محل سکونت امام مهدی کجاست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*)
جز (جایگزینی متن - '\: \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به ': $1 ')
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*))
خط ۲۴: خط ۲۴:
اما در [[غیبت کبری]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} به [[محمد بن ابراهیم بن مهزیار]] فرموده است: "ای فرزند مهزیار، پدرم ابا [[محمد]] ([[امام]] [[عسکری]] {{ع}}) با من‏ [[پیمان]] بسته، که با مردمی که مورد [[غضب]] [[خداوند]] قرار گرفته‌‏اند و نفرینشان کرده و در [[دنیا]] و [[آخرت]] خوار و ذلیلشان نموده است، و [[عذاب]] دردناک بر ایشان مقرر ساخته، همسایه نشوم. و به من [[دستور]] داده که جز در دامنه‏‌های صعب العبور کوه‌ها و خرابه‏‌های شهرها، جایی سکنا نگزینم ..."  
اما در [[غیبت کبری]]، [[حضرت مهدی]] {{ع}} به [[محمد بن ابراهیم بن مهزیار]] فرموده است: "ای فرزند مهزیار، پدرم ابا [[محمد]] ([[امام]] [[عسکری]] {{ع}}) با من‏ [[پیمان]] بسته، که با مردمی که مورد [[غضب]] [[خداوند]] قرار گرفته‌‏اند و نفرینشان کرده و در [[دنیا]] و [[آخرت]] خوار و ذلیلشان نموده است، و [[عذاب]] دردناک بر ایشان مقرر ساخته، همسایه نشوم. و به من [[دستور]] داده که جز در دامنه‏‌های صعب العبور کوه‌ها و خرابه‏‌های شهرها، جایی سکنا نگزینم ..."  
::::::این [[روایت]] دلالت دارد بر اینکه [[جایگاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در بیابان‌ها و صحراهای دور دست است و این مطلب، هم در دوران [[غیبت صغری]]، و هم در [[غیبت کبری]] بوده است، و با هر دو نظریه درباره [[غیبت]] سازگار می‌باشد. و اما قبلا یادآور شدیم که این مطلب اگر چه به خودی خود محتمل است ولی با بسیاری از [[روایات]] دیگر که دلالت بر وجود و [[حضور]] آن حضرت در مکان‌های دیگر دارد، مخالف است، که مهمترین آنها [[روایات]] مشاهده است در دوران [[غیبت صغری]] و کبری، مگر اینکه فرض کنیم که آن حضرت {{ع}} توسط [[اعجاز]] بدان جاها رفته است، که نیازی به چنین فرضی نداریم، زیرا [[معجزه]] به هنگام [[اتمام حجت]] اقامه می‌‏شود و در اینجا نیازی بدان نیست.
::::::این [[روایت]] دلالت دارد بر اینکه [[جایگاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} در بیابان‌ها و صحراهای دور دست است و این مطلب، هم در دوران [[غیبت صغری]]، و هم در [[غیبت کبری]] بوده است، و با هر دو نظریه درباره [[غیبت]] سازگار می‌باشد. و اما قبلا یادآور شدیم که این مطلب اگر چه به خودی خود محتمل است ولی با بسیاری از [[روایات]] دیگر که دلالت بر وجود و [[حضور]] آن حضرت در مکان‌های دیگر دارد، مخالف است، که مهمترین آنها [[روایات]] مشاهده است در دوران [[غیبت صغری]] و کبری، مگر اینکه فرض کنیم که آن حضرت {{ع}} توسط [[اعجاز]] بدان جاها رفته است، که نیازی به چنین فرضی نداریم، زیرا [[معجزه]] به هنگام [[اتمام حجت]] اقامه می‌‏شود و در اینجا نیازی بدان نیست.
:::::*'''از دیدگاه قواعد عمومی‌:''' از این [[روایت]] که بگذریم، آنچه باقی می‌ماند، بحث در مورد مکان حضرت [[بقیة الله]] {{ع}} یک [[بار]] بر حسب قواعد عمومی - به مقتضای دو نظریه اصلی در زمینه [[غیبت]] - و [[بار]] دیگر بر اساس [[روایات]] خاصی که می‌توان در این مورد بدانها [[استدلال]] نمود، می‌باشد. اما نظریه اول، یعنی پنهان شدن جسم حضرت، مقتضی آن است که مکان [[امام]] {{ع}} به‌طور کلی ناشناخته باشد، مگر به هنگام مشاهده در جایی که [[مصلحت]] اقتضاء کند. و اما طبق نظریه دوم، یعنی پنهان بودن شخصیت و عنوان [[امام]] {{ع}} چنانکه قبلا روشن ساخته‏ایم، امکان دارد آن حضرت در هر مکانی که [[اراده]] کند، زندگی نماید و به هر جا که می‌خواهد برود، چه در شهر و چه در بیابان و صحرا، و یا در دریا و فضا، بدون اینکه کسی را متوجه خویش گرداند و [[رازی]] را آشکار سازد. و گفتیم که [[شایسته]] نیست برای آن حضرت {{ع}} فقط یک جا را برای همیشه و یا در اغلب اوقات در نظر بگیریم، زیرا لازمه آن، عادتا جلب شدن توجه [[مردم]] به شخصیت حقیقی آن حضرت و برطرف شدن [[غیبت]] وی می‌باشد. پس برای رفع شک و تردید [[مردم]] نسبت به خود، بایستی خود را جابجا سازد و هر مدتی را در یک شهر سکنا گزیند.
*'''از دیدگاه قواعد عمومی‌:''' از این [[روایت]] که بگذریم، آنچه باقی می‌ماند، بحث در مورد مکان حضرت [[بقیة الله]] {{ع}} یک [[بار]] بر حسب قواعد عمومی - به مقتضای دو نظریه اصلی در زمینه [[غیبت]] - و [[بار]] دیگر بر اساس [[روایات]] خاصی که می‌توان در این مورد بدانها [[استدلال]] نمود، می‌باشد. اما نظریه اول، یعنی پنهان شدن جسم حضرت، مقتضی آن است که مکان [[امام]] {{ع}} به‌طور کلی ناشناخته باشد، مگر به هنگام مشاهده در جایی که [[مصلحت]] اقتضاء کند. و اما طبق نظریه دوم، یعنی پنهان بودن شخصیت و عنوان [[امام]] {{ع}} چنانکه قبلا روشن ساخته‏ایم، امکان دارد آن حضرت در هر مکانی که [[اراده]] کند، زندگی نماید و به هر جا که می‌خواهد برود، چه در شهر و چه در بیابان و صحرا، و یا در دریا و فضا، بدون اینکه کسی را متوجه خویش گرداند و [[رازی]] را آشکار سازد. و گفتیم که [[شایسته]] نیست برای آن حضرت {{ع}} فقط یک جا را برای همیشه و یا در اغلب اوقات در نظر بگیریم، زیرا لازمه آن، عادتا جلب شدن توجه [[مردم]] به شخصیت حقیقی آن حضرت و برطرف شدن [[غیبت]] وی می‌باشد. پس برای رفع شک و تردید [[مردم]] نسبت به خود، بایستی خود را جابجا سازد و هر مدتی را در یک شهر سکنا گزیند.
:::::*'''از دیدگاه روایات‏:'''
*'''از دیدگاه روایات‏:'''
:::::#[[روایت]] [[مفضل]] بن [[عمر]]: "بر جای حضرت، هیچ یک از فرزندان و نه دیگران، جز آن کس که کارهای شخصی ایشان را انجام می‌دهد، کسی [[آگاه]] نیست."  
:::::#[[روایت]] [[مفضل]] بن [[عمر]]: "بر جای حضرت، هیچ یک از فرزندان و نه دیگران، جز آن کس که کارهای شخصی ایشان را انجام می‌دهد، کسی [[آگاه]] نیست."  
