اقوام هلاک شده پیشین، از برجای ماندن خانه‌های آنان سخن می‌راند که خود دلیلی بر وجود [[تمدن]] و رونق خانه‌سازی در میان آنان بوده است:  "وکَم اَهلَکنا مِن قَریةٍ بَطِرَت مَعیشَتَها فَتِلکَ مَسـکِنُهُم لَم تُسکَن مِن بَعدِهِم اِلاّ قَلیلاً وکُنّا نَحنُ الورِثین ". برخی مراد از  "الا قلیلاً " را در جمله  "لَم تُسکَن مِن بَعدِهِم اِلاّ قَلیلاً " [[سکونت]] یک شب یا نیمه روزی برخی رهگذران در خانه‌های به جای مانده از اقوام نابود شده؛<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۶۱۴؛ البحر المحیط، ج ۸، ص ۳۱۶. </ref> ولی بعضی آن را شمار کمی از [[خانه‌ها]] دانسته‌اند که پس از هلاک [[قوم]] هنوز بر جای مانده بود. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۳، ص ۳۰۱؛ البحرالمحیط، ج ۸، ص ۳۱۶. </ref> در آیه ۴۵ [[حجّ]] / ۲۲ از این خانه‌ها به  "فَهِیَ خاوِیةٌ عَلی عُروشِها " یاد می‌شود که برخی  "خاویه " را به [[سلامت]] ماندن خانه‌ها از ویرانی در حالی که کسی ساکن آنها نیست؛<ref>تفسیر بیضاوی، ج ۴، ص ۷۴. </ref> اما بیشتر [[مفسران]] آن را به ساقط شدن [[تفسیر]] کرده و گفته‌اند دیوارهای این‌گونه خانه‌ها بر سقف آنها فرود آمده و ویران شده‌اند. <ref>تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۴۶۳؛ الکشاف، ج ۳، ص ۱۶۱؛ کشف الاسرار، ج ۶، ص ۳۸۳. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+[[قرآن]] ضمن یادکردهای [[تاریخی]] برخی [[اقوام]] هلاک شده برای [[عبرت‌گیری]] [[مؤمنان]]، اطلاعاتی درباره شیوه خانه‌سازی آنان به دست می‌دهد: در [[آیه]] {{متن قرآن|وَكَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ بَطِرَتْ مَعِيشَتَهَا فَتِلْكَ مَسَاكِنُهُمْ لَمْ تُسْكَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا وَكُنَّا نَحْنُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و چه بسیار شهرهایی را نابود کردیم که (مردم آنها) در زندگی خویش سرمستی می‌کردند  و اینک این خانه‌های آنهاست که پس از آنها جز اندکی، خالی مانده است و ماییم که وارثیم» سوره قصص، آیه ۵۸.</ref> به شکلی کلی و بی‌اشاره به نام اقوام هلاک شده پیشین، از برجای ماندن خانه‌های آنان سخن می‌راند که خود دلیلی بر وجود [[تمدن]] و رونق خانه‌سازی در میان آنان بوده است. برخی مراد از  {{متن قرآن|إِلَّا قَلِيلًا}} را در جمله  {{متن قرآن|لَمْ تُسْكَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ إِلَّا قَلِيلًا}} [[سکونت]] یک شب یا نیمه روزی برخی رهگذران در خانه‌های به جای مانده از اقوام نابود شده؛<ref>تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۶۱۴؛ البحر المحیط، ج ۸، ص ۳۱۶. </ref> ولی بعضی آن را شمار کمی از [[خانه‌ها]] دانسته‌اند که پس از هلاک [[قوم]] هنوز بر جای مانده بود. <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۳، ص ۳۰۱؛ البحرالمحیط، ج ۸، ص ۳۱۶. </ref> در آیه {{متن قرآن|فَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَشِيدٍ}}<ref>«و چه بسا شهرهایی را نابود کردیم که (مردم آنها) ستمگر بودند و (اینک خانه‌هایی) فرو ریخته‌اند  و (بسا) چاه‌هایی فرو نهاده و کاخ‌هایی بلند (که به جا مانده‌اند!)» سوره حج، آیه ۴۵.