ابان بن ابی عیاش: تفاوت میان نسخهها
←تحقیق
(←تحقیق) |
|||
خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
درباره تضعیف «[[شیخ طوسی]]» که به دنبال ایشان، دیگر [[رجالیان]] [[شیعه]] نیز به تضعیف «ابان» پرداختند، چند مطلب هست: | درباره تضعیف «[[شیخ طوسی]]» که به دنبال ایشان، دیگر [[رجالیان]] [[شیعه]] نیز به تضعیف «ابان» پرداختند، چند مطلب هست: | ||
۱ . [[اعتماد]] [[سلیم]] به «ابان» و اجازه نقل روایت به ایشان: کتاب سایم بن قیس از اصول [[شیعه]] شمرده میشود<ref>ر.ک: الذریعه، ج۲، ص۱۵۲، ش۵۹۰. «نعمانی صاحب کتاب الغیبه مینویسد: {{عربی|و لیس بین جمیع الشیعة ممن حمل العلم و رواه عن الأئمة{{عم}} خلاف فی أن کتاب سلیم بن قیس الهلالی أصل من أکبر کتب الأصول التی رواها أهل العلم و من حملة حدیث أهل البیت{{عم}} و أقدمها...، و هو من الأصول التی ترجع الشیعة إلیها و یعول علیها}}؛ (الغیبه (نعمانی)، ص۱۰۱ – ۱۰۲).</ref> و قدیمیترین منبعی است که حوادث بعد از [[رحلت پیامبر]]{{صل}} را گزارش میکند و چنان که گذشت، [[سلیم بن قیس]] هنگام مردن این کتاب را در [[اختیار]] «[[ابان بن أبی عیاش]]» نهاده و نقل روایت از آن را اجازه داده و «ابان» هم در [[حفظ]] و بقای آن از هیچ کوششی دریغ نکرده است. بر این اساس، عامل اصلی در ماندگاری این کتاب و انتقال آن به نسلهای پسین «ابان بن أبی عیاش» بوده و اگر او از جهت [[اعتقادی]] و [[اخلاقی]] درخور اعتماد نبود، قطعاً در نابود کردن آن به خود تردیدی راه نمیداد و [[سلیم]] هیچگاه این کتاب را در اختیارش نمینهاد. | ۱ . احتمالاً عبارت «[[تابعی]] [[ضعیف]]»<ref>رجال الطوسی، ص۱۲۶، ش۱۲۶۴.</ref> در [[رجال]] «شیخ طوسی» [[مصحف]] «تابعی صغیر» باشد و مؤیدش عبارت رجالیان اهل سنت است که آن را در ترجمه «ابان» به کار بردهاند<ref>ر.ک: میزان الاعتدال، ج۱، ص۱۰، ش۱۵.</ref>، از همین رو بعضی در [[نقل روایت]] «ابان» از «انس» [[شبهه]] کردند و یکی از [[ادله]] [[تضعیف]] وی را [[نقل روایت]] از «انس» دانستند، از آن جهت که وی را [[درک]] نکرده است. (چنان که گذشت). | ||
۲. بر فرض [[صحت]] عبارت «[[شیخ طوسی]]»: «[[تابعی]] [[ضعیف]]» احتمالاً منشأ آن، به تضعیف «[[ابن غضائری]]» برگردد و تضعیفات ایشان هم بسی جای [[تأمل]] دارد. | |||
۳. بر اساس قرائن و شواهدی میتوان [[وثاقت]] یا دستکم حسن حال «[[ابان]]» را احراز کرد: | |||
:۱. [[اعتماد]] [[سلیم]] به «ابان» و اجازه نقل روایت به ایشان: کتاب سایم بن قیس از اصول [[شیعه]] شمرده میشود<ref>ر.ک: الذریعه، ج۲، ص۱۵۲، ش۵۹۰. «نعمانی صاحب کتاب الغیبه مینویسد: {{عربی|و لیس بین جمیع الشیعة ممن حمل العلم و رواه عن الأئمة{{عم}} خلاف فی أن کتاب سلیم بن قیس الهلالی أصل من أکبر کتب الأصول التی رواها أهل العلم و من حملة حدیث أهل البیت{{عم}} و أقدمها...، و هو من الأصول التی ترجع الشیعة إلیها و یعول علیها}}؛ (الغیبه (نعمانی)، ص۱۰۱ – ۱۰۲).</ref> و قدیمیترین منبعی است که حوادث بعد از [[رحلت پیامبر]]{{صل}} را گزارش میکند و چنان که گذشت، [[سلیم بن قیس]] هنگام مردن این کتاب را در [[اختیار]] «[[ابان بن أبی عیاش]]» نهاده و نقل روایت از آن را اجازه داده و «ابان» هم در [[حفظ]] و بقای آن از هیچ کوششی دریغ نکرده است. بر این اساس، عامل اصلی در ماندگاری این کتاب و انتقال آن به نسلهای پسین «ابان بن أبی عیاش» بوده و اگر او از جهت [[اعتقادی]] و [[اخلاقی]] درخور اعتماد نبود، قطعاً در نابود کردن آن به خود تردیدی راه نمیداد و [[سلیم]] هیچگاه این کتاب را در اختیارش نمینهاد. | |||