:::::#[[روایت]] [[ابو بصیر]] از [[امام باقر]] {{ع}} است که می‌‏فرماید: "برای [[صاحب]] این [[امر]] چاره‏ای از کناره‏‌گیری نیست. و در کناره‏‌گیری‏اش بایستی از نیرویی برخوردار باشد. و با داشتن سی نفر همراه، دیگر تنهایی و دلتنگی نخواهد داشت. و [[طیبه]] [[جایگاه]] خوبی است.»<ref>{{عربی|قال الباقر {{ع}}: لاَ بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لاَ بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ اَلْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلاَثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ }}</ref>   
:::::#[[روایت]] [[ابو بصیر]] از [[امام باقر]] {{ع}} است که می‌‏فرماید: "برای [[صاحب]] این [[امر]] چاره‏ای از کناره‏‌گیری نیست. و در کناره‏‌گیری‏اش بایستی از نیرویی برخوردار باشد. و با داشتن سی نفر همراه، دیگر تنهایی و دلتنگی نخواهد داشت. و [[طیبه]] [[جایگاه]] خوبی است.»<ref>{{عربی|قال الباقر {{ع}}: لاَ بُدَّ لِصَاحِبِ هَذَا اَلْأَمْرِ مِنْ غَيْبَةٍ وَ لاَ بُدَّ لَهُ فِي غَيْبَتِهِ مِنْ عُزْلَةٍ وَ نِعْمَ اَلْمَنْزِلُ طَيْبَةُ وَ مَا بِثَلاَثِينَ مِنْ وَحْشَةٍ }}</ref>   
خط ۳۵: خط ۳۵:
:::::#درباره [[اختلاف]] مضمون دو [[روایت]]، پیرامون معاشرت و عدم معاشرت بعضی از [[مردم]] با آن بزرگوار می‌باشد. برای سنجش این دو موضوع باید مضمون آن دو را بر قواعد عمومی عرضه کنیم و ببینیم کدامیک مطابقت بیشتری دارد. نتیجه موازنه و سنجش، بر حسب اینکه کدامیک از دو نظریه اساسی در مورد نحوه [[غیبت]] درست باشد، [[اختلاف]] پیدا می‌کند. اگر نظریه اول را بپذیریم، ترجیح با [[روایت]] [[مفضل]] بن [[عمر]] است، گرچه از تمام جهات با آن نظریه تطبیق نمی‌کند، زیرا در این [[روایت]] آمده است که خدمتکار مخصوص حضرت، آن بزرگوار را می‌شناسد و خدمت ایشان می‌رسد. اما اگر نظریه دوم را بپذیریم، بهتر آن است که [[روایت]] [[ابو بصیر]] را قبول کنیم. اگر چه این هم از تمام جهات مطابقت نخواهد داشت، زیرا معاشرین و آشنایان [[حضرت مهدی]] {{ع}} را در هر زمان، در سی نفر منحصر می‌سازد، به طوری که اگر آنها نباشند، آن حضرت {{ع}} در تنهایی و دلتنگی به سر می‌برد، ولی طبق نظریه دوم نیازی به سی نفر نخواهد داشت، زیرا می‌تواند به صورت ناشناس در اجتماعات شرکت کند و با هر کس که می‌خواهد تماس بگیرد. آری می‌شود گفت که فقط سی نفر هستند که می‌توانند از موقعیت و واقعیت آن حضرت [[آگاهی]] داشته باشند. اما البته این توجیه - اگر چه باریک و دقیق است - ولی طبق آن، دیگر نبود آن سی نفر موجب تنهایی دلتنگ سازنده نخواهد بود.
:::::#درباره [[اختلاف]] مضمون دو [[روایت]]، پیرامون معاشرت و عدم معاشرت بعضی از [[مردم]] با آن بزرگوار می‌باشد. برای سنجش این دو موضوع باید مضمون آن دو را بر قواعد عمومی عرضه کنیم و ببینیم کدامیک مطابقت بیشتری دارد. نتیجه موازنه و سنجش، بر حسب اینکه کدامیک از دو نظریه اساسی در مورد نحوه [[غیبت]] درست باشد، [[اختلاف]] پیدا می‌کند. اگر نظریه اول را بپذیریم، ترجیح با [[روایت]] [[مفضل]] بن [[عمر]] است، گرچه از تمام جهات با آن نظریه تطبیق نمی‌کند، زیرا در این [[روایت]] آمده است که خدمتکار مخصوص حضرت، آن بزرگوار را می‌شناسد و خدمت ایشان می‌رسد. اما اگر نظریه دوم را بپذیریم، بهتر آن است که [[روایت]] [[ابو بصیر]] را قبول کنیم. اگر چه این هم از تمام جهات مطابقت نخواهد داشت، زیرا معاشرین و آشنایان [[حضرت مهدی]] {{ع}} را در هر زمان، در سی نفر منحصر می‌سازد، به طوری که اگر آنها نباشند، آن حضرت {{ع}} در تنهایی و دلتنگی به سر می‌برد، ولی طبق نظریه دوم نیازی به سی نفر نخواهد داشت، زیرا می‌تواند به صورت ناشناس در اجتماعات شرکت کند و با هر کس که می‌خواهد تماس بگیرد. آری می‌شود گفت که فقط سی نفر هستند که می‌توانند از موقعیت و واقعیت آن حضرت [[آگاهی]] داشته باشند. اما البته این توجیه - اگر چه باریک و دقیق است - ولی طبق آن، دیگر نبود آن سی نفر موجب تنهایی دلتنگ سازنده نخواهد بود.
:::::#مطلبی است که هر دو [[روایت]] در آن صراحت دارند، و آن اینکه آن حضرت از [[مردم]] کناره‌‏گیری می‌کنند. این مطلب را به یکی از دو [[وجه]] ذیل می‌‏توان حمل نمود:  
:::::#مطلبی است که هر دو [[روایت]] در آن صراحت دارند، و آن اینکه آن حضرت از [[مردم]] کناره‌‏گیری می‌کنند. این مطلب را به یکی از دو [[وجه]] ذیل می‌‏توان حمل نمود:  
:::::*'''[[وجه]] اول''' اینکه به اعتزال و کناره‏‌گیری نسبی [[تفسیر]] شود. بدین معنی که [[حضرت مهدی]] {{ع}} به صفت حقیقی خود، میان [[مردم]] نیست، گرچه به صورت یک فرد معمولی، در بین آنان به سر می‌برد. و این مطلب با نظریه دوم - پنهانی عنوان - سازگار است، اگر چه با ظاهر دو [[روایت]] [[مخالفت]] دارد، و هر کس آن دو را بخواند، این [[مخالفت]] برایش روشن خواهد شد.  
*'''[[وجه]] اول''' اینکه به اعتزال و کناره‏‌گیری نسبی [[تفسیر]] شود. بدین معنی که [[حضرت مهدی]] {{ع}} به صفت حقیقی خود، میان [[مردم]] نیست، گرچه به صورت یک فرد معمولی، در بین آنان به سر می‌برد. و این مطلب با نظریه دوم - پنهانی عنوان - سازگار است، اگر چه با ظاهر دو [[روایت]] [[مخالفت]] دارد، و هر کس آن دو را بخواند، این [[مخالفت]] برایش روشن خواهد شد.  
:::::*'''[[وجه]] دوم''' کناره‌‏گیری آن حضرت از [[مردم]] به طور مطلق می‌باشد. این [[وجه]]، با نظریه اول نزدیکتر است، زیرا آن مستلزم کناره‏‌گیری مطلق است. و با نظریه دوم منافاتی ندارد، زیرا امکان دارد که [[امام]] {{ع}} در حال دوری و کناره‏‌گیری از [[مردم]] دیده شود، و لکن شناخته نشود. اما نیازی به این فرض نیست، زیرا در صورت شناخته نشدن، دیگر کناره‏‌گیری لازم نیست، مگر در مواردی که بودن در میان [[مردم]]، موجب آشکار شدن موقعیت آن حضرت {{ع}} گردد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۰، ۸۶-۹۱.</ref>.
