سفر امام حسین از مکه تا کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

#'''نکته فقهی''': [[شهرت]] یافته که امام حسین{{ع}} در روز ترویه، [[حج]] خود را به عمره تبدیل کرد و از مکه، خارج شد. گویا مبدأ اصلی این شهرت، [[سخن]] شماری از مقتل‌نگاران و [[سیره‌نویسان]] است<ref>در الإرشاد آمده است: حسین{{ع}} چون خواست به سوی عراق برود، طواف کعبه و سعی بین صفا و مروه را انجام داد و از احرام، با تقصیر بیرون آمد و آن را عمره قرار داد؛ چراکه نمی‌توانست حج را به پایان برساند (ر.ک: الإرشاد، ج۲، ص۶۷؛ مثیر الأحزان، ص۳۸).</ref>. از جمله، [[علامه مجلسی]] در تبیین علت رفتن [[امام]]{{ع}} از [[مدینه]] به [[مکه]] و خروج از مکه در موسم [[حج]]، گفته است: از خبرهای گذشته، برایت روشن شد که [[امام حسین]]{{ع}} از [[ترس]] کشته شدن، از مدینه به مکه گریخت و همین طور، پس از آنکه دریافت آنها می‌خواهند غافلگیرانه او را بکشند، از مکه هم رفت تا جایی که برایش فراهم نشد که حجش را به پایان ببرد. پس او - که [[جان]] من و [[پدر]] و [[مادر]] و فرزندانم، فدای او باد! - از [[احرام]]، خارج شد و نگران و چشم [[انتظار]]، از مکه بیرون رفت. آنان - که [[خدا]] لعنتشان کند! - همه مناطق را بر او تنگ کردند و جایی برای [[گریز]] او نگذاشتند. در کتاب‌های معتبری دیدم که [[یزید]]، [[عمرو بن سعید بن عاص]] را با سپاهی [[عظیم]]، راهی کرد و او را [[مسئول]] [[حج]] قرار داد و [[امیر]] حج‌گزاران کرد، در حالی که به او سفارش کرده بود که امام حسین{{ع}} را پنهانی دستگیر کند و اگر نشد، [[ترور]] کند. [[عمرو بن سعید]]، سی تن از [[امویان]] شیطان‌صفت را در لابه‌لای حج گزاران فرستاد و [[دستور]] داد که در هر حال و وضعیتی که ممکن شد، امام حسین{{ع}} را بکشند؛ ولی امام{{ع}} زمانی که متوجه ماجرا شد، از [[احرام حج]]، بیرون آمد و [[عمره]] [[تمتع]] را به عمره مفرده تبدیل کرد<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۹۹.</ref>. ولی این سخن، قابل قبول نیست؛ زیرا: اولاً، [[روایت]] [[معاویة بن عمار]] و نیز روایت [[ابراهیم]] بن [[عمیر]] [[یمانی]] - که از نظر [[سند]]، معتبرند-، به روشنی دلالت دارند که عمره امام حسین{{ع}}، عمره مفرده بوده، نه عمره تمتع. بنا بر این، امام{{ع}} هنگام خروج از مکه، اساساً [[محرم]] نبوده و از این جهت، مشکلی نداشته است. متن [[روایت]] [[معاویة بن عمار]]، این است که وی از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: تفاوت کسی که [[عمره]] [[تمتع]] انجام می‌دهد، با عمره گزار مفرده چیست؟ ایشان فرمود:{{متن حدیث|إِنَّ‏ الْمُتَمَتِّعَ‏ مُرْتَبِطٌ بِالْحَجِّ‏ وَ الْمُعْتَمِرَ إِذَا فَرَغَ مِنْهَا ذَهَبَ حَيْثُ شَاءَ وَ قَدِ اعْتَمَرَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ{{ع}} فِي ذِي الْحِجَّةِ ثُمَّ رَاحَ يَوْمَ التَّرْوِيَةِ إِلَى الْعِرَاقِ وَ النَّاسُ يَرُوحُونَ إِلَى مِنًى وَ لَا بَأْسَ بِالْعُمْرَةِ فِي ذِي الْحِجَّةِ لِمَنْ لَا يُرِيدُ الْحَجَّ}}<ref>الکافی، ج۴، ص۵۳۵، ح۴؛ تهذیب الأحکام، ج۵، ص۴۳۷، ح۱۵۱۹.