جنگ در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
←تأمین نیرو و هزینه و جنگ افزار
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
اداره[[جنگ]] و [[ستیز]] با [[دشمن]] به راهبردها و شیوه‌های خاص [[جنگی]] نیاز دارد. در [[قرآن کریم]] به این راهبردها و ضروریات به گونه صریح یا ضمنی اشاره شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: | اداره[[جنگ]] و [[ستیز]] با [[دشمن]] به راهبردها و شیوه‌های خاص [[جنگی]] نیاز دارد. در [[قرآن کریم]] به این راهبردها و ضروریات به گونه صریح یا ضمنی اشاره شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: | ||
=== تأمین نیرو و هزینه و جنگ افزار=== | === تأمین نیرو و هزینه و جنگ افزار=== | ||
نخستین لازمه هر جنگ، تأمین هزینه و وسایل آن است: | نخستین لازمه هر جنگ، تأمین هزینه و وسایل آن است: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلَالًا بَعِيدًا}}<ref>«آیا به آن کسان ننگریسته‌ای که گمان می‌برند به آنچه به سوی تو و آنچه پیش از تو فرو فرستاده شده است ایمان دارند (اما) بر آنند که داوری (های خود را) نزد طاغوت برند با آنکه به آنان فرمان داده شده است که به آن کفر ورزند و شیطان سر آن دارد که آنان را به گمراهی ژرفی درافکند» سوره نساء، آیه ۶۰.</ref> مراد از «قُوَّة» در [[آیه]]، نیروهای جنگی و هزینه و ادوات مورد نیاز جنگ است <ref>مجمع البیان، ج ۴، ص۴۸۷؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص۱۸۵؛ المیزان، ج ۹، ص۱۱۴.</ref> که [[امتناع]] از تأمین هزینه جنگ، موجب [[غلبه]] دشمن و [[شکست]] [[مسلمانان]] می‌شود: {{متن قرآن|وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}}<ref>«و در راه خداوند هزینه کنید و با دست خویش خود را به نابودی نیفکنید و نیکوکار باشید که خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره بقره، آیه ۱۹۵.</ref>.<ref>جامع البیان، ج ۲، ص۲۷۳؛ مجمع البیان، ج ۲، ص۳۵؛ التفسیر الکبیر، ج ۵، ص۱۴۸ - ۱۴۹.</ref> آیاتی که مسلمانان را به [[جهاد]] با [[اموال]] فراخوانده‌اند {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آورده‌اند و هجرت کرده‌اند و در راه خداوند با مال و جان خود، جهاد ورزیده‌اند، نزد خداوند بلند پایگاه‌ترند و آنانند که رستگارند» سوره توبه، آیه ۲۰.</ref>، {{متن قرآن|انْفِرُوا خِفَافًا وَثِقَالًا وَجَاهِدُوا بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«سبکبار و گرانبار رهسپار شوید و با مال و جانتان در راه خداوند جهاد کنید؛ این، اگر بدانید برای شما بهتر است» سوره توبه، آیه ۴۱.</ref> نیز بر این نکته دلالت دارند، حتی می‌توان با استناد به این آیات گفت در صورت [[ناتوانی]] [[حکومت]]، یکایک مسلمانان [[وظیفه]] دارند که هزینه جنگ را تأمین کنند. | ||
در برخی [[احادیث]] «قُوَّه» به [[شمشیر]] و سپر [[تفسیر]] شده <ref>تفسیر عیاشی، ج ۲، ص۶۶؛ الدرالمنثور، ج ۳، ص۱۹۲؛ بحارالانوار، ج ۶۱، ص۱۵۸.</ref> که از جمله ابزار جنگی‌اند، برخی [[مفسران]] نیز مراد از آن را هر نوع [[جنگ‌افزار]] متناسب با [[مقتضیات زمان]] دانسته‌اند. <ref>فقه القرآن، ج ۱، ص۳۳۳؛ المنار، ج ۱۰، ص۶۱ـ ۶۳؛ تفسیر مراغی، ج ۱۰، ص۲۴ ـ ۲۵.</ref> مراد از «رِباطِ الخَیلِ» اسبان جنگی است <ref>التفسیر الکبیر، ج ۱۵، ص۱۸۶؛ تفسیر بیضاوی، ج ۳، ص۱۱۸.</ref> که در [[صدر اسلام]] از وسائل بسیار ضروری برای حمل و نقل نیروها و تجهیزات [[جنگی]] به شمار می‌رفت. در [[آیه]] {{متن قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ}}<ref>«ما پیامبرانمان را با برهان‌ها (ی روشن) فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند و (نیز) آهن را فرو فرستادیم که در آن نیرویی سخت و سودهایی برای مردم است و تا خداوند معلوم دارد چه کسی در نهان، (دین) او و پیامبرانش را یاری می‌کند؛ بی‌گمان خداوند توانمندی پیروزمند است» سوره حدید، آیه ۲۵.