*'''[[وجه]] دوم''' کناره‌‏گیری آن حضرت از [[مردم]] به طور مطلق می‌باشد. این [[وجه]]، با نظریه اول نزدیکتر است، زیرا آن مستلزم کناره‏‌گیری مطلق است. و با نظریه دوم منافاتی ندارد، زیرا امکان دارد که [[امام]] {{ع}} در حال دوری و کناره‏‌گیری از [[مردم]] دیده شود، و لکن شناخته نشود. اما نیازی به این فرض نیست، زیرا در صورت شناخته نشدن، دیگر کناره‏‌گیری لازم نیست، مگر در مواردی که بودن در میان [[مردم]]، موجب آشکار شدن موقعیت آن حضرت {{ع}} گردد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۳۰، ۸۶-۹۱.</ref>.


== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
خط ۱۲۲: خط ۱۲۲:
| پاسخ‌دهنده = حبیب‌الله طاهری
| پاسخ‌دهنده = حبیب‌الله طاهری
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:
:::::*«در پاسخ این پرسش می‌گوییم: آنچه از [[روایات]] و حکایات معتبر استفاده می‌شود، این است که [[امام]]{{ع}} در ایام [[غیبت کبرا]] در مکان خاصی و در شهر معینی استقرار ندارند که از آنجا خارج نشوند و محل سکونت دائمی باشد، بلکه حضرت برای انجام [[وظایف]] و تکالیفی که دارد به اماکن مختلف مسافرت می‌کند، و از جمله شهرهایی که مسلماً حضرت به آنجا می‌روند و آن شهرها با قدوم او مزین می‌گردد، [[مکه|مکه معظمه]]، [[مدینه|مدینه طیبه]]، [[نجف|نجف اشرف]]، [[کوفه]]، [[کربلا]]، [[کاظمین]]، [[سامرا]]، [[مشهد]]، [[قم]]، و [[بغداد]] است. اماکن و مقاماتی که ان حضرت در آنجا تشریف فرما شدند متعدد است، مانند [[مسجد جمکران]] [[قم]]، [[مسجد کوفه]]، [[مسجد سهله]]، [[مقام]] [[حضرت مهدی]] در وادی السلام [[نجف]] در حله. بعید نیست که اقامتگاه اصلی حضرت و یا جاهایی که بیشتر در آنجا رفت و آمد دارند، [[مکه]] و [[مدینه]] و عتبات و عالیات باشد. موضوع سکونت حضرت در کوه "[[رضوی]]" یا "[[ذی طوی]]" که سراغ حضرت در آن دو مکان گرفته شد که در [[دعای ندبه]] چنین آمده است: {{عربی|"لَيْتَ شَعْرِي أَيْنَ‏ اسْتَقَرَّتْ‏ بِكَ‏ النَّوَى،‏ بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى، أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوى"}}<ref> طبق نقل مجمع البحرین، قاموس اللغه، معجم البلدان، «ذی طوی» موضعی است در داخل حرم، در یک فرسخی مکه از آنجا خانه‌های مکه دیده می‌شود. امروزه ممکن است داخل شهر مکه شده باشد. طبق «اخبار المکة المشرفة» ذی طوی نمازگاه [[پیامبر]]{{صل}} است که حضرت هر زمان به مکه تشریف می‌آوردند در ذی طوری فرود می‌آمدند و شب در آنجا توقف فرموده و نماز صبح را در آنجا می‌خواندند (ج ۱، ص ۴۳۶). «رضوی» کوهی است مقدس و مبارک که از کوه‌های مدینه طیبه و در نزدیکی ینبع قرار دارد و دارای دره‌ها، زمین‌ها، مسیل‌ها، آب‌ها و درخت‌ها است و آن ابتدای کوه تهامه و تا مدینه چهار شب راه است و در مدح و فضل آن روایاتی وارد شده است. (وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، فصل ۷، باب ۵، طبق نقل فروغ ولایت در دعای ندبه از آیت الله صافی).</ref>، دلالت ندارد که اقامتگاه [[امام]]، در آنجاست، بلکه طبق کتب معاجم و تواریخ این دو مکان از امکان مقدس به شمار می‌آیند و ممکن است حضرت همانند سایر مکانهای مقدس سری به این دو مکان هم بزند، ولی عبارت [[دعای ندبه]] هرگز دلالت ندارد که حضرت در یکی از این دو مکان زندگی می‌کند، زیرا '''اولاً'''، این یک استفهام حقیقی نیست، بلکه به انگیزه بیان سوز و هجران و اظهار تأسف از فراق و حرمان از [[فیض حضور]] گفته شده است. '''ثانیاً'''، از بعضی از عبارات [[دعای ندبه]] استفاده می‌شود که حضرت در بین [[مردم]] است و همه جا هست و مکان خاصی ندارد، مانند این جمله: {{عربی|"بِنَفْسِي‏ أَنْتَ‏ مِنْ‏ مُغَيَّبٍ‏ لَمْ‏ يَخْلُ‏ مِنَّا بِنَفْسِي أَنْتَ مِنْ نَازِحٍ مَا نَزَحَ عَنَّا"}}.  
*«در پاسخ این پرسش می‌گوییم: آنچه از [[روایات]] و حکایات معتبر استفاده می‌شود، این است که [[امام]]{{ع}} در ایام [[غیبت کبرا]] در مکان خاصی و در شهر معینی استقرار ندارند که از آنجا خارج نشوند و محل سکونت دائمی باشد، بلکه حضرت برای انجام [[وظایف]] و تکالیفی که دارد به اماکن مختلف مسافرت می‌کند، و از جمله شهرهایی که مسلماً حضرت به آنجا می‌روند و آن شهرها با قدوم او مزین می‌گردد، [[مکه|مکه معظمه]]، [[مدینه|مدینه طیبه]]، [[نجف|نجف اشرف]]، [[کوفه]]، [[کربلا]]، [[کاظمین]]، [[سامرا]]، [[مشهد]]، [[قم]]، و [[بغداد]] است. اماکن و مقاماتی که ان حضرت در آنجا تشریف فرما شدند متعدد است، مانند [[مسجد جمکران]] [[قم]]، [[مسجد کوفه]]، [[مسجد سهله]]، [[مقام]] [[حضرت مهدی]] در وادی السلام [[نجف]] در حله. بعید نیست که اقامتگاه اصلی حضرت و یا جاهایی که بیشتر در آنجا رفت و آمد دارند، [[مکه]] و [[مدینه]] و عتبات و عالیات باشد. موضوع سکونت حضرت در کوه "[[رضوی]]" یا "[[ذی طوی]]" که سراغ حضرت در آن دو مکان گرفته شد که در [[دعای ندبه]] چنین آمده است: {{عربی|"لَيْتَ شَعْرِي أَيْنَ‏ اسْتَقَرَّتْ‏ بِكَ‏ النَّوَى،‏ بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى، أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوى"}}<ref> طبق نقل مجمع البحرین، قاموس اللغه، معجم البلدان، «ذی طوی» موضعی است در داخل حرم، در یک فرسخی مکه از آنجا خانه‌های مکه دیده می‌شود. امروزه ممکن است داخل شهر مکه شده باشد. طبق «اخبار المکة المشرفة» ذی طوی نمازگاه [[پیامبر]]{{صل}} است که حضرت هر زمان به مکه تشریف می‌آوردند در ذی طوری فرود می‌آمدند و شب در آنجا توقف فرموده و نماز صبح را در آنجا می‌خواندند (ج ۱، ص ۴۳۶). «رضوی» کوهی است مقدس و مبارک که از کوه‌های مدینه طیبه و در نزدیکی ینبع قرار دارد و دارای دره‌ها، زمین‌ها، مسیل‌ها، آب‌ها و درخت‌ها است و آن ابتدای کوه تهامه و تا مدینه چهار شب راه است و در مدح و فضل آن روایاتی وارد شده است. (وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، فصل ۷، باب ۵، طبق نقل فروغ ولایت در دعای ندبه از آیت الله صافی).</ref>، دلالت ندارد که اقامتگاه [[امام]]، در آنجاست، بلکه طبق کتب معاجم و تواریخ این دو مکان از امکان مقدس به شمار می‌آیند و ممکن است حضرت همانند سایر مکانهای مقدس سری به این دو مکان هم بزند، ولی عبارت [[دعای ندبه]] هرگز دلالت ندارد که حضرت در یکی از این دو مکان زندگی می‌کند، زیرا '''اولاً'''، این یک استفهام حقیقی نیست، بلکه به انگیزه بیان سوز و هجران و اظهار تأسف از فراق و حرمان از [[فیض حضور]] گفته شده است. '''ثانیاً'''، از بعضی از عبارات [[دعای ندبه]] استفاده می‌شود که حضرت در بین [[مردم]] است و همه جا هست و مکان خاصی ندارد، مانند این جمله: {{عربی|"بِنَفْسِي‏ أَنْتَ‏ مِنْ‏ مُغَيَّبٍ‏ لَمْ‏ يَخْلُ‏ مِنَّا بِنَفْسِي أَنْتَ مِنْ نَازِحٍ مَا نَزَحَ عَنَّا"}}.  