</ref> از این خانه‌ها به  {{متن قرآن|فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا}} یاد می‌شود که برخی  {{متن قرآن|خَاوِيَةٌ}} را به [[سلامت]] ماندن خانه‌ها از ویرانی در حالی که کسی ساکن آنها نیست؛<ref>تفسیر بیضاوی، ج ۴، ص ۷۴. </ref> اما بیشتر [[مفسران]] آن را به ساقط شدن [[تفسیر]] کرده و گفته‌اند دیوارهای این‌گونه خانه‌ها بر سقف آنها فرود آمده و ویران شده‌اند <ref> تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۴۶۳؛ الکشاف، ج ۳، ص ۱۶۱؛ کشف الاسرار، ج ۶، ص ۳۸۳. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 ===[[خانه]] [[نوح]]===
-نوح در آیه ۲۸ نوح / ۷۱ برای [[پدر]] و [[مادر]] خویش و مؤمنانی که به [[خانه]] او وارد شوند، به شکلی خاص و برای مردان و [[زنان]] [[مؤمن]] به گونه‌ای عام، [[غفران الهی]] را خواسته است:  "رَبِّ اغفِر لی ولِولِدَیَّ ولِمَن دَخَلَ بَیتِیَ مُؤمِنـًا ولِلمُؤمِنینَ والمُؤمِنـتِ. "... مفسران در مراد از  "لِمَن دَخَلَ بَیتِی " به [[اختلاف]] [[سخن]] گفته‌اند: بیشترشان آن را به معنای عمارت و ساختمان دانسته و برخی آن را به [[خانه]] و مکان سکونت [[نوح]]{{ع}} معنا کرده <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۵۴۹؛ تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۴۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۳۱۴. </ref> و بعضی آن را [[صومعه]]،<ref>تفسیر سمعانی، ج ۶، ص ۶۱. </ref> مصلا <ref> نک: جامع البیان، ج ۲۹، ص ۶۴. </ref> و [[مسجد]] <ref>التبیان، ج۱۰، ص۱۴۲؛ کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۶۴. </ref> دانسته‌اند؛ در نگاهی دیگر نیز به [[کشتی نوح]] <ref>تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۴۸؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص ۱۴۷؛ الکشاف، ج ۴، ص ۶۲۱. </ref> [[تفسیر]] شده است. در مقابل، برخی آن را دارای معنایی کنایی یعنی [[دعا]] برای کسانی دانسته که در زمره [[مؤمنان]] و [[یاوران]] آن [[حضرت]] قرار گرفته‌اند. <ref>البحر المحیط، ج ۱۰، ص ۲۸۹؛ تقریب‌القرآن، ج ۵، ص ۵۲۴. </ref> بر این پایه،  "مؤمنا " در [[آیه]] را تکرار  "لِمَن دَخَلَ بَیتِی " دانسته‌اند؛ با این تفاوت که ورود در [[دین]] می‌تواند ظاهری باشد و  "مؤمنا " گویاست که نوح{{ع}} تنها برای کسانی دعا کرده که ورودشان در دین، همراه [[صداقت]] بوده است. <ref>التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص ۶۶۰. </ref> در [[تفاسیر]] [[مأثور]] نیز  "دَخَلَ بَیتِی " به [[ولایت]] معنا شده است. <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۸۸؛ البرهان، ج ۵، ص ۵۰۲ - ۵۰۳؛ نور الثقلین، ج ۵، ص ۴۲۹. