نام پدر امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
جز
ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::* +*)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)) |
||
خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
«دو دیدگاه در مورد نام [[پدر امام مهدی]] {{ع}} وجود دارد: | «دو دیدگاه در مورد نام [[پدر امام مهدی]] {{ع}} وجود دارد: | ||
#نام پدر ایشان، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} است؛ | |||
#نام پدر ایشان، [[عبد الله]] است. | |||
علمای [[شیعه]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را پدر ایشان میدانند، در حالیکه برخی از علمای [[اهل سنت]]، نام پدر ایشان را [[عبد الله]] میدانند<ref>علت اینکه گفتیم برخی از علمای [[اهل سنت]] این است که ما در بخشهای بعد، سخنان برخی از علمای اهل سنت را خواهیم آورد که صراحتا گفتهاند که نام پدر [[امام مهدی]] {{ع}}، حسن {{ع}} است.</ref>. | علمای [[شیعه]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} را پدر ایشان میدانند، در حالیکه برخی از علمای [[اهل سنت]]، نام پدر ایشان را [[عبد الله]] میدانند<ref>علت اینکه گفتیم برخی از علمای [[اهل سنت]] این است که ما در بخشهای بعد، سخنان برخی از علمای اهل سنت را خواهیم آورد که صراحتا گفتهاند که نام پدر [[امام مهدی]] {{ع}}، حسن {{ع}} است.</ref>. | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
اما در مورد این نظریه که عنوان میکند [[امام عسکری|حسن عسکری]] {{ع}} پدر [[امام مهدی]] {{ع}} یعنی آن [[مصلح جهانی]] است و علمای [[شیعه]] سخت پایبند آنند، باید گفت که این مسئله با مباحث و موارد زیر قابل اثبات است: | اما در مورد این نظریه که عنوان میکند [[امام عسکری|حسن عسکری]] {{ع}} پدر [[امام مهدی]] {{ع}} یعنی آن [[مصلح جهانی]] است و علمای [[شیعه]] سخت پایبند آنند، باید گفت که این مسئله با مباحث و موارد زیر قابل اثبات است: | ||
#هویت [[مصلح جهانی]] از دیدگاه [[پیامبر]] {{صل}}؛ | |||
#هویت [[مصلح جهانی]] از دیدگاه [[اهل بیت]] {{عم}}؛ | |||
#[[دانشمندان]] [[علم]] انساب و تبارشناسی و [[محمد بن الحسن العسکری]] {{ع}}؛ | |||
#سخنان علمای [[اهل سنت]] در مورد ولادت [[محمد]] بن الحسن العسکری و اینکه ایشان همان [[مهدی موعود]] {{ع}} است؛ | |||
#دیدارهای فردی و گروهی [[مردم]] با [[امام]]؛ | |||
#توقیعهای صادرشده از سوی ایشان»<ref>[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۵۳-۵۷.</ref>. | |||
== پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | == پاسخها و دیدگاههای متفرقه == | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش | ||
خط ۹۱: | خط ۹۱: | ||
| پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در اینباره گفته است: | | پاسخ = [[حجت الاسلام و المسلمین]] '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در اینباره گفته است: | ||
