سرگذشت مادر امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

::::*[[شیخ صدوق]]؛ در کتاب [[کمال الدین و تمام النعمه]]، حکایت مادر [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} را ضمن داستانی مفصل، این‏گونه [[نقل]] کرده است: [[بشر بن سلیمان نخّاس]] گفت: من از [[فرزندان]] [[ابو ایوب انصاری]] و یکی از موالیان [[امام هادی]] و [[امام عسکری]]{{عم}} و [[همسایه]] آن‏ها در "سرّ من رای" بودم. مولای ما [[امام هادی]] مسائل [[بنده]] ‏فروشی را به من آموخت و من جز با [[اذن]] او، خرید و فروش نمی‏‌کردم. از این‌‏رو از موارد شبهه‌‏ناک اجتناب می‌‏کردم تا آن‏که معرفتم در این باب کامل شد و فرق میان [[حلال]] و [[حرام]] را نیکو دانستم. یک شب که در "سرّ من رای" در خانه خود بودم و پاسی از شب گذشته بود، کسی در خانه را کوفت. شتابان به پشت در آمدم، دیدم [[کافور]]، فرستاده [[امام هادی]] است که مرا به نزد آن [[حضرت]] می‌‏خواند. [[لباس]] پوشیدم و بر ایشان وارد شدم. دیدم با فرزندش ابو [[محمّد]] و خواهرش [[حکیمه خاتون]] از پس پرده گفت‏وگو می‌‏کند. وقتی نشستم، فرمود: ای [[بشر]]! تو از [[فرزندان]] [[انصاری]] و [[ولایت]] [[ائمه]] پشت ‏در پشت، در میان شما بوده است و شما مورد اعتماد ما [[اهل بیت]] هستید. من می‌‏خواهم تو را مشرّف به فضیلتی سازم که بدان بر دیگر [[شیعیان]] در [[موالات]] ما سبقت بجویی. تو را از سرّی [[آگاه]] می‏‌کنم و برای خرید کنیزی گسیل می‌‏دارم. آن‏گاه نامه‏ای به خط و زبان رومی نوشت و آن را به هم پیچید و با خاتم خود مهر کرد. دستمال زردرنگی را- که در آن ۲۰ [[دینار]] بود- بیرون آورد و فرمود: آن را بگیر و به [[بغداد]] برو و ظهر فلان روز، در معبر نهر [[فرات]] حاضر شو و چون زورق‏ه‌ای اسیران آمدند، گروهی از [[وکیلان]] [[فرماندهان]] [[بنی عباس]] و خریداران و [[جوانان]] عراقی دور آن‌ها را بگیرند. وقتی چنین دیدی، سراسر روز شخصی به نام [[عمر بن یزید]] برده‌‏فروش را زیر نظر بگیر و چون کنیزی را که صفتش چنین و چنان است و دو تکه‏ پارچه حریر دربر دارد، برای فروش عرضه بدارد و آن کنیز از گشودن رو و لمس کردن خریداران و [[اطاعت]] آنان سر باز زند، تو به آن مکاشف مهلت بده و تأملی کن. برده‏‌فروش آن کنیز را بزند و او به زبان رومی ناله و زاری کند و گوید: وای از هتک ستر من! یکی از خریداران گوید: من او را سیصد [[دینار]] خواهم خرید که عفاف او باعث فزونی رغبت من شده است و او به زبان [[عربی]] گوید: اگر در [[لباس]] [[سلیمان]] و کرسی [[سلطنت]] او جلوه کنی، در تو رغبتی ندارم، اموالت را بی‌هوده خرج مکن! برده‏‌فروش گوید: چاره چیست؟ گریزی از فروش تو نیست، آن کنیز گوید: چرا شتاب می‌‏کنی باید خریداری باشد که دلم به [[امانت]] و [[دیانت]] او [[اطمینان]] یابد، در این هنگام برخیز و به نزد [[عمر بن یزید]] برو و بگو: من نامه‏‌ای سربسته از یکی از اشراف دارم که به زبان و خط رومی نوشته و [[کرامت]] و وفا و [[بزرگواری]] و [[سخاوت]] خود را در آن نوشته است. [[نامه]] را به آن کنیز بده تا در خلق و خوی [[صاحب]] خود تأمل کند. اگر بدو مایل شد و بدان [[رضایت]] داد، من [[وکیل]] آن شخص هستم تا این کنیز را برای وی خریداری کنم. [[بشر بن سلیمان]] گوید: همه دستورهای مولای خود [[امام هادی]] را درباره خرید آن کنیز به جای آوردم و چون در [[نامه]] نگریست، به [[سختی]] گریست و به [[عمر بن یزید]] گفت: مرا به [[صاحب]] این [[نامه]] بفروش! و [[سوگند]] اکید بر زبان جاری کرد که اگر او را به [[صاحب]] [[نامه]] نفروشد، خود را خواهد کشت. در بهای آن گفت‏ وگو کردم تا آن‏که بر همان مقداری که مولایم در دستمال زرد رنگ همراهم کرده بود، توافق کردیم. و دینارها را از من گرفت و من هم کنیز را خندان و شادان تحویل گرفتم. و به حجره‌‏ای که در [[بغداد]] داشتم، آمدیم و چون به حجره درآمد، [[نامه]] مولایم را از جیب خود درآورده، آن را می‌‏بوسید و به گونه‏‌ها و چشمان و [[بدن]] خود می‌‏نهاد و من از روی تعجّب به او گفتم: آیا [[نامه]] کسی را می‏‌بوسی که او را نمی‏‌شناسی؟ گفت: ای درمانده و ای کسی که به [[مقام]] اولاد [[انبیا]] [[معرفت]] کمی داری!، به سخن من گوش فرادار و [[دل]] به من بسپار که من [[ملیکه]] دختر یشوعا [[فرزند]] [[قیصر روم]] هستم. مادرم از فرزندان‏ [[حواریون]] "[[شمعون]] وصیّ [[حضرت مسیح|مسیح]]" است. برای تو داستان شگفتی [[نقل]] می‏‌کنم: جدّم [[قیصر روم]] می‌‏خواست مرا در سنّ سیزده سالگی به [[عقد]] برادرزاده‏‌اش در آورد و در کاخش محفلی از افراد زیر تشکیل داد: سیصد تن اولاد [[حواریون]] و کشیشان و [[رهبانان]]، هفتصد تن از [[رجال]] و بزرگان و چهار هزار تن از [[امیران]] لشکری و کشوری و [[امیران]] عشائر. تخت [[زیبایی]] که با انواع جواهر آراسته شده بود، در پیشاپیش صحن کاخش و بر بالای [[چهل]] سکو قرار داد و چون برادرزاده‏‌اش بر بالای آن رفت و صلیب‌‏ها افراشته شد و کشیش‏‌ها به [[دعا]] ایستادند و انجیل‌‏ها را گشودند؛ ناگهان صلیب‌‏ها به [[زمین]] سرنگون شد و ستون‏‌ها فروریخت و به سمت میهمانان جاری گردید و آن‏که بر بالای تخت رفته بود، بی‌هوش بر [[زمین]] افتاد. رنگ از روی کشیشان پرید و پشتشان لرزید و بزرگ آنها به جدّم گفت: ما را از [[ملاقات]] این نحس‏ها- که دلالت بر زوال [[دین]] [[مسیحی]] و [[مذهب]] ملکانی دارد- معاف کن! جدّم از این حادثه فال بد زد و به کشیش‌‏ها گفت: این ستون‌‏ها را برپا سازید و صلیب‌‏ها را برافرازید و برادر این بخت ‏برگشته بدبخت را بیاورید تا این دختر را به [[ازدواج]] او در آورم و نحوست او را به [[سعادت]] آن دیگری دفع سازم. چون دوباره مجلس جشن برپا کردند، همان پیشامد اوّل برای دوّمی نیز تکرار شد و [[مردم]] پراکنده شدند و جدّم [[قیصر]] اندوهناک گردید و به داخل کاخ خود در آمد و پرده‌‏ها افکنده شد. من در آن شب در [[خواب]] دیدم که [[مسیح]] و [[شمعون]] و گروهی از [[حواریون]] در کاخ جدّم گرد آمدند و در همان موضعی که جدّم تخت را قرار داده بود، منبری [[نصب]] کردند که از بلندی سر به [[آسمان]] می‏کشید. پس [[پیامبر خاتم|حضرت محمّد]]{{صل}} به همراه [[جوانان]] و شماری از فرزندانش وارد شدند. [[حضرت مسیح|مسیح]]{{ع}} به استقبال او آمد و با او معانقه کرد. آن‏گاه [[پیامبر خاتم|محمّد]]{{صل}} به او گفت: ای [[روح]] اللّه! من آمده‏‌ام تا از وصیّ تو [[شمعون]] دخترش [[ملیکا]] را برای این پسرم خواستگاری کنم و با دست خود اشاره به ابو [[محمّد]] [[صاحب]] این [[نامه]] کرد. [[حضرت مسیح|مسیح]]{{ع}} به [[شمعون]] نگریست و گفت: [[شرافت]] نزد تو آمده است با [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] خویشاوندی کن. گفت: چنین کردم، آن‏گاه [[پیامبر خاتم|محمّد]]{{صل}} بر فراز [[منبر]] رفت و خطبه‏ خواند و مرا به پسرش تزویج کرد. [[مسیح]] و [[فرزندان]] [[پیامبر خاتم|محمّد]]{{صل}} و [[حواریون]] همه [[گواه]] بودند و چون از [[خواب]] بیدار شدم، ترسیدم اگر این رؤیا را برای پدر و جدّم بازگو کنم، مرا بکشند. آن را در دلم [[نهان]] ساخته و برای آن‏ها بازگو نکردم. سینه‏‌ام از [[عشق]] ابو [[محمّد]] لبریز شد تا به غایتی که دست از خوردن و نوشیدن کشیدم و ضعیف و لاغر شدم و سخت [[بیمار]] گردیدم. در شهرهای [[روم]] طبیبی نماند که جدّم او را بر بالین من نیاورد و درمان مرا از وی نخواست و چون [[ناامید]] شد، به من گفت: ای [[نور]] چشمم! آیا آرزویی در این [[دنیا]] داری تا آن را برآورده سازم؟گفتم: ای پدربزرگ! همه درها به رویم بسته شده است، اگر [[شکنجه]] و زنجیر را از اسیران مسلمانی که در زندان هستند، برمی‏‌داشتی و آنان را آزاد می‏‌کردی، امیدوارم که [[مسیح]] و مادرش شفا و عافیت به من ارزانی کنند. چون پدربزرگم چنین کرد، اظهار صحّت و عافیت کردم و اندکی غذا خوردم. پدربزرگم بسیار [[خرسند]] شد و به عزّت و [[احترام]] اسیران پرداخت. پس از چهار شب دیگر سیده النساء را در [[خواب]] دیدم که به [[همراهی]] [[مریم]] و هزار خدمتکار بهشتی از من [[دیدار]] کردند. [[مریم]] به من گفت: این سیده النساء مادر شوهرت ابو [[محمّد]] است. من به او درآویختم و گریستم و گلایه کردم که ابو [[محمّد]] به دیدارم نمی‏‌آید، سیده النساء فرمود: تا تو [[مشرک]] و به [[دین]] [[نصارا]] باشی، فرزندم ابو [[محمّد]] به [[دیدار]] تو نمی‌‏آید. این خواهرم [[مریم]] است که از [[دین]] تو به [[خداوند]] تبرّی می‏‌جوید. اگر تمایل به رضای [[خدای تعالی]] و رضای [[حضرت مسیح|مسیح]]{{ع}} و [[حضرت مریم|مریم]]{{س}} داری و [[دوست]] داری که ابو [[محمّد]] تو را [[دیدار]] کند، پس بگو: {{عربی|" أَشْهَدُ أَنْ‏ لَا إِلَهَ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ وَ أَشْهَدُ أَنَ‏ مُحَمَّداً رَسُولُ‏ اللَّهِ‏‏‏‏‏‏ ‏‏"}}. چون این کلمات را گفتم، سیدة النساء مرا در آغوش گرفت و مرا خوشحال کرد و فرمود: اکنون در [[انتظار]] [[دیدار]] ابو [[محمّد]] باش که او را نزد تو روانه می‌‏سازم. پس از [[خواب]] بیدار شدم و گفتم: واشوقاه به [[دیدار]] ابو [[محمّد]]! و