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+نوح در آیه {{متن قرآن|رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ مُؤْمِنًا وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَلَا تَزِدِ الظَّالِمِينَ إِلَّا تَبَارًا}}<ref>«پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را و هر که را به خانه من با ایمان درآید و مردان و زنان مؤمن را بیامرز و ستمگران را جز تباهی میفزای» سوره نوح، آیه ۲۸.</ref> برای [[پدر]] و [[مادر]] خویش و مؤمنانی که به [[خانه]] او وارد شوند، به شکلی خاص و برای مردان و [[زنان]] [[مؤمن]] به گونه‌ای عام، [[غفران الهی]] را خواسته است. مفسران در مراد از  {{متن قرآن|لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ}} به [[اختلاف]] [[سخن]] گفته‌اند: بیشترشان آن را به معنای عمارت و ساختمان دانسته و برخی آن را به [[خانه]] و مکان سکونت [[نوح]]{{ع}} معنا کرده <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۵۴۹؛ تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۴۸؛ تفسیر قرطبی، ج ۱۸، ص ۳۱۴. </ref> و بعضی آن را [[صومعه]]،<ref>تفسیر سمعانی، ج ۶، ص ۶۱. </ref> مصلا <ref> نک: جامع البیان، ج ۲۹، ص ۶۴. </ref> و [[مسجد]] <ref>التبیان، ج۱۰، ص۱۴۲؛ کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۶۴. </ref> دانسته‌اند؛ در نگاهی دیگر نیز به [[کشتی نوح]] <ref>تفسیر ثعلبی، ج ۱۰، ص ۴۸؛ التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص ۱۴۷؛ الکشاف، ج ۴، ص ۶۲۱. </ref> [[تفسیر]] شده است. در مقابل، برخی آن را دارای معنایی کنایی یعنی [[دعا]] برای کسانی دانسته که در زمره [[مؤمنان]] و [[یاوران]] آن [[حضرت]] قرار گرفته‌اند. <ref>البحر المحیط، ج ۱۰، ص ۲۸۹؛ تقریب‌القرآن، ج ۵، ص ۵۲۴. </ref> بر این پایه،  {{متن قرآن|مُؤْمِنًا}} در [[آیه]] را تکرار  {{متن قرآن|لِمَنْ دَخَلَ بَيْتِيَ}} دانسته‌اند؛ با این تفاوت که ورود در [[دین]] می‌تواند ظاهری باشد و {{متن قرآن|مُؤْمِنًا}} گویاست که نوح{{ع}} تنها برای کسانی دعا کرده که ورودشان در دین، همراه [[صداقت]] بوده است. <ref>التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص ۶۶۰. </ref> در [[تفاسیر]] [[مأثور]] نیز  {{متن قرآن|دَخَلَ بَيْتِيَ}} به [[ولایت]] معنا شده است<ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۸۸؛ البرهان، ج ۵، ص ۵۰۲ - ۵۰۳؛ نور الثقلین، ج ۵، ص ۴۲۹. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 === [[قوم عاد]]===