*«یکی از موارد [[اختلاف]] بین [[شیعه]] و [[سنی]] در موضوع [[مهدویت]]، [[اختلاف]] در [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}} است. [[شیعه]] با ارائه [[ادله]] فراوان ثابت کرده که [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}}، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} است، در حالیکه اغلب [[اهل سنت]]، با بیان برخی [[روایات]] در این زمینه، بر این باورند که نام [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}} [[عبد الله]]، همنام [[پدر]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است. [[دانشمندان شیعه]]، اگرچه با حفظ [[امانت]] کامل، برخی از این [[احادیث]] را- هرچند که صحیح نمیدانستهاند- بدون کم و کاست از کتابهای [[اهل سنت]] [[نقل]] کردهاند؛ اما هرگز [[تردید]] در این موضوع به خود راه ندادهاند. بعضی از احادیثی که [[اهل سنت]] با استناد به آنها، چنین دیدگاهی را [[انتخاب]] کردهاند؛ بدین قرار است: | *«یکی از موارد [[اختلاف]] بین [[شیعه]] و [[سنی]] در موضوع [[مهدویت]]، [[اختلاف]] در [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}} است. [[شیعه]] با ارائه [[ادله]] فراوان ثابت کرده که [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}}، [[امام حسن عسکری]] {{ع}} است، در حالیکه اغلب [[اهل سنت]]، با بیان برخی [[روایات]] در این زمینه، بر این باورند که نام [[پدر حضرت مهدی]] {{ع}} [[عبد الله]]، همنام [[پدر]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است. [[دانشمندان شیعه]]، اگرچه با حفظ [[امانت]] کامل، برخی از این [[احادیث]] را- هرچند که صحیح نمیدانستهاند- بدون کم و کاست از کتابهای [[اهل سنت]] [[نقل]] کردهاند؛ اما هرگز [[تردید]] در این موضوع به خود راه ندادهاند. بعضی از احادیثی که [[اهل سنت]] با استناد به آنها، چنین دیدگاهی را [[انتخاب]] کردهاند؛ بدین قرار است: | ||
#[[ابن ابی شیبه]]، [[طبرانی]] و [[حاکم]]، از [[عاصم بن ابی النجود]]، از [[زر بن حبیش]] از [[عبد الله بن مسعود]] [[روایت]] کردهاند که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث| لاَ تَذْهَبُ اَلدُّنْيَا حَتَّى يَبْعَثَ اَللَّهُ رَجُلاً يُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِي، وَ اِسْمُ أَبِيهِ اِسْمَ أَبِي}}<ref>ابن ابی شیبه، المصنف، ج ۱۵، ص ۱۹۸، ح ۱۹۴۹۳؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج ۱۰، ص ۱۶۳، ح ۱۰۲۱۳ و ص ۱۶۶، ح ۱۰۲۲۲؛ مستدرک حاکم، ج ۴، ص ۴۴۲؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۳، ص ۲۶۱.</ref>؛ "[[دنیا]] از میان نمیرود، مگر اینکه [[خداوند]] مردی را برمیانگیزاند که نام او هم نام من و نام پدرش نام [[پدر]] من است". | |||
#ابو عمرو دانی و خطیب [[بغدادی]]، از [[عاصم بن ابی النجود]] از زر بن حبیش، از [[عبد الله]] بن مسعود [[نقل]] کردهاند که [[پیامبر]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|لاَ يَقُومُ اَلسَّاعَةُ حَتَّى يَمْلِكَ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسم أبی}}<ref>سنن ابو عمرو دانی، ص ۹۴ و ۹۵؛ تاریخ بغداد، ج ۱، ص ۳۷۰.</ref>؛ "[[قیامت]] برپا نمیشود؛ مگر آنکه مردی از [[خاندان]] من بر همه [[مردم]] [[پادشاهی]] کند، نام او هم نام من و نام پدرش نام [[پدر]] من است". | |||
#[[نعیم بن حماد]]، خطیب و [[ابن حجر]]، همگی از [[عاصم]]، از [[زر بن حبیش]]از [[ابن مسعود]] [[روایت]] کرده اند که [[رسول اکرم]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|اَلْمَهْدِيُّ يُوَاطِئُ اِسْمُهُ اِسْمِي وَ اِسْمُ أَبِيهِ اِسْمَ أَبِي}}<ref>تاریخ بغداد، ص ۳۹۱؛ نعیم بن حماد، الفتن، ج ۱، ص ۳۶۷، ح ۱۰۷۶ و ۱۰۷۷؛ کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۶۸، ح ۳۸۶۷۸ به نقل از ابن عساکر.</ref>؛ "[[مهدی]] نامش همنام من و نام پدرش نام [[پدر]] من است". | |||
