سفر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

از [[آیات]] مرتبط با سفر آدابی را می‌توان استفاده کرد که [[شایسته]] است مسافران، پیش از حرکت و هنگام آن، در طول سفر، و در پایان آن، آداب یادشده را رعایت کنند. این آداب گرچه در خصوص برخی از مصادیق سفر آمده‌اند، به نظر می‌رسد به همه موارد سفر تعمیم‌پذیرند.

===تأمین نیازمندی‌های سفر===

===اعلام برنامه سفر به همراهان===

===پنهان داشتن سفر از [[دشمنان]]===

===[[شکر نعمت]] مرکب===

[[قرآن کریم]] در بیان شمارش [[نعمت‌های خداوند]] به [[بندگان]]، از کشتی‌ها و [[چارپایان]] که مرکب سواری [[انسان]] قرار داده شده‌اند یاد می‌کند و [[هدف از آفرینش]] این مرکب‌ها را [[سوار شدن]] و استقرار یافتن انسان می‌داند و پس از بیان این استقرار از مسافران می‌خواهد که به [[نعمت‌های خدا]] توجه داشته و [[شاکر]] باشند. براساس [[آیات قرآن کریم]]، [[تسبیح]] و [[تنزیه]] [[خدا]] با توجه به [[ناتوانی]] [[انسان]] از به‌کارگیری ابزار حمل و نقل و رام کردن مرکب‌ها و نیز وابسته خواندن آن به [[خداوند]] و یادآوری حرکت قافله [[انسانی]] تا مرحله حضور در پیشگاه خداوند، وظایفی‌اند که در آغاز [[سفر]] و به هنگام [[سوار شدن]] بر مرکب، باید به آنها پرداخت: {{متن قرآن| وَالَّذِي خَلَقَ الأَزْوَاجَ كُلَّهَا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ الْفُلْكِ وَالأَنْعَامِ مَا تَرْكَبُونَ لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَّ تَذْكُرُوا نِعْمَةَ رَبِّكُمْ إِذَا اسْتَوَيْتُمْ عَلَيْهِ وَتَقُولُوا سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ }}<ref>«و آنکه همه گونه‌ها را آفرید و برای شما از کشتی و از چارپایان چیزی پدید آورد که سوار می‌شوید. تا بر پشت آن قرار گیرید سپس نعمت پروردگارتان را هنگامی که بر آن قرار گرفتید یاد کنید و بگویید: پاکا آن (خداوند) که این را برای ما رام کرد و ما را توان آن نبود.  و ما به سوی پروردگارمان برمی‌گردیم» سوره زخرف، آیه ۱۲-۱۴.</ref> به گفته [[علامه طباطبایی]] مراد از یادآوری [[نعمت]]، [[شکر]] آفریننده این نعمت است که با [[تسبیح]] و تنزیه [[الهی]]: {{متن قرآن|سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا}} تفاوت دارد و مؤید این مطلب، [[روایات]] رسیده از [[رسول خدا]]{{صل}} و [[اهل‌بیت]]{{ع}} است که پس از تسبیح و تنزیه خدا متضمن [[حمد]] الهی است.<ref>المیزان، ج۱۸، ص۸۸.</ref>

===[[دعا]] و [[یاد خدا]]===

برخی از [[فقیهان]]، خواندن [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ قُلْ رَبِّي أَعْلَمُ مَنْ جَاءَ بِالْهُدَى وَمَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ}}<ref>«بی‌گمان آن کس که قرآن را بر تو واجب کرده است تو را به بازگشتگاهی  باز می‌گرداند؛ بگو: پروردگار من بهتر می‌داند چه کسی رهنمود آورده است و چه کسی در گمراهی آشکاری است» سوره قصص، آیه ۸۵.</ref> را در گوش مسافر، امری سزاوار و دارای [[شهرت]] عملی می‌دانند،<ref>العروة الوثقی، ج۴، ص۳۳۶.</ref> اگرچه [[کوشش]] [[پژوهشگران]] در یافتن مستندی [[روایی]] برای آن، نافرجام مانده است.<ref>مدارک العروه، ج۲۴، ص۲۳.</ref>

===[[پرهیز]] از سرمستی، خود‌نمایی و منع از [[راه خدا]]===

[[مؤمنان]]، به ویژه رزمندگانِ با [[ایمان]] از سفری که با حالت {{متن قرآن|بَطَرًا}} باشد [[نهی]] شده‌اند: {{متن قرآن|وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ بَطَرًا وَرِئَاءَ النَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَاللَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ}}<ref>«و چون کسانی نباشید که از دیار خویش با سرمستی و برای نمایش به مردم بیرون می‌آیند و (مردم را) از راه خداوند باز می‌دارند و خداوند به آنچه انجام می‌دهند نیک داناست» سوره انفال، آیه ۴۷.</ref> [[زبیدی]] از لغت‌شناسان اقوالی نقل می‌کند که گویا هر یک، به گونه‌ای از معنای {{متن قرآن|بَطَرًا}} پرده برداشته‌اند: «[[نشاط]]»، «خودبزرگ‌نمایی»، «[[شادی]] [[مذموم]]»، «تاب [[نعمت]] نداشتن»، «حیرت‌زدگی از نعمت فراوان»، «[[طغیانگری]]»، «[[برتری]] فروشی بر دیگران» و «ناخوشایند داشتن بی‌مورد»، هر یک معنایی است که در تبیین «بَطَر» گفته شده و [[زمخشری]] سبک‌شماری [[نعمت‌ها]] و ناسپاسی درباره آنها را معنای مجازی «بطر» می‌داند.<ref>تاج العروس، ج۶، ص۹۷-۹۸، «بطر».</ref> در ادامه همین آیه، «[[خودنمایی]]» و «منع از راه خدا» نیز اوصاف ناشایستی معرفی شده‌اند که [[سپاه اسلام]] نباید مانند دیگران خود را به آن [[آلوده]] سازد: {{متن قرآن|وَرِئَاءَ النَّاسِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ }}

===[[دعا]] برای اقامتی بابرکت در مقصد===

[[خداوند]] به [[نوح]]{{ع}} [[فرمان]] می‌دهد که در [[زمان]] استقرار در کشتی برای فرودی پرخیر و [[برکت]] دعا کند: {{متن قرآن|وَقُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبَارَكًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ}}<ref>«و بگو: پروردگارا مرا به جایگاهی خجسته فرود آور و تو بهترین میزبانانی» سوره مؤمنون، آیه ۲۹.</ref> بر اساس روایتی، [[رسول اعظم]]{{صل}} به [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} فرموده است: ای علی! هرگاه در منزلی‌فرود آمدی بگو: {{متن حدیث| اَللَّهُمَّ}} {{متن قرآن|أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبَارَكًا وَأَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ}}.<ref>بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۵۳.</ref> آن [[حضرت]] نیز دیگران را به این دعا که بخشی از آن، [[آیه قرآن]] است، فرا خوانده بود.<ref>بحار الانوار، ج۷۳، ص۲۳۴-۲۳۵.</ref>

==[[احکام]] مسافر==