-[[قرآن]] از خانه‌های قوم عاد و مهارت آنان در خانه‌سازی یاد می‌کند و بناهای آنان را از جهت ساخت بی‌نظیر می‌داند:  "اَلَم تَرَ کَیفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِعاد * اِرَمَ ذاتِ العِماد * اَلَّتی لَم یخلَق مِثلُها فِی البِلـد ". ([[فجر]] / ۸۹، ۶ - ۸) <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷ - ۷۳۸؛ الجدید، ج ۷، ص ۳۶۴. </ref> برخی  "[[ذات العماد]] " را سازه‌های بلند و دارای ستون‌های فراوان دانسته‌اند. <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷؛ المحرر الوجیز، ج ۵، ص ۴۷۸؛ تفسیر بغوی، ج ۵، ص ۲۴۹. </ref> داستان افسانه‌ای [[بهشت]] [[شداد]]، درباره ساخت و سازهای این [[قوم]] است. براساس نقل افسانه‌گونه ابن‌منبه، [[عربی]] که در [[بادیه]] شترش را می‌کاوید، به شکلی اتفاقی به آن بهشت رسید. <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷ - ۷۳۸؛ بیان المعانی، ج ۱، ص ۱۴۵. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+[[قرآن]] از خانه‌های قوم عاد و مهارت آنان در خانه‌سازی یاد می‌کند و بناهای آنان را از جهت ساخت بی‌نظیر می‌داند:  {{متن قرآن| أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلادِ }}<ref>«آیا درنیافته‌ای  که پروردگارت با قوم عاد چه کرد؟ با (مردم شهر) «ارم» که دارای ستون‌های بزرگ بود، که مانند آن در میان شهرها نیافریده‌اند» سوره فجر، آیه ۶-۸.</ref>.<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷ - ۷۳۸؛ الجدید، ج ۷، ص ۳۶۴. </ref> برخی  {{متن قرآن|ذَاتِ الْعِمَادِ}} را سازه‌های بلند و دارای ستون‌های فراوان دانسته‌اند. <ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷؛ المحرر الوجیز، ج ۵، ص ۴۷۸؛ تفسیر بغوی، ج ۵، ص ۲۴۹. </ref> داستان افسانه‌ای [[بهشت]] [[شداد]]، درباره ساخت و سازهای این [[قوم]] است. براساس نقل افسانه‌گونه ابن‌منبه، [[عربی]] که در [[بادیه]] شترش را می‌کاوید، به شکلی اتفاقی به آن بهشت رسید<ref>مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۷۳۷ - ۷۳۸؛ بیان المعانی، ج ۱، ص ۱۴۵. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 === [[قوم ثمود]]===
-[[قرآن]] از خانه‌سازی قوم ثمود نیز یاد می‌کند و براین پایه، منطقه جغرافیایی جای [[زندگی]] قوم ثمود دارای دو بخش دشت و کوهستان بوده و آنان که مردمی [[متمدن]] و [[آگاه]] به [[فنون]] خانه‌سازی و قصرسازی بودند،<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۶۷۹؛ تفسیر نور، ج۴، ص ۱۰۳. </ref> در دشت‌ها قصرسازی می‌کرده؛ نیز با تراشیدن سنگ‌ها در [[دل]] کوه‌ها [[خانه]] می‌ساخته‌اند:  "تَتَّخِذونَ مِن سُهولِها قُصورًا وتَنحِتونَ الجِبالَ بُیوتـًا ". ([[اعراف]] / ۷، ۷۴) [[مفسران]]، [[قصور]] را به معنای خانه‌های بلند و باشکوه دانسته‌اند و بر اساس این [[آیه]] و آیه ۳۲ اعراف / ۷ ساختن خانه‌های مرتفع را روا دانسته <ref>التبیان، ج ۴، ص ۴۵۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۲۳۹؛ المنیر، ج ۸، ص ۲۷۷. </ref> و در سبب روی آوردن قوم ثمود به کوه‌ها برای خانه‌سازی گفته‌اند: چون خانه‌های آنان در دشت برای طول عمرشان کافی نبود،<ref> تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۲۳۹؛ ارشاد الاذهان، ص ۱۶۵؛ الاصفی، ج ۱، ص ۳۸۱. </ref>
