سوره بقره در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

سوره بقره در علوم قرآنی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۵۷

۲۱٬۷۹۸ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۶ اکتبر ۲۰۲۱

←‏فضیلت و عظمت سوره

دیداریویکی‌متن

Msadeq

مدیران

۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش

@@ خط ۱۴۰: / خط ۱۴۰: @@
 پیامبر اکرم{{صل}} فرمودند: هرکس یک [[روز]]، سوره بقره را در [[خانه]] خود قرائت کند، سه روز آن خانه از گزند [[اهریمن]] مصون است؛ همچنین اگر یک شب آن را در [[خانه]] خود [[تلاوت]] کند، سه شب آن خانه از آسیب [[شیطان]] محفوظ است و شیطان به آنجا در نمی‌آید. <ref>مجمع البیان، ج ۱، ص۱۱۱. </ref>
-در برخی [[روایات]] آمده است که تهی‌ترین [[خانه‌ها]] از خیر، خانه‌ای است که در آن [[سوره بقره]] [[تلاوت]] نشود. <ref>روض الجنان، ج ۱، ص۳۷. </ref>
+در برخی [[روایات]] آمده است که تهی‌ترین [[خانه‌ها]] از خیر، خانه‌ای است که در آن [[سوره بقره]] [[تلاوت]] نشود. <ref>روض الجنان، ج ۱، ص۳۷. </ref> در برخی روایات به [[تلاوت آیات]] خاصی از این [[سوره]]، مانند ۴ [[آیه]] نخست، [[آیة الکرسی]] و سه آیه پایانی آن [[ترغیب]] شده است. <ref>بحارالانوار، ج ۸۹، ص۲۶۵؛ نورالثقلین، ج ۱، ص۲۶. </ref>
-در برخی روایات به [[تلاوت آیات]] خاصی از این [[سوره]]، مانند ۴ [[آیه]] نخست، [[آیة الکرسی]] و سه آیه پایانی آن [[ترغیب]] شده است. <ref>بحارالانوار، ج ۸۹، ص۲۶۵؛ نورالثقلین، ج ۱، ص۲۶. </ref>
 در [[جوامع روایی]]، [[احادیث]] فراوانی درباره تأثیر تلاوت سوره بقره و نیز خصوص آیة الکرسی در درمان بیماریهای جسمی، [[فقرزدایی]] و تأمین نیازهای [[دنیوی]] نقل شده است؛<ref>بحار الانوار، ج ۸۹، ص۲۶۲ به بعد. </ref> اما باید توجه داشت که تبیین این گونه فواید و آثار در روایات [[معصومان]]{{عم}} برای [[مؤمنان]] متوسط است و این گونه احادیث هرگز در صدد [[حصر]] رسالتِ اصلی و اساسی [[قرآن]] نیست<ref>تسنیم، ج ۲، ص۳۵. </ref>.<ref>[[محمد خامه‌گر|خامه‌گر، محمد]]، [[سوره بقره - خامه‌گر (مقاله)| مقاله «سوره بقره»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>
+==سوره بقره در دانشنامه معاصر قرآن کریم==
+دومین [[سوره]] [[قرآن]] و هشتاد و ششمین آن در [[ترتیب نزول]]، نازل شده در [[مدینه]]، با محتوای هادی بودن قرآن و [[پیامبر اکرم]]{{صل}}. [[سوره بقره]] دومین سوره قرآن، دارای ۲۸۶ [[آیه]] و ۶۱۴۳ کلمه است. در ترتیب نزول [[سوره‌ها]]، هشتاد و ششمین سوره است که بعد از [[سوره مطففین]] و قبل از [[آل عمران]] نازل شده است<ref>التمهید، ج۱، ص۱۳۷.</ref>. در ترتیب فعلی قرآن، دومین سوره به شمار می‌آید. اولین سوره‌ای است که در مدینه بر پیامبر اکرم{{صل}} نازل شده است. روایاتی که [[اسباب نزول]] را بیان می‌کند نیز [[مدنی]] بودن آن را [[تأیید]] می‌کند<ref>اسباب النزول، ص۱۳؛ تفسیر قرآن مهر، ج۱، ص۱۵۳.</ref>.
