ابان احمر: تفاوت میان نسخه‌ها
←مذهب راوی
| خط ۱۰۶: | خط ۱۰۶: | ||
==مذهب [[راوی]]== | ==مذهب [[راوی]]== | ||
رجال کشی از | رجال کشی از «ابن فضال» ابان را ناووسی خوانده که از جهاتی مخدوش است: | ||
#نسخه‌های [[رجال]] کشی متفاوت‌اند. در بعضی نسخه‌ها {{متن حدیث|كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ القَادِسِیَّةِ}} و در برخی {{متن حدیث|كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ}} و در پاره‌ای {{متن حدیث|كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ}} ضبط گردیده که احتمال سوم به چند دلیل درست است: | |||
##[[سیاق]] عبارت کشی با جمله {{متن حدیث|كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ}} تناسب دارد و سازگارتر است، چون عبارت کشی چنین است: {{عربی|"کان أبان من أهل البصرة، و کان مولی بجیلة، و کان یسکن الکوفة، و کان من..."}} و [[قادسیه]] از مناطق [[کوفه]] است<ref>{{عربی|و القادسیة:ة [قریة] قرب الکوفة، علی مرحلة منها، بینها و بین عذیب}}؛ (تاج العروس من جواهر القاموس، ج۸، ص۴۰۸).</ref> و در واقع، ابن فضال می‌خواسته با ذکر جمله {{متن حدیث|وَ كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ}} بر سکونت [[ابان بن عثمان]] در کوفه تأکید کند. | |||
##[[نجاشی]] و [[شیخ طوسی]]، ابان بن عثمان را از [[راویان امام کاظم]]{{ع}} به شمار آوردند که با ناووسی بودنش تنافی دارد. | |||
##موضوع رجال نجاشی، فهرست کردن آثار [[علمی]] [[راویان]] امامی است، مگر در جایی که به [[مذهب]] [[راوی]] تصریح کند. بر این اساس، باید به امامی بودن ابان بن عثمان ملتزم گردیم که در رجال نجاشی یاد شده و هیچ به ناووسی بودن وی اشاره‌ای نشده است. | |||
##رجال کشی موجود، تلخیص و [[تهذیب]] شیخ طوسی است، با عنوان [[اختیار]] معرفة رجال الکشی؛ اگر ناووسی بودن [[ابان]] [[محرز]] بود، حتماً در رجال یا فهرست شیخ طوسی یاد می‌شد. | |||
#ابان بن عثمان به [[ائمه دوازده‌گانه]] [[باور]] داشته، چنان که از [[روایات]] وی فهمیده می‌شود: | |||
##{{متن حدیث|عَنْ أَبِي أَحْمَدَ مُحَمَّدِ بْنِ زِيَادٍ الْأَزْدِيِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ ثَابِتِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ سَيِّدِ الْعَابِدِينَ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ سَيِّدِ الشُّهَدَاءِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} قَالَ قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} الْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِي اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَنْتَ يَا عَلِيُّ وَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ الَّذِي يَفْتَحُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى ذِكْرُهُ عَلَى يَدَيْهِ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا}}<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۶۵.</ref>؛ | |||
##{{متن حدیث|حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ سَيْفِ بْنِ عَمِيرَةَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبَانُ بْنُ عُثْمَانَ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ الْبَاقِرِ{{ع}} عَنْ آبَائِهِ{{عم}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} إِنَّ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي اثْنَيْ عَشَرَ مُحَدَّثاً فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ يُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ وَ كَانَ أَخَا عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ{{ع}} مِنَ الرَّضَاعَةِ سُبْحَانَ اللَّهِ مُحَدَّثاً كَالْمُنْكِرِ لِذَلِكَ قَالَ فَأَقْبَلَ عَلَيْهِ أَبُو جَعْفَرٍ{{ع}} فَقَالَ لَهُ أَمَا وَ اللَّهِ إِنَّ ابْنَ أُمِّكَ كَانَ كَذَلِكَ يَعْنِي عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ{{عم}}}}<ref>الغیبه (نعمانی)، ص۶۶ - ۶۷، ش۶.</ref>. | |||