#[[نعیم بن حماد]] به [[سند]] خودش از [[ابو الطفیل]] آورده است که [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|اَلْمَهْدِيُّ اِسْمُهُ اِسْمِي وَ اِسْمُ أَبِيهِ اِسْمَ أَبِي}<ref>نعیم بن حماد، الفتن، ج ۱، ص ۳۶۸، ح ۱۰۸۰.</ref>؛ "مهدی نامش نام من و نام پدرش، نام پدر من است". هیچیک از این احادیث، نمیتواند حجت و دلیلی محکم، بر ادعای کسانی باشد که نام پدر مهدی {{ع}} را "[[عبد الله]]" دانستهاند. [[سند حدیث]] چهارم به اتفاق همه [[محدثان]] ضعیف است؛ زیرا یکی از [[راویان]] آن رشدین بن سعد است؛ یعنی همان "رشدین بن ابی رشدین" است که همه بزرگان [[اهل سنت]] در [[علم رجال]] بر [[ضعف]] او اتفاق دارند<ref>ر.ک: تهذیب الکمال، ج ۹، ص ۱۹۱؛ تهذیب التهذیب، ج ۳، ص ۲۴۰.</ref>. بدین ترتیب و بدون [[شک]] در چنین [[امر]] مهمی، نمیتوان سخن اینگونه افراد را پذیرفت. سه [[حدیث]] نخستین، نیز نمیتوانند [[حجت]] و [[دلیل]] باشند؛ چون عبارت "نام پدرش نام [[پدر]] من است" را بزرگان و حافظان [[حدیث]] [[نقل]] نکردهاند و تنها جمله "نام او، نام من است" را همگان، بدون اضافهای دیگر آوردهاند. برخی از پژوهشگران اهل سنت- که روایتکنندگان از [[عاصم بن ابی النجود]] را مورد بررسی قرار دادهاند- به این مطلب تصریح کرده و گفتهاند: این اضافه در اصل [[حدیث]] نیست. | |||
از طرف دیگر، هر سه [[حدیث]]، فقط به [[ابن مسعود]]، ختم میشود و حال آنکه در [[مسند احمد]] در چند مورد، همین [[حدیث]] از [[ابن مسعود]] [[نقل]] شده که با جمله "نام او، نام من است"، پایان یافته است<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۱، ص ۳۷۶ و ۳۷۷ و ۴۳۰ و ۴۴۸.</ref>. [[ترمذی]] میگوید: [[حدیث]] از [[علی]] {{ع}}، [[ابو سعید خدری]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]]، فقط با لفظ "نام او، نام من است" [[روایت]] شده است. آنگاه- بعد از [[نقل]] [[حدیث]] [[ابن مسعود]] با این لفظ- میافزاید: "در این باب، از [[علی]]، [[ابو سعید]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]] [[روایت]] شده و این [[حدیث]] [[نیکو]] و صحیح است"<ref>سنن ترمذی، ج ۴، ص ۵۰۵، ح ۲۲۳۰.</ref>. طبرانی در المعجم الکبیر آن را از [[ابن مسعود]]، از چند طریق فقط با لفظ "نام او نام من است" در حدیثهای ۱۰۲۱۴ به بعد، [[نقل]] کرده است. [[حاکم]] نیز در مستدرک، [[حدیث]] را از [[ابن مسعود]] فقط با جمله "نام او نام من است"، [[نقل]] کرده و گفته است: "این [[حدیث]] با شرط [[شیخین]] صحیح است و آنان آن را [[نقل]] نکردهاند"<ref>مستدرک حاکم، ج ۴، ص ۴۴۲.</ref>. بغوی در مصابیح السنة [[حدیث]] را- بدون اضافه- [[نقل]] کرده و گوید: [[حدیث]] [[نیکو]] است<ref>مصابیح السنة، ص ۴۹۲، ح ۴۲۱۰.</ref>. مقدسی [[شافعی]] تصریح میکند: این افزوده را بزرگان [[حدیث]] [[روایت]] نکردهاند. پس از [[نقل]] حدیث- بدون آن اضافه- مینویسد: "گروهی از بزرگان [[حدیث]]، در کتابهای خود به همینگونه آوردهاند؛ مانند: [[ابو عیسی ترمذی]] در جامع، [[ابی داود]] در [[سنن]] و [[حافظ]] [[ابو بکر]] [[بیهقی]] و [[شیخ ابو عمر دانی]]"<ref>عقد الدرر، ص ۵۱، باب ۲.