</ref>. [[اعمال]] عمره‌گزار متمتع، به [[حج]]، متصل می‌شود؛ اما عمره‌گزار مفرده، وقتی فارغ شد، هر جا که بخواهد، می‌رود. [[حسین بن علی]]{{ع}} در [[ذی حجه]]، عمره مفرده گزارد و در [[روز]] ترویه، عازم [[عراق]] شد، در حالی که [[مردم]]، عازم [[منا]] بودند، و اشکالی ندارد که کسی که قصد حج ندارد، در ماه ذی حجه، عمره مفرده به جا آورد. ثانیاً، از نظر [[فقهی]]، تبدیل [[احرام حج]] به عمره، صحیح نیست و کسی که [[محرم]] به احرام حج است، اگر نتواند حجش را به انجام برساند، تنها با [[قربانی کردن]]، از [[احرام]] بیرون می‌آید<ref>ر.ک: تهذیب الأحکام، ج۱۲، ص۳۴۹؛ تقریرات الحج، گلپایگانی، ج۱، ص۵۸.</ref> و حج او تبدیل به عمره نمی‌گردد. [[فقیه]] بزرگوار [[آیت الله]] [[سید محسن حکیم]]، در این باره می‌گوید: این که در برخی از کتاب‌های [[مقتل]] آمده است که [[امام حسین]]{{ع}} عمره‌اش را به عمره مفرده تبدیل کرد - که نشان می‌دهد ایشان، عمره تمتع به جا آورده بوده و از آن، به عمره مفرده [[عدول]] کرده است-، در برابر [[احادیث]] وارد شده از [[اهل بیت]]{{عم}}، قابل [[اعتماد]] نیست<ref>مستمسک العروة الوثقی، ج۱۱، ص۱۹۲.</ref>. [[بدیهی]] است که اگر دلیل قابل اعتمادی وجود داشت که امام حسین{{ع}} احرام حج خود را به عمره تبدیل کرده است، [[فقها]] بر خلاف آن، [[فتوا]] نمی‌دادند؛ اما همان‌طور که اشاره شد، نه تنها دلیلی بر این نکته وجود ندارد، بلکه دلایلی بر خلاف آن نیز در دست است.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۳۸۹.</ref>

بر پایه صحیح‌ترین گزارش‌ها، کاروان امام حسین{{ع}} پس از چهار ماه و پنج [[روز]] اقامت در مکه، روز سه [[شنبه]] هشتم [[ذی حجه]] [[سال]] شصت [[هجری]]، مکه را به سوی [[کوفه]] ترک کرد؛ اما هنگامی که به نزدیکی کوفه رسید، به دلیل ممانعت [[سپاهیان]] [[ابن زیاد]]، مجبور به فرود آمدن در کربلا گردید. گفتنی است که [[امام]]{{ع}} در آغاز حرکت، به جای آنکه از مکه به سوی شمال [[شرق]] و [[منزل]] صفاح (نخستین منزل مسیر مکه به کوفه) برود، به سمت تنعیم در شمال [[غرب]] و در مسیر [[مدینه]]، حرکت کرد و بدین‌سان، حدود نه کیلومتر، راه خود را دور نمود. احتمالا این [[اقدام]]، ترفندی بر [[ضد]] تعقیب مأموران [[حکومت]] بود که قصد ممانعت از حرکت امام{{ع}} به سوی کوفه داشتند. منازلی که این کاروان طی کرده، به ترتیب، عبارت‌اند از: ۱. مکه، ۲. تنعیم، ۳. صفاح، ۴. [[بستان ابن عامر]]، ۵. ذات عرق، ۶. غمره، ۷. مسلح، ۸. افیعیه، ۹. [[معدن بنی سلیم]]، ۱۰. عمق، ۱۱. سلیلیه، ۱۲. [[ربذه]]، ۱۳. مغیثة الماوان، ۱۴. نقره، ۱۵. [[حاجر]]، ۱۶. سمیراء، ۱۷. توز، ۱۸. فید، ۱۹. [[اجفر]]، ۲۰. خزیمیه، ۲۱. [[زرود]]، ۲۲. ثعلبیه، ۲۳. [[بطان]]، ۲۴. شقوق، ۲۵. زباله، ۲۶. قاع، ۲۷. [[عقبه]]، ۲۸. واقصه، ۲۹. [[شراف]]، ۳۰. ذو حسم، ۳۱. [[بیضه]]، ۳۲. [[عذیب الهجانات]]، ۳۳. رهیمه، ۳۴. [[قصر بنی مقاتل]]، ۳۵. [[طف]]، و ۳۶. کربلا. بر اساس محاسبات انجام شده، کاروان امام{{ع}}، این منازل را با مسافتی حدود ۱۴۴۷ کیلومتر، در مدت تقریبا ۲۵ روز طی کرد و روز دوم [[محرم]] [[سال ۶۱ هجری]]، وارد کربلا شد.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۳۹۲.</ref>