چون فردا شب فرا رسید، ابو [[محمّد]] در [[خواب]] به دیدارم آمد. گویا به او گفتم: ای حبیب من! پس از آن‏که همه [[دل]] مرا به [[عشق]] خود مبتلا کردی، در [[حق]] من جفا کردی! او فرمود: تأخیر من برای [[شرک]] تو بود. حال که [[اسلام]] آوردی، هر شب به [[دیدار]] تو می‏‌آیم تا آن‏که [[خداوند]] وصال عیانی را میسر گرداند. از آن زمان تاکنون هرگز [[دیدار]] او از من قطع نشده است. [[بشر]] گوید از او پرسیدم: چگونه در میان اسیران در [[آمدی]]؟ او پاسخ داد: یک شب ابو [[محمّد]] به من گفت: پدربزرگت در فلان روز لشکری به [[جنگ]] [[مسلمانان]] می‌‏فرستد و خود هم در پی آنان می‌‏رود. و بر تو است که در [[لباس]] خدمتگزاران درآیی و به طور ناشناس از فلان راه بروی و من نیز چنان کردم. طلایه‌‏داران [[سپاه]] [[اسلام]] بر سر ما آمدند و کارم بدان‏جا رسید که دیدی. هیچ کس جز تو نمی‏‌داند که من دختر [[پادشاه]] رومم که خود به اطلاع تو رسانیدم. آن مردی که من در سهم غنیمت او افتادم، نامم را پرسید و من آن را پنهان داشتم و گفتم: نامم [[نرجس]] است و او گفت: این نام کنیزان است. گفتم: شگفتا تو رومی هستی؛ امّا به زبان [[عربی]] سخن می‏‌گویی! گفت: پدربزرگم در آموختن [[ادبیات]] به من حریص بود و [[زن]] مترجمی را بر من گماشت و هر صبح و شامی به نزد من می‌‏آمد و به من [[عربی]] آموخت تا آن‏که زبانم بر آن عادت کرد. [[بشر]] گوید: چون او را به "سرّ من رای" رسانیدم و بر مولایمان [[امام هادی]]{{ع}} وارد شدم، بدو فرمود: چگونه [[خداوند]] عزّت [[اسلام]] و ذلّت نصرانیت و [[شرافت]] [[اهل البیت]] [[پیامبر خاتم|محمّد]] را به تو نمایاند؟ گفت: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! چیزی را که شما بهتر می‏‌دانید، چگونه بیان کنم؟ فرمود: من می‏‌خواهم تو را اکرام کنم، کدام را بیشتر [[دوست]] می‏‌داری: ده هزار درهم؟ یا بشارتی که در آن [[شرافت]] ابدی است؟ گفت: [[بشارت]] را، فرمود: [[بشارت]] باد تو را به فرزندی که شرق و غرب عالم را مالک شود و [[زمین]] را پر از عدل‏ وداد نماید، همچنان‏که پر از [[ستم]] و [[جور]] شده باشد. گفت: از چه کسی؟ فرمود: از کسی که [[رسول خدا]] در فلان شب از فلان ماه از فلان سال رومی، تو را برای او خواستگاری کرد. پرسید: از مسیح‏ و [[جانشین]] او؟ فرمود: پس [[مسیح]] و [[وصی]] او تو را به چه کسی تزویج کردند؟ گفت: به پسر شما ابو [[محمّد]]! فرمود: آیا او را می‏‌شناسی؟ گفت: از آن شب که به دست مادرش سیدة النساء [[اسلام]] آورده‌‏ام، شبی نیست که او را نبینم. [[امام هادی]]{{ع}} فرمود: ای [[کافور]]! خواهرم [[حکیمه]] را فراخوان و چون [[حکیمه]] آمد ... او را زمانی طولانی در آغوش کشید و به [[دیدار]] او مسرور شد، پس از آن مولای ما فرمود: ای دختر [[رسول خدا]] او را به منزل خود ببر و فرایض و سنن را به وی بیاموز که او زوجه ابو [[محمّد]] و مادر [[قائم]] است<ref>  شیخ صدوق ، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۱، ح ۱.</ref>.