:::::بنابراین، نمی‌توانیم برای حضرت مکان خاصی را مشخص نماییم که حضرت در آنجا زندگی می‌کند، بلکه حضرت در بین [[مردم]] بوده از [[مردم]] جدا و کنار نیست و او با ماست، این ما هستیم که او را نمی‌بینیم»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۵۲-۳۵۳.</ref>.
:::::بنابراین، نمی‌توانیم برای حضرت مکان خاصی را مشخص نماییم که حضرت در آنجا زندگی می‌کند، بلکه حضرت در بین [[مردم]] بوده از [[مردم]] جدا و کنار نیست و او با ماست، این ما هستیم که او را نمی‌بینیم»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص ۳۵۲-۳۵۳.</ref>.
}}
}}
خط ۱۳۸: خط ۱۳۸:
::::::در فرازی از [[دعای ندبه]] می‌‏خوانیم: "ای کاش می‌‏دانستم کجا مسکن گزیده‏‌ای یا کدامین سرزمین، تو را در آغوش کشیده است؟ آیا در [[کوه رضوی]] هستی یا در [[ذی طوی]]؟
::::::در فرازی از [[دعای ندبه]] می‌‏خوانیم: "ای کاش می‌‏دانستم کجا مسکن گزیده‏‌ای یا کدامین سرزمین، تو را در آغوش کشیده است؟ آیا در [[کوه رضوی]] هستی یا در [[ذی طوی]]؟
::::::آنچه گفتنی است این‏که "ارتباط آن حضرت با این دو مکان، مانند ارتباط او با سایر اماکن مقدس و متبرک دیگر است که [[پرستش]] و [[عبادت]] [[خدا]] در آن اماکن [[فضیلت]] دارد؛ مثل [[مسجد الحرام]]، [[مسجد]] [[مدینه]] [[طیبه]]، مشهد [[حسینی]]، [[مسجد کوفه]] و [[مسجد سهله]] که معلوم شده است حضرت در این مکان‌‏ها رفت و آمد دارند. این دو مکان را نیز به واسطه همین دو خصوصیت در [[دعای ندبه]] نام می‌‏برند. [[کوه رضوی]] نیز یکی از [[مقامات]] آن حضرت و اماکنی است که گاهی به آنجا تشریف می‌‏بردند<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۰۳، لطف اللّه صافی گلپایگانی، فروغ ولایت در دعای ندبه، ص ۴۰</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۳۷ - ۲۳۸.</ref>.
::::::آنچه گفتنی است این‏که "ارتباط آن حضرت با این دو مکان، مانند ارتباط او با سایر اماکن مقدس و متبرک دیگر است که [[پرستش]] و [[عبادت]] [[خدا]] در آن اماکن [[فضیلت]] دارد؛ مثل [[مسجد الحرام]]، [[مسجد]] [[مدینه]] [[طیبه]]، مشهد [[حسینی]]، [[مسجد کوفه]] و [[مسجد سهله]] که معلوم شده است حضرت در این مکان‌‏ها رفت و آمد دارند. این دو مکان را نیز به واسطه همین دو خصوصیت در [[دعای ندبه]] نام می‌‏برند. [[کوه رضوی]] نیز یکی از [[مقامات]] آن حضرت و اماکنی است که گاهی به آنجا تشریف می‌‏بردند<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۱۰۳، لطف اللّه صافی گلپایگانی، فروغ ولایت در دعای ندبه، ص ۴۰</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۲۳۷ - ۲۳۸.</ref>.
:::::*«در [[روایات]] فراوانی، [[طیبه]]، [[محل زندگی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ در طول [[غیبت]]، معرفی شده است و همان گونه که ذکر خواهد شد، مقصود از آن مدینة النبی{{صل}} است. [[مدینه]] را [[طیبه]] و طابه نامند؛ چرا که [[مدینه]] پیش از آن یثرب خوانده می‏شد و یثرب از ریشه ثرب به معنای [[فساد]] است. [[پیامبر]]{{صل}} از بردن نام یثرب [[نهی]] فرمود و آن را طابه و [[طیبه]] نامید که به معنای [[پاک]] و [[پاکیزه]] است. گفته شده: [[طیبه]] از طیب و [[طاهر]] است؛ به سبب [[خلوص]] آن و طهارتش از [[شرک]]<ref>  لسان العرب، ج ۱، ص ۵۶۷؛ معجم البلدان، ج ۴، ص ۵۳</ref>.  
*«در [[روایات]] فراوانی، [[طیبه]]، [[محل زندگی]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}‏ در طول [[غیبت]]، معرفی شده است و همان گونه که ذکر خواهد شد، مقصود از آن مدینة النبی{{صل}} است. [[مدینه]] را [[طیبه]] و طابه نامند؛ چرا که [[مدینه]] پیش از آن یثرب خوانده می‏شد و یثرب از ریشه ثرب به معنای [[فساد]] است. [[پیامبر]]{{صل}} از بردن نام یثرب [[نهی]] فرمود و آن را طابه و [[طیبه]] نامید که به معنای [[پاک]] و [[پاکیزه]] است. گفته شده: [[طیبه]] از طیب و [[طاهر]] است؛ به سبب [[خلوص]] آن و طهارتش از [[شرک]]<ref>  لسان العرب، ج ۱، ص ۵۶۷؛ معجم البلدان، ج ۴، ص ۵۳</ref>.  
::::::[[ابو بصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است: "[[صاحب]] این امر، از غیبتی ناگزیر است و در [[غیبت]] خود، ناچار از گوشه‏‌گیری و کناره‌‏جویی از دیگران است. [[طیبه]] "[[مدینه]]"] خوش منزلی است و با وجود سی تن "یا به همراهی سی نفر" در آن‏جا [[وحشت]] و ترسی نیست<ref>{{عربی|" لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هذَا الْأَمْرِ مِنْ‏ غَيْبَةٍ، و لَابُدَّ لَهُ‏ فِي‏ غَيْبَتِهِ‏ مِنْ عُزْلَةٍ، و نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ، و مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ و حْشَة‏‏‏‏‏‏"}}، الکافی، ج ۱، ص ۳۴۰؛ الغیبة، ص ۱۸۸، ح ۴۱؛ کتاب الغیبة، ص ۱۶۲، ح ۱۲۱</ref>.
