علائم و نشانه‌های ظهور چند قسم‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::::و اما نسبت به رویدادهای تکوینی که [[بشارت]] وقوع آنها و لو در فاصله زمانی بسیار دور پیش از [[ظهور]] داده شده است، سر اساسی و نکته اصلی در اینکه آنها را به عنوان علامت ذکر کرده‏‌اند، آن است که [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} برخی از حوادث بزرگی را که در آینده اتفاق خواهد افتاد و جلب نظر می‌‏کرده است، از [[طریق وحی]] و یا [[الهام]] فهمیده و به [[مردم]] می‏‌گفتند، و آن را مرتبط به [[ظهور]] [[حضرت]] [[بقیة الله]] می‌‏کردند تا مردمی که در زمان وقوع آن حوادث بسر می‏‌برند، [[صداقت]] گفتار [[ائمه]] را درباره آن حوادث ببینند و نسبت به [[اخبار]] مربوط به [[حضرت]] [[بقیة الله]] نیز اعتقادشان محکمتر شود، و آنها را نیز درست بدانند. پس از این جهت این حوادث نشانه [[ظهور]]ند که [[دلیل]] بر [[صدق]] [[اعتقاد]] و [[روایات]] مربوط به [[حضرت]] [[بقیة الله]] می‌‏باشند. و از اینجا می‏‌فهمیم که این حوادث را وقتی می‏‌توانیم علامت [[ظهور]] بدانیم که در [[روایات]] اسمی از آنها برده شده باشد و آنها را به عنوان نشانه و علامت ذکر کرده باشند؛ ولی اگر در [[روایات]] نیامده بود این گونه رویدادهای تکوینی را که در دوران پیش از [[ظهور]] واقع می‌‏شوند نمی‌‏توان گفت ارتباطی با [[ظهور]] [[حضرت]] [[بقیة الله]] {{ع}} دارند.

::::::و اما نسبت به رویدادهای تکوینی نزدیک به زمان [[ظهور]] بر طبق دلالت [[اخبار]] و [[احادیث]]، سر اساسی و نکته اصلی در اینکه اینها را علامت [[ظهور]] دانسته‌‏اند آن است که انگیزه ایجاد آنها در نظر [[خداوند متعال]] همان است که اینها را نشانه‏‌ای برای [[ظهور]] قرار دهد، و نظر [[مردم]] را نسبت به [[ظهور]] جلب کرده، و مخصوصا افراد با [[اخلاص]] و [[آزمایش]] شده را که همیشه در حال [[انتظار]] به سر می‌‏برده‌‏اند آماده [[ظهور]] گرداند. بنابراین، اینگونه [[روایات]] نشانه بودن برای [[ظهور]] را در برنامه‏ریزی [[الهی]] از آن جهت دارا می‌‏باشند که نظر [[مردم]] را به [[ظهور]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} جلب می‏‌کنند. لکن باید بدانیم که رویدادهای مذکور همچون رویدادهای سابق، در صورتی‏ می‌‏توانند نشانی برای [[ظهور]] [[حضرت]] باشند که [[روایات]] متذکر آنها شده باشند؛ زیرا این مطلب واضح است که هر حادثه‌‏ای را و لو نزدیک به زمان [[ظهور]] و باعث جلب نظر [[مردم]] باشد، نمی‌‏شود علامت [[ظهور]] بدانیم»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۵۴۹، ۵۵۲.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::'''[[علائم حتمی]] و غیر حتمی‌:''' در [[حدیثی]] از [[امام صادق]]{{ع}} چهار نشانه ذکر شده و آنها را محتوم دانسته است<ref>الغیبة، نعمانی، ص۲۷۲، ح ۲۶ باب ۱۴.</ref>. در دو [[حدیث]] دیگر، ایشان چندین نشانه ذکر کرده و در هر کدام، کلمه "محتوم" را تکرار فرموده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص۲۶۲ و ۲۶۵، ح ۱۱ و ۱۵ باب ۱۴.</ref>. البته به [[نشانه‌های غیر حتمی]]، تصریح نشده، ولی می‌توان غیر از این موارد را جزء غیر حتمی‌ها دانست.