#[[روایت]] [[ابان]] از [[امام رضا]]{{ع}} که گذشت. | |||
#بر فرض [[صحت]] ضبط {{متن حدیث|وَ كَانَ مِنَ النَّاوُوسِيَّةِ}}، احتمالاً مراد ابن فضال [[فرقه]] [[ناووسیه]] نیست، بلکه نام قریه‌ای است که [[ابان بن عثمان]] [[اهل]] آن است؛ به قرینه اینکه [[شهرستانی]] در [[ملل و نحل]] در وجه تسمیه ناووسیة دو احتمال ذکر کرده: | |||
##منسوب به شخصی به نام ناووس باشد. | |||
##منسوب به قریه ناووسا باشد<ref>ر.ک: الملل و النحل (شهرستانی)، ج۱، ص۱۶۶.</ref>. | |||
بر این پایه، هیچ دلیل درخور اعتنایی برای ناووسی بودن ابان بن عثمان در دست نیست، چنان که درباره [[فطحی]] یا [[واقفی]]<ref>ر.ک: منتهی المطلب، ج۵، ص۲۰۱. | بر این پایه، هیچ دلیل درخور اعتنایی برای ناووسی بودن ابان بن عثمان در دست نیست، چنان که درباره [[فطحی]] یا [[واقفی]]<ref>ر.ک: منتهی المطلب، ج۵، ص۲۰۱. | ||
ظاهراً مقصود [[علامه حلی]] از واقفی بودن ابان بن عثمان توقف در [[امام صادق]]{{ع}} است؛ نه توقف در [[امام کاظم]]{{ع}} که معنای رایج و اصطلاحی واقفی است.</ref> بودن او که در [[کلام]] علامه حلی دیده می‌شود، دلیلی وجود ندارد<ref>{{عربی|و إن کان فی طریقه أبان بن عثمان و هو فطحی...}}؛ (خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۷).</ref>. [[آیت الله خویی]] می‌نویسد: {{عربی|لم یعلم منشأ ذلک، و قد أخذ ذلک عن العلامة من تأخر عنه، کالشهید الثانی فی الدرایة فی أوائل الباب الأول فی أقسام الحدیث. و من المطمأن به أن هذا سهو من العلامة، فإنه لم یسبقه فی ذلک غیره، و هو فی محکی المنتهی نسب إلیه: أنه واقفی، و فی محکی المختلف: أنه من الناووسیة}}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۶، ش۳۷.</ref>. | ظاهراً مقصود [[علامه حلی]] از واقفی بودن ابان بن عثمان توقف در [[امام صادق]]{{ع}} است؛ نه توقف در [[امام کاظم]]{{ع}} که معنای رایج و اصطلاحی واقفی است.</ref> بودن او که در [[کلام]] علامه حلی دیده می‌شود، دلیلی وجود ندارد<ref>{{عربی|و إن کان فی طریقه أبان بن عثمان و هو فطحی...}}؛ (خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۷).</ref>. | ||
خلاصه، نه تنها دلیل و قرینه‌ای بر [[انحراف اعتقادی]] [[ابان بن عثمان]] وجود ندارد، قرائن یادشده کافی‌اند که به حسن [[عقیده]] و امامی بودن وی [[حکم]] شود.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص | |||
[[آیت الله خویی]] می‌نویسد: {{عربی|لم یعلم منشأ ذلک، و قد أخذ ذلک عن العلامة من تأخر عنه، کالشهید الثانی فی الدرایة فی أوائل الباب الأول فی أقسام الحدیث. و من المطمأن به أن هذا سهو من العلامة، فإنه لم یسبقه فی ذلک غیره، و هو فی محکی المنتهی نسب إلیه: أنه واقفی، و فی محکی المختلف: أنه من الناووسیة}}<ref>معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۴۶، ش۳۷.</ref>. | |||
خلاصه، نه تنها دلیل و قرینه‌ای بر [[انحراف اعتقادی]] [[ابان بن عثمان]] وجود ندارد، قرائن یادشده کافی‌اند که به حسن [[عقیده]] و امامی بودن وی [[حکم]] شود.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۱۴۴-۱۴۷.</ref> | |||
==[[وثاقت]] [[راوی]]== | ==[[وثاقت]] [[راوی]]== | ||