::::::[[ابو بصیر]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده است: "[[صاحب]] این امر، از غیبتی ناگزیر است و در [[غیبت]] خود، ناچار از گوشه‏‌گیری و کناره‌‏جویی از دیگران است. [[طیبه]] "[[مدینه]]"] خوش منزلی است و با وجود سی تن "یا به همراهی سی نفر" در آن‏جا [[وحشت]] و ترسی نیست<ref>{{عربی|" لَا بُدَّ لِصَاحِبِ هذَا الْأَمْرِ مِنْ‏ غَيْبَةٍ، و لَابُدَّ لَهُ‏ فِي‏ غَيْبَتِهِ‏ مِنْ عُزْلَةٍ، و نِعْمَ الْمَنْزِلُ طَيْبَةُ، و مَا بِثَلَاثِينَ مِنْ و حْشَة‏‏‏‏‏‏"}}، الکافی، ج ۱، ص ۳۴۰؛ الغیبة، ص ۱۸۸، ح ۴۱؛ کتاب الغیبة، ص ۱۶۲، ح ۱۲۱</ref>.


خط ۱۹۱: خط ۱۹۱:


« موضوع محل اقامت و سکونت [[امام مهدی]] {{ع}} نیز در زمان [[غیبت]] نیز از جمله موضوع‌هایی است که ذهن بسیاری از [[مردم]] را به خود مشغول داشته است و معمولا در مجالس و محافل مهدوی مورد پرسش قرار می‌گیرد.
« موضوع محل اقامت و سکونت [[امام مهدی]] {{ع}} نیز در زمان [[غیبت]] نیز از جمله موضوع‌هایی است که ذهن بسیاری از [[مردم]] را به خود مشغول داشته است و معمولا در مجالس و محافل مهدوی مورد پرسش قرار می‌گیرد.
:::::*پیش از پاسخ‌گویی به این پرسش، یادآوری این نکته ضروری است که برای [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} از دو معنا قابل تصور است:
*پیش از پاسخ‌گویی به این پرسش، یادآوری این نکته ضروری است که برای [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} از دو معنا قابل تصور است:
:::::*'''نخست، [[ناپیدا]] بودن [[امام مهدی|امام]]:''' یعنی اینکه آن حضرت در دوران [[غیبت]] از نظر جسمی از دیدگان [[مردم]] به دور است و آن حضرت، [[مردم]] را می‌بیند و از حال آنها باخبر می‌شود، ولی کسی توان دیدن ایشان را ندارد.
*'''نخست، [[ناپیدا]] بودن [[امام مهدی|امام]]:''' یعنی اینکه آن حضرت در دوران [[غیبت]] از نظر جسمی از دیدگان [[مردم]] به دور است و آن حضرت، [[مردم]] را می‌بیند و از حال آنها باخبر می‌شود، ولی کسی توان دیدن ایشان را ندارد.
:::::*'''دوم، ناشناس بودن [[امام مهدی|امام]]:''' در این فرض، آن حضرت در طول زمان [[غیبت]] در میان [[مسلمانان]] [[حضور]] می‌یابد و با آنها روبه رو می‌شود، ولی کسی او را نمی‌شناسد و به هویت واقعی‌اش پی‌نمی‌برد <ref>برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک: معرفت امام زمان {{ع}} و تکلیف منتظران، صص ۷۲-۷۸.</ref>.  
*'''دوم، ناشناس بودن [[امام مهدی|امام]]:''' در این فرض، آن حضرت در طول زمان [[غیبت]] در میان [[مسلمانان]] [[حضور]] می‌یابد و با آنها روبه رو می‌شود، ولی کسی او را نمی‌شناسد و به هویت واقعی‌اش پی‌نمی‌برد <ref>برای مطالعه بیشتر در این زمینه ر.ک: معرفت امام زمان {{ع}} و تکلیف منتظران، صص ۷۲-۷۸.</ref>.  
:::::*بحث از محل اقامت و سکونت [[امام مهدی]] {{ع}} و در زمان [[غیبت]] در هر دو فرض مطرح می‌شود، ولی به نظر می‌رسد در فرض دوم، این موضوع کمتر جای بحث دارد و آن حضرت با مخفی داشتن هویت خود، هر کجا که بخواهد، می‌تواند زندگی کند.
*بحث از محل اقامت و سکونت [[امام مهدی]] {{ع}} و در زمان [[غیبت]] در هر دو فرض مطرح می‌شود، ولی به نظر می‌رسد در فرض دوم، این موضوع کمتر جای بحث دارد و آن حضرت با مخفی داشتن هویت خود، هر کجا که بخواهد، می‌تواند زندگی کند.
:::::*در زمینه محل اقامت [[امام مهدی]] {{ع}}، روایت‌های گوناگونی وجود دارد که با توجه به آنها، محل‌های احتمالی اقامت آن حضرت را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:  
*در زمینه محل اقامت [[امام مهدی]] {{ع}}، روایت‌های گوناگونی وجود دارد که با توجه به آنها، محل‌های احتمالی اقامت آن حضرت را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:  
::::#'''محل‌های دوردست و ناآشنا:''' برخی [[روایات]]، محل خاصی را برای اقامت [[امام مهدی]] {{ع}} از تعیین نمی‌کنند و [[جایگاه]] ایشان را در بیابان‌ها و کوه‌ها، مکان‌های دوردست و محل‌هایی می‌دانند که هیچ کس از آن [[آگاهی]] ندارد. از جمله در روایتی که از خود آن حضرت [[نقل]] شده است، ایشان خطاب به [[علی بن مهزیار]] می‌فرماید: "ای پسر مهزیار! پدرم [[ابو محمد]] از من [[پیمان]] گرفت که هرگز با قومی که [[خداوند]] بر آنها [[خشم]] گرفته، آنها را لعنت کرده، برای آنها در [[دنیا]] و [[آخرت]] بیچارگی رقم خورده و عذابی دردناک در [[انتظار]] آنان است، همنشین نباشم و به من [[دستور]] داد که برای اقامت، کوه‌های سخت و سرزمین‌های خشک و دوردست را برگزینم<ref>کتاب الغیبة (طوسی)، ص ۱۶۱.</ref>. همچنین آن حضرت در [[توقیع]] شریفی که خطاب به [[شیخ مفید]] صادر شده است، در این زمینه می‌فرماید: ما بر اساس آنچه [[خدای تعالی]] برای ما و [[شیعیان]] [[مؤمنان]] [[مصلحت]] دیده، تا زمانی که [[دولت]] [[دنیا]] از آن [[فاسقان]] است، در سرزمین‌های دوردستی که از [[جایگاه]] [[ستمگران]] دور است، سکنا گزیده‌ایم، ولی از آنچه بر شما می‌گذرد، آگاهیم و هیچ یک از [[اخبار]] شما بر ما پوشیده نمی‌ماند<ref>احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، تحقیق: ابراهیم البهادری، محقا، مادی به، اشراف: جعفر سبحانی، چاپ اول، قم، اسوه، ۱۴۱۳ ه . ق، ج ۲، صص ۵۹۷ و ۵۹۸؛ بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۱۷۶.</ref>. در روایتی که پیش از این از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شد، آن حضرت، [[جایگاه]] [[امام مهدی]] {{ع}} را جایی ناشناس معرفی می‌کند که جز معدود افرادی از آن [[آگاهی]] ندارند: و هیچ کس از [[دوست]] و بیگانه از جایگاهش [[آگاهی]] نمی‌یابد، مگر همان خدمت‌گزاری که به کارهای او می‌رسد<ref>کتاب الغیبة (نعمانی)، ص ۱۷۲، ح ۵.</ref>. این گونه [[روایات]]، گویای آن است که [[امام مهدی]] {{ع}} بر اساس [[امر الهی]]، در مکان‌هایی ناشناخته، دور از دسترس، به دور از شهرها و آبادی‌ها زندگی می‌کند و کسی از محل اقامت آن حضرت [[آگاه]] نیست.
