تفاوت علم غیب خدا و معصوم چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::#علم خدا قدیم و [[علم امام]]{{ع}} حادث و موهوبی از جانب خداست.

:::::#علم خدا به نحو علیت و معلولیت است و [[علم امام]]{{ع}} به نحو انکشاف است.

:::::#علم خدا عین ذات اوست، [[علم امام]]{{ع}} زائد بر ذات اوست.

:::::#علم خدا ازلی است، [[علم امام]]{{ع}} در ازل نبود مسبوق به عدم است.

:::::#علم خدا محتاج به توجه نیست، [[علم امام]]{{ع}} محتاج به توجه است.

:::::#علم خدا لایتناهی و غیر محدود است، [[علم امام]]{{ع}} متناهی و محدود است.

:::::# نزول [[فرشتگان|ملائکه]] همیشگی است پس معلوم می‌شود پس از [[خاتمیت]]، [[امام]]{{ع}} میزبان ملائکه و دریافت‌کننده اخبار و علوم است؛

:::::# این عطای علوم به اذن ربّ است؛

:::::# این عطای علوم، وسیع و گسترده است {{متن قرآن|مِّن كُلِّ أَمْرٍ}}» <ref>[[علم غیب معصوم (مقاله)|علم غیب معصوم]] {{ع}}، [[معارف (نشریه)|ماهنامه معارف]]، شماره ۴۸.</ref>.

:::::#[[علم]] خدا ذاتی و [[علم امام]]{{ع}} اکتسابی است البته نه اکتسابی مثل سایر انسان‌ها بلکه اکتسابی در مقابل ذاتی خداوند.

:::::#[[علم]] خداوند قدیم است و در اندیشه دینی هیچ چیز غیر خدا قدیم نیست در حالی که [[علم امام]]{{ع}} حادث است و لحظه به لحظه هم افزایش می‌یابد.

:::::#[[علم امام]]{{ع}} مقید است در حالی که علم خداوند مطلق است. در روایات چنین آمده که خداوند دو علم دارد. علم ذاتی و مکنونی که بدا هم از آن نشأت می‌گیرد و علمی که آن را به ملائکه و حججش آموخته است. از سوی دیگر مطابق روایات [[امام]]{{ع}} به اموری که در آن بدا رخ می‌دهد علم ندارد. به عنوان نمونه [[امام علی|امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌فرمایند: اگر آیه {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>خداوند هر چه را بخواهد محو، و هر چه را بخواهد اثبات می‌کند؛ سوره رعد: ۳۹.</ref> نبود، تمام آنچه تا قیامت رخ خواهد داد را می‌گفتم. در حالی که علم خدا قطعا شامل این امور هم می‌شود. همچنین عقلا محال است که امام به ذات حق تعالی علم داشته باشد. پس چند دسته از علوم از گستره علم امام خارج می‌شود و علم امام به همین دلیل مقید خواهد بود»<ref>[http://ekalam.ir/post/Neshast_ElmeEmamDarQuran%26Hadith پایگاه مطالعات کلام امامیه]</ref>.

:::::#«علم الهی قدیم و سابق بر معلومات است، ولی علم حضوری انبیا و اولیا حادث و بعد از معلومات او است. این مطلبی است که متکلمین و فلاسفه اثبات کرده‌اند، به طوری که صاحب شرح مواقف در شرحش بر کلام "ایجی" در تقسیم علم حادث به ضروری و کسبی گفته است: تقیید علم به حدوث برای این است که علم الهی را از آن خارج کند؛ چرا که علم الهی قدیم است و به ضرورت و کسب توصیف نمی‌شود.  

:::::#علم الهی عین ذات و علت برای معلومات می‌باشد، اما علم بشری غیر ذاتی و عرضی و احاطه علم‌شان بر معلومات بر وجه علیت و معلولیت نیست، چون این معنی از خصایص ذات واجب الوجود است و ممکن با این خصایص مشارکت ندارد<ref>علم الائمة المعصومین عند الشیعه، خلیل رزق، ص ۴۰.</ref>.

:::::#علم خدا از خودش است و موهوبی نیست و علم [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} موهوبی و از جانب خداوند است.