+سوره بقره طولانی‌ترین سوره [[قرآن کریم]] است که حدود دو جزء و نیم از سی جزء قرآن را شامل می‌شود. بزرگ‌ترین [[آیه قرآن]] به نام آیه «[[دین]]» در این سوره است<ref>بقره/۲۸۲.</ref>. با فضیلت‌ترین آیه قرآن به نام «[[آیة الکرسی]]» نیز در این سوره است<ref>بقره/۲۵۵.</ref>. از دیگر [[آیات]] برجسته سوره بقره دو آیه پایانی سوره بقره آیه «آمن الرسول» است که در [[روایات]] از آن به گنج عرشی تعبیر شده است<ref>تفسیر العیاشی، ج۱، ص۱۳۶.</ref>. سوره بقره مشتمل بر آیاتی است که بر اثر اهمیت و کاربرد فراوان از [[شهرت]] خاصی برخوردار شده است؛ به گونه‌ای که ۳۱ آیه از آیات آن در شمار [[آیات نامدار]] ذکر شده است.
+نام‌گذاری این سوره به سوره بقره به خاطر داستان گاو [[بنی‌اسرائیل]] است که فقط در این سوره از قرآن و به تفصیل مطرح شده است.
+برای این سوره اسامی دیگری مثل [[سید]] قرآن، [[سنام]]، [[فسطاط]] و زهرا، ذکر شده است که این اسامی به نوعی [[فضیلت]] و [[عظمت]] این سوره را بیان می‌کند.
+در فضیلت و عظمت این سوره، روایات فراوانی ذکر شده است. پیامبر اکرم{{صل}} به [[ابی بن کعب]] فرمودند: «[[پاداش]] [[قرائت]]سوره بقره، [[درود]] و [[رحمت الهی]] و پاداشی مساوی با پاداش یک سال [[مرزبانی]] در [[راه خدا]] است. یک سالی که در طول آن، اصلاً [[خوف]] از [[دشمن]] از او زائل نشده باشد. ای اُبی، [[مسلمانان]] را به فراگیری این [[سوره]] فراخوان که در فراگیری‌اش [[برکت]] و در ترک آن [[حسرت]] است و بطله توان آن را ندارند. عرض کردم: بطله چه کسانی هستند؟ فرمود: ساحرها»<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۱۱۱.</ref>.
+در [[روایت]] است که: «[[سید]] روزها [[روز جمعه]] و سید سخن‌ها [[قرآن]] و سید قرآن [[سوره بقره]] و سید سوره بقره، [[آیة الکرسی]] است»<ref>مستدرک الوسائل، ج۴، ص۳۳۶.</ref>.
+سید قرآن بودن این سوره به این جهت است که سید هر قومی، [[هدایت]] آن [[قوم]] را به عهده دارد و این سوره نقش مهمی در [[هدایت مردم]] به سوی [[امامان معصوم]]{{عم}} دارد و شرایط [[هادیان]] و [[پیشوایان]] [[جامعه اسلامی]] را دقیق بیان می‌کند<ref>تفسیر انوار ثقلین، ج۲، ص۷۱.</ref>. در روایت دیگری [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: هر چیزی دارای قسمت برجسته و ممتازی است و قسمت ممتاز و برجسته قرآن سوره بقره است<ref>مصباح کفعمی، ص۳۴۸.</ref>.
+در روایت دیگری پیامبر اکرم{{صل}} فرمود: سوره‌ای که داستان بقره در آن مذکور است، [[خیمه]] قرآن است؛ پس آن را بیاموزید که [[آموختن]] آن برکت است و ترک آن حسرت و بطله [[طاقت]] شنیدن آن ندارند. عرض کردند: ای [[رسول خدا]]، بطله چیست؟ فرمود: [[ساحران]]<ref>منهج الصادقین، ج۲، ص۱۶۵.</ref>.
+همچنین پیامبر اکرم{{صل}} فرمود: خالی‌ترین [[خانه‌ها]] از خیر و برکت، خانه‌ای است که در آن سوره بقره که [[فسطاط]] قرآن است خوانده نمی‌شود<ref>روض الجنان، ج۱، ص۹۲.</ref>.