::::::'''نشانه‌های حتمی‌:''' گفته شد که مهم‌ترین تقسیم [[علائم]]، مربوط به حتمی یا غیر حتمی بودن آنهاست. احادیثی وجود دارد که تعدادی از رویدادها را به عنوان نشانه حتمی [[ظهور]] قلمداد کرده و از آنها نام می‌برد. گویا تعبیر از حتمی بودن برخی [[علائم]]، برای اولین بار در [[احادیث]] [[امام باقر]]{{ع}} [[بیان]] شده است. از سوی دیگر، تا آن جا که جستجو شده، حتمی یا غیر حتمی بودن [[نشانه‌ها]] در منابع [[اهل سنت]] یافت نشد. نشانه‌هایی که در [[احادیث]] از حتمی بودن آنها خبر داده شده، فراوان نیستند. این موارد، عبارت اند از: [[ندای آسمانی]]، [[خروج سفیانی]]، [[خسف بیداء]] و [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]]<ref>الغیبة، طوسی، ص۴۳۵، کمال الدین، ص۶۸۰.</ref>. در بعضی [[احادیث]]، از [[طلوع خورشید از مغرب]]، آشکار شدن دستی در [[آسمان]]، [[ظهور]] [[یمانی]] و [[اختلاف]] [[بنی عباس]] هم به عنوان امری حتمی یاد شده است. نمونه‌ای از این [[روایات]] چنین است: [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "[[ندای آسمانی]]، از امور حتمی است و [[قیام سفیانی|خروج‌ سفیانی]]، حتمی است و [[قیام یمانی|خروج‌ یمانی]] هم حتمی است و [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]] نیز حتمی است، و پدیدار شدن‌ کف‌ دستی از [[آسمان]] نیز حتمی است و نیز [[آیه‌]] هراسناک و سهمگین ماه [[رمضان]] که خوابیده را بیدار می‌کند و بیدار را می‌ترساند و دخترکان را از پس پرده بیرون می‌کشد"<ref>{{متن حدیث|" عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} أَنَّهُ قَالَ‏ النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ قَالَ {{ع}} وَ فَزْعَةٌ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ‏ الْيَقْظَانَ‏ وَ تُخْرِجُ‏ الْفَتَاةَ مِنْ‏ خِدْرِهَا‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}الغیبة، نعمانی، ص۲۶۲.</ref>»<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج۷، ص۴۲۹-۴۳۱.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

:::::##[[علایم حتمی]] که شکی در وقوع آنها وجود ندارد و قطعا اتفاق خواهند افتاد.

::::::در مجموع از این علایم، چنین به دست می‌آید که: بعضی از این علایم، روشن و منظور از آنها واضح است و بعضی در نهایت ابهام، اجمال و پیچیدگی هستند»<ref>[[سید محمد کاظم قزوینی|قزوینی، سید محمد کاظم]]، [[امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور (کتاب)|امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور]]، ص ۲۸۲-۲۸۳.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین محمدی منفرد؛

::::* برخی از آنها به‌عنوان '''[[نشانه‌های قطعی ظهور]]''' در [[روایت‌ها]] [[بیان]] شده است و [[مقید]] به هیچ قید و شرطی نیست و تحقق آنها پیش از [[ظهور]] بایسته است که از جملۀ آنها می‌توان به [[صیحه آسمانی]]، [[خروج سفیانی]]، [[خسف بیدا]]، [[خروج یمانی]] و [[قیام نفس زکیه]] اشاره کرد؛ چنان‌که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: پنج چیز از علامت‌های [[قیام]] [[قائم]] است: [[صیحه آسمانی]]، [[خروج سفیانی]]، [[خسف بیدا]]، [[خروج یمانی]]، [[قتل نفس زکیه]]<ref>[[منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر]]، لطف الله صافی گلپایگانی، ص۵۶۲.</ref>.

::::*قسم دوم [[نشانه‌های ظهور]]، '''[[نشانه‌های غیرحتمی‌ ظهور|نشانه‌های غیرحتمی‌اند]]''' که تحقق آنها در [[روایت‌ها]] آمده است، اما کیفیت و مقدار گستردگی آنها معلوم نیست، که از جملۀ آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: قبل از [[ظهور حضرت مهدی]] [[آشوب عجیب]] و [[جنگ‌های بسیار مهیب]] و خطرناکی در [[دنیا]] پدید می‌آید، [[جنگ]] روی پای خودش می‌ایستد، دندان‌های خود را نشان می‌دهد، مثل یک درنده دندان نشان می‌دهد، ستیزه‌جویان و آتش‌افروزان، بیش از هر زمانی خودنمایی می‌کنند<ref>مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۶۳.</ref>. بنابراین [[ظهور منجی]] [[مصلح]]، پس از [[سختی‌ها]]، شدت‌ها و [[جنگ‌ها]] و [[ناامنی‌ها]] و پریشانی‌هایی خواهد بود؛ زیرا همواره برق‌ها در ظلمت‌ها می‌جهند<ref>مجموعه آثار، ج۳، ص۳۶۲، ۴۴۸.</ref>»<ref>[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|چلچراغ حکمت ج۱۰]]، ص۴۸، ۴۹.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

| عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. [[حجت الاسلام و المسلمین]] کارگر؛

:::::*یکی از آنها [[علایم حتمی]] است که به هیچ قید و شرطی مشروط نیست و قبل از [[ظهور]] باید واقع شود.

:::::*قسم دوم؛ یعنی، علایم غیر حتمی، حوادثی است که به طور مطلق و حتم از نشانه‏‌های [[ظهور]] نیست؛ بلکه مشروط به شرطی است که اگر آن شرط تحقق یابد، مشروط نیز محقق می‏‌شود»<ref>[[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]]؛ [[مهدویت دوران ظهور (کتاب)|مهدویت دوران ظهور]]، ص ۱۹ - ۲۳.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::'''۵. [[خروج یمانی]]''': [[قیام]] سرداری از سرزمین [[یمن]] یکی از [[علائم حتمی]] است که اندکی پیش از [[ظهور]] رخ خواهد داد وی که مردی [[صالح]] و [[مؤمن]] است علیه [[بدی‌ها]] و [[انحرافات]] [[قیام]] می‌کند و با تمام توان با [[بدی‌ها]] و [[تباهی‌ها]] [[مبارزه]] می‌کند. از [[امام باقر]] {{ع}} در این باره حکایت شده: در میان بیرق‌هایی [که قبل از [[قیام]] [[امام مهدی|مهدی]] {{ع}} بلند می‌شود] پرچمی هدایت‌کننده‌تر از [[پرچم]] [[یمانی]] وجود ندارد که آن [[پرچم هدایت]] است<ref>غیبت نعمانی، ج ۱۳، ص ۲۶۴ ناشر مدین؛ نگین آفرینش، ص ۱۵۷؛ تاریخ غیبت کبری، سید محمد، صدر، ص ۶۵۳ ترجمه افتخارزاده.</ref>.

:::::*'''[[نشانه‌های غیر حتمی]]:''' اموری هستند که در صورت فراهم بودن شرایط به عنوان نشانه پدید می‌آید»<ref>[[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، [[مهدویت ۱ (کتاب)|مهدویت]]، ص ۱۰۱-۱۰۹.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

:::::*ناگفته نماند که وجود مواردی از [[جعل]] و [[تحریف]]، در [[نشانه‌های ظهور]] و یا وجود [[مدعیان دروغین]] به عنوان نمونه [[نشانه‌ها]]، هرگز [[دلیل]] این نمی‌شود که همه [[روایات]] از اعتبار بیفتد و یا اصل همه [[نشانه‌ها]] زیر سؤال برود؛ زیرا دست‌های از این [[نشانه‌ها]] مسلّم و قطعی است. و نیز اینکه وجود پاره‌ای اشکالات و ضعف‌ها در [[نشانه‌های ظهور]] و احتمال [[تحریف]] و تغییر در آنها از سوی [[دشمنان]] و یا ادعاهای واهی برخی شیادان درباره اصل [[مهدویت]]، هرگز به اصل [[مهدویت]] و [[اعتقاد]] به [[ظهور]] [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} آسیبی نمی‌رساند؛ زیرا [[اعتقاد]] به [[مهدویت]] و [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} [[مورد اتفاق]] [[فریقین]] است و با [[تواتر]] ثابت شده است و هرگز خدشه‌ای در آن وارد نمی‌گردد<ref> ر. ک: چشم به راه مهدی{{ع}}، ص ۲۵۸.</ref>.