</ref>. سپس حدیثهای دیگری در تأیید درستی [[نقل]] خود از بزرگانی چند- مانند [[طبری]]، [[احمد بن حنبل]]، [[ترمذی]]، [[ابو داود]]، [[حافظ ابو داود]] و [[بیهقی]]- به [[نقل]] از [[عبد الله بن مسعود]]، [[عبد الله بن عمر]] و [[حذیفه]] میآورد<ref>عقد الدرر، ص ۵۱- ۵۶، باب ۲.</ref>. همانگونه که اشاره شد، [[ترمذی]] این [[حدیث]] را از [[حضرت علی]] {{ع}}، [[ابو سعید خدری]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]] فقط با جمله "نام او، نام من است"، [[روایت]] کرده است. بنابراین اگر جمله "و نام پدرش، نام [[پدر]] من است" در متن اصلی [[روایت]] [[ابن مسعود]] میبود، قابل تصور نیست که همه این شخصیتهای یاد شده، به اتفاق آن را حذف کرده باشند؛ هرچند آنان از [[عاصم بن ابی النجود]] هم [[روایت]] کرده باشند! اما اینکه چگونه این افزوده به [[روایتها]] راه یافته، احتمالاتی قابل طرح است: | از طرف دیگر، هر سه [[حدیث]]، فقط به [[ابن مسعود]]، ختم میشود و حال آنکه در [[مسند احمد]] در چند مورد، همین [[حدیث]] از [[ابن مسعود]] [[نقل]] شده که با جمله "نام او، نام من است"، پایان یافته است<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج ۱، ص ۳۷۶ و ۳۷۷ و ۴۳۰ و ۴۴۸.</ref>. [[ترمذی]] میگوید: [[حدیث]] از [[علی]] {{ع}}، [[ابو سعید خدری]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]]، فقط با لفظ "نام او، نام من است" [[روایت]] شده است. آنگاه- بعد از [[نقل]] [[حدیث]] [[ابن مسعود]] با این لفظ- میافزاید: "در این باب، از [[علی]]، [[ابو سعید]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]] [[روایت]] شده و این [[حدیث]] [[نیکو]] و صحیح است"<ref>سنن ترمذی، ج ۴، ص ۵۰۵، ح ۲۲۳۰.</ref>. طبرانی در المعجم الکبیر آن را از [[ابن مسعود]]، از چند طریق فقط با لفظ "نام او نام من است" در حدیثهای ۱۰۲۱۴ به بعد، [[نقل]] کرده است. [[حاکم]] نیز در مستدرک، [[حدیث]] را از [[ابن مسعود]] فقط با جمله "نام او نام من است"، [[نقل]] کرده و گفته است: "این [[حدیث]] با شرط [[شیخین]] صحیح است و آنان آن را [[نقل]] نکردهاند"<ref>مستدرک حاکم، ج ۴، ص ۴۴۲.</ref>. بغوی در مصابیح السنة [[حدیث]] را- بدون اضافه- [[نقل]] کرده و گوید: [[حدیث]] [[نیکو]] است<ref>مصابیح السنة، ص ۴۹۲، ح ۴۲۱۰.</ref>. مقدسی [[شافعی]] تصریح میکند: این افزوده را بزرگان [[حدیث]] [[روایت]] نکردهاند. پس از [[نقل]] حدیث- بدون آن اضافه- مینویسد: "گروهی از بزرگان [[حدیث]]، در کتابهای خود به همینگونه آوردهاند؛ مانند: [[ابو عیسی ترمذی]] در جامع، [[ابی داود]] در [[سنن]] و [[حافظ]] [[ابو بکر]] [[بیهقی]] و [[شیخ ابو عمر دانی]]"<ref>عقد الدرر، ص ۵۱، باب ۲.</ref>. سپس حدیثهای دیگری در تأیید درستی [[نقل]] خود از بزرگانی چند- مانند [[طبری]]، [[احمد بن حنبل]]، [[ترمذی]]، [[ابو داود]]، [[حافظ ابو داود]] و [[بیهقی]]- به [[نقل]] از [[عبد الله بن مسعود]]، [[عبد الله بن عمر]] و [[حذیفه]] میآورد<ref>عقد الدرر، ص ۵۱- ۵۶، باب ۲.</ref>. همانگونه که اشاره شد، [[ترمذی]] این [[حدیث]] را از [[حضرت علی]] {{ع}}، [[ابو سعید خدری]]، [[ام سلمه]] و [[ابو هریره]] فقط با جمله "نام او، نام من است"، [[روایت]] کرده است. بنابراین اگر جمله "و نام پدرش، نام [[پدر]] من است" در متن اصلی [[روایت]] [[ابن مسعود]] میبود، قابل تصور نیست که همه این شخصیتهای یاد شده، به اتفاق آن را حذف کرده باشند؛ هرچند آنان از [[عاصم بن ابی النجود]] هم [[روایت]] کرده باشند! اما اینکه چگونه این افزوده به [[روایتها]] راه یافته، احتمالاتی قابل طرح است: | ||