+[[قرآن]] از خانه‌سازی قوم ثمود نیز یاد می‌کند و براین پایه، منطقه جغرافیایی جای [[زندگی]] قوم ثمود دارای دو بخش دشت و کوهستان بوده و آنان که مردمی [[متمدن]] و [[آگاه]] به [[فنون]] خانه‌سازی و قصرسازی بودند، <ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۶۷۹؛ تفسیر نور، ج۴، ص ۱۰۳. </ref> در دشت‌ها قصرسازی می‌کرده؛ نیز با تراشیدن سنگ‌ها در [[دل]] کوه‌ها [[خانه]] می‌ساخته‌اند:  {{متن قرآن|وَاذْكُرُوا إِذْ جَعَلَكُمْ خُلَفَاءَ مِنْ بَعْدِ عَادٍ وَبَوَّأَكُمْ فِي الْأَرْضِ تَتَّخِذُونَ مِنْ سُهُولِهَا قُصُورًا وَتَنْحِتُونَ الْجِبَالَ بُيُوتًا فَاذْكُرُوا آلَاءَ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}}<ref>«و یاد کنید آنگاه را که شما را جانشینانی پس از (قوم) عاد قرار داد و در این سرزمین جای داد که در هامون آن کاخ‌ها می‌سازید و کوه‌ها را برای خانه‌سازی می‌تراشید پس نعمت‌های خداوند را به یاد آورید و در این سرزمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره اعراف، آیه ۷۴.</ref> [[مفسران]]، [[قصور]] را به معنای خانه‌های بلند و باشکوه دانسته‌اند و بر اساس این [[آیه]] و آیه {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ بگو: آن (ها) در زندگی این جهان برای کسانی است که ایمان آورده‌اند، در روز رستخیز (نیز) ویژه (ی مؤمنان) است؛ این چنین ما آیات خود را برای گروهی که دانشورند روشن می‌داریم» سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref> ساختن خانه‌های مرتفع را روا دانسته <ref>التبیان، ج ۴، ص ۴۵۰؛ تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۲۳۹؛ المنیر، ج ۸، ص ۲۷۷. </ref> و در سبب روی آوردن قوم ثمود به کوه‌ها برای خانه‌سازی گفته‌اند: چون خانه‌های آنان در دشت برای طول عمرشان کافی نبود،<ref> تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۲۳۹؛ ارشاد الاذهان، ص ۱۶۵؛ الاصفی، ج ۱، ص ۳۸۱. </ref>
-  با مهارتی که داشتند به کوه‌ها رو آورده:  "وتَنحِتونَ مِنَ الجِبالِ بُیوتـًا فـرِهین " و با تراش سنگ‌ها ([[فجر]] / ۸۹، ۹) خانه‌هایی با دوام بیشتر می‌ساختند. برخی نیز [[راز]] خانه‌سازی آنان در [[کوه]] را در [[امان]] بودن از باد و [[باران]] و سرمای زمستان دانسته‌اند. <ref> مجمع‌البیان، ج ۴، ص ۶۷۹؛ المنیر، ج ۸، ص ۲۶۹، ۲۷۴. </ref> از آنجا که قرآن خانه‌های خالی این نابود شدگان را برای [[عبرت]] دیگران نشانه نهاده است:  "فَتِلکَ بُیوتُهُم خاویةً بِما ظَـلَموا اِنَّ فی ذلِکَ لَأیةً لِقَومٍ یعلَمون " (نمل / ۲۷، ۵۲) می‌توان گفت [[گمان]] آنان از خانه‌سازی در [[کوه]] در [[امان]] ماندن از [[بلایا]] و [[عذاب]] به جهت [[استحکام]] بیشتر کوه‌ها بوده است. <ref>جامع البیان، ج ۱۴، ص ۳۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۹، ص ۱۵۷. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+  با مهارتی که داشتند به کوه‌ها رو آورده: {{متن قرآن|وَتَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا فَارِهِينَ}}<ref>«و از (دل) کوه‌ها استادانه خانه‌هایی می‌تراشید» سوره شعراء، آیه ۱۴۹.