::::#'''محل‌های دوردست و ناآشنا:''' برخی [[روایات]]، محل خاصی را برای اقامت [[امام مهدی]] {{ع}} از تعیین نمی‌کنند و [[جایگاه]] ایشان را در بیابان‌ها و کوه‌ها، مکان‌های دوردست و محل‌هایی می‌دانند که هیچ کس از آن [[آگاهی]] ندارد. از جمله در روایتی که از خود آن حضرت [[نقل]] شده است، ایشان خطاب به [[علی بن مهزیار]] می‌فرماید: "ای پسر مهزیار! پدرم [[ابو محمد]] از من [[پیمان]] گرفت که هرگز با قومی که [[خداوند]] بر آنها [[خشم]] گرفته، آنها را لعنت کرده، برای آنها در [[دنیا]] و [[آخرت]] بیچارگی رقم خورده و عذابی دردناک در [[انتظار]] آنان است، همنشین نباشم و به من [[دستور]] داد که برای اقامت، کوه‌های سخت و سرزمین‌های خشک و دوردست را برگزینم<ref>کتاب الغیبة (طوسی)، ص ۱۶۱.</ref>. همچنین آن حضرت در [[توقیع]] شریفی که خطاب به [[شیخ مفید]] صادر شده است، در این زمینه می‌فرماید: ما بر اساس آنچه [[خدای تعالی]] برای ما و [[شیعیان]] [[مؤمنان]] [[مصلحت]] دیده، تا زمانی که [[دولت]] [[دنیا]] از آن [[فاسقان]] است، در سرزمین‌های دوردستی که از [[جایگاه]] [[ستمگران]] دور است، سکنا گزیده‌ایم، ولی از آنچه بر شما می‌گذرد، آگاهیم و هیچ یک از [[اخبار]] شما بر ما پوشیده نمی‌ماند<ref>احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، تحقیق: ابراهیم البهادری، محقا، مادی به، اشراف: جعفر سبحانی، چاپ اول، قم، اسوه، ۱۴۱۳ ه . ق، ج ۲، صص ۵۹۷ و ۵۹۸؛ بحار الأنوار، ج ۵۳، ص ۱۷۶.</ref>. در روایتی که پیش از این از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شد، آن حضرت، [[جایگاه]] [[امام مهدی]] {{ع}} را جایی ناشناس معرفی می‌کند که جز معدود افرادی از آن [[آگاهی]] ندارند: و هیچ کس از [[دوست]] و بیگانه از جایگاهش [[آگاهی]] نمی‌یابد، مگر همان خدمت‌گزاری که به کارهای او می‌رسد<ref>کتاب الغیبة (نعمانی)، ص ۱۷۲، ح ۵.</ref>. این گونه [[روایات]]، گویای آن است که [[امام مهدی]] {{ع}} بر اساس [[امر الهی]]، در مکان‌هایی ناشناخته، دور از دسترس، به دور از شهرها و آبادی‌ها زندگی می‌کند و کسی از محل اقامت آن حضرت [[آگاه]] نیست.
::::#'''محل‌های خاص و شناخته شده:''' در برخی [[روایات]]، از مکان‌هایی خاص به عنوان اقامت‌گاه [[امام مهدی]] {{ع}} در دوران [[غیبت]] یاد شده است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
::::#'''محل‌های خاص و شناخته شده:''' در برخی [[روایات]]، از مکان‌هایی خاص به عنوان اقامت‌گاه [[امام مهدی]] {{ع}} در دوران [[غیبت]] یاد شده است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
خط ۲۰۲: خط ۲۰۲:
::::##'''[[ذی طوی]]:''' مکان دیگری که در [[روایات]] از آن به عنوان محل اقامت [[امام زمان|امام عصر]] {{ع}} یاد شده، "[[ذی طوی]]" است. [[ذی طوی]]، نام کوهی در اطراف "[[مکه]]" است. در روایتی که از [[امام محمد باقر]] {{ع}} [[نقل]] شده، چنین آمده است: [[صاحب]] این [[امر]] را در یکی از این دره‌ها غیبتی است. [در این حال، آن حضرت] با دست خود به [[ناحیه]] [[ذی طوی]] اشاره کرد<ref>کتاب الغیبه (نعمانی)، ص ۱۸۲</ref>. گفتنی است در [[دعای ندبه]] نیز به نام این مکان اشاره شده<ref>ر.ک: کتاب الغیبة ([[نعمانی]])، ص ۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۰۶، ح ۸۰ ص ۳۰۷، ح ۸۱.</ref> و در برخی [[روایات]]، از همین منطقه به عنوان محل تجمع [[یاران امام مهدی]] یاد شده است<ref>ر.ک: بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۸.</ref>.  
::::##'''[[ذی طوی]]:''' مکان دیگری که در [[روایات]] از آن به عنوان محل اقامت [[امام زمان|امام عصر]] {{ع}} یاد شده، "[[ذی طوی]]" است. [[ذی طوی]]، نام کوهی در اطراف "[[مکه]]" است. در روایتی که از [[امام محمد باقر]] {{ع}} [[نقل]] شده، چنین آمده است: [[صاحب]] این [[امر]] را در یکی از این دره‌ها غیبتی است. [در این حال، آن حضرت] با دست خود به [[ناحیه]] [[ذی طوی]] اشاره کرد<ref>کتاب الغیبه (نعمانی)، ص ۱۸۲</ref>. گفتنی است در [[دعای ندبه]] نیز به نام این مکان اشاره شده<ref>ر.ک: کتاب الغیبة ([[نعمانی]])، ص ۳۱۵؛ بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۳۰۶، ح ۸۰ ص ۳۰۷، ح ۸۱.</ref> و در برخی [[روایات]]، از همین منطقه به عنوان محل تجمع [[یاران امام مهدی]] یاد شده است<ref>ر.ک: بحارالأنوار، ج ۹۹، ص ۱۰۸.</ref>.  
::::#'''در میان [[مردم]]:''' دسته سوم از [[روایات]] مانند دسته اول، از [[جایگاه]] و مکان خاصی نام نمی‌برند و از آنها استفاده می‌شود که [[امام مهدی]] {{ع}} به صورت ناشناس در میان [[مردم]] زندگی می‌کند. در روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است، در این زمینه، چنین می‌خوانیم: چگونه این [[مردم]]، این موضوع را [[انکار]] می‌کنند، که [[خداوند]] با حجتش همان گونه [[رفتار]] می‌کند که با [[یوسف]] [[رفتار]] کرد؟ همچنین چگونه [[انکار]] می‌کنند که [[صاحب]] مظلوم شما به همان که از حقش محروم شده و [[صاحب]] این [[امر]] [[حکومت]] است . در میان ایشان رفت و آمد می‌کند، در بازارهایشان راه می‌رود و بر فرش‌های آنها قدم می‌نهد، ولی او را نمی‌شناسند، تا زمانی که [[خداوند]] به او اجازه دهد که خودش را معرفی کند، چنان که به [[یوسف]] اجازه داد، آن زمان که برادرانش از او پرسیدند: " آیا تو [[یوسف]] هستی؟" پاسخ دهد که "آری، من [[یوسف]] هستم"<ref>کتاب الغیبه (نعمانی)، ص ۱۶۴، الکافی، ج ۱، صص ۳۳۶ و ۳۳۷، ح ۴</ref>.  