+پیامبر اکرم{{صل}} به جوان‌ترین فرد یک [[لشکر]] بر اثر فراگیری سوره بقره، سمت [[فرماندهی]] لشکر را داد. روایت شده که پیامبر اکرم{{صل}} می‌خواست لشکری را به [[جنگی]] بفرستد. پس یکی یکی از آنان سؤال نمود که کدام سوره را می‌دانند، هر کدام از آنان سوره‌هایی که می‌دانست را بیان میکرد تا اینکه نوبت به جوان‌ترین آنان رسید. پس آن [[جوان]] عرض کرد: سوره بقره را می‌‌دانم! پیامبر اکرم{{صل}} آن جوان را [[امیر]] بر لشکر قرار داد. برخی از پیرمردها عرض کردند: ای رسول خدا، او را با این که از همه ما جوان‌تر است بر ما [[امیر]] قرار می‌دهی؟ [[پیامبر اکرم]]{{صل}} فرمود: بله به همراه او [[سوره بقره]] است<ref>مجمع البیان، ج۱، ص۱۱۱.</ref>.
+در [[آیه]] دوم این [[سوره]] با عبارت {{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> [[هدف]] سوره را [[هدایت]] [[متقین]] بیان می‌کند. در دایره [[علم]] معنی [[شناختی]] [[قرآنی]]، [[تقابل]] هدایت با [[ضلالت]] و تصویر [[هادیان]] و هدایت پذیران و نیز افراد [[گمراه]] که هدایت نمی‌پذیرند سبب شده است که تمام مطالب سوره با هم کاملاً مرتبط شود. با توجه به این که سوره بقره، اولین سوره‌ای است که در [[مدینه]] در سال اول و دوم [[هجری]] نازل شده و در این [[زمان]] مهم‌ترین مقصود [[پیامبر]] هدایت نمودن [[مردم]] بوده است (به خصوص هدایت [[اهل]] مدینه و [[اهل کتاب]] که در مدینه و حوالی آن ساکن بودند) لذا در این سوره، برای [[تشویق]] مردم به [[ایمان]]، ویژگی‌های افرادی که هدایت را میپذیرند، موضوع هدایت، شرایط پذیرش هدایت، موانع آن، هادیان و خصوصیات آنان و نیز ضلالت و افراد [[ضال]] و سبب ضلالت آنان بیان شده است.
+۱. [[آیات]] ۲-۵: هادی بودن [[قرآن]] برای متقین و موضوع مورد هدایت ([[ایمان به خدا]]، قرآن، [[قیامت]]، پیامبر و [[امامت]])؛ ۲. آیات ۶- ۷: قابل هدایت نبودن برخی [[کفار]]؛ ۳. آیات ۲۰-۸۰: مبادله هدایت باضلالت توسط [[منافقان]]؛ ۴. آیات ۲۱ - ۲۵: [[دعوت به ایمان]] به [[خدا]]، هادی بودن پیامبر اکرم، قرآن و [[اعجاز قرآن]]؛ ۵. آیات ۲۶ - ۲۹: موانع پذیرش هدایت؛ ۶. آیات ۳۰ - ۳۹: شرایط هادیان، جریان [[خلقت حضرت آدم]] و اولین هادی و [[خلیفه الهی]]؛ ۷. آیات ۴۰ - ۱۲۳: [[دعوت]] اهل کتاب به ایمان نسبت به هادیان و برخورد بد آنان با هادیان و [[پیامبران]] و موانع [[هدایت‌پذیری]] آنان؛ ۸. آیه ۱۲۴: دو شرط دیگر هادیان؛ ۹. آیات ۱۲۴-۱۴۱: دعاهای هادیان بزرگ مثل ابراهیم‌{{ع}} و درخواست [[بعثت]] [[هادیان]] و [[لزوم]] [[ایمان]] به همه هادیان؛ ۱۰. [[آیات]] ۱۴۲ - ۱۵۲: [[تغییر قبله]] و برخورد بد [[اهل کتاب]] و [[منافقان]] با [[پیامبر]] و [[هادی الهی]]؛ ۱۱. آیات ۱۵۳ - ۱۵۸: [[استعانت]] از [[صبر]] و [[نماز]] برای [[آمادگی]] جهت پذیرش [[هدایت]]؛ ۱۲. آیات ۱۵۹ - ۱۶۴: [[نهی]] از [[کتمان]] نشانه‌های پیامبر هادی و [[عذاب]] کتمان و لزوم [[ایمان به خدا]]: ۱۳. آیات ۱۶۵ - ۱۷۶: لزوم [[تبعیت]] از هادیان و [[پرهیز]] از [[تبعیت شیطان]]، [[پدران]] [[گمراه]]، بزرگان گمراه؛ ۱۴. [[آیه]] ۱۷۷: آیه بر و اشاره دوباره به تغییر قبله و لزوم ایمان به خدا، [[پیامبران]] و [[صفات متقین]] که هدایت پذیرند؛ ۱۵. آیات ۱۷۸ - ۲۰۳: بیان [[آیات الاحکام]] برای [[عمل]] [[متقین]] و هدایت‌پذیران به آن؛ ۱۶. آیات ۲۰۴ - ۲۱۰: برخورد بد برخی منافقان با پیامبر هادی و تبعیت آنان از [[شیطان]] و برخورد خوب [[مقربان]]؛ ۱۷. آیات ۲۱۱ - ۲۱۳: برخورد بد [[بنی‌اسرائیل]] و دیگر [[کافران]] و منافقان با پیامبران و هادیان و [[کفر]] آنان؛ ۱۸. آیه ۲۱۴: امتحان‌های [[الهی]] و لزوم صبر در [[سختی‌ها]]؛ ۱۹. آیات ۲۱۵ - ۲۴۲: بیان برخی دیگر از آیات الاحکام دشوار و نیازمند به صبر برای عمل متقین و هدایت‌پذیران؛ ۲۰. آیه ۲۴۳: هدایت متقین به [[ایمان به معاد]] و امکان [[معاد]]؛ ۲۱. آیات ۲۴۴ - ۲۴۵: بیان برخی دیگر از آیات الاحکام برای عمل متقین و هدایت‌پذیران؛ ۲۲. آیات ۲۴۶ - ۲۵۳: لزوم تبعیت از هادیان و دو شرط دیگر هادیان؛ ۲۳. آیات ۲۵۵ - ۲۵۷: [[آیة الکرسی]] و لزوم ایمان به خدا و صفات او؛ ۲۴. آیات ۲۵۸ - ۲۶۰: ابراهیم و هدایت به معاد: ۲۵. آیات ۲۶۱ - ۲۸۳: بیان آیات الاحکام برای عمل متقین و هدایت‌پذیران به آن، ۲۶. آیات ۲۸۴ - ۲۸۶: ایمان به خدا، پیامبران، [[ملائکه]] و [[کتاب‌های آسمانی]] و دعاهای خوب و [[مستجاب]] هدایت یافتگان.
+بر اساس رویکرد کل‌نگرانه و روش ساختارشناسی، [[سوره بقره]] متشکل از بیست و شش بخش و هشت بلوک است. هر بخش، متشکل از یک یا چند [[آیه]] است که با همدیگر [[وحدت]] موضوعی دارند. بلوک اول شامل آیاتی است که به توضیح [[هدایت]] پرداخته و موضوع آن را [[ایمان به خدا]]، [[رسول]]، [[جانشینان]] رسول، [[قرآن]] و [[قیامت]] می‌داند و [[مردم]] را [[دعوت]] می‌کند که هادی بودن [[پیامبر]]، [[جانشینان پیامبر]] و قرآن را بپذیرند. بخش‌های ۱، ۴، ۷، ۹، ۲۰، ۲۳ و ۲۶ در بلوک اول قرار دارند. و کاملاً با یکدیگر مرتبط هستند. بلوک دوم مربوط به شرایط [[هادیان]] است که در این [[سوره]] چهار شرط برای آنان ذکر شده است: [[علم لدنی]] در مورد [[علم]] [[حضرت آدم]]{{ع}} و [[گزینش]] از طرف [[خدا]] و [[عصمت]] و نداشتن سابقه [[ظلم]] و [[توانایی]] [[اداره جامعه]]. بخش‌های ۶، ۸، ۲۲ در بلوک دوم قرار دارند و کاملاً با هم مرتبط هستند. بلوک سوم به موانع هدایت پرداخته که عبارت است از: [[کفر]]، [[نفاق]]، [[قساوت قلب]]، [[فسق]] و ظلم. بخش‌های ۲، ۳، ۵ و ۷ در بلوک سوم قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. بلوک چهارم به شرایط استفاده از هادیان پرداخته که عبارت است از داشتن تقوای [[فطری]] و [[سلامت قلب]] و [[پاکی]] [[دل]] و [[استعانت]] از [[نماز]] و [[صبر]]. بخش‌های ۱، ۲، ۳، ۱۱، ۱۴، ۱۸ و ۷ در بلوک چهارم قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. بلوک پنجم درباره آثار و [[برکات]] [[پیروی]] از هادیان و نیز [[کیفر]] ترک پیروی از هادیان است. بخش‌های ۲۲، ۱۷، ۱۳، ۱۲، ۷، ۶، ۲، ۳، ۴ در بلوک پنجم قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. در بلوک ششم قسمتی از [[زندگی]] برخی از هادیان بیان شده است. این داستان‌ها به نوعی هادی بودن [[پیامبران]] و نیز هدایت به امکان [[معاد]] از آن استفاده می‌شود. بخش‌های ۲۴، ۲۰ در بلوک ششم قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. در بلوک هفتم برخورد بد [[مردم]] با [[هادیان]] و [[پیامبران]] مطرح شده است. بخش‌های ۱۳، ۱۴، ۱۶، ۱۷، ۱۲، ۱۰، ۷، ۲ و ۳ در بلوک هفتم قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. بلوک هشتم مربوط به [[آیات الاحکام]] است که برای [[عمل]] [[متقین]] و [[استقامت]] آنان است. در این بلوک بخش‌های ۲۵، ۲۱، ۱۹ و ۱۵ قرار دارد و کاملاً با هم مرتبط هستند. همان‌گونه که [[مشاهده]] می‌شود تمام مطالب [[سوره]] با محوریت هادی بودن [[قرآن]] و پیامبران و [[جانشینان]] آنان کاملاً با هم مرتبط است.