</ref>. برخی نیز [[راز]] خانه‌سازی آنان در [[کوه]] را در [[امان]] بودن از باد و [[باران]] و سرمای زمستان دانسته‌اند. <ref> مجمع‌البیان، ج ۴، ص ۶۷۹؛ المنیر، ج ۸، ص ۲۶۹، ۲۷۴. </ref> از آنجا که قرآن خانه‌های خالی این نابود شدگان را برای [[عبرت]] دیگران نشانه نهاده است:  {{متن قرآن|فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خَاوِيَةً بِمَا ظَلَمُوا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«و این خانه‌های (فرو ریخته و) خالی  آنهاست برای ستمی که روا داشتند؛ بی‌گمان در این، نشانه‌ای است برای گروهی که دانایند» سوره نمل، آیه ۵۲.</ref> می‌توان گفت [[گمان]] آنان از خانه‌سازی در [[کوه]] در [[امان]] ماندن از [[بلایا]] و [[عذاب]] به جهت [[استحکام]] بیشتر کوه‌ها بوده است<ref>جامع البیان، ج ۱۴، ص ۳۴؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۹، ص ۱۵۷. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 ===[[قوم شعیب]]===
-[[خدا]] از هلاک قوم شعیب با دو تعبیر یاد می‌کند:  "... فَاَصبَحوا فی دارِهِم جـثِمین " (عنکبوت / ۲۹، ۳۷)؛  "فَاَصبَحوا فی دِیـرِهِم جـثِمین ". ([[هود]] / ۱۱، ۹۴) گرچه برخی دیار را به [[لشکرگاه]] یا [[خیمه‌گاه]] معنا کرده‌اند،<ref>خزانة الادب، ج ۴، ص ۲۱۳. </ref> بعضی از [[مفسران]] به قرینه  "دار " در [[آیه]] ۳۷ عنکبوت / ۲۹ نیز آیه ۹۱ [[اعراف]] / ۷ دیار را جمع دار دانسته و معتقدند قوم شعیب در خانه‌های خود گرفتار [[عذاب الهی]] و خاکستر شدند. <ref> تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۶۳۲ - ۶۳۳؛ تفسیر بیضاوی، ج ۴، ص ۱۹۴. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+[[خدا]] از هلاک قوم شعیب با دو تعبیر یاد می‌کند:  {{متن قرآن|فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ}}<ref>«پس او را دروغگو شمردند آنگاه زلزله آنان را فرو گرفت و در خانه‌شان از پا افتادند» سوره عنکبوت، آیه ۳۷.</ref>، {{متن قرآن|وَلَمَّا جَاءَ أَمْرُنَا نَجَّيْنَا شُعَيْبًا وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَأَخَذَتِ الَّذِينَ ظَلَمُوا الصَّيْحَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دِيَارِهِمْ جَاثِمِينَ}}<ref>«و چون «امر» ما دررسید شعیب و مؤمنان همراه او را با بخشایشی از سوی خویش رهایی بخشیدیم و بانگ آسمانی ستمگران را فرو گرفت و در خانه‌های خود از پا در افتادند» سوره هود، آیه ۹۴.</ref> گرچه برخی دیار را به [[لشکرگاه]] یا [[خیمه‌گاه]] معنا کرده‌اند،<ref>خزانة الادب، ج ۴، ص ۲۱۳. </ref> بعضی از [[مفسران]] به قرینه  "دار " در [[آیه]] {{متن قرآن|فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ}}<ref>«پس او را دروغگو شمردند آنگاه زلزله آنان را فرو گرفت و در خانه‌شان از پا افتادند» سوره عنکبوت، آیه ۳۷.</ref> نیز آیه {{متن قرآن|فَأَخَذَتْهُمُ الرَّجْفَةُ فَأَصْبَحُوا فِي دَارِهِمْ جَاثِمِينَ}}<ref>«آنگاه زمین‌لرزه آنان را فرو گرفت و در خانه‌شان از پا در آمدند» سوره اعراف، آیه ۷۸.</ref> دیار را جمع دار دانسته و معتقدند قوم شعیب در خانه‌های خود گرفتار [[عذاب الهی]] و خاکستر شدند<ref> تفسیر سمرقندی، ج ۲، ص ۶۳۲ - ۶۳۳؛ تفسیر بیضاوی، ج ۴، ص ۱۹۴. </ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 === دوران [[یوسف]]{{ع}}===