::::#'''در میان [[مردم]]:''' دسته سوم از [[روایات]] مانند دسته اول، از [[جایگاه]] و مکان خاصی نام نمی‌برند و از آنها استفاده می‌شود که [[امام مهدی]] {{ع}} به صورت ناشناس در میان [[مردم]] زندگی می‌کند. در روایتی که از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] شده است، در این زمینه، چنین می‌خوانیم: چگونه این [[مردم]]، این موضوع را [[انکار]] می‌کنند، که [[خداوند]] با حجتش همان گونه [[رفتار]] می‌کند که با [[یوسف]] [[رفتار]] کرد؟ همچنین چگونه [[انکار]] می‌کنند که [[صاحب]] مظلوم شما به همان که از حقش محروم شده و [[صاحب]] این [[امر]] [[حکومت]] است . در میان ایشان رفت و آمد می‌کند، در بازارهایشان راه می‌رود و بر فرش‌های آنها قدم می‌نهد، ولی او را نمی‌شناسند، تا زمانی که [[خداوند]] به او اجازه دهد که خودش را معرفی کند، چنان که به [[یوسف]] اجازه داد، آن زمان که برادرانش از او پرسیدند: " آیا تو [[یوسف]] هستی؟" پاسخ دهد که "آری، من [[یوسف]] هستم"<ref>کتاب الغیبه (نعمانی)، ص ۱۶۴، الکافی، ج ۱، صص ۳۳۶ و ۳۳۷، ح ۴</ref>.  
:::::*حال این پرسش مطرح می‌شود که کدام یک از این سه دسته [[روایت]] قابل پذیرش هستند و آیا راهی برای جمع کردن میان آنها وجود دارد یا [[خیر]]؟
*حال این پرسش مطرح می‌شود که کدام یک از این سه دسته [[روایت]] قابل پذیرش هستند و آیا راهی برای جمع کردن میان آنها وجود دارد یا [[خیر]]؟
:::::*به نظر می‌رسد میان این سه دسته [[روایت]]، تعارضی وجود ندارد و آن حضرت بسته به شرایط و موقعیت‌های مختلفی که پیش می‌آید، زندگی به صورت ناشناس در میان [[مردم]] و اقامت در مکان‌هایی چون "[[مدینه|مدینه منوره]]" یا دوری گزیدن از [[مردم]] و اقامت در مناطق دور از دسترس را [[انتخاب]] می‌کند. به بیان دیگر، بر اساس دومین معنایی که برای [[غیبت]] قابل تصور است؛ یعنی ناشناس بودن [[امام مهدی]] {{ع}}، آن حضرت، الزامی برای اقامت در محلی خاص یا دور از دسترس ندارد و می‌تواند به صورت طبیعی در میان [[مردم]] زندگی کند. البته ممکن است رعایت مصالحی دیگر، آن حضرت را وادار کند که بر اساس سفارش پدر بزرگوارشان، کوه‌ها و بیابان‌ها را اقامتگاه خود برگزیند. بدیهی است اگر قرار باشد آن حضرت به صورت ناشناس در میان [[مردم]] سد، مکان‌هایی چون "[[مدینه|مدینه منوره]]" در کنار قبر جد بزرگوارش، [[بهترین]] مکان خواهد بود»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۳۶-۴۲.</ref>.
*به نظر می‌رسد میان این سه دسته [[روایت]]، تعارضی وجود ندارد و آن حضرت بسته به شرایط و موقعیت‌های مختلفی که پیش می‌آید، زندگی به صورت ناشناس در میان [[مردم]] و اقامت در مکان‌هایی چون "[[مدینه|مدینه منوره]]" یا دوری گزیدن از [[مردم]] و اقامت در مناطق دور از دسترس را [[انتخاب]] می‌کند. به بیان دیگر، بر اساس دومین معنایی که برای [[غیبت]] قابل تصور است؛ یعنی ناشناس بودن [[امام مهدی]] {{ع}}، آن حضرت، الزامی برای اقامت در محلی خاص یا دور از دسترس ندارد و می‌تواند به صورت طبیعی در میان [[مردم]] زندگی کند. البته ممکن است رعایت مصالحی دیگر، آن حضرت را وادار کند که بر اساس سفارش پدر بزرگوارشان، کوه‌ها و بیابان‌ها را اقامتگاه خود برگزیند. بدیهی است اگر قرار باشد آن حضرت به صورت ناشناس در میان [[مردم]] سد، مکان‌هایی چون "[[مدینه|مدینه منوره]]" در کنار قبر جد بزرگوارش، [[بهترین]] مکان خواهد بود»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۳۶-۴۲.</ref>.
}}
}}
{{پاسخ پرسش  
{{پاسخ پرسش  
خط ۲۱۰: خط ۲۱۰:
| پاسخ‌دهنده = مجتبی تونه‌ای
| پاسخ‌دهنده = مجتبی تونه‌ای
| پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
| پاسخ = آقای '''[[مجتبی تونه‌ای]]'''، در کتاب ''«[[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]»'' در این‌باره گفته است:
:::::*«از مسائلى که درباره [[امام زمان]] {{ع}} مطرح است، مکان و محل زندگى ایشان است. روایاتى که در این زمینه وجود دارد سه دسته‌اند:
*«از مسائلى که درباره [[امام زمان]] {{ع}} مطرح است، مکان و محل زندگى ایشان است. روایاتى که در این زمینه وجود دارد سه دسته‌اند:
::::#برخى از آن‌ها محل خاصى را تعیین نمى‌کند و [[جایگاه]] حضرت را در بیابان‌ها و کوه‌ها معرفى مى‌کند. از آن جمله، [[امام مهدی|حضرت مهدى]] {{ع}} به پسر مهزیار مى‌فرماید: "فرزند مهزیار! پدرم [[امام حسن]] {{ع}} از من [[پیمان]] گرفت... و [[فرمان]] داد که براى سکونت، کوه‌هاى سخت و سرزمین‌هاى خشک و دوردست را برگزینم"<ref>غیبة طوسى، ص ۲۶۶</ref>. این بخش از [[روایات]] گویاى آن است که حضرت از حوزه دسترسى [[مردم]] به دور است و به سختى و دشوارى زندگى مى‌کند و کسى از محل زندگى وى [[آگاه]] نیست.  
::::#برخى از آن‌ها محل خاصى را تعیین نمى‌کند و [[جایگاه]] حضرت را در بیابان‌ها و کوه‌ها معرفى مى‌کند. از آن جمله، [[امام مهدی|حضرت مهدى]] {{ع}} به پسر مهزیار مى‌فرماید: "فرزند مهزیار! پدرم [[امام حسن]] {{ع}} از من [[پیمان]] گرفت... و [[فرمان]] داد که براى سکونت، کوه‌هاى سخت و سرزمین‌هاى خشک و دوردست را برگزینم"<ref>غیبة طوسى، ص ۲۶۶</ref>. این بخش از [[روایات]] گویاى آن است که حضرت از حوزه دسترسى [[مردم]] به دور است و به سختى و دشوارى زندگى مى‌کند و کسى از محل زندگى وى [[آگاه]] نیست.  
::::#برخى [[روایات]]، منطقه خاصى را به‌عنوان محل سکونت آن حضرت نام مى‌برند و محدوده آن را نیز تعیین مى‌کنند:
::::#برخى [[روایات]]، منطقه خاصى را به‌عنوان محل سکونت آن حضرت نام مى‌برند و محدوده آن را نیز تعیین مى‌کنند:
خط ۲۱۷: خط ۲۱۷:
::::#دسته سوم اخبارى است که مانند دسته اول، جایگاهى خاص را نام نمى‌برد، ولى از وى به‌عنوان فردى که با [[مردم]] حشر و نشر دارد و به گونه ناشناس زندگى مى‌کند، نام برده است. [[امام صادق]] {{ع}} مى‌فرماید: "[[صاحب الامر]] {{ع}} در میان [[مردم]] رفت‌وآمد مى‌کند، در بازار قدم مى‌زند، لکن او را نمى‌شناسند تا زمانى که [[خداوند]] به وى [[اذن]] دهد تا خود را معرفى کند... "<ref>همان، ص ۱۶۴. </ref>.  
