پرش به محتوا

جهان‌بینی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' آنرا ' به ' آن را '
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پانویس2}} +{{پانویس}}))
جز (جایگزینی متن - ' آنرا ' به ' آن را ')
خط ۲۱: خط ۲۱:
[[جهان‌بینی]] از منظر [[علم کلام]] یعنی سلسله [[اعتقادات]] و بینش‌های کلی و هماهنگ دربارۀ [[جهان]] و [[انسان]]؛ طبق این معنا [[سیستم]] [[عقیدتی]] و اصولی هر [[دین]] را [[جهان‌بینی]] آن [[دین]] تشکیل می‌دهد. درواقع [[جهان‌بینی]] [[کلامی]] یعنی "[[جهان‌شناسی]]" نه "[[جهان]] [[احساس]]ی". [[جهان‌بینی]] به مسألۀ [[شناخت]] مربوط می‌‌شود. بنابراین، [[جهان‌بینی]] از مختصات [[انسان]] است و به نیروی [[اندیشه]] و [[تفکر]] و [[قدرت]] ارزیابی [[انسان]] از مجموع هستی بستگی دارد؛ برخلاف [[جهان]] [[احساس]]ی که میان [[انسان]] و حیوان مشترک است. بسیاری از حیوانات از نظر [[جهان]] [[احساس]]ی از [[انسان]] پیشرفته‌ترند، یا به [[دلیل]] اینکه از برخی حواس برخوردارند که [[انسان‌ها]] فاقد آنها هستند و یا حواس مشترک آنها بسیار حساس‌تر از [[انسان]] هاست.
[[جهان‌بینی]] از منظر [[علم کلام]] یعنی سلسله [[اعتقادات]] و بینش‌های کلی و هماهنگ دربارۀ [[جهان]] و [[انسان]]؛ طبق این معنا [[سیستم]] [[عقیدتی]] و اصولی هر [[دین]] را [[جهان‌بینی]] آن [[دین]] تشکیل می‌دهد. درواقع [[جهان‌بینی]] [[کلامی]] یعنی "[[جهان‌شناسی]]" نه "[[جهان]] [[احساس]]ی". [[جهان‌بینی]] به مسألۀ [[شناخت]] مربوط می‌‌شود. بنابراین، [[جهان‌بینی]] از مختصات [[انسان]] است و به نیروی [[اندیشه]] و [[تفکر]] و [[قدرت]] ارزیابی [[انسان]] از مجموع هستی بستگی دارد؛ برخلاف [[جهان]] [[احساس]]ی که میان [[انسان]] و حیوان مشترک است. بسیاری از حیوانات از نظر [[جهان]] [[احساس]]ی از [[انسان]] پیشرفته‌ترند، یا به [[دلیل]] اینکه از برخی حواس برخوردارند که [[انسان‌ها]] فاقد آنها هستند و یا حواس مشترک آنها بسیار حساس‌تر از [[انسان]] هاست.


باید دانست [[احساس]]، عاملی غیر از [[شناخت]] است. در واقع تفاوت [[انسان]] با سایر جانداران در همین است؛ به آن معنا که سایر جانداران، [[جهان]] را فقط [[احساس]] می‌‌کنند؛ اما [[انسان]]، علاوه بر [[احساس]] [[جهان]]، به [[شناخت]] [[جهان]] راه می‌‌یابد و آنرا [[تفسیر]] می‌‌کند؛ یا لااقل می‌‌تواند [[جهان]] را بشناسد و [[تفسیر]] نماید<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۵-۹۷؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۳۲۶.</ref>.
باید دانست [[احساس]]، عاملی غیر از [[شناخت]] است. در واقع تفاوت [[انسان]] با سایر جانداران در همین است؛ به آن معنا که سایر جانداران، [[جهان]] را فقط [[احساس]] می‌‌کنند؛ اما [[انسان]]، علاوه بر [[احساس]] [[جهان]]، به [[شناخت]] [[جهان]] راه می‌‌یابد و آن را [[تفسیر]] می‌‌کند؛ یا لااقل می‌‌تواند [[جهان]] را بشناسد و [[تفسیر]] نماید<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۹۵-۹۷؛ [[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۳۲۶.</ref>.