</ref> نیز یکی از [[منافع]] آهن کاربرد آن برای [[جنگ در راه خدا]] به شمار رفته است<ref>جامع البیان، ج ۲۷، ص۳۰۷؛ المیزان، ج ۱۹، ص۱۷۲.</ref>، چنان‌که بنابر [[آیات]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا دَاوُودَ مِنَّا فَضْلًا يَا جِبَالُ أَوِّبِي مَعَهُ وَالطَّيْرَ وَأَلَنَّا لَهُ الْحَدِيدَ}}<ref>«و به راستی به داوود از نزد خود بخششی ارزانی داشتیم؛ ای کوه‌ها و پرندگان با وی همنوا شوید! و آهن را برای او نرم کردیم» سوره سبأ، آیه ۱۰.</ref>، {{متن قرآن|أَنِ اعْمَلْ سَابِغَاتٍ وَقَدِّرْ فِي السَّرْدِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«(به او گفتیم) که زره‌هایی بباف و در زره‌بافی اندازه بدار؛ و کاری شایسته انجام دهید که من به آنچه انجام می‌دهید بینایم» سوره سبأ، آیه ۱۱.</ref> [[حضرت داود]]{{ع}} [[مأمور]] شد تا زره‌هایی را از آهن برای [[جنگ]] و [[دفاع]] بسازد. | |||
=== [[آموزش]] جنگاوران=== | === [[آموزش]] جنگاوران=== | ||
نیروی آموزش دیده و کارآزموده از دیگر ضروریات هر جنگ است. برخی [[مفسران]] یکی از مصادیق {{متن قرآن|قُوَّة}} در آیه {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref> را آموزش نیروهای جنگی دانسته‌اند. <ref>پیام قرآن، ج ۱۰، ص۳۴۸؛ المنار، ج ۵، ص۲۵۱.</ref> در [[احادیث]] هم {{متن قرآن|قُوَّة}} به آموزش [[تیراندازی]] [[تفسیر]] شده است. <ref>الکافی، ج ۵، ص۴۹ - ۵۰؛ الدرالمنثور، ج ۳، ص۱۹۲.</ref> افزون بر این، [[قرآن کریم]] در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگی‌تان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref> [[مسلمانان]] را به [[آمادگی]] و [[هشیاری]] پیش از حرکت به سوی [[دشمن]] [[فرمان]] داده است. به نظر برخی، از جمله مصادیق این هشیاری، [[تعلیم]] نیروهای نظامی و آمادگی آنها برای جنگ است. <ref>پیام قرآن، ج ۱۰، ص۳۴۸؛ المیزان، ج ۹، ص۱۱۵.</ref> برخی با استناد به این آیات گفته‌اند: برای [[مقابله با دشمن]] تأسیس مکان‌های [[آموزشی]]،<ref>تفسیر مراغی، ج ۵، ص۸۸.</ref> تهیه [[سلاح‌های پیشرفته]] و آموزش [[علوم]] مرتبط با دانش‌های نظامی مانند ریاضیات و جغرافیا <ref>المنار، ج ۵، ص۲۵۱.</ref> لازم است. | نیروی آموزش دیده و کارآزموده از دیگر ضروریات هر جنگ است. برخی [[مفسران]] یکی از مصادیق {{متن قرآن|قُوَّة}} در آیه {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُمْ بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ}}<ref>«و اوست که شبانگاه (در خواب) روان شما را می‌ستاند و می‌داند که به هنگام روز چه به دست آورده‌اید سپس در همین روز شما را (از خواب) برمی‌انگیزاند تا زمانی نام‌برده سر آید؛ آنگاه بازگشتتان به سوی اوست و سپس شما را از آنچه انجام می‌دهید آگاه می‌سازد» سوره انعام، آیه ۶۰.</ref> را آموزش نیروهای جنگی دانسته‌اند. <ref>پیام قرآن، ج ۱۰، ص۳۴۸؛ المنار، ج ۵، ص۲۵۱.</ref> در [[احادیث]] هم {{متن قرآن|قُوَّة}} به آموزش [[تیراندازی]] [[تفسیر]] شده است. <ref>الکافی، ج ۵، ص۴۹ - ۵۰؛ الدرالمنثور، ج ۳، ص۱۹۲.</ref> افزون بر این، [[قرآن کریم]] در آیه {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعًا}}<ref>«ای مؤمنان! آمادگی‌تان را حفظ کنید و دسته دسته یا همگان با هم (برای جهاد) به راه افتید» سوره نساء، آیه ۷۱.</ref> [[مسلمانان]] را به [[آمادگی]] و [[هشیاری]] پیش از حرکت به سوی [[دشمن]] [[فرمان]] داده است. به نظر برخی، از جمله مصادیق این هشیاری، [[تعلیم]] نیروهای نظامی و آمادگی آنها برای جنگ است. <ref>پیام قرآن، ج ۱۰، ص۳۴۸؛ المیزان، ج ۹، ص۱۱۵.</ref> برخی با استناد به این آیات گفته‌اند: برای [[مقابله با دشمن]] تأسیس مکان‌های [[آموزشی]]،<ref>تفسیر مراغی، ج ۵، ص۸۸.</ref> تهیه [[سلاح‌های پیشرفته]] و آموزش [[علوم]] مرتبط با دانش‌های نظامی مانند ریاضیات و جغرافیا <ref>المنار، ج ۵، ص۲۵۱.</ref> لازم است. | ||