:::::#علم خدا عین ذات است علم [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} زائد بر ذات است.

:::::#علم خداوند ازلی است علم [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} در ازل نبوده و مسبوق به عدم است.

:::::#علم خدا متحاج به توجه نیست علم [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} علیهم محتاج به توجه است.

:::::#علم خداوند نامحدود است و علم [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} محدود است»<ref> علم پیامبر و ائمه به غیب (پایان‌نامه)|علم پیامبر و ائمه به غیب]]، ص۱۰.</ref>.

:::::#علم خداوند مطلق است؛ یعنی اکتسابی نیست و محدود نمی‌شود.

:::::#این علم از جنس دانش بشری نیست، بلکه مخصوص آن فرمانفروای بی‌رقیب و بی‌بدیل، پروردگار متعال است.

:::::#این علم دایمی و بلاشرط است. یعنی عاملی و حاجبی نمی‌تواند این علم گسترده را محدود کند.

:::::#تماماً از ناحیه خداست.  

:::::#گستره علم آنها در چارچوب اصول و ضوابط خاص است.

:::::#دایمی و همیشگی نیست.

:::::#از وقوع فعل دیگران هم مطلع شوند.  

:::::#چه کسانی مطلع شوند.

:::::#تا چه اندازه از ماجرا با اطلاع گردند.

:::::#بدون تعلیم الهی آگاه باشند

:::::#خداوند آگاه به [[امامان]]{{عم}} تعلیم کرده باشد توسط [[پیامبر|پیامبر گرامی]]{{صل}} یا از راه دیگر به آنان تعلیم کرده باشد.

:::::#[[علی طبرسی]] در تفسیرش "مجمع البیان": من یک نفر از علماء شیعه سراغ ندارم که به جز خدای تعالی کسی را عالم به غیب ذاتی بداند زیرا [[علم غیب]] مخصوص آن خدایی است که به علم ذاتی همه معلومات را می‌داند و این صفات قدیم خدای سبحان است که عالم به ذات است هیچ یک از خلق او در این علم با وی شریک نیست و کسی که چنین عقیده‌ای داشته باشد از ملت اسلام خارج است اما آن چه از اخبار غیبه از شیعه و سنی از [[امام علی|امیر المومنین]]{{ع}}  نقل کرده‌اند... "در این جا [[شیخ طبرسی]] از [[ائمه]]{{عم}} که احادیث که در آن ذکر غیب است ذکر فرمودند" همگی خبرهایی است از [[پیامبر]]{{صل}} به آنها رسیده است و [[پیامبر]]{{صل}} را نیز خداوند متعال بر آن مطلع ساخته است.  

:::::#[[بهاء الدین شریف لاهیجی]] در تفسیر خودش: علم آن چه غایب است در آسمان‌ها و زمین یعنی علم به امور غائبه که مستفاد از غیر نشود مخصوص جناب الهی است و اما اخبار [[ائمه]]{{عم}} به امور مخفی و غیبی آن علمی‌است که از [[پیامبر|حضرت رسالت]]{{صل}} پناه که منبع [[وحی]] است استفاده کرده‌اند.  

:::::#[[مکارم شیرازی]] در تفسیر نمونه: آگاهی در اسرار گذشته و آینده مخصوص خداوند است، آیات مختلف قرآن نیز بر این حقیقت گواهی او در این صفت تنها است و هیچ کس شبیه و مانند او نیست. و اگر می‌بینید در پاره‌ای از آیات قرآن بخشی از [[علم غیب]] به پیامبران نسبت داده شده و یا در آیات و روایات فراوانی درباره [[پیامبر]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} می‌خوانیم که آنها آگاهی از حوادث آینده و از اسرار نهان خبر می‌دادند باید دانست که آن هم به تعلیم الهی است.  

:::::#[[علامه امینی]] در کتاب غدیر: انبیا و اولیا همه به نص قرآنی غیب را می‌داند و برای هر یکی سهم مخصوص است علم آنها عارضی است ذاتی نیست و حادث است.

