دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
دلیل قرآنی علم غیب امامان چیست؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۸:۴۷
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱ربات: جایگزینی خودکار متن (-::::# +#)
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-:::::# +#)) |
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-::::# +#)) |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
چنانکه [[آیات]] گویاست، بعضی از [[آیات]]، [[علم غیب]] را مخصوص [[خداوند]] میدانند، و در بعضی دیگر از [[آیات]]، [[پیامبران]] داشتن [[علم غیب]] را از خود نفی میکنند. وجود چنین آیاتی بستر این اشکال را فراهم آورده است که چگونه با این صراحت [[قرآنی]] میتوان قائل به [[علم غیب]] برای [[پیامبر اکرم|پیامبر]] و [[امامان معصوم]]{{عم}} شد؟ برای پاسخ به این اشکال، نخست باید توجه داشت که درباره [[علم غیب]] با سه دسته [[آیات]] روبرو هستیم: | چنانکه [[آیات]] گویاست، بعضی از [[آیات]]، [[علم غیب]] را مخصوص [[خداوند]] میدانند، و در بعضی دیگر از [[آیات]]، [[پیامبران]] داشتن [[علم غیب]] را از خود نفی میکنند. وجود چنین آیاتی بستر این اشکال را فراهم آورده است که چگونه با این صراحت [[قرآنی]] میتوان قائل به [[علم غیب]] برای [[پیامبر اکرم|پیامبر]] و [[امامان معصوم]]{{عم}} شد؟ برای پاسخ به این اشکال، نخست باید توجه داشت که درباره [[علم غیب]] با سه دسته [[آیات]] روبرو هستیم: | ||
#آیاتی که میگویند [[علم غیب]] منحصر به [[خداوند]] است؛ | |||
#آیاتی که از زبان خود [[پیامبران]]، داشتن [[علم غیب]] را از آنان نفی میکند؛ | |||
#آیاتی که وجود [[علم غیب]] را برای برخی افراد اثبات میکند. | |||
بدون [[تردید]]، [[کلام]] [[وحی]] ناسازگاری با یکدیگر ندارند، از این رو، جمع میان [[آیات]] به این است که [[علم غیب ذاتی]] مخصوص ذات [[الهی]] است؛ لکن [[علم غیب اکتسابی|علم غیب اکتسابی و اعطایی]] را بعضی از کملین، بهویژه [[پیامبران]] و [[معصومان]] [[پاک]] دارایند. اینان به [[اذن خداوند]]، واجد [[علم غیب]] اند، و البته [[آگاهی بر غیب]] مراتبی دارد و هرکسی به [[میزان]] [[مرتبت]] وجودی و [[شایستگی]] که دارد از آن بهرهمند میشود. اما درباره استفاده [[علم غیب]] برای [[امامان]] از [[آیات قرآن]] از سه طریق میتوان بر این مقصود [[استدلال]] نمود: | بدون [[تردید]]، [[کلام]] [[وحی]] ناسازگاری با یکدیگر ندارند، از این رو، جمع میان [[آیات]] به این است که [[علم غیب ذاتی]] مخصوص ذات [[الهی]] است؛ لکن [[علم غیب اکتسابی|علم غیب اکتسابی و اعطایی]] را بعضی از کملین، بهویژه [[پیامبران]] و [[معصومان]] [[پاک]] دارایند. اینان به [[اذن خداوند]]، واجد [[علم غیب]] اند، و البته [[آگاهی بر غیب]] مراتبی دارد و هرکسی به [[میزان]] [[مرتبت]] وجودی و [[شایستگی]] که دارد از آن بهرهمند میشود. اما درباره استفاده [[علم غیب]] برای [[امامان]] از [[آیات قرآن]] از سه طریق میتوان بر این مقصود [[استدلال]] نمود: | ||
#تمام آیاتی که [[علم غیب]] را برای [[پیامبر]] اثبات میکند، با توجه به اینکه [[وصایت]]، استمرار [[رسالت]] است و تمامی مسئولیتهای [[نبی]] به جز دریافت [[وحی]] اصطلاحی بر عهده [[امام]] است، [[امامان معصوم]]{{عم}} همچون [[پیامبر]] از [[علم غیب]] بهرهمندند؛ | |||
#از آیاتی که [[علم غیب]] را برای افرادی غیر از [[پیامبر]] اثبات میکنند، برای [[علم غیب امام]]{{ع}} نیز میتوان بهره گرفت؛ | |||