:::::*در پایان گفتنی است که از آنجایی که در منابع [[دینی]]، [[قیام]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}}، به عنوان یکی از نشانه‌های برپایی [[قیامت]] شمرده شده است؛ پاره‌ای از [[نشانه‌های ظهور]] به عنوان نشانه‌های [[قیامت]] نیز شمرده می‌شود. [[امام علی]]{{ع}} در این باره فرموده است: "[[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} فرمود: به ناگزیر ده چیز پیش از برپایی [[قیامت]] خواهد بود: [[سفیانی]]، [[دجال]]، [[دود در آسمان|دود]]، [[خروج دابة الارض|دابه]] "[[جنبنده]]"، [[خروج قائم]]{{ع}}، [[طلوع خورشید از مغرب]] خود، فرود آمدن [[حضرت عیسی]]{{ع}}، فرو رفتن در [[مشرق]] و فرو رفتن در جزیره العرب و آتشی که از قعر عدن بیرون خواهد آمد تا [[مردم]] را به سوی [[محشر]] سوق دهد"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۴۳۶، ح ۴۲۶.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[پرسمان مهدویت (کتاب)|پرسمان مهدویت]]، ص ۲۲۶- ۲۲۹.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::«چنان‏که پیشتر [[بیان]] شد، [[وقت ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} برای هیچ‏کس جز [[خداوند متعال]] معلوم نیست، و کسانی که [[وقت ظهور]] را تعیین نمایند، [[دروغگو]] شمرده شده‏‌اند. ولی علایم و نشانه‏‌های بسیاری برای [[ظهور]] آن [[حضرت]] در کتاب‌های [[حدیث]] ثبت شده است که ذکر تمام آنها از حوصله این کتاب خارج می‌‏‏باشد.