:::::#یکی از علما [[اهل سنت]] [[ابن ابی الحدید معتزلی]] در شرح [[نهج البلاغه]] می‌نویسد: ما انکار نمی‌کنیم در بین مردم افرادی باشند که از غیب خبر دهند ولی این هم منسوب به خداوند می‌شود که او را قادر ساخته است اما اگر خبر غیب دهند مدعی [[نبوت]] نباشند باید بررسی کنیم که مخبر کیست اگر او صالح و متقی از صالحین و متقین باشد باور می‌کنیم که این اخبار کرامت است که خداوند ظاهر کرده است تا از دیگران او را جدا و ممیز کند مانند این که در حق [[امام علی|علی]]{{ع}} همین طور است.

:::::#[[علم غیب ذاتی چیست؟ (پرسش)|اینکه علم خدا ذاتی و علم خلق دادنی است]].

:::::#علم خدا واجب لذاته و علم خلق ممکن لذاته است.

:::::#علم خدا ازلی سرمدی و قدیم حقیقی و علم مخلوق حادث است؛ زیرا تمام مخلوقات حادث می‌باشند، و صفت بر موصوفش مقدم نمی‌گردد.

:::::#علم خدا غیر مخلوق و علم خلق مخلوق است.

:::::#علم خدا غیر مقدور و علم خلق مقدور و مغلوب می‌باشد.

:::::#علم خدا واجب البقاء و علم خلق جایز الفناست.

:::::#در علم خدا تغییر ممتنع است ولی در علم خلق تبدّل ممکن می‌باشد»<ref>[[علم و سلطه غیبی اولیا (کتاب)|علم و سلطه غیبی اولیا]]، ص۶۷تا۷۲.</ref>.

:::::#علم خداوند از خودش است و موهوبی نیست و علم امام موهوبی و از جانب خداوند است.

:::::#علم خداوند به نحو علیت و معلولیت است و  [[علم امام]] به نحو انکشاف است.

:::::#علم خداوند عین ذات است و [[علم امام]] زائد بر ذات است.

:::::#علم خداوند ازلی است و [[علم امام]] ازلی نبوده و مسبوق به عدم است.

:::::#علم خدا محتاج به توجه نیست [[علم امام]] محتاج به توجه است.

:::::#علم خداوند نامحدود است و [[علم امام]] محدود است»<ref>[[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص۱۰۵.</ref>.

:::::#[[علم غیب]] خداوند بالذات است؛ یعنی خارج از ذات نیست. اما [[علم غیب]] [[امامان]] و [[انبیاء]]{{عم}} بالغیر و مأذون از جانب خداوند است، لذا قرآن مجید به صراحت علم غیب بالذات و مستقل را از غیر خدا نفی می‌كند.

:::::#[[علم غیب]] الهی، قدیم و سابق بر همه مخلوقات و معلومات است، ولی علم غیبی [[انبیا]] و [[ائمه]]{{عم}} در ظرف وجودی خود آنان شكل گرفته و حادث است.

:::::#[[علم غیب]] الهی عین ذات او است، ولی علم غیبی [[انبیاء]] و [[ائمه]]{{عم}} زاید بر ذات آنان است.  

:::::#[[علم غیب]] الهی مانند اصل علم الهی منشأ پیدایش اشیاء است (علم عنایی) در مقام فاعلیت است، اما [[علم غیب]] [[انبیا]] و [[ائمه]]{{عم}} چنین نیست.   

:::::#اصولاً برای خداوند غیب و شهادتی مطرح نیست، بلكه همه هستی درمحضر اوست و در مقایسه با مخلوقات، علم غیبی برای خداوند متصور است، در حالی كه برای [[معصومان]]{{عم}} به واقع غیب و شهادت مطرح است. بنابراین احدی در علم غیب، شریك خداوند نخواهد بود.

:::::#[[علم غیب]] خداوند كه عین ذات اوست، همچون ذات او بی‌نهایت و نامحدود است، هیچ استثناء و قیدی ندارد، ‌اما [[علم غیب]] [[معصومان]]{{عم}} زاید بر ذات و همچون ذات آنان محدود است به آن حد و مقداری كه خداوند خواسته باشد.  « وَلا یحِیطُونَ بِشَیءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ »  لذا شبهه فوق ناشی از برداشت نادرست از برخی آیات و نیز عدم توجه به آیات دیگر است.