#از کنارهم قراردادن آیاتی نظیر آنچه در سوره [[سجده]]، [[آیه]] ۲۴ آمده که {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}} و [[آیه]] ۷۵ سوره انعام که میفرماید: {{متن قرآن|[[ آیا آیه ۷۵ سوره انعام علم غیب ابراهیم پیامبر را اثبات میکند؟ (پرسش)|كَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ]]}} میتوان بر [[علم غیب]] [[امام]] [[استدلال]] نمود؛ زیرا از طرفی، [[خداوند]] [[ائمه]] را به [[صبر]] و [[یقین]] توصیف میکند و از طرفی انکشاف پرده [[غیب]] و رؤیت [[ملکوت]] آسمانها و [[زمین]] را مقدمه حصول [[مقام]] [[یقین]] قرار میدهد. در [[حقیقت]]، انکشاف پرده [[غیب]] و رؤیت، همان [[یقین]] است و [[یقین]] و [[صبر]] دو ویژگیاند که [[امام]] به آنها توصیف شده است، بنابراین [[علم غیب]] و رؤیت [[ملکوت]] لازمه [[امام]] بودن است. در تأیید آنچه [[استدلال]] سوم گفته شد، میتوان به [[آیات]] [[سوره تکاثر]] [[رجوع]] کرد که {{متن قرآن|كَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ * لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ}} <ref> سوره تکاثر، آیه: ۵ و ۶.</ref> رؤیت [[دوزخ]] و مشاهده [[ملکوت]] [[جهنم]] در گرو [[علم یقینی]] است و لازمه [[علم یقینی]]، [[کشف]] [[حجاب]] [[غیب]] است. از این رو، تمامی کسانی که دارای سعه وجودیاند و به طور خاص [[امامان معصوم]]{{عم}} که در این جهت سرآمد دیگران به شمار میآیند، [[کشف]] غطا و برداشتن پرده امری اجتنابناپذیر است، {{متن قرآن|فَكَشَفْنَا عَنكَ غِطَاءَكَ فَبَصَرُكَ الْيَوْمَ حَدِيدٌ}} <ref> سوره ق، آیه: ۲۲.</ref>. | |||
پیش از این در بحث تقدم [[صفات امام]] اشاره شد که [[علم]] چون منشأ [[عصمت]] است تقدم بر [[عصمت]] دارد، بر همین اساس [[خداوند]] [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر]]{{عم}} را جزء مطهرون به شمار آورده است و میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}} <ref> سوره احزاب، آیه: ۳۳.</ref> اگر [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{عم}} معصوماند و [[علم]]، منشأ [[عصمت]] میباشد، [[امامان]]{{عم}} باید [[علم غیب|آگاهی بر غیب]] داشته باشند»<ref>[[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، ص۱۷-۱۹.</ref>. | پیش از این در بحث تقدم [[صفات امام]] اشاره شد که [[علم]] چون منشأ [[عصمت]] است تقدم بر [[عصمت]] دارد، بر همین اساس [[خداوند]] [[اهل بیت|اهل بیت پیامبر]]{{عم}} را جزء مطهرون به شمار آورده است و میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}} <ref> سوره احزاب، آیه: ۳۳.</ref> اگر [[اهل بیت]] [[پیامبر]]{{عم}} معصوماند و [[علم]]، منشأ [[عصمت]] میباشد، [[امامان]]{{عم}} باید [[علم غیب|آگاهی بر غیب]] داشته باشند»<ref>[[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، ص۱۷-۱۹.</ref>. | ||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
