فتنه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

{{نبوت}}

<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[فتنه]]''' است. "'''[[فتنه]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

ماده [[فتن]] و [[فتنه]] در [[قرآن]] بیش از ۶۰ بار به کار رفته و معانی مختلفی به مناسبت سیاق مراد بوده است، چنان‌که در کتاب‌های لغت این کلمه برای معانی مختلفی بیان شده است. به عنوان نمونه در کتاب لسان العرب، برای این واژه، متناسب با سیاق استعمال این کلمه، معانی ذیل را آورده است:

#{{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَفْتِنُونَكَ عَنِ الَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ لِتَفْتَرِيَ عَلَيْنَا غَيْرَهُ وَإِذًا لَاتَّخَذُوكَ خَلِيلًا}}<ref>«و نزدیک بود که تو را از آنچه ما به تو وحی کردیم (به ترفند) باز دارند تا جز آن را بر ما بربندی و آنگاه تو را بی‌گمان دوست می‌گرفتند» سوره اسراء، آیه ۷۳.</ref>.

#{{متن قرآن|وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref>.

#{{متن قرآن|كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«هر کسی (مزه) مرگ را می‌چشد و شما را با بد و نیک می‌آزماییم و به سوی ما بازگردانده می‌شوید» سوره انبیاء، آیه ۳۵.</ref>.

# [[تخلف]] از [[دستورات]] حیات‌بخش [[خدا]] و [[رسول]] عامل بروز اخلال، [[هرج و مرج]] و فتنه‌ای فراگیر در [[جامعه اسلامی]]: {{متن قرآن|وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً}}؛

# [[ظلم به علی]]{{ع}} و [[مخالفت]] با [[خلافت]] او پس از [[پیامبر]] سبب فتنه‌ای فراگیر در [[جامعه]] [[ایمانی]]: {{متن قرآن|وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً}} ([[ابو ایوب انصاری]] [[نقل]] کرده است که [[پیامبر]] به [[عمار]] فرمود: پس از من مردمی می‌آیند که به [[جان]] یکدیگر [[شمشیر]] می‌کشند و یکدیگر را می‌کشند و از یکدیگر [[بیزاری]] می‌جویند. هر گاه با چنین صحنه‌ای مواجه شدی به مردی که سمت راست من نشسته، یعنی [[علی بن ابی طالب]]، روی بیاور. اگر همه [[مردم]] از یک سو بروند و [[علی]] از سوی دیگر، تو از سوی [[علی]] برو و [[مردم]] را ترک کن. [[علی]] تو را از [[هدایت]] باز نمی‌دارد و به [[هلاکت]] نمی‌افکند. ای [[عمار]]، [[طاعت]] [[علی]]، [[طاعت]] من و [[طاعت]] من [[طاعت]] خداست<ref>ترجمه مجمع البیان، ج۱۰، ص۱۹۴.</ref>؛  

#از میان بردن [[فتنه‌ها]]: {{متن قرآن|حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ}} هر چند که بیشتر [[مفسران]] آن را محو [[شرک]] و [[بت‌پرستی]] معنا کرده‌اند، اما چون [[مبارزه]] با مشرکانی که [[مانع]] رسیدن سخن دیگران می‌شده است و این [[مبارزه]] برای جلوگیری از [[ظلم و ستم]] آنان نسبت به [[مسلمانان]] بوده، به [[پیامبر]] خطاب می‌رسد. [[شاهد]] مسئله [[آیه]] دیگری است که می‌گوید: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ...}}<ref>«به یقین آنان که مردان و زنان مؤمن را آزار دادند سپس توبه نکردند، عذاب دوزخ و عذاب آتش سوزان دارند» سوره بروج، آیه ۱۰.</ref>. منظور از این [[فتنه]]، [[عذاب]] و [[شکنجه]] بوده و لذا آنجا که [[کفر]] موجودیت مادی و [[معنوی]] [[انسان‌ها]] را به خطر می‌اندازد و الگوهای [[حیات]] را تباه می‌سازد، چاره‌ای جز [[مبارزه]] نیست، با هر وسیله و راهی که ممکن باشد، باید در مرتفع ساختن آن دست به کار شد و [[اجتماع]] را از لوث وجود [[کفر]] و [[کافران]] [[پاک]] کرد. لذا [[آیه]] قبلی - ۱۹۱ بقره - بیان علت [[حکم]] [[قتال]] با [[مشرکین]] است، زیرا [[کفار]] [[قریش]] همواره بر ضد [[مسلمانان]] [[قیام]] کردند و به هر صورت ممکن آنان را [[آزار]] داده‌اند {{متن قرآن|وَاقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَأَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ}} و [[کفر]] آنان و [[رفتار]] [[زشت]] و دور از [[انسانیت]] آنان به مراتب از [[قتل]] و [[کشتار]] خطرناک‌تر است {{متن قرآن|وَالْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ}}؛

#در این باره در [[مقام]] [[تسلی]] برای شرکت نکردن عده‌ای در [[جنگ]] و [[جهاد]] خطاب به [[پیامبر]] می‌فرماید: {{متن قرآن|لَوْ خَرَجُوا فِيكُمْ مَا زَادُوكُمْ إِلَّا خَبَالًا}} اگر همراه شما به سوی میدان [[جهاد]] خارج می‌شدند چیزی جز [[اضطراب]] و تردید به شما نمی‌افزودند و به سرعت در بین [[مردم]] به [[فتنه]] انگیزی (و ایجاد [[تفرقه]] و [[نفاق]] و [[آشوب]]) می‌پرداختند؛

#نخستین معنا و [[فهم]] کلی کلمه در [[فلسفه آفرینش]] است، که هر [[انسانی]] باید [[مرگ]] را بچشد {{متن قرآن|كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ}} البته ما شما را به [[بدی‌ها]] و [[نیکی‌ها]] [[امتحان]] می‌کنیم {{متن قرآن|وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً}} و سرانجام به سوی ما باز می‌گردید {{متن قرآن|وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}} [[جایگاه]] اصلی شما در این [[جهان]] نیست، بلکه جای دیگری است، شما تنها برای دادن [[امتحان]] به اینجا می‌آیید<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۳۵۳.</ref>.

==منابع==

# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]

==پانویس==

{{پانویس}}

[[رده:فتنه در قرآن]]

[[رده:مدخل]]