|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{دیگر کاربردها|علی بن مهزیار}} | | {{دیگر کاربردها|علی بن مهزیار}} |
| {{مهدویت}} | | {{مهدویت}} |
| | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> |
| | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> [[علی بن مهزیار اهوازی در معارف مهدویت]] </div> |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | ==مقدمه== |
| *[[ابو الحسن]] [[علی بن مهزیار]] دورقی اهوازی از برجسته‌ترین [[فقها]] و [[محدثان]] نامدار [[جهان]] [[تشیع]] و [[رهبران]] فکری و اجتماعی [[شیعه]] در خطه [[خوزستان]] در نیمه اول قرن سوم هجری بود. وی افتخار [[مصاحبت]] و تلمذ نزد چند [[امام]] [[معصوم]] از [[ائمه]] [[اهل بیت]] {{عم}}، یعنی [[امام رضا|حضرت علی بن موسی الرضا]]، [[امام جواد|محمد بن علی الجواد]]، [[امام هادی|علی بن محمد الهادی]]، و احتمالا [[امام عسکری|حسن العسکری]] {{عم}}، را داشت. و از سوی [[حضرت جواد الائمه]] {{ع}}، و [[امام هادی]] {{ع}}، سمت [[وکالت]] و [[سفارت]]، و نزد آن [[امامان]] همام منزلتی بسیار بزرگ یافت و در [[مدح]] و [[تمجید]] او [[توقیعات]] بی‌نظیری از [[ائمه]] {{عم}} صادر گردید. بدیهی است که وی آن [[منزلت]] [[شایسته]] را بر اثر [[خلوص]] در [[اعتقاد]]، [[ولایت‌پذیری]]، دقت در انجام [[تکالیف الهی]] و ارائه خدمات علمی و دینی همچون [[هدایت مردم]] و تألیف کتب و نشر [[تفسیر]] و [[فقه]] و [[حدیث]] به دست آورده است.
| | [[ابوالحسن علی بن مهزیار اهوازی دورقی]] اصالتاً از دورق [[خوزستان]]،<ref>رجال النجاشی ۲/۷۴.</ref> [[اهل]] [[هند]]، روستایی در [[فارس]] و ساکن [[اهواز]] بود.<ref>اختیار معرفة الرجال ۵۴۸.</ref> [[امام کاظم]]،<ref> مناقب آل ابی طالب ۴/۳۵۰.</ref> [[امام رضا]]، [[امام جواد]] و [[امام هادی]]{{ع}}<ref> رجال الطوسی ۳۸۱، ۴۰۳ و ۴۱۷.</ref> را [[درک]] کرد و [[صحابی]] ایشان بود. از امام هشتم و نهم<ref>رجال النجاشی ۲/۷۴.</ref> و همچنین از [[فضالة بن ایوب]] و [[محمد بن اسماعیل بن بزیع]] [[روایت]] کرده است.<ref>اختیار معرفة الرجال ۱۰۷ و ۲۴۵.</ref> راویانی چون [[عباس بن معروف]]، [[محمد بن عبدالجبار]]، [[حسین بن اسحاق]]، [[محمد بن عیسی یقطینی]] و [[سهل بن زیاد]] از او [[نقل حدیث]] نموده‌اند.<ref>جامع الرواة ۱/۶۰۴.</ref> |
| *بر این اساس عموم علمای رجالی و تراجم، موقعیت ممتاز او را از حیث [[وثاقت]]، [[تفقه]]، وجاهت و [[محبوبیت]] نزد [[ائمه]] {{عم}}، تألیف کتب و دیگر [[فضائل]] و کراماتی که از وی مشاهده یا مسمرع گردیده ستوده‌اند، و همگی برآنند که کسی کوچک‌ترین خدشه‌ای بر شخصیت والای ایشان وارد نکرده است.
| |
| *[[شیعیان]] به‌ویژه [[مردم]] اهواز در طول [[تاریخ]] [[غیبت صغری]] و کبری [[مقام]] او را ارج نهاده و مرقدش را به مثابه ملجأ و پناهگاه معنوی برای عموم مؤمنین [[زیارت]] می‌نمایند. آرامگاه [[علی بن مهزیار]] در اهواز است. [[علی بن مهزیار]] علاوه بر سی کتاب مشابه کتب [[حسین بن سعید]]، ده کتاب دیگر به نام‌های حروف القرآن، کتاب القائم {{ع}}، کتاب [[انبیاء]]، کتاب نوادر، کتاب [[وفات]] ابو ذر، کتاب [[اسلام]] [[سلمان فارسی]]، کتاب خصال، کتاب [[حدیث]] الاشعریه، کتاب رسائل [[علی]] بن اسباط و کتاب [[حدیث]] [[بدر]]، یعنی مجموعا [[چهل]] کتاب تألیف نموده‌اند. کتاب‌های [[علی بن مهزیار]] که در عناوین با کتاب‌های [[حسین]] بن سعید مشابه است عبارتند از: وضو، صلاة، زکاة، صوم، [[حج]]، طلاق، [[حدود]]، دیات، [[تفسیر]]، [[فضائل]]، عتق و [[تدبیر]]، تجارات و اجارات، مکاسب، مثالب، [[دعا]]، تجمل و [[مروت]]، مزار، رد بر [[غلات]]، وصایا، مواریث، [[خمس]]، شهادات، [[فضائل]] المؤمنین، [[ملاحم]]، [[تقیه]]، صید و ذبائح، [[زهد]]، اشربه، نذور و [[ایمان]] و کفارات، بشارات، النکاح.