::::::[[علایم ظهور]] به دو دسته کلّی تقسیم می‌‏‏شوند: [[علایم حتمی]] و علایم غیرحتمی. چنانکه [[فضیل]] بن یسار از [[امام باقر]] {{ع}} [[روایت]] کرده که فرمود: نشانه‌‏های [[ظهور]] دو دسته است: یکی نشانه‏‌های غیرحتمی و دیگر نشانه‌‏های حتمی، [[خروج سفیانی]] از نشانه‌‏های حتمی است که راهی جز آن نیست<ref> غیبت نعمانی، با ترجمه غفّاری، باب ۱۸، ص ۴۲۹</ref> منظور از [[علایم حتمی]] آن است که به هیچ قید و شرطی مشروط نیست و قبل از [[ظهور]] باید واقع شود. و مقصود از علایم غیرحتمی آن است که حوادثی به‏‌طور مطلق و حتم از نشانه‌‏های [[ظهور]] نیست، بلکه مشروط به شرطی است که اگر آن شرط تحقّق یابد مشروط نیز متحقّق می‌‏شود، و اگر شرط مفقود شود مشروط نیز تحقّق نمی‌‏یابد. و لذا مسلّم است علایمی که در مورد حتمی بودن آنها نصّی نداشته باشیم، احتمال رخ دادن آنها نیز وجود دارد»<ref>[[یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص ۱۷۰ تا ۱۷۸.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::«در کتاب‌هایی که از [[نشانه‌های ظهور]] بحث می‌شود، اقسام گوناگونی برای [[علائم]] ذکر می‌شود که غیر از یک مورد، در [[روایات]] به آن تصریح نشده است؛ مثلا یکی از تقسیم‌های رایج همان متصل یا نزدیک و منفصل یا دور است. تقسیم دیگر به [[نشانه‌های حتمی|حتمی]] و [[نشانه‌های غیر حتمی|غیرحتمی]] بودن نشانه‌هاست که این در [[روایات]] آمده است. تقسیم دیگر به طبیعی و [[غیر طبیعی]] یا عادی و [[خارق العاده]] است. تقسیم‌های دیگری که در کتاب‌ها به چشم می‌خورد، عبارت‌اند از: کلی و جزئی یا [[عام و خاص]]، مجمل و کنایی، [[مقید]] یا مشروط، قطعی یا مشکوک، واقع شده یا غیر آن و تقسیم به لحاظ زمان و نوع رویداد<ref>درباره این تقسیم‌‌بندی‌‌ها بنگرید به کتاب‌‌هایی که درباره نشانه‌‌های ظهور نوشته شده یا فصلی از آنها که مربوط به علائم است، مانند: [[سید محمد صدر]]، تاریخ الغیبة الکبری، ص ۵۲۷ به بعد، مقاله بررسی نشانه‌‌های ظهور در کتاب چشم به راه مهدی، ص ۲۶۳.</ref>. بسیاری از این تقسیم‌بندی‌ها پرورده افکار و سلیقه نویسندگان است که به مرور زمان افزوده شده است. البته برخی از آنها مانند طبیعی و [[غیر طبیعی]] قابل توجه و بعضی از اقسام قابل نقد است؛ مانند نشانه‌های نزدیک و دور که بعضی، حوادثی از زمان [[ائمه]] {{عم}} را به عنوان [[علائم ظهور]] معرفی کرده می‌گویند اینها از نشانه‌های دور است<ref>علت این‌‌گونه تقسیم‌‌بندی آن است که در روایات زیادی از سقوط بنی امیه یا بنی عباس یا اختلاف آنان یا حوادث دیگری سخن به میان آمده و این رویدادها جزء علائم ظهور معرفی می‌‌شوند؛ به خصوص که در منابع قدیمی ذیل عنوان علامات ظهور ذکر شده‌‌اند.</ref>. چون علامت نمی‌تواند با فاصله دور واقع شود و خواهیم گفت که این‌گونه [[نشانه‌ها]] در [[اخبار]] [[اهل بیت]] {{عم}} به عنوان علامت [[ظهور]] معرفی نشده است، بلکه در صورت درستی [[روایت]]، بر [[پیش‌گویی]] حمل می‌شود. تنها تقسیمی که در [[روایات]] به آن تصریح شده [[نشانه‌های حتمی|حتمی]] بودن و [[نشانه‌های غیر حتمی|غیر حتمی]] بودن نشانه‌هاست که از آن دو به [[محتوم]] و [[موقوف]] تعبیر می‌شود. در روایتی از [[امام صادق]] {{ع}} چهار نشانه ذکر شده و فرموده اینها [[محتوم]] است<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۲۷۲، باب ۱۴، ح ۲۶.</ref>. در دو [[روایت]] دیگر، آن [[امام صادق|حضرت]] چندین نشانه ذکر کرده و در هرکدام کلمه "[[محتوم]]" را تکرار فرموده است<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۲۶۲ و ۲۶۵، باب ۱۴، ح ۱۱ و ۱۵.</ref>. البته به [[نشانه‌های غیر حتمی]] تصریح نشده است ولی می‌توان غیر از این موارد را جزء [[نشانه‌های غیر حتمی|غیر حتمی]]‌ها دانست. [[امام باقر]] {{ع}} درباره [[تفسیر]] [[آیه]]: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسَمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ}}<ref> اوست که شما را از گل آفرید سپس اجلی مقرر داشت و اجل معیّن نزد اوست آنگاه شما تردید می‌کنید؛ سوره انعام، آیه: ۲.</ref> می‌فرماید: مقصود از [[آیه]]، اجل [[محتوم]] و [[موقوف]] است. [[محتوم]] آن است که غیر آن نمی‌شود و [[موقوف]] آن است که به [[مشیت]] [[الهی]] بستگی دارد<ref>نعمانی، الغیبة، باب ۱۸، ح ۵؛ این حدیث در چاپ موردنظر ما کامل چاپ نشده است. بنابراین بنگرید به چاپ‌‌های دیگر یا بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۴۹ و معجم احادیث المهدی، ج ۵، ص ۹۶.</ref>.

