پرش به محتوا

تفسیر قمی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۰: خط ۵۰:
تفسیر قمی از جمله [[تفاسیر]] [[روایی]] است که همه [[سوره‌ها]] را شامل می‌شود؛ هر چند که تفسیر آن شامل همه [[آیات]] نشده بلکه [[تفسیر آیات]] به صورت گزینشی انجام گرفته است. نویسنده ابتدا بخشی از یک [[آیه]] را نقل می‌کند و سپس به تفسیر آن بر اساس [[روایات]] می‌پردازد. در این اثر روایاتی که بیانگر [[فضیلت]] سوره‌ها و قرائت آنها است نقل گردیده است. تفسیر [[سوره حمد]] و بقره آن، با روایاتی تفسیر شده که از علی بن ابراهیم نقل گردیده است ولی از [[سوره آل عمران]] تا پایان [[قرآن]]، بیشتر روایات [[ابوجارود]] و دیگران آورده شده است.
تفسیر قمی از جمله [[تفاسیر]] [[روایی]] است که همه [[سوره‌ها]] را شامل می‌شود؛ هر چند که تفسیر آن شامل همه [[آیات]] نشده بلکه [[تفسیر آیات]] به صورت گزینشی انجام گرفته است. نویسنده ابتدا بخشی از یک [[آیه]] را نقل می‌کند و سپس به تفسیر آن بر اساس [[روایات]] می‌پردازد. در این اثر روایاتی که بیانگر [[فضیلت]] سوره‌ها و قرائت آنها است نقل گردیده است. تفسیر [[سوره حمد]] و بقره آن، با روایاتی تفسیر شده که از علی بن ابراهیم نقل گردیده است ولی از [[سوره آل عمران]] تا پایان [[قرآن]]، بیشتر روایات [[ابوجارود]] و دیگران آورده شده است.


در سراسر این [[تفسیر روایی]] علاوه بر [[نقل روایات]]، تأویلات فراوانی دیده می‌شود، [[تأویل]] اموری همچون [[غصب حق]] [[آل محمد]] و [[وعده خداوند]] بر [[یاری]] آنها و [[اخبار]] مربوط به [[رجعت]]. مثلاً در آغاز [[سوره بقره]] بر حسب روایتی که از [[امام صادق]]{{ع}} نقل نموده آیه {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> به [[حضرت علی]]{{ع}} تأویل شده است. این‌گونه تأویلات در این کتاب که بخش قابل توجهی را تشکیل می‌دهد به تفاسیر متأخران مانند: «الصافی، [[تفسیر کنز الدقائق (کتاب)|تفسیر کنز الدقائق]]»، «[[تفسیر نور الثقلین (کتاب)|تفسیر نور الثقلین]]» و «[[البرهان (کتاب)|البرهان]]»، نیز سرایت کرده است.
در سراسر این [[تفسیر روایی]] علاوه بر [[نقل روایات]]، تأویلات فراوانی دیده می‌شود، [[تأویل]] اموری همچون [[غصب حق]] [[آل محمد]] و [[وعده خداوند]] بر [[یاری]] آنها و [[اخبار]] مربوط به [[رجعت]]. مثلاً در آغاز [[سوره بقره]] بر حسب روایتی که از [[امام صادق]]{{ع}} نقل نموده آیه {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> به [[حضرت علی]]{{ع}} تأویل شده است. این‌گونه تأویلات در این کتاب که بخش قابل توجهی را تشکیل می‌دهد به تفاسیر متأخران مانند: «[[تفسیر صافی (کتاب)|تفسیر الصافی]]، [[تفسیر کنز الدقائق (کتاب)|تفسیر کنز الدقائق]]»، «[[تفسیر نور الثقلین (کتاب)|تفسیر نور الثقلین]]» و «[[ البرهان فی تفسیر القرآن (کتاب)|البرهان]]»، نیز سرایت کرده است.


در مقدمه این تفسیر مباحث [[ناسخ و منسوخ]]، [[محکم و متشابه]]، خاص و عام، مقدم و موخر، آنچه لفظش جمع ولی مصداقش مفرد و بالعکس و آنچه ماضی است ولی مراد از آن مستقبل است و بالعکس دیده می‌شود. در این [[تفسیر]] کوتاه در واقع نقل و شرح با هم درآمیخته و گاهی مرز مشخصی میان آنها دیده نمی‌شود. با این که ذوق [[تفسیری]] [[مفسر]] و دقت‌های ادبی و واژه‌شناسی دقیق او را نباید نادیده انگاشت ولی [[روایات]] [[سست]] و نامعقول و حتّی روایات دالّ بر [[تحریف]] هم؛ در این تفسیر جای گرفته است. از دیگر ویژگی‌های [[تفسیر روایی]] فوق، این است که شماری از روایات آن به صورت مستند و بقیه به‌گونه غیر مستند در آن نقل شده است. روایات [[اسرائیلیات]] هم به وفور در آن دیده می‌شود. ولی در مجموع هم روایات قابل قبول و هم توجیهات پذیرفته تفسیری در این اثر، کم نیست و به عنوان [[میراث]] مورد توجه [[شیعی]] باید بخش بخش آنها به صورت تحقیقی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد<ref>تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، به کوشش گروهی از محققان، قم، دارالحجه ۱۴۲۶ق.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[تفسیر قمی (مقاله)|مقاله «تفسیر قمی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
در مقدمه این تفسیر مباحث [[ناسخ و منسوخ]]، [[محکم و متشابه]]، خاص و عام، مقدم و موخر، آنچه لفظش جمع ولی مصداقش مفرد و بالعکس و آنچه ماضی است ولی مراد از آن مستقبل است و بالعکس دیده می‌شود. در این [[تفسیر]] کوتاه در واقع نقل و شرح با هم درآمیخته و گاهی مرز مشخصی میان آنها دیده نمی‌شود. با این که ذوق [[تفسیری]] [[مفسر]] و دقت‌های ادبی و واژه‌شناسی دقیق او را نباید نادیده انگاشت ولی [[روایات]] [[سست]] و نامعقول و حتّی روایات دالّ بر [[تحریف]] هم؛ در این تفسیر جای گرفته است. از دیگر ویژگی‌های [[تفسیر روایی]] فوق، این است که شماری از روایات آن به صورت مستند و بقیه به‌گونه غیر مستند در آن نقل شده است. روایات [[اسرائیلیات]] هم به وفور در آن دیده می‌شود. ولی در مجموع هم روایات قابل قبول و هم توجیهات پذیرفته تفسیری در این اثر، کم نیست و به عنوان [[میراث]] مورد توجه [[شیعی]] باید بخش بخش آنها به صورت تحقیقی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد<ref>تفسیر القمی، علی بن ابراهیم قمی، به کوشش گروهی از محققان، قم، دارالحجه ۱۴۲۶ق.</ref>.<ref>[[محمد علی کوشا|کوشا، محمد علی]]، [[تفسیر قمی (مقاله)|مقاله «تفسیر قمی»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]].</ref>
۱۱۵٬۲۱۳

ویرایش