پرش به محتوا

گریه: تفاوت میان نسخه‌ها

۴۷ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵: خط ۱۵:
[[امامان شیعه]] خود نیز به یاد [[واقعه عاشورا]] می‌گریستند. در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است که [[امام سجاد]]{{ع}} تا ۲۰ سال بر [[عاشورا]] می‌گریست؛ تا جایی که [[غلام]] آن [[حضرت]] نگران سلامتی‌اش می‌شد. از [[امام رضا]]{{ع}} هم نقل شده است که: «[[روز]] [عزای] حسین چشمان‌مان را زخمی کرده و اشک‌هامان را جاری کرده است... پس بر مثل حسین باید بگریند گریه کنندگان که همانا گریه بر او [[گناهان بزرگ]] را از بین می‌برد».
[[امامان شیعه]] خود نیز به یاد [[واقعه عاشورا]] می‌گریستند. در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} آمده است که [[امام سجاد]]{{ع}} تا ۲۰ سال بر [[عاشورا]] می‌گریست؛ تا جایی که [[غلام]] آن [[حضرت]] نگران سلامتی‌اش می‌شد. از [[امام رضا]]{{ع}} هم نقل شده است که: «[[روز]] [عزای] حسین چشمان‌مان را زخمی کرده و اشک‌هامان را جاری کرده است... پس بر مثل حسین باید بگریند گریه کنندگان که همانا گریه بر او [[گناهان بزرگ]] را از بین می‌برد».


