|
|
| خط ۴۲: |
خط ۴۲: |
|
| |
|
| ===علم فقه=== | | ===علم فقه=== |
| چنان که در روایات پیشین اشاره شد، در برخی روایات تصریح شده است که علم حلال و حرام و تنزیل و تأویل قرآن از علومی بوده است که پیامبر به امیرالمؤمنین{{ع}} آموخته است. در روایتی از امیرالمؤمنین{{ع}}، نقل شده است که علم به حلال و حرام‌ها تا قیامت، علم به مرگ‌ها و بلاها و فصل الخطاب، بخشی از هزار باب علمی است که رسول خدا{{صل}} به ایشان آموخت. | | {{همچنین ببینید|احاطه امام بر علوم و معارف فقهی و حقوق}} |
| | | چنان که در روایات پیشین اشاره شد، در برخی روایات تصریح شده است که علم حلال و حرام و تنزیل و تأویل قرآن از علومی بوده است که پیامبر به امیرالمؤمنین{{ع}} آموخته است. در روایتی از امیرالمؤمنین{{ع}}، نقل شده است که علم به حلال و حرام‌ها تا قیامت، علم به مرگ‌ها و بلاها و فصل الخطاب، بخشی از هزار باب علمی است که رسول خدا{{صل}} به ایشان آموخت. |
| در روایتی از امام صادق{{ع}} نقل شده است که «خداوند تبارک و تعالی، جان پیامبر خود را نگرفت، مگر آن که حلال و حرام دینش را برای او کامل ساخت. در زمان حیاتش آن چه را بدان نیاز داشتید، برایتان آورد و بعد از وفات به آن (علوم) و خاندانش پناه می‌برید. به درستی که آن (علوم) در نوشته‌ای نزد خاندانش هست که حتی دیه خراش دست در آن است.» گویا مقصود از این نوشته جامعه یا کتاب علی{{ع}} است. در روایات متعددی از امام باقر{{ع}} و امام صادق{{ع}} از کتابی به نام جامعه، یا صحیفه علی{{ع}} خبر داده شده است که به املای رسول خدا{{صل}} و نگارش امیرالمؤمنین{{ع}} بوده است. در روایتی از محمد بن مسلم از امام باقر{{ع}} نقل شده است که «نزد ما صحیفه‌ای از کتاب‌های علی{{ع}} است که طول آن هفتاد ذراع است که ما از محتوای آن پیروی می‌کنیم و از آن تجاوز نمی‌کنیم». تعبیر «صحیفه‌ای از کتاب‌های علی{{ع}}» نشان می‌دهد که از امیرالمؤمنین{{ع}}، تنها این صحیفه به جای نمانده است، بلکه کتاب‌های دیگری نیز از آن حضرت نزد ائمه{{عم}} بوده است. محتوای این نوشته چنان که روایات دیگری از آن حضرت نیز نشان می‌دهد، احکام حلال و حرام بوده است.
| |
| | |
| ابوبصیر از امام صادق{{ع}} پرسید: «شیعیان شما نقل می‌کنند که رسول خدا{{صل}} به علی{{ع}} هزار باب علم را آموخت که از هر باب هزار باب دیگر باز می‌شد». آن حضرت این نقل را تأیید کرد. ابوبصیر گفت: «به خدا قسم این همان علم (ویژه) است». در این هنگام امام{{ع}} سر به زیر انداختند و لحظاتی به زمین خیره شده و با چوبی زمین را خراشیدند. سپس فرمودند: «این علم است؛ اما آن علم (ویژه) نیست». سپس فرمود: «ای ابامحمد! نزد ما جامعه است و آنان چه می‌دانند که جامعه چیست؟» ابوبصیر مشتاقانه درباره حقیقت جامعه پرسید. امام فرمود: «صحیفه‌ای است که طولش هفتاد ذراع به ذراع رسول خدا{{صل}} و املای ایشان با خطا علی{{ع}} است که از دهان پیامبر{{صل}} خارج و با دست راست علی{{ع}} نوشته شده است. در آن تمام حلال و حرام و هر چیزی که مردم به آن نیازمندند حتی دیه خراش آمده است». امام صادق{{ع}} در ادامه پس از اجازه گرفتن از ابوبصیر بدن او را با دست اندکی فشردند و فرمودند: «حتی دیه این (کار در کتاب جامعه بیان شده است)».
| |
| | |
| روایات یاد شده دلالت بر آن دارند که «جامعه» یا «کتاب علی{{ع}}» کتابی است با املای رسول خدا{{صل}} و نگارش و خط امیرالمؤمنین{{ع}} که تمام احکام در آن آمده است و ائمه{{عم}} با داشتن آن به چیز دیگری در این موضوع نیاز ندارند. تأکید بر این که حتی دیه یک خراش در آن آمده، نشان از کامل بودن این مجموعه است.
| |
| | |
| در روایتی از امام کاظم{{ع}} این سؤال پرسیده شده است که آیا ممکن است از امام سؤالی درباره حلال و حرام شود که پاسخ آن را نداند؟ آن حضرت پاسخ دادند: «خیر، ولی گاهی جواب نزد او است، ولی (به خاطر رعایت مصلحتی) بیان نمی‌کند».
| |
| | |
| در برخی روایات راه شناخت حجت و امام واقعی از مدعیان دروغین، سؤال از حلال و حرام معرفی شده است. در ادامه این روایت آمده است که شناخت حلال و حرام، همراه داشتن سلاح رسول خدا{{صل}} و وصیت آشکار امام قبلی در کسی جز امام و حجت راستین جمع نمی‌شود.
| |
| | |
| روایات فقهی ائمه{{عم}} بهترین شاهد بر جایگاه ممتاز علمی آنان در مباحث فقهی است که البته با توجه به شرایط سخت سیاسی و فرهنگی دوره سایر ائمه{{عم}}، این مباحث در دوره امام باقر و امام صادق{{ع}} گسترش بیشتری یافت.
| |
|
| |
|
| ===علم اخلاق === | | ===علم اخلاق === |