::::::گروهی از نویسندگان معتقدند که بعضی از نشانه‌های ذکر شده برای [[ظهور]] معنای ظاهری خود را ندارند بلکه [[مظهر]] یک پدیده و سمبل آن هستند. [[سید محمد صدر]] در کتاب دوم و سوم از موسوعه [[غیبت]] این بحث را مطرح کرده و درباره احتمال رمزی بودن [[دجال]]، [[سفیانی]] و [[یأجوج و مأجوج]] سخن گفته است. وی [[دجال]] را سمبل حرکت‌های ضد [[اسلامی]] و [[انحرافات]] عمومی از جمله مظاهر [[فریبنده]] [[تمدن]] غربی، [[سفیانی]] را سمبل [[انحراف]] در میان [[مسلمانان]] و [[یأجوج و مأجوج]] را گونه‌هایی از همان [[دجال]] یا [[تمدن]] مادی می‌داند<ref>ر.ک: سید محمد صدر، تاریخ الغیبة الکبری، ص ۶۴۰ تا ۶۴۷؛ همو، تاریخ ما بعد الظهور، ص ۱۴۹ و ۱۷۳ و ر.ک: اسماعیلی، مقاله "بررسی نشانه‌‌های ظهور".</ref>. از آن‌جا که در [[روایات]] متعدد، [[نشانه‌های ظهور]] غالبا با تعبیر واحدی آمده است سمبلیک دانستن آنها به راحتی ممکن نیست؛ مثلا اگر قرار بود مراد از [[سفیانی]]، طرز [[تفکر]] [[اموی]] و [[ابوسفیان]] و مقابله با [[اسلام]] باشد می‌توانست از آن تعبیرهای دیگری هم بشود یا دست‌کم در یکی دو [[روایت]] ردپایی از رمزی بودن و سمبل بودن آن باشد و حال آن‌که چنین نیست. علاوه بر این، اگر قرار باشد همه [[نشانه‌ها]] را سمبل [[انحراف]]، [[رفتار]] [[اجتماعی]] یا ... بدانیم راه برای چنین برداشتی در سایر موضوعات هم باز خواهد شد. این دیدگاه با اشکال‌های دیگری نیز روبه‌روست از جمله آن‌که: حمل [[نشانه‌ها]] به رمز بودن خلاف ظاهر [[روایات]] و ذهنیت عرفی مخاطبان آن است؛ تعبیر [[یأجوج و مأجوج]] در [[قرآن]] هم به کار رفته و معنای ظاهری آن مراد است؛ حمل بسیاری از [[نشانه‌های ظهور]] به معنای سمبلیک امکان‌پذیر نیست ضمن این‌که نیاز به قرینه دارد، یعنی از معنای اصلی خارج و مجاز خواهد شد؛ اگر چنین باشد هرکس طبق سلیقه خود [[علائم]] را [[تفسیر]] و توجیه خواهد کرد و به‌طور کلی مفهوم علامت و این [[ویژگی]] که موجب [[شناخت]] موضوع دیگر می‌شود، با سمبلیک بودن نمی‌سازد»<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]؛ [[تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور (کتاب)|تحلیل تاریخی نشانه‌های ظهور]]، ص ۵۶- ۵۹.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::#براساس گفتار نویسنده محترم، بسیاری از [[روایات]] قابل [[فهم]] و [[تفسیر]]؛

::::#توجیه این [[روایات]] در دو طریقی که نویسنده [[گمان]] برده است، منحصر نیست، زیرا می‌توان آنها را بر معنای مطابقی حمل کرده، امکان وقوعشان را به همان شکل که در [[روایات]] [[بیان]] شده تعبدا پذیرفت و [[علم]] به چگونگی وقوع آنها را به اهلش واگذار کرد. به هر حال، قسمتی از [[نشانه‌های ظهور]] تا کنون محقق شده است و برخی از آنها در حال و آینده به تدریج رخ می‌نماید»<ref>[[مهدی علی‌پور|علی‌پور، مهدی]]، [[ظهور (مقاله)|ظهور]]، ص ۲۴۲-۲۴۶.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::#پیشبینی چنین اموری، به معنای آن نیست که اینها نشانه حتمی ظهورند، بلکه همه و یا بسیاری از آنها، صرفا، رخدادهایی هستند که [[امامان]]{{عم}} از وقوع آنها در آینده خبر داده‌اند.

::::#برفرض، در [[روایات]] از برخی از اینها به عنوان نشانه [[ظهور]] یاد شده باشد، از کجا معلوم که منظور [[ظهور]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} باشد؟»[[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۴۵-۲۴۶.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

:::::#علاماتی است [[خاصه]]، که این علامات، خاص و مختص به وجود پربرکت خود [[حضرت]] [[صاحب الامر]]{{ع}} است و کسی در این علامات با آن [[حضرت]] شریک نیست، و حضرتش به این وسیله می‌داند که [[خداوند]] او را [[اذن]] و اجازه [[ظهور]] داده است، زیرا [[علم]] [[ظهور]] [[حضرت]] را به جز [[خدا]] کسی نمی‌داند.

