پرش به محتوا

سفر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۹۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۱
خط ۱۴۵: خط ۱۴۵:
تلاوت قرآن چه به صورت مستقل و چه در ضمن [[نماز]]، رکن اصلی این [[عبادت‌ها]] را تشکیل می‌داد: {{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ }} [[بسنده کردن]] به مقدار میسور از تلاوت قرآن که [[فرمان خداوند]] به مسافران، بیماران و جهادگران است، در نظر برخی به معنای کاستن از تعداد نمازهاست که در رکعات آن، [[قرآن]] [[تلاوت]] می‌شود و نزد برخی دیگر کاستن از [[خواندن قرآن]]، خارج از نماز است.<ref>مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۵-۵۷۶.</ref> فعل {{متن قرآن|تَقُومُ}} در آغاز آیه، [[رأی]] نخست را تقویت می‌کند. حاصل اینکه [[التزام]] به [[تأسی]] به پیامبر{{صل}} که در آغاز آیه، مایه [[تمجید]] از برخی [[مسلمانان]] شده، برای مسافران غیر الزامی خوانده شده <ref>نک: التحریر والتنویر، ج۲۹، ص۲۶۰.</ref> و [[زمان]] [[عبادت]] شبانه در [[سفر]]، کاهش یافته است.
تلاوت قرآن چه به صورت مستقل و چه در ضمن [[نماز]]، رکن اصلی این [[عبادت‌ها]] را تشکیل می‌داد: {{متن قرآن|إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَى مِن ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَكَ }} [[بسنده کردن]] به مقدار میسور از تلاوت قرآن که [[فرمان خداوند]] به مسافران، بیماران و جهادگران است، در نظر برخی به معنای کاستن از تعداد نمازهاست که در رکعات آن، [[قرآن]] [[تلاوت]] می‌شود و نزد برخی دیگر کاستن از [[خواندن قرآن]]، خارج از نماز است.<ref>مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۵-۵۷۶.</ref> فعل {{متن قرآن|تَقُومُ}} در آغاز آیه، [[رأی]] نخست را تقویت می‌کند. حاصل اینکه [[التزام]] به [[تأسی]] به پیامبر{{صل}} که در آغاز آیه، مایه [[تمجید]] از برخی [[مسلمانان]] شده، برای مسافران غیر الزامی خوانده شده <ref>نک: التحریر والتنویر، ج۲۹، ص۲۶۰.</ref> و [[زمان]] [[عبادت]] شبانه در [[سفر]]، کاهش یافته است.


===[[قبله]] در سفر===
===[[قبله]] در [[سفر]]===
برخی در [[شأن نزول آیه]] «و لِلّهِ المَشرِقُ وَ المَغرِبُ فَاَینَما تُوَلّوا فَثَمَّ وَجهُ اللّهِ» (بقره / ۲، ۱۱۵) آورده‌اند که این آیه مربوط به سفر و در باره نماز [[مستحب]] است که بر مرکب خوانده می‌شود.<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۳۶۳؛ نورالثقلین، ج۱، ص۱۱۸؛ روح المعانی، ج۱، ص۳۶۴.</ref> بر اساس روایتی، [[رسول خدا]]{{صل}} در راه [[غزوه خیبر]] و نیز در بازگشت از [[فتح مکه]]، روی مرکب، [[نماز]] را پشت به [[کعبه]] و با اشاره خواند.<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۳۶۳.</ref> در مقابل این نظر، گروهی [[آیه]] را مخصوص [[سفر]] نمی‌دانند؛ زیرا یا آیه را مربوط به [[زمان]] [[رویارویی]] با [[دشمن]] یا هنگام [[ترس]] شدید دانسته <ref>جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> یا [[نزول آیه]] را پیش از زمانی می‌دانند که کعبه، [[قبله]] شد،<ref>جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> یا مفاد آیه را این دانسته‌اند که رعایت قبله در همه جا ممکن است و به حاضران در [[مسجدالحرام]] اختصاص ندارد،<ref>زبدة البیان، ص۶۹.</ref> یا آیه را ناظر به کسانی دانسته‌اند که در [[شناخت]] قبله متحیر مانده‌اند.<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۱۱۸.</ref> درباره نمازگزاری که از خطری [[هراس]] دارد، رعایت شرط قبله لازم نیست و او باید پیاده یا سواره نماز بگزارد و آن‌گاه که [[امنیت]] یافت، نماز را همان‌گونه که از [[شریعت]] الهی‌آموخته است، انجام دهد: «فَاِن خِفتُم فَرِجَالاً اَو رُکبَانًا فَاِذا اَمِنتُم فَاذکُروا اللّهَ کَما عَلَّمَکُم ما لَم تَکونوا تَعلَمون». (بقره / ۲، ۲۳۹) نمازگزاردن در حالت پیاده، به این معناست که در حالی که بر قدم‌ها راه می‌روند، نماز گزارند.<ref>البحر المحیط، ج۲، ص۵۵۰.</ref> این آیه را برخی به مسافران اختصاص داده و گفته‌اند: معنای «فَاِذا اَمِنتُم.».. این است که شخص از سفر بازگشته و به [[اقامتگاه]] خویش رسد.<ref>المحرر الوجیز، ج۱، ص۳۲۵.</ref> در پاسخ آن گفته شده است: اگرچنین بود، تعبیر «فاِذا اقمتُم» مناسب بود، نه «فاِذا أمنتُم».<ref>جامع البیان، ج۲، ص۳۵۹.</ref> برخی دیگر آیه را به حالت [[جنگ]] مرتبط دانسته <ref>التفسیر الکبیر، ج۶، ص۴۸۹.</ref> و برخی بر تعمیم آن به مسافر و حاضر تصریح کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۶۰۱.</ref>
برخی در [[شأن نزول آیه]] {{متن قرآن|وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَيْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ وَاسِعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و خاور و باختر از آن خداوند است پس هر سو رو کنید رو به خداوند است، بی‌گمان خداوند نعمت‌گستری داناست» سوره بقره، آیه ۱۱۵.</ref> آورده‌اند که این آیه مربوط به سفر و در باره نماز [[مستحب]] است که بر مرکب خوانده می‌شود.<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۳۶۳؛ نورالثقلین، ج۱، ص۱۱۸؛ روح المعانی، ج۱، ص۳۶۴.</ref>
 