+کلمات کلیدی: [[هدایت]]، [[ضلالت]]، [[کفر]]، [[نفاق]]، [[بنی‌اسرائیل]]، [[فسق]]، [[ایمان]]، [[عمل صالح]].
+به جهت طولانی بودن [[سوره بقره]] باید محتوای آنکه با [[هدف]] سوره نیز در [[ارتباط]] است را اجمالاً بررسی کنیم:
+۱. [[عقائد]]: هدف این سوره هدایت متقین به [[ایمان به خدا]]، [[ایمان به پیامبر]] [[اکرم]]{{صل}}، [[وحی]]، [[غیب]]، [[معاد]]، جمیع آنچه نازل شده و [[ایمان]] به تمام پیامبران و جانشینان پیامبران است؛ لذا [[آیات]] مختلف این سوره به [[توحید]]، [[نبوت عامه]]، [[نبوت خاصه]]، معاد، [[امامت]] و وحی پرداخته است.
+۲. داستان‌ها: داستان‌هایی که در این سوره آمده است دو دسته است: الف: داستان‌هایی که به طور مستقیم در راستای هدف این سوره است؛ مثل: ۱. داستان [[حضرت آدم]]{{ع}}، [[فرشتگان]]، [[ابلیس]] و [[سرپیچی]] او<ref>در آیات ۳۰ – ۳۸.</ref>. بر اساس این داستان باید به [[خلفای الهی]] و فضل و [[برتری]] آنان ایمان آورد و نباید مانند ابلیس که فضل و برتری پیامبران و هادیان را [[انکار]] کرد، [[رفتار]] نمود.
+۲. [[تاریخ پیامبر]] بزرگ، [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و [[فرزندان]] او و [[بنای کعبه]] به دست او<ref>آیات ۱۲۳ - ۱۳۳ و ۱۵۸ – ۲۶۰.</ref>. این داستان متقین را هدایت می‌کند به این که باید به [[خدا]]، پیامبران و [[امامان]] ایمان آورده و از [[دستورات]] آنان [[پیروی]] نمود و معیار در هادیان را [[انتخاب الهی]] و نداشتن سابقه [[ظلم]] معرفی می‌کند.
+۳. [[عزیر]] [[پیامبر]] و [[مرگ]] صد ساله او<ref>آیه ۲۵۹.</ref>. این داستان [[متقین]] را به [[ایمان به معاد]] و امکان آن [[هدایت]] می‌کند.
+۴. [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} و زنده شدن [[مردگان]]<ref>آیه ۲۶۰.</ref>. این داستان نیز متقین را به ایمان به معاد و امکان آن هدایت می‌کند. همچنین زنده شدن مرده در جریان گاو بنی‌إسرائیل<ref>آیات ۶۷ – ۷۳.</ref>.