در منابع [[شیعی]] از جمله کامل الزیارات و [[بحارالانوار]] [[روایات]] متعددی نقل شده که [[قدمت]] گریه بر [[امام حسین]]{{ع}} را به قبل از عاشورا و حتی قرن‌ها پیش از [[اسلام]] و به [[زمان]] [[خلقت حضرت آدم]]{{ع}} برمی‌گرداند. مطابق این روایات، واقعه عاشورا در [[تاریخ]] [[حیات]] بشری دارای چنان اهمیتی است که [[پیامبران]] از جمله [[نوح]]{{ع}}، [[ابراهیم]]{{ع}}، [[اسماعیل]]{{ع}}، [[موسی]]{{ع}}،[[سلیمان]]{{ع}}،[[زکریا]]{{ع}} و [[عیسی]]{{ع}} و [[اولیای الهی]] از آن باخبر شده و به یاد آن گریسته‌اند. همچنین در این منابع روایاتی با مضمون [[گریستن]][[زمین]] و [[آسمان]]، ملایک و همه [[مخلوقات]] در واقعه عاشورا آمده است. از جمله از [[امام علی]]{{ع}} نقل شده است: «همه بر او [امام حسین{{ع}}] می‌گریند، حتی حیوانات [[وحشی]] در بیابان‌ها و ماهیان در دریا و پرنده‌ها در [[آسمان]] و می‌گریند بر او [[خورشید و ماه]] و [[ستارگان]] و آسمان و [[زمین]] و [[مؤمنین]] از [[انس]] وجن و همه ملائک [[آسمان‌ها]] و زمین و [[رضوان]] و [[مالک]] و [[اهل]] [[عرش]]». همچنین روایاتی با مضمون گریه [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[امام علی]]{{ع}} و [[حضرت زهرا]]{{س}} بر [[عاشورا]] ذکر شده است. در [[بحارالانوار]] در روایتی از [[قول پیامبر اکرم]]{{صل}} بر گریه کنندگان [[امام حسین]]{{ع}} [[درود خدا]] فرستاده شده است: {{متن حدیث|صَلَّى اللَّهُ عَلَى الْبَاكِينَ عَلَى الْحُسَيْنِ}}. در روایتی مشهور و منسوب به امام حسین{{ع}} نیز ایشان خود را «[[کشته اشک]]» خوانده است: {{متن حدیث|‌أَنَا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ لَا يَذْكُرُنِي مُؤْمِنٌ إِلَّا اسْتَعْبَرَ}} (من کشته اشکم. مؤمنی مرا یاد نمی‌کند، مگر اینکه اشکش جاری می‌شود).
در منابع [[شیعی]] از جمله [[کامل الزیارات (کتاب)|کامل الزیارات]] و [[بحارالانوار]] [[روایات]] متعددی نقل شده که [[قدمت]] گریه بر [[امام حسین]]{{ع}} را به قبل از عاشورا و حتی قرن‌ها پیش از [[اسلام]] و به [[زمان]] [[خلقت حضرت آدم]]{{ع}} برمی‌گرداند. مطابق این روایات، واقعه عاشورا در [[تاریخ]] [[حیات]] بشری دارای چنان اهمیتی است که [[پیامبران]] از جمله [[نوح]]{{ع}}، [[ابراهیم]]{{ع}}، [[اسماعیل]]{{ع}}، [[موسی]]{{ع}}،[[سلیمان]]{{ع}}،[[زکریا]]{{ع}} و [[عیسی]]{{ع}} و [[اولیای الهی]] از آن باخبر شده و به یاد آن گریسته‌اند. همچنین در این منابع روایاتی با مضمون [[گریستن]][[زمین]] و [[آسمان]]، ملایک و همه [[مخلوقات]] در واقعه عاشورا آمده است. از جمله از [[امام علی]]{{ع}} نقل شده است: «همه بر او [امام حسین{{ع}}] می‌گریند، حتی حیوانات [[وحشی]] در بیابان‌ها و ماهیان در دریا و پرنده‌ها در [[آسمان]] و می‌گریند بر او [[خورشید و ماه]] و [[ستارگان]] و آسمان و [[زمین]] و [[مؤمنین]] از [[انس]] وجن و همه ملائک [[آسمان‌ها]] و زمین و [[رضوان]] و [[مالک]] و [[اهل]] [[عرش]]». همچنین روایاتی با مضمون گریه [[پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[امام علی]]{{ع}} و [[حضرت زهرا]]{{س}} بر [[عاشورا]] ذکر شده است. در [[بحارالانوار]] در روایتی از [[قول پیامبر اکرم]]{{صل}} بر گریه کنندگان [[امام حسین]]{{ع}} [[درود خدا]] فرستاده شده است: {{متن حدیث|صَلَّى اللَّهُ عَلَى الْبَاكِينَ عَلَى الْحُسَيْنِ}}. در روایتی مشهور و منسوب به امام حسین{{ع}} نیز ایشان خود را «[[کشته اشک]]» خوانده است: {{متن حدیث|‌أَنَا قَتِيلُ الْعَبْرَةِ لَا يَذْكُرُنِي مُؤْمِنٌ إِلَّا اسْتَعْبَرَ}} (من کشته اشکم. مؤمنی مرا یاد نمی‌کند، مگر اینکه اشکش جاری می‌شود).


مجموعه این [[روایات]] و [[سیره]] بزرگان و [[علمای شیعه]] که تا امروز استمرار دارد، گریه و [[اشک]] بر [[مصائب اهل بیت]] را به یکی از ارکان [[فرهنگ شیعی]] تبدیل کرده است. همچنان‌که تحریک [[عاطفی]] و [[گریاندن]] افراد در سوگ [[اهل بیت]]، از گذشته تا امروز، عامل محوری در [[نگارش]] و تدوین [[مقاتل]] و نیز سرایش [[مراثی]] و نوحه‌ها بوده است. این محوریت اشک و گریه را از جمله در کاربرد واژه‌هایی نظیر «بکا» و «دمع» در نامگذاری برخی از مقاتل می‌توان دید (به عنوان مثال الدمعة الساکبة، [[فیض]] الدموع، دمع السجوم، امواج البکا، [[طوفان]] البکا و...).
مجموعه این [[روایات]] و [[سیره]] بزرگان و [[علمای شیعه]] که تا امروز استمرار دارد، گریه و [[اشک]] بر [[مصائب اهل بیت]] را به یکی از ارکان [[فرهنگ شیعی]] تبدیل کرده است. همچنان‌که تحریک [[عاطفی]] و [[گریاندن]] افراد در سوگ [[اهل بیت]]، از گذشته تا امروز، عامل محوری در [[نگارش]] و تدوین [[مقاتل]] و نیز سرایش [[مراثی]] و نوحه‌ها بوده است. این محوریت اشک و گریه را از جمله در کاربرد واژه‌هایی نظیر «بکا» و «دمع» در نامگذاری برخی از مقاتل می‌توان دید (به عنوان مثال الدمعة الساکبة، [[فیض]] الدموع، دمع السجوم، امواج البکا، [[طوفان]] البکا و...).