| |
| *کتاب‌های فوق از اصلی‌ترین و عمده‌ترین کتاب‌هایی بوده که مورد استناد [[اصحاب کتب اربعه]] قرار گرفته است. و اما [[شبهه]] [[تشرف]] [[علی بن مهزیار]] به محضر [[امام زمان]] {{ع}}؛ تصور عمومی درباره ایشان در این حد است که بیست بار به قصد ملاقات [[امام زمان]] {{ع}}، به [[زیارت]] [[خانه خدا]] مشرف شده ولی توفیق [[زیارت]] نیافته تا این‌که در [[عالم]] [[خواب]] به او گفته شده که امسال به سفر [[حج]] برو که به ملاقات [[امام زمان]] {{ع}} توفیق پیدا کنی. بالاخره در بیست و یکمین سفر پس از ادای مناسک [[حج]] خدمت آن مولا شرفیاب شده است. این مضمون حتی در زیارتنامه‌ای که برای زیارتگاه تنظیم شده منعکس گردیده است. در حالی که اهل [[علم]] و مطالعه می‌دانند در کتب رجال و تراجم قدیمی، چنین قصه‌ای برای [[علی بن مهزیار]] نیامده و اصولا [[تاریخ]] زندگانی او این قصه را [[تکذیب]] می‌کند. آن‌کسی که در [[زمان غیبت]] [[امام زمان]] {{ع}}، خدمت آن حضرت رسیده شخصی به نام [[علی بن ابراهیم بن مهزیار]] برادرزاده [[علی بن مهزیار]] بوده است. زیرا مهزیار سه پسر داشته، اولی و مشهور آنها همان [[علی]]، دومی [[ابراهیم]] و سومی [[داود]]، و همگی از [[فقها]] و از [[اصحاب]] [[ائمه]] {{عم}} بودند و [[علی]] که خدمت [[امام زمان]] رسیده، فرزند [[ابراهیم]] بوده است. کتاب‌هایی که قصه [[تشرف]] [[علی بن ابراهیم بن مهزیار]] را [[نقل]] نموده عبارتند از:
| |
| #[[کمال الدین و تمام النعمه]] تألیف [[شیخ صدوق]] (م ۳۸۱ق)
| |
| #[[کتاب الغیبة]] [[شیخ طوسی]] (م ۴۶۰ق)
| |
| #[[دلایل الإمامة]]، تألیف [[محدث]] کبیر [[محمد بن جریر بن رستم طبری]] صغیر از علمای قرن پنجم هجری.<ref>نشریه موعود، شماره ۲۱، ص ۲۶.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۵۰۵.</ref>.
| |
|
| |
|
| == پرسش‌های وابسته ==
| | [[علی بن مهزیار]] از [[یاران خاص]] [[امام جواد]] و [[امام هادی]]{{ع}} بود و از سوی آنان [[وکیل]] برخی مناطق بود، از این‌رو توقیعاتی درباره او برای [[شیعیان]] نوشته شد که وی را [[مدح]] نمود. او در [[نقل روایت]]، [[ثقه]] و در [[عقیده]]، غیر قابل [[طعن]] است. پدرش [[نصرانی]] بود که به [[اسلام]] گروید و گفته‌اند که خود علی نیز در [[کودکی]] اسلام آورد و [[تشیع]] را [[اختیار]] کرد.<ref>رجال النجاشی ۲/۷۵.</ref> از او به عنوان [[فقیه]] و [[مفسر]] تعبیر کرده‌اند.<ref>معجم المؤلفین ۷/۲۴۷.</ref> |
| | |
| | [[تاریخ]] [[وفات]] وی روشن نیست، اما [[نجاشی]] ذیل ترجمه حریز می‌‌گوید: [[محمد بن علی انصاری]] از علی بن مهزیار به سال ۲۲۹ هـ [[حدیث]] شنیده است.<ref>رجال النجاشی ۱/۳۴۲.</ref> [[شیخ طوسی]] پس از آنکه وی را جلیل‌القدر و واسع‌الروایه توصیف کرده، می‌‌گوید: او دارای ۳۳ کتاب مانند کتب [[حسین بن سعید اهوازی]] است و علاوه بر آنها کتاب‌های حروف القرآن و الانبیاء و البشارات را داراست. [[احمد برقی]] گفته است که علی بن مهزیار مصنفات [[حسین بن سعید]] را گرفته و اضافاتی در آنها ایجاد کرده است.<ref> الفهرست (طوسی) ۸۸.</ref> مجموع تألیفات وی عبارت‌اند از: التفسیر الفضائل المثالب الدعاء التجمل و المروّه المزار الرد علی الغلاة فضائل المؤمنین و برّهم الملاحم التقیه الزهد الحروف القائم البشارات الانبیاء النوادر رسائل علی بن اسباط و کتب فقهی در موضوع صلاة زکات صوم حج طلاق حدود دیات عتق و تدبیر تجارات و اجارات مکاسب وصایا مواریث خمس شهادات صید و ذبائح شربه نذور و ایمان و کفارات<ref>رجال النجاشی ۲/۷۵ و ۷۶.</ref> و کتاب‌هایی در حوزه‌های دیگر مثل وفاة ابی ذر حدیث بدر اسلام سلمان فارسی<ref> الفهرست (طوسی) ۸۸.</ref> و به قولی فضائل امیر المؤمنین النقض علی علی بن اسباط الفطحی<ref>الذریعه ۱۶/۲۵۶ و ۲۴/۲۸۹.</ref> الخصال و حدیث الاشعریه<ref>معالم العلماء ۶۳.</ref>.<ref>جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]] ج۱، ص ۵۳۰-۵۳۱.</ref> |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
| خط ۱٬۳۲۵: |
خط ۱٬۳۲۳: |
| == منابع == | | == منابع == |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| * [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']]
| | # [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱''']] |
| {{پایان منابع}} | | {{پایان منابع}} |
|
| |
|
