احمد بن حنبل: تفاوت میان نسخه‌ها

از وی آثار متعددی بر جا مانده است که برخی شمار آنها را تا پنجاه کتاب و رساله رسانده‌اند<ref>المسائل و الرسائل المرویة، ج۱، ص۱۴-۱۸.</ref>. ابن‌ندیم سیزده کتاب از آثار وی برشمرده است که عبارت‌اند از: کتاب العلل، کتاب التفسیر؛ کتاب الناسخ و المنسوخ، کتاب الزهد؛ کتاب المسائل؛ کتاب الفضائل؛ کتاب الفرائض، کتاب المناسک، کتاب الایمان؛ کتاب الأشربة؛ کتاب [[طاعة]] الرسول{{صل}}، کتاب الرد [[علی]] الجهمیة و کتاب المسند<ref>الفهرست، ابن ندیم، ص۲۸۵.</ref>. مهم‌ترین اثر وی، کتاب المسند، مجموعه‌ای از [[روایات]] در حوزه‌های مختلف است. در مورد تعداد روایات آن [[اختلاف]] نظر وجود دارد. برخی معتقدند که این کتاب در بر گیرنده چهل هزار [[روایت]] بوده که با حذف مکررات به سی هزار رسیده است<ref>أصول الحدیث، علومه و مصطلحه، ص۳۲۸.</ref>. برخی نیز تعداد روایات آن را ۲۶۳۰۰ روایت دانسته‌اند<ref>بررسی مسند احمد بن حنبل، ص۷۳.</ref>. روایت‌هایی که در این کتاب آمده شامل روایات [[عقیدتی]]، [[تفسیری]]، [[فقهی]]، [[اخلاقی]]، [[فضائل]]، [[سیره]] و... می‌شود. برخی از [[حدیث]] شناسان با دیدی انتقادی در این اثر نگریسته‌اند و آن را در بردارنده سره و ناسره دانسته‌اند<ref>القول المسدد، ص۵؛ أضواء علی السنة المحمدیة، ص۳۲۶.</ref>. این کتاب ده‌ها ویژگی صوری و محتوایی دارد که در کتب مفصل بدان پرداخته شده است، اما یکی از ویژگی‌های او [[نقل روایات]] فراوان در فضائل [[امام علی بن ابی طالب]]{{ع}} و [[حضرت فاطمه]]{{س}} است. حتی ابن‌طاووس به وی [[کتابی]] را نسبت می‌دهد که در آن روایات متعددی درباره [[امام علی]]{{ع}} و [[امامت]] و [[خلافت]] ایشان ذکر شده و نامش [[مناقب]] [[اهل البیت]]{{عم}} است<ref>کتابخانه ابن‌طاووس، ص۳۹۶.</ref>. از آنجا که چنین کتابی در میان فهرست‌های موجود آثار ابن‌حنبل وجود ندارد، محتمل است که این اثر بخشی از کتاب حجیم [[فضائل]] الصحابة باشد که باب مفصلی از آن به [[امام علی]]{{ع}} اختصاص دارد. گفتنی است که در کتاب فضائل الصحابة حجمی نزدیک به دویست صفحه را به [[نقل احادیث]] [[فضائل امام علی]]{{ع}} اختصاص داده است<ref>فضائل الصحابة، ابن‌حنبل، ص۷۲۷- ۵۲۸.</ref> که با توجه به جو [[ستیزه]] با [[شیعیان]] و امامانشان بسیار قابل توجه است. همچنین این کتاب می‌تواند اثری باشد که فرزند ابن‌حنبل آن را تحت عنوان جزء فیه [[مسند]] [[اهل بیت]]{{عم}} از [[پدر]] [[روایت]] نموده و [[عبدالله لیثی انصاری]] آن را تصحیح کرده است<ref>معجم ما کتب عن الرسول{{صل}} و اهل بیته{{عم}}، ج۱۰، ص۳۸۵.</ref>. هر چه باشد، این نکته آشکار است که [[ابن حنبل]] اندکی موضعی متفاوت درباره اهل بیت{{عم}} و فضائل ایشان داشته است و در عصر [[عباسی]] که بیشترین [[خفقان]] در این باب وجود داشته، بی‌پروا از فضائل ایشان سخن می‌گفته است، درحالی که بسیاری از آشنایان به [[روایت نبوی]] از چنین خطری دوری می‌کرده‌اند<ref>ضحی الاسلام، ج۲، ص۱۲۲.</ref>. ابن‌حنبل با [[درک]] [[جایگاه امام علی]]{{ع}} در [[تاریخ اسلام]] کوشید تا [[عقیده]] انحصار [[خلفا]] در سه شخص در [[عقاید]] [[اهل سنت]] را که تا [[زمان]] وی مرسوم بود، از میان ببرد و [[امام]] را به عنوان [[خلیفه]] [[راستین]] [[رسول اکرم]]{{صل}} در میان سنیان [[متعصب]] مطرح کند.