افزون بر این، به دیده برخی بزرگان، همچون [[فقیه]] بزرگ شیعه، «[[آیت الله بروجردی]]» و «اجازه نقل روایت» از قرائن وثاقت است؛ برای نمونه، با آنکه «محمد بن اسماعیل» در اسناد شماری از [[روایات]] [[کتاب کافی]] یاد شده و از راویانی است که مشترک میان چند [[راوی]] است، از این رو بحثهای فراوانی در کتب رجالی و [[فقهی]] در تعیین آن در میان [[فقها]] و [[رجالیان]] مطرح شده، بلکه رسالههای مستقلی نوشته شده، «[[آیت الله بروجردی]]» درباره وی مینویسد: {{عربی|هو مجهول، و لکن الظاهر أنه هو محمد بن إسماعیل النیسابوری، الراوی عن الفضل بن شاذان، و هو و إن لم یکن مصرحاً بالتوثیق، إلا أن إجازة الفضل له نقل کتابه ربما یستفاد منها وثاقته}}<ref>نهایة التقریر، ج۲، ص۲۷۰.</ref>. | افزون بر این، به دیده برخی بزرگان، همچون [[فقیه]] بزرگ شیعه، «[[آیت الله بروجردی]]» و «اجازه نقل روایت» از قرائن وثاقت است؛ برای نمونه، با آنکه «محمد بن اسماعیل» در اسناد شماری از [[روایات]] [[کتاب کافی]] یاد شده و از راویانی است که مشترک میان چند [[راوی]] است، از این رو بحثهای فراوانی در کتب رجالی و [[فقهی]] در تعیین آن در میان [[فقها]] و [[رجالیان]] مطرح شده، بلکه رسالههای مستقلی نوشته شده، «[[آیت الله بروجردی]]» درباره وی مینویسد: {{عربی|هو مجهول، و لکن الظاهر أنه هو محمد بن إسماعیل النیسابوری، الراوی عن الفضل بن شاذان، و هو و إن لم یکن مصرحاً بالتوثیق، إلا أن إجازة الفضل له نقل کتابه ربما یستفاد منها وثاقته}}<ref>نهایة التقریر، ج۲، ص۲۷۰.</ref>. | ||
خط ۸۳: | خط ۸۶: | ||
آنگاه بر این اساس به اعتبار [[کتاب سلیم بن قیس]] [[معتقد]] میشود و مینگارد: {{عربی|ولیعلم أن سلیم بن قیس هو من الطبقة الثالثة و من أصحاب علی{{ع}} ولأجل اشتهاره بذلک هرب من الحجاج خائفاً منه حین قدم العراق فاختفی فی دار أبان بن أبی [[عیاش]] إلی أن حضرته الوفاة فدعاه و أعطاه کتابه و أجاز له نقل ما أودعه فیه مما رواه عن علی{{ع}} و کان هذا هو السبب فی روایة أبان بن أبی عیاش عن [[سلیم]]}}<ref>زبدة المقال، ص۱۲۸.</ref>. | آنگاه بر این اساس به اعتبار [[کتاب سلیم بن قیس]] [[معتقد]] میشود و مینگارد: {{عربی|ولیعلم أن سلیم بن قیس هو من الطبقة الثالثة و من أصحاب علی{{ع}} ولأجل اشتهاره بذلک هرب من الحجاج خائفاً منه حین قدم العراق فاختفی فی دار أبان بن أبی [[عیاش]] إلی أن حضرته الوفاة فدعاه و أعطاه کتابه و أجاز له نقل ما أودعه فیه مما رواه عن علی{{ع}} و کان هذا هو السبب فی روایة أبان بن أبی عیاش عن [[سلیم]]}}<ref>زبدة المقال، ص۱۲۸.</ref>. | ||
۲. [[اعتماد]] بزرگانی مانند «[[محمد بن حسن صفار]]، [[کلینی]] و [[شیخ صدوق]]» در [[نقل روایت]] از «[[ابان بن أبی عیاش]]». | :۲. [[اعتماد]] بزرگانی مانند «[[محمد بن حسن صفار]]، [[کلینی]] و [[شیخ صدوق]]» در [[نقل روایت]] از «[[ابان بن أبی عیاش]]». | ||
