تفسیر بیانی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[زمخشری]] (م. ۵۳۸ ق.) چنان که در این نامگذاری باز نموده و در مقدّمه [[تفسیر]] خود بیان کرده، [[جامع‌ترین]] و مهم‌ترین کتاب در شیوه [[تفسیر ادبی]] ـ بلاغی و [[تفسیر بیانی]] [[قرآن]] را تألیف کرده و در جای جای این [[تفسیر]] به مباحث ادبی پرداخته و وجوه مختلف [[بلاغت]] و مسائل گوناگون [[بدیع]] و معانی و بیان را که عبدالقاهر مسائل و [[قواعد آن]] را تدوین کرده بود بر [[آیات]] و عبارات [[قرآنی]] تطبیق کرده <ref>الکشاف، ج ۱، ص۱ - ۱۷، ۳۲ - ۳۷؛ ج ۴، ص۳۰۸.</ref> و همه جا [[ارتباط]] لفظ و معنا را در مفردات و ترکیبات قرآنی بررسی و تحلیل بلاغی کرده و برای این منظور، از [[نظم]] و [[نثر]] [[عربی]] فراوان [[شاهد]] آورده است. <ref>الکشاف، ج ۱، ص۵۲۸؛ ج ۳، ص۵۸۲.</ref> [[زمخشری]] کاربرد [[تمثیل]] و [[مَثَل]] را در اسلوب بیانی قرآن بسیار گسترده می‌‌بیند <ref>الکشاف، ج ۱، ص۷۲؛ ج ۲، ص۱۷۶.</ref> و این پدیده را در بیان قرآن زمینه ای برای تخییل و تصویر و ترسیم مضامین قرآنی در [[ذهن]] مخاطبان می‌‌شناسند، به گونه ای که قرآن توانسته است مضامین و وقایع گذشته و از میان رفته را برای غایبان از آن صحنه‌ها، به مثابه [[شاهدان]] عینی، به تصویر بکشد. <ref>برای نمونه نک: الکشاف، ج ۱، ص۷۲، ۱۸۱، ۳۰۱، ۳۹۴؛ ج ۲، ص۵۳۲؛ ج ۴، ص۱۴۳، ۵۹۳، ۷۵۱.</ref> تفسیر بیانی در [[الکشاف]] به اوج خود می‌‌رسد. زمخشری دلالت [[هنری]] و [[زیبایی]] شناسانه در نظم قرآن و معانی ثانوی دلالت‌ها را که در تقدیم و تأخیرها و [[مرجع]] [[ضمیر]] و ترکیب‌های لغوی وجود دارند آشکار ساخته و به اسلوب‌های بیانی قرآن مانند کنایات، استعارات و [[تشبیه]] و مجاز و تمثیل توجه ویژه ای کرده است. وی در تمایزی آشکار با عبدالقاهر [[جرجانی]] که توجه خود را عمدتاً به نظم قرآن و ارتباط آن با معانی معطوف داشته بود، به مباحث بدیع ـ به معنای عام آنکه شامل [[علم]] بیان نیز می‌‌شود ـ توجه کرد، از این رو زمخشری را باید نخستین مفسری شمرد که در راه [[آشکار کردن]] [[اعجاز قرآن]] از طریق استعمال بیانی در [[تفسیر]] تلاش کرده است. وی التفات‌ها و یافته‌های [[دل]] انگیزی در سراسر تفسیر [[الکشاف]] در شیوه [[تفسیر بیانی]] دارد<ref>المبادئ العامه، ص۱۱۰ - ۱۱۲؛ نقد منهج التفسیر، ص۲۳۸ - ۲۴۳.</ref>.<ref>[[سید محمود طیب حسینی|طیب حسینی]] و [[محمد علی لسانی فشارکی|لسانی فشارکی]]، [[تفسیر بیانی (مقاله)|مقاله «تفسیر بیانی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>