::::#دسته سوم اخبارى است که مانند دسته اول، جایگاهى خاص را نام نمى‌برد، ولى از وى به‌عنوان فردى که با [[مردم]] حشر و نشر دارد و به گونه ناشناس زندگى مى‌کند، نام برده است. [[امام صادق]] {{ع}} مى‌فرماید: "[[صاحب الامر]] {{ع}} در میان [[مردم]] رفت‌وآمد مى‌کند، در بازار قدم مى‌زند، لکن او را نمى‌شناسند تا زمانى که [[خداوند]] به وى [[اذن]] دهد تا خود را معرفى کند... "<ref>همان، ص ۱۶۴. </ref>.  
::::::بین این سه دسته از [[روایات]]، تضاد و تنافى نیست و نام بردن مکانى خاص، با زندگى به شکل ناشناس قابل جمع است. [[انتخاب]] کوه‌ها و مکان‌هاى دست‌نیافتنى در حال [[ضرورت]] و نیاز نیز، امرى است طبیعى و موافق با اصل تقیّه<ref>چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۱. </ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۱۳.</ref>.
::::::بین این سه دسته از [[روایات]]، تضاد و تنافى نیست و نام بردن مکانى خاص، با زندگى به شکل ناشناس قابل جمع است. [[انتخاب]] کوه‌ها و مکان‌هاى دست‌نیافتنى در حال [[ضرورت]] و نیاز نیز، امرى است طبیعى و موافق با اصل تقیّه<ref>چشم‌به‌راه مهدى، ص ۳۵۱. </ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۱۱۳.</ref>.
:::::*«"طوی" در لغت به‌معنای پیچیدن و درنوردیدن است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج ۳، ص ۴۳۰.</ref>. "[[ذی طوی]]" نام منطقه‌ای است در یک فرسخی [[مکه]] که داخل [[حرم]] قرار دارد<ref>مجمع البحرین، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref> و طبق برخی [[روایات]]، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در آن‌جا زندگی می‌کند و از همان‌جا نیز همراه یارانش [[قیام]] خواهد کرد. در برخی [[روایات]]، محل [[ظهور]] و [[خروج]] آن حضرت و مرکز تجمع [[یاران]] و [[دوستان]] وی نیز، همین منطقه یاد شده است<ref>غیبة نعمانی، ص ۱۸۲.</ref>. در روایتی آمده است که: "[[هنگام ظهور]] [[امام]] [[قائم]] {{ع}} آن حضرت قبل از آن‌که کنار [[کعبه]] برود و صدای خود را بلند کرده و به جهانیان برساند، در این مکان در [[انتظار]] ٣١٣ نفر از [[یاران]] خاصش توقف می‌کند، تا این‌که آن‌ها می‌آیند و به آن حضرت می‌پیوندند..."<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۴.</ref>. در [[دعای ندبه]] هم می‌خوانیم: {{عربی|"لَيْتَ شِعْرِي أَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى، بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوًى..."}}<ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه.</ref>.ای کاش می‌دانستم که کجا دل‌ها به [[ظهور]]، آرام و قرار خواهد یافت، در کدامین سرزمین اقامت داری‌؟ در سرزمین "[[رضوی]]" یا غیر آن، یا در دیار "[[ذی طوی]]" مسکن کرده‌ای‌؟  
*«"طوی" در لغت به‌معنای پیچیدن و درنوردیدن است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج ۳، ص ۴۳۰.</ref>. "[[ذی طوی]]" نام منطقه‌ای است در یک فرسخی [[مکه]] که داخل [[حرم]] قرار دارد<ref>مجمع البحرین، ج ۱، ص ۲۷۹.</ref> و طبق برخی [[روایات]]، [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} در آن‌جا زندگی می‌کند و از همان‌جا نیز همراه یارانش [[قیام]] خواهد کرد. در برخی [[روایات]]، محل [[ظهور]] و [[خروج]] آن حضرت و مرکز تجمع [[یاران]] و [[دوستان]] وی نیز، همین منطقه یاد شده است<ref>غیبة نعمانی، ص ۱۸۲.</ref>. در روایتی آمده است که: "[[هنگام ظهور]] [[امام]] [[قائم]] {{ع}} آن حضرت قبل از آن‌که کنار [[کعبه]] برود و صدای خود را بلند کرده و به جهانیان برساند، در این مکان در [[انتظار]] ٣١٣ نفر از [[یاران]] خاصش توقف می‌کند، تا این‌که آن‌ها می‌آیند و به آن حضرت می‌پیوندند..."<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۴.</ref>. در [[دعای ندبه]] هم می‌خوانیم: {{عربی|"لَيْتَ شِعْرِي أَيْنَ اسْتَقَرَّتْ بِكَ النَّوَى، بَلْ أَيُّ أَرْضٍ تُقِلُّكَ أَوْ ثَرَى أَ بِرَضْوَى أَمْ غَيْرِهَا أَمْ ذِي طُوًى..."}}<ref>مفاتیح الجنان، دعای ندبه.</ref>.ای کاش می‌دانستم که کجا دل‌ها به [[ظهور]]، آرام و قرار خواهد یافت، در کدامین سرزمین اقامت داری‌؟ در سرزمین "[[رضوی]]" یا غیر آن، یا در دیار "[[ذی طوی]]" مسکن کرده‌ای‌؟  
::::::[[ذی طوی]]، بین "حجون" و "فخّ‌" قرار دارد. کسی که در [[مسجد]] تنعیم احرام بسته به سوی [[مسجد الحرام]] عزیمت می‌کند، پس از عبور از منطقه "فخّ‌" وارد [[ذی طوی]] می‌شود، آن‌گاه از طرف قبرستان [[حضرت ابوطالب]] {{ع}} وارد [[مکه]] معظمه می‌شود. [[رسول اکرم]] {{صل}} در حجّة [[الوداع]]، شب چهارم ذی حجّة الحرام را در آن‌جا بیتوته کردند. [[نماز]] صبح را در آن‌جا ادا نمودند، آن‌گاه [[غسل]] کرده، از بخش سنگلاخ "[[ذی طوی]]" که مشرف بر حجون است، وارد [[مکه]] معظّمه شدند<ref>با دعای ندبه در پگاه جمعه، مهدی‌پور، ص ۱۰۰.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "گویی [[قائم]] را با چشم خود می‌بینم که با پای برهنه در [[ذی طوی]] سرپا [[ایستاده]]، همانند [[حضرت موسی]] {{ع}}، نگران و [[منتظر]] است که به [[مقام ابراهیم]] بیاید و [[دعوت]] خود را اعلام نماید"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۴۳.</ref>.
::::::[[ذی طوی]]، بین "حجون" و "فخّ‌" قرار دارد. کسی که در [[مسجد]] تنعیم احرام بسته به سوی [[مسجد الحرام]] عزیمت می‌کند، پس از عبور از منطقه "فخّ‌" وارد [[ذی طوی]] می‌شود، آن‌گاه از طرف قبرستان [[حضرت ابوطالب]] {{ع}} وارد [[مکه]] معظمه می‌شود. [[رسول اکرم]] {{صل}} در حجّة [[الوداع]]، شب چهارم ذی حجّة الحرام را در آن‌جا بیتوته کردند. [[نماز]] صبح را در آن‌جا ادا نمودند، آن‌گاه [[غسل]] کرده، از بخش سنگلاخ "[[ذی طوی]]" که مشرف بر حجون است، وارد [[مکه]] معظّمه شدند<ref>با دعای ندبه در پگاه جمعه، مهدی‌پور، ص ۱۰۰.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: "گویی [[قائم]] را با چشم خود می‌بینم که با پای برهنه در [[ذی طوی]] سرپا [[ایستاده]]، همانند [[حضرت موسی]] {{ع}}، نگران و [[منتظر]] است که به [[مقام ابراهیم]] بیاید و [[دعوت]] خود را اعلام نماید"<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۸۵.</ref>»<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۳۴۳.</ref>.


۴۱۵٬۰۷۸

ویرایش