۳. ملاحظه [[سیاق]] سند «کلینی» در [[کتاب شریف کافی]] که به «ابن أبی عیاش» پایان میپذیرد و همگی از بزرگان [[حدیث]] شمرده شدهاند: | :۳. ملاحظه [[سیاق]] سند «کلینی» در [[کتاب شریف کافی]] که به «ابن أبی عیاش» پایان میپذیرد و همگی از بزرگان [[حدیث]] شمرده شدهاند: | ||
:{{عربی|علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن حماد بن عیسی، عن إبراهیم بن عمر الیمانی، عن أبان بن أبی عیاش،...}}. | :۱. {{عربی|علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن حماد بن عیسی، عن إبراهیم بن عمر الیمانی، عن أبان بن أبی عیاش،...}}. | ||
:«[[محمد بن یحیی]]، عن أحمد بن محمد، عن ابن أبی عمیر، عن [[عمر]] بن أذینه، عن ابن أبی عیاش،.... | :۲. «[[محمد بن یحیی]]، عن أحمد بن محمد، عن ابن أبی عمیر، عن [[عمر]] بن أذینه، عن ابن أبی عیاش،.... | ||
:«عدة من أصحابنا، عن أحمد بن [[محمد بن خالد]]، عن [[عثمان بن عیسی]]، عن عمر بن أذینة، عن أبان بن أبی عیاش،.».. | :۳. «عدة من أصحابنا، عن أحمد بن [[محمد بن خالد]]، عن [[عثمان بن عیسی]]، عن عمر بن أذینة، عن أبان بن أبی عیاش،.».. | ||
:علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن [[حماد بن عیسی]]، عن إبراهیم بن عمر الیمانی، عن عمر بن أذینه، عن ابن أبی عیاش،.»..<ref>الکافی، ج۱، ص۶۲ (ح۱) و ۵۲۹ (ح۴)، ج۲، ص۳۲۳ (ح۳) و ۳۹۱ (ح۱).</ref>. | :۴. علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن [[حماد بن عیسی]]، عن إبراهیم بن عمر الیمانی، عن عمر بن أذینه، عن ابن أبی عیاش،.»..<ref>الکافی، ج۱، ص۶۲ (ح۱) و ۵۲۹ (ح۴)، ج۲، ص۳۲۳ (ح۳) و ۳۹۱ (ح۱).</ref>. | ||
۴. [[روایت]] «[[ابراهیم بن عمر یمانی]]» از «[[ابان]]» در موارد فراوان<ref>ر.ک: الکافی، ۱، ص۶۲ (ح۱)، ۵۲۹ (ح۴) و ۵۳۹ (ح۱).</ref>. | :۴. [[روایت]] «[[ابراهیم بن عمر یمانی]]» از «[[ابان]]» در موارد فراوان<ref>ر.ک: الکافی، ۱، ص۶۲ (ح۱)، ۵۲۹ (ح۴) و ۵۳۹ (ح۱).</ref>. | ||
«[[نجاشی]]» درباره «ابراهیم بن عمر یمانی» مینویسد: {{عربی|شیخ من أصحابنا، ثقة روی عن أبی جعفر و أبی عبدالله{{ع}}}}<ref>رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۶.</ref>. | «[[نجاشی]]» درباره «ابراهیم بن عمر یمانی» مینویسد: {{عربی|شیخ من أصحابنا، ثقة روی عن أبی جعفر و أبی عبدالله{{ع}}}}<ref>رجال النجاشی، ص۲۰، ش۲۶.</ref>. | ||
۵. [[روایت]] «[[عمر]] بن أذینة» از «ابن أبی [[عیاش]]» در چندین مورد<ref>ر.ک: الکافی، ج۱، ص۴۴ (ح۱)، ۴۶ (ح۱) و۲۹۷ (ح۱).</ref>. | :۵. [[روایت]] «[[عمر]] بن أذینة» از «ابن أبی [[عیاش]]» در چندین مورد<ref>ر.ک: الکافی، ج۱، ص۴۴ (ح۱)، ۴۶ (ح۱) و۲۹۷ (ح۱).</ref>. | ||
«[[شیخ طوسی]]» درباره «عمر بن أذینة» مینگارد: {{عربی|ثقة، له کتاب أخبرنا... عن ابن أبی عمیر و صفوان عن عمر بن أذینة}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۳۲۴، ش۵۰۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۹۵-۱۰۰.</ref> | «[[شیخ طوسی]]» درباره «عمر بن أذینة» مینگارد: {{عربی|ثقة، له کتاب أخبرنا... عن ابن أبی عمیر و صفوان عن عمر بن أذینة}}<ref>الفهرست (طوسی)، ص۳۲۴، ش۵۰۴.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۹۵-۱۰۰.</ref> |