-[[صنعت]] خانه‌سازی در [[روزگار]] یوسف{{ع}} فراوان رونق داشته و به نظر می‌رسد [[صاحب منصبان]] در آن دوران برای خانه‌های خویش درهای متعدد می‌ساختند. بر اساس گفته مفسران، وقتی [[زلیخا]] از یوسف{{ع}} قصد کامجویی داشت، [[حضرت]] را به درون [[خانه]] خواند و درها را بست:  "ورودَتهُ الَّتی هُوَ فی بَیتِها عَن نَفسِهِ وغَلَّقَتِ الاَبوب ". (یوسف / ۱۲، ۲۳) <ref>بیان المعانی، ج ۳، ص ۱۸۹ - ۱۹۰؛ اطیب‌البیان، ج ۷، ص ۱۷۶ - ۱۷۷. </ref> مفسران، [[خانه]] زلیخا را دارای ۷ دَرِ تو در تو دانسته <ref>الکشاف، ج ۲، ص ۴۵۵؛ لباب‌التأویل، ج ۲، ص ۵۲۰؛ بیان‌المعانی، ج ۳، ص ۳۵۲. </ref> و گفته‌اند [[راز]] ساختن درهای متعدد برای خانه، [[سختی]] دسترسی غیر [[اهل]] خانه به آن بوده است. <ref>نک: تفسیر خسروی، ج ۴، ص ۳۷۶؛ نیز رک: تفسیر آسان، ج ۸، ص ۹۰. </ref> بر اساس برداشت برخی از آیه ۳۴ زخرف / ۴۳ که ساختن درهای گوناگون برای یک خانه را نشانه جلال و [[شکوه]] آن خانه دانسته‌اند <ref> نمونه، ج ۲۱، ص ۵۶ - ۵۷. </ref> به نظر می‌رسد درخواست [[نامشروع]] [[زلیخا]] از [[یوسف]]{{ع}} در درون قصر خود بوده است که درهای متعددی <ref>نک: الفرقان، ج ۱۵، ص ۵۹. </ref> در جوانب آن پدید آمده بودند. به احتمال، روند خانه‌سازی پس از دوران یوسف{{ع}} به اوج خود رسید، از این رو [[قرآن]] از خانه‌های [[فرعونیان]] <ref>تفسیر بیضاوی، ج ۵، ص ۱۰۱؛ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۴۰. </ref> به [[مقام]] [[کریم]] یاد می‌کند:  "کَم تَرَکوا... *... مَقامٍ کَریم ". (دخان / ۴۴، ۲۵ - ۲۶).<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
+[[صنعت]] خانه‌سازی در [[روزگار]] یوسف{{ع}} فراوان رونق داشته و به نظر می‌رسد [[صاحب منصبان]] در آن دوران برای خانه‌های خویش درهای متعدد می‌ساختند. بر اساس گفته مفسران، وقتی [[زلیخا]] از یوسف{{ع}} قصد کامجویی داشت، [[حضرت]] را به درون [[خانه]] خواند و درها را بست:  {{متن قرآن|وَرَاوَدَتْهُ الَّتِي هُوَ فِي بَيْتِهَا عَنْ نَفْسِهِ وَغَلَّقَتِ الْأَبْوَابَ وَقَالَتْ هَيْتَ لَكَ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّي أَحْسَنَ مَثْوَايَ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«و آن زن که یوسف در خانه‌اش بود از او، کام خواست  و درها را بست و گفت: پیش آی که از آن توام ! (یوسف) گفت: پناه بر خداوند! او  پرورنده من است، جایگاه مرا نیکو داشته است، بی‌گمان ستمکاران رستگار نمی‌گردند» سوره یوسف، آیه ۲۳.</ref>.