بر اساس روایتی، [[رسول خدا]]{{صل}} در راه [[غزوه خیبر]] و نیز در بازگشت از [[فتح مکه]]، روی مرکب، [[نماز]] را پشت به [[کعبه]] و با اشاره خواند.<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۳۶۳.</ref> در مقابل این نظر، گروهی [[آیه]] را مخصوص [[سفر]] نمی‌دانند؛ زیرا یا آیه را مربوط به [[زمان]] [[رویارویی]] با [[دشمن]] یا هنگام [[ترس]] شدید دانسته <ref>جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> یا [[نزول آیه]] را پیش از زمانی می‌دانند که کعبه، [[قبله]] شد،<ref>جامع البیان، ج۱، ص۴۰۰.</ref> یا مفاد آیه را این دانسته‌اند که رعایت قبله در همه جا ممکن است و به حاضران در [[مسجدالحرام]] اختصاص ندارد،<ref>زبدة البیان، ص۶۹.</ref> یا آیه را ناظر به کسانی دانسته‌اند که در [[شناخت]] قبله متحیر مانده‌اند.<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۱۱۸.</ref> درباره نمازگزاری که از خطری [[هراس]] دارد، رعایت شرط قبله لازم نیست و او باید پیاده یا سواره نماز بگزارد و آن‌گاه که [[امنیت]] یافت، نماز را همان‌گونه که از [[شریعت]] الهی‌آموخته است، انجام دهد: {{متن قرآن|فَإِنْ خِفْتُمْ فَرِجَالًا أَوْ رُكْبَانًا فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَاذْكُرُوا اللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ}}<ref>«و اگر در بیم بودید، (نماز خوف را) پیاده یا سواره بجای آورید و چون ایمنی یافتید خداوند را یاد کنید همان‌گونه که آنچه را نمی‌دانستید به شما آموخت» سوره بقره، آیه ۲۳۹.</ref> نمازگزاردن در حالت پیاده، به این معناست که در حالی که بر قدم‌ها راه می‌روند، نماز گزارند.<ref>البحر المحیط، ج۲، ص۵۵۰.</ref> این آیه را برخی به مسافران اختصاص داده و گفته‌اند: معنای {{متن قرآن|فَإِذَا أَمِنْتُمْ}} این است که شخص از سفر بازگشته و به [[اقامتگاه]] خویش رسد.<ref>المحرر الوجیز، ج۱، ص۳۲۵.</ref> در پاسخ آن گفته شده است: اگر چنین بود، تعبیر {{عربی|"فاِذا اقمتُم"}} مناسب بود، نه {{متن قرآن|فَإِذَا أَمِنْتُمْ}}.<ref>جامع البیان، ج۲، ص۳۵۹.</ref> برخی دیگر آیه را به حالت [[جنگ]] مرتبط دانسته <ref>التفسیر الکبیر، ج۶، ص۴۸۹.</ref> و برخی بر تعمیم آن به مسافر و حاضر تصریح کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۶۰۱.</ref>


===[[روزه]] مسافر و قضای آن===
===[[روزه]] مسافر و قضای آن===
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش