نفی عیب‌جویی در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

از [[گناهان]] کبیره‌ای که در [[سیره]] و [[کلام پیامبر اکرم]]{{صل}} بدان پرداخته و در [[نکوهش]] آن روایاتی از آن [[حضرت]] [[نقل]] شده، تجسس، [[عیب]] جویی و [[بدگمانی]] است. [[خداوند]] به صراحت در [[قرآن]] درباره بد گمانی، این صفت نکوهیده و این [[خصلت]] [[ناپسند]]، سخن گفته و فرموده است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از بسیاری از گمان‌ها دوری کنید که برخی از گمان‌ها گناه است» سوره حجرات، آیه ۱۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۴.</ref>.

از اوصاف [[زشت]] و زننده دیگری که [[دوستی]] بین [[انسان‌ها]] را [[سست]] می‌کند، تجسس در امور دیگران و جستجوی لغزش‌های آنان و آشکار کردن آنهاست<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۶.</ref>.

تجسس، در لسان اهل لغت به معنای جستجو و این واژه بیشتر به معنای جستجو کردن درباره باطن‌های امور و چیزهای پنهانی به کار رفته است و معمولاً در معنای [[کشف]] نهانی‌های [[شر]] به کار می‌رود<ref>ابن اثیر، النهایه، ج۱، ص۲۷۲ و ابن منظور، لسان العرب، ج۶، ص۳۸.</ref> این خصیصه از حالات درونی افراد و از ثمران [[سوء ظن]] است؛ زیرا [[نفس]] [[انسان]] با بدبین شدن قانع نشده، او را وامی‌دارد که درباره افراد، تحقیق و جستجو کند. ثمره این تحقیق، [[عیب‌جویی]] و تجسس است<ref>کشف الریبه، ص۲۲ - ۲۳ و الدر المنثور، ج۶، ص۹۲.</ref>؛ [[پیامبر خدا]]{{صل} نیز در روایتی، بدترین [[سوءظن]] دارندگان را تجسس کنندگان و بدترین تجسس کنندگان را کسانی معرفی کرده‌اند که آن را به زبان جاری سازند.<ref>مستدرک الوسائل، ص۱۴۷.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۶.</ref>.

[[رسول خدا]]{{صل}} [[مسلمانان]] را از این صفت [[زشت]] برحذر داشته؛ فرموده‌اند: "ای گروهی که به زبان [[اسلام]] آورده‌اید و قلب‌هایتان از [[ایمان]] [[خالص]] نشده است، [[مسلمانان]] را [[مذمت]] نکنید و در پی چستن [[عیوب]] آنان نباشید که هر کس درصدد [[عیب‌جویی]] و جستجوی لغزش‌های [[برادر]] مسلمانش برآید، [[خداوند]]، [[عیوب]] و لغزش‌های او را دنبال می‌کند و هرکس که [[خداوند]]، لغزش‌هایش را دنبال کند، او را رسوا می‌سازد؛ اگرچه در اندرونی خانه خود باشد"<ref>کلینی، الکافی، ج۲، ص۳۵۴ و شیخ مفید، الاختصاص، ص۲۲۵ و مجموعه ورام، ج۲، ص۲۰۸.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۶.</ref>.

وی ضمن [[تشویق]] [[مردم]] برای پرداختن به [[عیوب]] خود و دوری از جستجو در [[عیوب]] [[مردم]]، [[مسلمانان]] را به جای تجسس در امور [[مردم]] و پرداختن به [[عیوب]] آنان، به عیب‌پوشی [[دعوت]] کرده، می‌فرمود:"هرکه از [[برادر]] خود کار [[زشتی]] دیده، آن را پوشیده نگاه دارد، [[خداوند]] در [[دنیا]] و [[آخرت]]، عیوب‌پوش اوست"<ref>کنزالعمال، ج۳، ص۲۵۰ و [[حاکم]] نیشابوری، المستدرک، ج۴، ص۳۸۳.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۶.</ref>.

[[رسول خدا]]{{صل}} که [[مسلمانان]] را از تجسس [[عیوب]] دیگران برحذر می‌داشت، خود، هیچ‌گاه [[عیب]] جو نبوده<ref>شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص ۸۲ و مشکاة الأنوار، ص ۱۴.</ref>، درصدد یافتن [[عیب‌ها]] و لغزش‌های [[مردم]] برنمی آمد<ref>محمد حسین طباطبایی، سنن النبی، ص ۱۷.</ref>. وی تجسس درباره [[عیوب]] [[مردم]] را با [[مأموریت الهی]] اش در منافات دانسته، می‌فرمود: "من [[مأمور]] نیستم که درون [[مردم]] را بکاوم و درونشان را بشکافم"<ref>مسنداحمد، ج ۳، ص ۴، صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۱۱ و البیهقی، السنن الکبری، ج ۸، ص ۱۹۶.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی |حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۱۹۷.</ref>.