<ref>بیان المعانی، ج ۳، ص ۱۸۹ - ۱۹۰؛ اطیب‌البیان، ج ۷، ص ۱۷۶ - ۱۷۷. </ref> مفسران، [[خانه]] زلیخا را دارای ۷ دَرِ تو در تو دانسته <ref>الکشاف، ج ۲، ص ۴۵۵؛ لباب‌التأویل، ج ۲، ص ۵۲۰؛ بیان‌المعانی، ج ۳، ص ۳۵۲. </ref> و گفته‌اند [[راز]] ساختن درهای متعدد برای خانه، [[سختی]] دسترسی غیر [[اهل]] خانه به آن بوده است. <ref>نک: تفسیر خسروی، ج ۴، ص ۳۷۶؛ نیز رک: تفسیر آسان، ج ۸، ص ۹۰. </ref> بر اساس برداشت برخی از آیه {{متن قرآن|وَلِبُيُوتِهِمْ أَبْوَابًا وَسُرُرًا عَلَيْهَا يَتَّكِئُونَ}}<ref>«و برای خانه‌هایشان درهایی می‌ساختیم و تخت‌هایی می‌نهادیم که بر آن پشت دهند» سوره زخرف، آیه ۳۴.</ref> که ساختن درهای گوناگون برای یک خانه را نشانه جلال و [[شکوه]] آن خانه دانسته‌اند <ref> نمونه، ج ۲۱، ص ۵۶ - ۵۷. </ref> به نظر می‌رسد درخواست [[نامشروع]] [[زلیخا]] از [[یوسف]]{{ع}} در درون قصر خود بوده است که درهای متعددی <ref>نک: الفرقان، ج ۱۵، ص ۵۹. </ref> در جوانب آن پدید آمده بودند. به احتمال، روند خانه‌سازی پس از دوران یوسف{{ع}} به اوج خود رسید، از این رو [[قرآن]] از خانه‌های [[فرعونیان]] <ref>تفسیر بیضاوی، ج ۵، ص ۱۰۱؛ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۴۰. </ref> به [[مقام]] [[کریم]] یاد می‌کند:  {{متن قرآن| كَمْ تَرَكُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ }}<ref>«چه بسیار بوستان‌ها و چشمه‌ها که از خود باز نهادند و کشتزارها و کاخ‌هایی ارزشمند را» سوره دخان، آیه ۲۵-۲۶.</ref>.<ref>[[ حسین علی یوسف‌زاده|یوسف‌زاده]] و [[مرضیه قدمی|قدمی]]، [[خانه (مقاله)|مقاله  "خانه "]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۱.</ref>
 === [[قوم]] [[بنی اسراییل]]===
 قرآن در بخشی از حوادث [[قوم بنی‌اسرائیل]]، از [[وحی]] به [[موسی]] و [[هارون]]{{ع}} برای ساخت خانه‌هایی برای [[بنی‌اسرائیل]] خبر می‌دهد:  "واَوحَینا اِلی موسی واَخیهِ اَن تَبَوَّءا لِقَومِکُما بِمِصرَ بُیوتـًا واجعَلوا بُیوتَکُم قِبلَةً ". ([[یونس]] / ۱۰، ۸۷) [[مفسران]]، جمله  "واجعَلوا بُیوتَکُم قِبلَةً " را به [[دستور]] [[فرعون]] برای ویرانی کنائس مرتبط می‌دانند که سبب [[ترس]] بنی‌اسرائیل شد و متعاقب آن، [[خدا]] به [[عبادت]] در [[خانه‌ها]] [[فرمان]] داد. <ref>معانی‌القرآن، ج ۱، ص ۴۴۷؛ تفسیر ثعلبی، ج ۵، ص ۱۴۴؛ تفسیر بغوی، ج ۲، ص ۴۳۱. </ref> مفسران در معنای [[قبله]] متفاوت سخن گفته‌اند: گرچه دستور به برپایی عبادت رو به سوی [[بیت‌المقدس]]<ref> احکام القرآن، ابن عربی، ج ۳، ص ۱۰۵۵. </ref> و عبادت رو به [[کعبه]] از دیدگاه‌های مهم در [[تفسیر]] این جمله‌اند،<ref> التبیان، ج ۵، ص ۴۲۲. </ref> بعضی آن را به معنای ساختن خانه‌ها روبه‌روی هم دانسته‌اند <ref>جامع‌البیان، ج ۱۱، ص ۱۰۷؛ جوامع‌الجامع، ج ۲، ص ۱۲۵؛ غرائب القرآن، ج ۳، ص ۶۰۶. </ref> که این کار احتمالاً به جهت نزدیک بودن [[قوم بنی اسرائیل]] به یکدیگر و [[یاری]] به یکدیگر بوده است.