#از سوی [[پیروان]] و [[یاران]] حسنیها به منظور [[اثبات مهدویت]] [[محمد بن عبد الله بن حسن]] مثنی، اضافه شده است. | |||
#از سوی طرفداران [[بنی عباس]]، جهت تأیید [[مهدویت]] [[محمد بن عبد الله]] ([[ابو جعفر]]) [[منصور عباسی]]، به [[حدیث]] [[ابن مسعود]] افزوده شده است. این احتمال، زمانی به واقعیت نزدیک میشود که بدانیم [[محمد بن عبد الله بن حسن مثنی]]، لکنت زبان داشته و لذا پیروانش [[دروغ]] دیگری به وایت [[ابو هریره]] افزوده و [[روایت]] را چنین [[نقل]] کردهاند: "به درستی که [[مهدی]] نامش [[محمد بن عبد الله]] است و در زبانش کندی وجود دارد"<ref>ر.ک: مقاتل الطالبین، ص ۱۶۳ و ۱۶۴.</ref>. بر این اساس هر سه [[حدیث]] نخستین، با [[نقل]] حافظان [[حدیث]] از [[عاصم]] [[مخالفت]] دارد. از این رو [[حافظ ابو نعیم اصفهانی]] (م ۴۳۰ﻫ) در [[مناقب المهدی (کتاب)|مناقب المهدی]] این [[حدیث]] را با ۳۳ سلسله [[راویان]] مختلف تا [[عاصم]]، [[نقل]] کرده است. در این نقلها حتی یکی از آنها عبارت "و نام پدرش نام [[پدر]] من است" را ندارد و با عبارت "نام او نام من است" پایان یافته است. [[گنجی شافعی]] (م ۶۳۸ﻫ) متن اصفهانی را [[نقل]] و اضافه میکند: "این [[حدیث]] را غیر از عاصم، دیگرانی هم مانند [[عمرو بن حره]]، از [[زر بن حبیش]] [[نقل]] کردهاند و همگی با "نام او نام من است"، آن را به پایان بردهاند؛ جز روایتی که عبارت "و نام پدرش نام [[پدر]] من است" را دارد. | |||
کوتاه سخن اینکه چنین اضافهای پذیرفتنی نیست؛ به خصوص که: [[احمد بن حنبل]] "با دقتی که در ضبط [[حدیث]] دارد"، این [[حدیث]] را چندبار در مسندش با جمله "و نامش نام من است"، [[نقل]] کرده است"<ref>گنجی شافعی، البیان فی اخبار صاحب الزمان {{ع}}، ص ۴۸۲.</ref>. از بحثهای گذشته روشن میشود که تبار [[امام مهدی]] {{ع}}، به [[امام حسین]] {{ع}} میرسد و دیگر احادیثی که خلاف این را میرسانند، ضعیف و بیاعتبار بوده هیچ قرینهای بر صحت آنها در دست نیست. با توجه به نتیجه بحثهای گذشته نیز به دست میآید: [[نقل]] [[متواتر]] نزد [[مسلمانان]] نیز، همین نتیجه را تأیید میکند<ref>سید ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، صص ۹۲- ۱۰۷(با تصرف).</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۲۷، ۱۲۸.</ref>. | کوتاه سخن اینکه چنین اضافهای پذیرفتنی نیست؛ به خصوص که: [[احمد بن حنبل]] "با دقتی که در ضبط [[حدیث]] دارد"، این [[حدیث]] را چندبار در مسندش با جمله "و نامش نام من است"، [[نقل]] کرده است"<ref>گنجی شافعی، البیان فی اخبار صاحب الزمان {{ع}}، ص ۴۸۲.</ref>. از بحثهای گذشته روشن میشود که تبار [[امام مهدی]] {{ع}}، به [[امام حسین]] {{ع}} میرسد و دیگر احادیثی که خلاف این را میرسانند، ضعیف و بیاعتبار بوده هیچ قرینهای بر صحت آنها در دست نیست. با توجه به نتیجه بحثهای گذشته نیز به دست میآید: [[نقل]] [[متواتر]] نزد [[مسلمانان]] نیز، همین نتیجه را تأیید میکند<ref>سید ثامر هاشم العمیدی، مهدی منتظر در اندیشه اسلامی، صص ۹۲- ۱۰۷(با تصرف).</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ج۱، ص۱۲۷، ۱۲۸.</ref>. |