*'''[[آیه]] اول:''' {{متن قرآن|[[آیا آیه ۱۰۵ سوره توبه علم غیب معصوم را اثبات میکند؟ (پرسش)|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ]]}}<ref>«و بگو (آنچه در سر داريد) انجام دهيد، به زودى خداوند و پيامبرش و مؤمنان كار شما را خواهند ديد و به سوى داننده پنهان و آشكار بازگردانده خواهيد شد و او شما را از آنچه انجام مىدادهايد آگاه خواهد ساخت»؛ سوره توبه، آیه ۱۰۵.</ref>. با توجه به [[تفاسیر]] مختلف از [[آیه]]، نکات ذیل بهدست میآید: [[خداوند متعال]] تأکید میکند و به [[پیامبر]] [[دستور]] میدهد که به همه [[مردم]] این موضوع را [[ابلاغ]] کن، و بگو اعمال و [[وظائف]] خود را انجام دهید، و بدانید هم [[خدا]] و هم [[رسول]] و هم [[مؤمنان]] اعمال شما را خواهد دید. اشاره به این است که کسی تصور نکند که در خلوت از دیدگاه [[علم]] [[خدا]] عملی انجام دهد و [[گمان]] کند که از [[خدا]] پنهان میماند بلکه علاوه بر [[خدا]] [[رسول خدا]] و [[مؤمنین]] هم بر آن اعمالی که در خفا انجام میدهند آگاهاند. (...) | *'''[[آیه]] اول:''' {{متن قرآن|[[آیا آیه ۱۰۵ سوره توبه علم غیب معصوم را اثبات میکند؟ (پرسش)|وَقُلِ اعْمَلُواْ فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَرَسُولُهُ وَالْمُؤْمِنُونَ وَسَتُرَدُّونَ إِلَى عَالِمِ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ]]}}<ref>«و بگو (آنچه در سر داريد) انجام دهيد، به زودى خداوند و پيامبرش و مؤمنان كار شما را خواهند ديد و به سوى داننده پنهان و آشكار بازگردانده خواهيد شد و او شما را از آنچه انجام مىدادهايد آگاه خواهد ساخت»؛ سوره توبه، آیه ۱۰۵.</ref>. با توجه به [[تفاسیر]] مختلف از [[آیه]]، نکات ذیل بهدست میآید: [[خداوند متعال]] تأکید میکند و به [[پیامبر]] [[دستور]] میدهد که به همه [[مردم]] این موضوع را [[ابلاغ]] کن، و بگو اعمال و [[وظائف]] خود را انجام دهید، و بدانید هم [[خدا]] و هم [[رسول]] و هم [[مؤمنان]] اعمال شما را خواهد دید. اشاره به این است که کسی تصور نکند که در خلوت از دیدگاه [[علم]] [[خدا]] عملی انجام دهد و [[گمان]] کند که از [[خدا]] پنهان میماند بلکه علاوه بر [[خدا]] [[رسول خدا]] و [[مؤمنین]] هم بر آن اعمالی که در خفا انجام میدهند آگاهاند. (...) | ||
*'''[[آیه]] دوم:''' {{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۳ سوره رعد علم غیب غیر خدا را اثبات میکند؟ (پرسش)|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ]]}}<ref>«و كسانى كه كافر شدند مىگويند: «تو فرستاده نيستى». بگو: «كافى است خدا و آن كس كه نزد او علم كتاب است، ميان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.</ref>. از این [[آیه]] با توجه به [[تفاسیر]] مختلف نکات ذیل بهدست میآید: | *'''[[آیه]] دوم:''' {{متن قرآن|[[آیا آیه ۴۳ سوره رعد علم غیب غیر خدا را اثبات میکند؟ (پرسش)|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ]]}}<ref>«و كسانى كه كافر شدند مىگويند: «تو فرستاده نيستى». بگو: «كافى است خدا و آن كس كه نزد او علم كتاب است، ميان من و شما گواه باشد»؛ سوره رعد، آیه ۴۳.</ref>. از این [[آیه]] با توجه به [[تفاسیر]] مختلف نکات ذیل بهدست میآید: | ||
#این عبارت عطف به کلمه {{متن قرآن|اللَّهِ}} شده و تقدیر آن "كَفَى بِمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ شَهِيدًا" است. | |||
#از کلمه {{متن قرآن|عِندَهُ}} استفاده میشود که [[علم]] او بهطور تحقیق و از سنخ [[علوم موهوبی]] است و تعلیمات غیبی و الهامات [[باطنی]] سرچشمه گرفته است. | |||
#از کلمه {{متن قرآن|عِلْمُ الْكِتَابِ}} بهطور اطلاق استفاده میشود که بر [[معارف الهی]] و [[اسرار]] و حقایق بسیاری از [[آیات]] احاطه داشته باشد نه بر بعضی از حقایق»<ref>پایاننامه [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایاننامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، ص۱۲۴.</ref>. | |||
}} | }} | ||
{{پاسخ پرسش | {{پاسخ پرسش |