====اسلوب [[جهان‌بینی]] [[کلامی]]====
====اسلوب [[جهان‌بینی]] [[کلامی]]====
[[جهان‌بینی]] [[کلامی]]، داری اسلوب و برنامۀ خاصی است که برای ایجاد این شاکله باید دارای شرایط زیر باشد:
[[جهان‌بینی]] [[کلامی]]، داری اسلوب و برنامۀ خاصی است که برای ایجاد این شاکله باید دارای شرایط زیر باشد:
#[[جهان‌بینی]] باید قابل اثبات و [[استدلال]] باشد: منطقی بودن به حیات و [[زندگی]] [[انسان]] معنا دهد. منطقی بودن یک [[جهان‌بینی]]، زمینۀ پذیرش [[عقلی]] آنرا فراهم کرده و آنرا در [[اندیشه‌ها]] قابل قبول می‌‌کند و ابهام و تاریکی‌هایی را که در عمل کردن به آموزه‌ها و شاخص‌های [[جهان‌بینی]] وجود دارد برطرف می‌‌سازد.
#[[جهان‌بینی]] باید قابل اثبات و [[استدلال]] باشد: منطقی بودن به حیات و [[زندگی]] [[انسان]] معنا دهد. منطقی بودن یک [[جهان‌بینی]]، زمینۀ پذیرش [[عقلی]] آن را فراهم کرده و آن را در [[اندیشه‌ها]] قابل قبول می‌‌کند و ابهام و تاریکی‌هایی را که در عمل کردن به آموزه‌ها و شاخص‌های [[جهان‌بینی]] وجود دارد برطرف می‌‌سازد.
#[[جهان‌بینی]] باید به حیات و [[زندگی]] [[انسان]] معنا دهد.
#[[جهان‌بینی]] باید به حیات و [[زندگی]] [[انسان]] معنا دهد.
#[[جهان‌بینی]] باید آرمان‌ساز و شوق‌انگیز باشد: آرمان‌ساز بودن [[جهان‌بینی]] یک [[مکتب]]، نشان دهندۀ [[جاذبه]] و [[قدرت]] و [[پویایی]] آن [[مکتب]] است.
#[[جهان‌بینی]] باید آرمان‌ساز و شوق‌انگیز باشد: آرمان‌ساز بودن [[جهان‌بینی]] یک [[مکتب]]، نشان دهندۀ [[جاذبه]] و [[قدرت]] و [[پویایی]] آن [[مکتب]] است.
خط ۵۹: خط ۵۹:
====دوم: جهان‌بینی علمی====
====دوم: جهان‌بینی علمی====
{{اصلی|جهان‌بینی علمی}}
{{اصلی|جهان‌بینی علمی}}
جهان‌بینی علمی، جزء‌شناسی است نه کل‌شناسی، [[علم]]، ما را به وضع جزئی [[جهان]] آشنا می‌کند نه به شکل و قیافه و [[شخصیت]] کل جهان، جهان‌بینی علمی [[علما]] مانند فیل‌شناسی مردمی است که در [[تاریکی]]، فیل را لمس می‌کردند؛ آنکه گوش فیل را لمس کرده بود، فیل را به شکل ستون و آنکه پشتش را لمس کرده بود آنرا به شکل تخت می‌پنداشت<ref>مجموعه آثار، ج۲، ص۷۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۳۲۶.</ref>
جهان‌بینی علمی، جزء‌شناسی است نه کل‌شناسی، [[علم]]، ما را به وضع جزئی [[جهان]] آشنا می‌کند نه به شکل و قیافه و [[شخصیت]] کل جهان، جهان‌بینی علمی [[علما]] مانند فیل‌شناسی مردمی است که در [[تاریکی]]، فیل را لمس می‌کردند؛ آنکه گوش فیل را لمس کرده بود، فیل را به شکل ستون و آنکه پشتش را لمس کرده بود آن را به شکل تخت می‌پنداشت<ref>مجموعه آثار، ج۲، ص۷۸.</ref>.<ref>[[محمد علی زکریایی|زکریایی، محمد علی]]، [[فرهنگ مطهر (کتاب)|فرهنگ مطهر]]، ص ۳۲۶.</ref>


====سوم: جهان‌بینی فلسفی====
====سوم: جهان‌بینی فلسفی====
۲۱۸٬۱۹۱

ویرایش