:::::#علاماتی است [[عامه]]، که این علامات از برای [[عامه]] عوام و [[خاصه]] [[خواص]] ظاهر خواهد شد و دانستن آن اختصاص به [[حضرت]] ندارد. بلکه برای همه و [[عامه]] [[مردم]] است و هرکس از عوام و [[خواص]]، آنها را (کم و بیش در طول مدت [[عمر]] خود اگرچه خیلی کوتاه) خواهد دید»<ref>[[سید اسدالله هاشمی شهیدی|هاشمی شهیدی، سید اسدالله]]، [[زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی (کتاب)|زمینه‌سازان انقلاب جهانی حضرت مهدی]]، ص۲۵، ۲۶.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::#'''حتمی و غیرحتمی''': این تقسیم‌بندی برگرفته از [[روایات]] است؛ بدین معنی که در [[روایات]] موجود بعضی علایم، از امور محتومه دانسته شده است که مراد از آن حتمیت وقوع آنها است و بعضی از علایم دیگر غیر حتمی معرفی شده است که مراد از آن امکان واقع نشدن و تحقّق پیدا نکردن آنهاست. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{متن حدیث|"إِنَّ مِنَ الْأُمُورِ أُمُوراً مَوْقُوفَةً وَ أُمُوراً مَحْتُومَةً وَ إِنَّ السُّفْيَانِيَّ مِنَ الْمَحْتُومِ الَّذِي لَا بُدَّ مِنْهُ"}}<ref>غیبة نعمانی، ص۳۰۱، ح ۶.</ref> به درستی که بعضی از امور، امور موقوف (غیر حتمی) هستند و بعضی امور حتمی و به درستی [[سفیانی]] از امور حتمی است که چاره‌ای از آن نیست.

::::#'''متصل و منفصل''': <ref>از این علامت به قریب و بعید نیز می‌توان تعبیر کرد.</ref> مراد از علایم متصل، علایمی است که نزدیک به [[ظهور]] و همراه با آن تحقق می‌یابند و به گونه‌ای که فاصلۀ زمانی زیادی بین آنها و [[ظهور]] نیست و پیدایش این علایم به معنای قریب الوقوع بودن [[ظهور]] است، و مراد از علایم منفصل، علایمی است که با زمان [[ظهور]] فاصله زمانی دارد و تحقق و پیدایش آنها باعث [[اطمینان قلبی]] بیشتر [[مؤمنان]] شده و [[روحیه امید]] را در آنان زنده نگه می‌دارد. از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است: {{متن حدیث|" لَيْسَ بَيْنَ قِيَامٍ الْقَائِمِ وَ بَيْنَ قَتْلِ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ إِلَّا خَمْسَ عَشْرَةَ لَيْلَةً"}}<ref>غیبة طوسی، ص۴۴۵، ش ۴۴۰.</ref>. البته باید توجه داشت که معمول [[علایم حتمی]] از گروه علامت‌های متصّل می‌باشند که نزدیک [[ظهور]] محقق می‌شوند. تقسیمات دیگر نیز گفته شده است مانند عادی و غیرعادی، آسمانی و زمینی، که عموماً ذوقی است<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۲.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

:::::#[[ورود پرچم‌های کنده به خراسان]]<ref>پیشین.</ref>.  

:::::#پیاده شدن برادران ترک در "[[الجزیره]]"<ref>علامه سید محمد صدر معتقد است که مقصود از جزیره، سرزمین مابین النهرین در عراق است که در متون کهن بدین اسم نامیده می‌شده است.</ref> و پیاده شدن [[رومیان]] در "الرمله"<ref>آنچنان که یاقوت حموی در معجم البلدان، ج ۳، ص ۶۹ آورده است، الرمله شهر بزرگ و مرکزی منطقه فلسطین بوده که از بین رفته است.</ref><ref>الارشاد، ج ۲، صص ۳۶۸ و ۳۷۲؛ الاختصاص، صص ۲۵۵ و ۲۵۶؛ اعلام الوری، ص ۴۲۷؛ تفسیرالعیاشی، ج ۱، ص ۶۴؛ الغیبة، طوسی، صص ۴۴۱ و ۴۴۲؛ الخرائج، ج ۳، صص ۱۱۵۶ و ۱۱۵۷؛ الغیبة، نعمانی، ص ۱۸۷؛ کشف الغمه، ج ۳، ص ۳۵۶؛ الصراط المستقیم، ج ۲، ص ۲۴۹؛ منتخب الانوار المضیئه، صص ۶۲ و ۳۰۵؛ نوادر الاخبار، ص ۲۸۹؛ بحارالانوار، ج ۵۲، صص ۲۱۲ و ۲۲۲ و ۲۳۷ و در منابع [[اهل سنت]]: الفصول المهمه، ص ۲۹۰؛ عقد الدرر، ص ۱۲۴.</ref><ref>[[مهدی علی‌زاده|علی‌زاده، مهدی]]، [[نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)|نشانه‌های یار و چکامه‌ انتظار (کتاب)]]، ص۲۱-۲۸.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::مهم‌ترین نشانه‌هایی که حتمی شمرده شده‌اند، عبارت‌اند از: [[ندای آسمانی]]، [[خروج دجال]]، [[خروج سفیانی]]، [[قتل نفس زکیه|کشته شدن نفس زکیه]]، [[خسف در بیداء]]، [[خروج یمانی]]، [[خروج خراسانی]] و [[خروج]] [[سید حسنی|حسنی]]<ref>یادآور می‌شویم که شهرت این نشانه‌ها به "نشانه‌های حتمی"، به معنای صحت همه آنها نیست، چنان که خروج خراسانی، نشانه‌ای است که اگر چه در دوره معاصر، شهرت یافته و زبانزد خاص و عام شده است و به عنوان نشانه‌ای قطعی برای [[ظهور]] شمرده می‌شود؛ ولی احادیث چندانی برای آن موجود نیست.</ref>

::::::البته در [[احادیث]]، به [[نشانه‌های غیر حتمی]]، تصریح نشده است؛ ولی می‌توان نشانه‌هایی را که حتمی خوانده نشده‌اند، جزو [[نشانه‌های غیر حتمی]] شمرد<ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص۴۲۹–۴۳۱.</ref>»<ref>[[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۷۱، ۷۲.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

:::::#'''نشانه‌های آسمانی و زمینی:''' برخی [[نشانه‌ها]] در [[آسمان]] پدید می‌آیند؛ مانند [[خورشید و ماه]] گرفتگی در ماه [[رمضان]] یا [[ندای آسمانی]]. اما محل وقوع برخی علامت‌ها، [[زمین]] است؛ مانند [[خسف بیداء]] و [[قتل نفس زکیه]].

:::::#'''نشانه‌های [[عام و خاص]]:''' نشانه‌های عام به [[بیان]] اوضاع عمومی‌قبل از [[ظهور]] می‌پردازد؛ مانند [[افزایش فساد]]، [[ناامنی]]، بیماری‌ها و واقع شدن زلزله‌های ویران‌گر. درمقابل، برخی از [[نشانه‌ها]] مواردی خاص را مطرح می‌کنند که قبل از [[ظهور]] یا [[قیام]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} رخ خواهند داد. به این نوع [[نشانه‌ها]]، نشانه‌های خاص و موردی گفته می‌شود؛مانند [[خروج سفیانی]] و [[ندای آسمانی]]»<ref>[[سید حسن زمانی|زمانی، سید حسن]]، [[نشانه‌های قیام حضرت مهدی (کتاب)|نشانه‌های قیام حضرت مهدی]]، ص۱۰-۱۲.</ref>.

{{پاسخ پرسش  

::::::'''[[پژوهشگران مؤسسه آینده روشن]]'''، در کتاب ''«[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]»'' در این‌باره گفته‌اند:

::::::«از میان این [[علائم]] برخی قطعی هستند که به [[علائم حتمی ظهور]] یا [[نشانه‌های قطعی ظهور]] معروفند. یعنی اولاً: پدیدار شدن آنها بدون هیچ قید و شرطی قطعی و الزامی خواهد بود و ثانیاً: [[ظهور]] [[حضرت]] حتماً پس از وقوع آن [[علائم]] خواهند بود و همه آن‌ها در نزدیکی [[ظهور]] حدود شش ماه قبل از [[ظهور]] اتفاق خواهد افتاد. برخی دیگر نیز غیرحتمی هستند. [[امام باقر]] {{ع}} دراین‌باره فرمودند: نشانه‌های [[ظهور]] دو دسته است: یک دسته نشانه‌های غیرحتمی و دسته دیگر [[نشانه‌های حتمی]] ...<ref>[[نعمانی]]، [[کتاب الغیبة (کتاب)|الغیبة]]، ترجمه آقای غفاری، باب ۱۸، ص ۴۲۹</ref>»<ref>[[مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها (کتاب)|مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها]]، ص ۳۷۵، ۳۸۴.</ref>.

{{پرسمان نشانه‌های ظهور امام مهدی}}