+ب: داستان‌هایی که در آن نحوه برخورد [[مردم]] با [[هادیان]] اعم از [[پیامبران]] و [[جانشینان]] آنان ترسیم شده است و در نتیجه متقین را [[راهنمایی]] می‌کند به این که باید به طور کامل از پیامبران و هادیان [[تبعیت]] کنند، مثل: عملکرد [[منافقان]] و کارشکنی‌های آنان در برابر [[پیامبر اکرم]]{{صل}}<ref>آیات ۸- ۲۰.</ref>. برخورد [[یهودیان]] با پیامبران خود و کشته شدن پیامبران توسط آنان و [[رفتار]] بد آنان با [[حضرت موسی]]{{ع}} و موضع‌گیری‌ها و کارشکنی‌های آنان در برابر [[پیامبر اسلام]]{{صل}}<ref>آیات ۵۱ – ۷۳.</ref>؛ گاو [[بنی‌اسرائیل]] و برخورد بد یهودیان با حضرت موسی{{ع}}<ref>آیات ۶۷ – ۷۳.</ref>؛ [[داوود]] و [[طالوت]] وجالوت<ref>آیات ۲۴۶ – ۲۵۱.</ref> و برخورد بد [[اهل کتاب]] با [[پیامبر]] خودشان و [[پیروی]] نکردن از طالوت که [[خدا]] برای آنان [[انتخاب]] نموده بود. [[تغییر قبله]]<ref>آیات ۱۴۳ – ۱۵۰.</ref> و برخورد بد منافقان و یهودیان با پیامبر اسلام{{صل}} در مورد تغییر قبله.
+٣. [[احکام]] و [[قوانین]]، در این [[سوره]] [[احکام]] فراوانی ذکر شده است. [[هدف]] این احکام و قوانین، این است که مردم با [[امتثال]] این احکام باتقوی شوند و این [[تقوی]] زمینه‌ساز برای تأثیر هدایت [[قرآن]] و هادیان است مثلاً در [[آیات]] [[تشریع]] [[روزه]] چنین آمده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! روزه بر شما مقرّر شده است چنان که بر پیشینیان شما مقرّر شده بود، باشد که پرهیزگاری ورزید» سوره بقره، آیه ۱۸۳.</ref>.
+تفصیل این احکام به این شرح است:
+[[نماز]]<ref>آیات ۴۵ و ۲۳۸ و....</ref>؛ روزه<ref>آیات ۱۸۳ – ۱۸۷.</ref>؛ [[جهاد]]<ref>آیات ۲۱۶ - ۲۱۸ و....</ref>؛ [[حج]] و [[عمره]]<ref>آیات ۱۸۹ و ۱۹۶ – ۲۰۳.</ref>؛ تغییر قبله<ref>آیات ۱۴۳ – ۱۵۰.</ref>؛ [[ازدواج]] و [[طلاق]]<ref>آیات ۲۲۷ – ۲۳۲.</ref>؛ [[ازدواج]] با [[مشرکین]]<ref>آیه ۲۲۱.</ref>؛ [[تجارت]] و بدهکاری و طریق تنظیم [[سند]] مکتوب<ref>آیه ۲۸۲ و....</ref>؛ وام دادن<ref>آیه ۲۸۲ و....</ref>؛ [[قصاص]]<ref>آیات ۱۷۸ – ۱۷۹.</ref>؛ ممنوعیت گوشت‌های [[حرام]]<ref>آیه ۱۹۳.</ref>؛ قمار و شراب<ref>آیه ۲۱۹.</ref>؛ [[وصیت]]<ref>آیات ۱۸۰ – ۱۸۲.</ref>؛ [[اعتکاف]]<ref>آیه ۱۲۵.</ref>؛ اجتناب از [[تصرف]] ناروای [[اموال]] [[مردم]]<ref>آیه ۱۸۸ و....</ref>؛ سفارش در مورد [[یتیمان]]<ref>آیه ۲۲۰.</ref>؛ [[عادت]] ماهیانه [[زنان]] و [[احکام]] آن<ref>آیه ۲۲۲.</ref>؛ رضاع و شیر دادن به [[کودکان]]<ref>آیه ۲۳۳.</ref>؛ [[سوگندها]] و [[کفاره]] [[مخالفت]] با آن<ref>آیه ۲۲۴ - ۲۲۵ و....</ref>؛ [[انفاق در راه خدا]]<ref>آیات ۲۱۵ و ۲۷۰ - ۲۷۴ و....</ref>؛ [[رباخواری]] و [[مبارزه]] شدید با آن<ref>آیات ۲۷۵ – ۲۷۹.</ref>؛ رهن و شرایط [[شهادت]] یا [[گواهی دادن]]<ref>آیات ۲۸۲ - ۲۸۴ و....</ref><ref>تفسیر انوار ثقلین، ج۲، ص۶۴.</ref>.