به نظر می‌رسد تأکید بسیار [[امامان شیعه]] بر [[فضیلت]] گریه بر امام حسین{{ع}} عکس‌العملی بوده است به تلاش‌های [[بنی‌امیه]] برای از یاد بردن عاشورا و ابزاری برای [[هویت‌بخشی]] و [[حفظ]] [[انسجام]] [[جامعه]] [[شیعیان]] در دورانی که تحت [[ظلم]] و فشار بودند. برخی محققان ازجمله محمدباقر بهبودی و [[مرتضی مطهری]] نیز این تأکید خاص بر گریه در روایات را ناظر به شرایط دوران [[زندگی]] امامان شیعه و وجه [[مبارزاتی]] گریه بر امام حسین{{ع}} در آن دوره دانسته و در تعمیم مدلول این روایات به گریه در همه زمان‌ها و شرایط تردید کرده‌اند. سیدروح [[الله]] خمینی هم تأکید بر گریه و به خصوص تباکی را نشانه اهداف [[سیاسی]] [[شیعه]] دانسته و از تعبیر «گریه سیاسی» برای آن استفاده کرده است.
به نظر می‌رسد تأکید بسیار [[امامان شیعه]] بر [[فضیلت]] گریه بر امام حسین{{ع}} عکس‌العملی بوده است به تلاش‌های [[بنی‌امیه]] برای از یاد بردن عاشورا و ابزاری برای [[هویت‌بخشی]] و [[حفظ]] [[انسجام]] [[جامعه]] [[شیعیان]] در دورانی که تحت [[ظلم]] و فشار بودند. برخی محققان ازجمله [[محمد باقر بهبودی]] و [[مرتضی مطهری]] نیز این تأکید خاص بر گریه در روایات را ناظر به شرایط دوران [[زندگی]] امامان شیعه و وجه [[مبارزاتی]] گریه بر امام حسین{{ع}} در آن دوره دانسته و در تعمیم مدلول این روایات به گریه در همه زمان‌ها و شرایط تردید کرده‌اند. [[سید روح الله خمینی]] هم تأکید بر گریه و به خصوص تباکی را نشانه اهداف [[سیاسی]] [[شیعه]] دانسته و از تعبیر «گریه سیاسی» برای آن استفاده کرده است.


گریه بر [[اهل بیت]] از موارد [[اختلاف]] بین [[شیعیان]] و [[اهل سنت]] بوده است. در [[منابع حدیثی]] اهل سنت، روایاتی با مضمون [[مذمت]] گریه بر میت و [[عزاداری]] آمده است و بسیاری از علمای [[سنی]] با استناد به این [[روایات]]، گریه بر [[مردگان]] را «[[بدعت]]» و [[حرام]] [[شرعی]] می‌دانند<ref>[[محسن حسام مظاهری|مظاهری، محسن حسام]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «گریه»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۵۱.</ref>
گریه بر [[اهل بیت]] از موارد [[اختلاف]] بین [[شیعیان]] و [[اهل سنت]] بوده است. در [[منابع حدیثی]] اهل سنت، روایاتی با مضمون [[مذمت]] گریه بر میت و [[عزاداری]] آمده است و بسیاری از علمای [[سنی]] با استناد به این [[روایات]]، گریه بر [[مردگان]] را «[[بدعت]]» و [[حرام]] [[شرعی]] می‌دانند<ref>[[محسن حسام مظاهری|مظاهری، محسن حسام]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «گریه»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۵۱.</ref>
۷۵٬۸۷۱

ویرایش