ویژگی امام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

علمای اهل سنت برای [[امام]] ویژگی‌هایی ذکر کردهاند؛ از جمله [[مرد بودن]] و [[آزاد]] بودن، [[عقل]]، [[اسلام]]، [[بلوغ]]، [[شجاعت]]، [[اجتهاد]] در [[احکام شرعی]]، [[آگاهی]] به امور [[جنگی]]، [[عدالت]]، [[ورع]] در ظاهر و [[وثاقت]]<ref>آمدی، سیفالدین، ابکار الافکار فی اصول الدین، ج۵، ص۱۹۱- ۱۹۲؛ تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، ج۵، ص۲۳۳.</ref>. [[امامیه]] نیز ویژگی‌های متعددی برای [[امام]] برشمردهاند که سبب متمایز شدن امام از دیگر [[انسان‌ها]] می‌شود. همه مهمترین این ویژگیها عبارتاند از:

===[[عصمت]]===

در [[آیات]]<ref>{{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَی إِبْرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِی قَالَ لَا یَنَالُ عَهْدِی الظَّالِمِینَ}} «و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم میگمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمیرسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴؛ {{متن قرآن|یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...}} «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید»... سوره نساء، آیه ۵۹؛ {{متن قرآن|إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا}} «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> و [[روایات]]<ref>صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۱۳۲-۱۳۶.</ref> درباره [[معصوم بودن امام]] [[سخن]] به میان آمده است. برخی استدلالهای امامیه بر [[ضرورت نصب امام]] از طرف [[خداوند]]، مانند [[نیاز شریعت به حافظ]] و [[نگهبان]]، قسمت امام را نیز [[اثبات]] می‌کند. ویژگی عصمت برای امام به همان معنایی است که برای [[نبی]] آمده است؛ یعنی امام دارای [[قوه]] و [[ملکه نفسانی]] است که با وجود آن هرگز [[مرتکب معصیت]] نمی‌شود<ref>ابن میثم بحرانی، النجاة فی القیامة، ص۵۵.</ref>.

===[[علم لدنی]]===

[[امام]] به جهت اینکه [[هدایت]] [[جامعه]] را بر عهده دارد و مجری [[قوانین الهی]] است، باید از [[علم]] و [[آگاهی]] خاص و [[برتری]] برخوردار باشد<ref>علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، ص۳۶۶برخی معتقد ند علم امام{{ع}} ریشه در علم کامل لدنی دارد که از سرچشمه علم رحمانی نشئت گرفته است<ref>امام خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۴ - ۵؛ صحیفه امام، ج۱۹، ص۷؛ همو، کشف اسرار، ص۵۰.</ref>.<ref>علی رضا اژدر|اژدر و سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، امامت - اژدر و احمدی امیری (مقاله)| مقاله «امامت»، دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۲۴۵.</ref>

===[[حجیت الهی]]===

امام [[معصوم]]، [[حجت خدا]] بر روی [[زمین]] است؛ بدین معنا که [[خداوند]] [[سیره]] و [[رفتار]] و گفتار او را در تمام [[شئون زندگی]] بر [[بندگان]] [[حجت]] قرار داده است<ref>امام خمینی، کتاب البیع، ج۲، ص۶۳۶.</ref>. اثر این [[منصب]] که از ناحیه خداوند است، [[ولایت]] بر [[جان]] و [[مال]] [[مردم]] است<ref>امام خمینی، تعلیقات علی شرح فصوص الحکم، ص۱۹۷؛ همو، کتاب البیع، ج۲، ص۶۲۲-۶۲۳.</ref> و در صورت [[تخلف]] از [[فرمان]] [[ائمه]]{{عم}} در [[قیامت]] با آنها [[احتجاج]] می‌کند که چرا با وجود [[حجت خدا در زمین]]، مخالف فرمان وی رفتار کردهاند<ref>امام خمینی، کتاب البیع، ج۲، ص۶۳۶- ۶۳۷.</ref>؛ بلکه طبق [[روایات]] متعدد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۱۹؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۱، ص۱۸-۱۱۹.</ref> شرط [[قبولی اعمال]]، [[پذیرش ولایت ائمه]]{{عم}} است که از مسلمات و بلکه از [[ضروریات مذهب شیعه]] است<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۷۶.</ref>.<ref>[[علی رضا اژدر|اژدر]] و [[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری]]، [[امامت - اژدر و احمدی امیری (مقاله)| مقاله «امامت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص۲۴۵.</ref>

===[[ولایت باطنی]]===

[[امام]] افزون بر [[بیان معارف]] و [[راهنمایی]] ظاهری [[مردم]]، [[ولایت]] و [[رهبری]] [[باطنی]] [[اعمال]] را نیز به عهده دارد و اوست که [[حیات معنوی]] مردم را تنظیم می‌کند و [[حقایق]] اعمال را به سوی [[خداوند]] سوق می‌دهد<ref>طباطبایی، سیدمحمد حسین، شیعه در اسلام، ص۱۹۸.</ref>. امام [[معصوم]] [[مقامات معنوی]] دارد و آن [[مقام]] «[[خلافت]] کلی [[الهی]]» است که خلافتی [[تکوینی]] است و به موجب آن جمیع عالم در برابر او خاضعاند<ref>امام خمینی، ولایت فقیه، ص۵۳-۵۴.</ref>. امام [[واسطه دریافت فیض الهی]] بر [[بندگان]] است و آنان بدون این واسطههای [[روحانی]] و نداشتن قابلیت و زمینه لازم، امکان [[ارتباط]] و دریافت مستقیم [[فیض]] از خداوند را نخواهند داشت<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۳۵-۱۳۶.</ref>. امام در مقامات معنوی نیز دارای درجات بلندی است که [[ادراک]] آن از [[طاقت]] [[بشر]] خارج است و [[عقول]] و [[شهود]] [[اصحاب]] [[اندیشه]] و [[عرفان]] نیز بدان راه ندارد<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۵۱-۵۵۲.</ref>و [[برترین]] [[مراتب عبودیت]] متعلق به [[امامان معصوم]]{{عم}} است<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۰.</ref>.<ref>علی رضا اژدر|اژدر و سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، امامت - اژدر و احمدی امیری (مقاله)| مقاله «امامت»، دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۲۴۵.</ref>

===[[عبودیت کامل]]===

حطبق بعضی روایات عبودیت کامل از مقدمات [[امامت]] است، چنانکه [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} پیش از [[مقام امامت]] دارای [[مقام عبودیت]] بوده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۷۵.</ref>؛ زیرا ولی کاملی که [[وظیفه]] [[هدایت]] بندگان را به عهده میگیرد، خود باید مراتب [[سیر]] [[معنوی]] و استکمال را طی کند و مادامی که به [[مقام عبودیت]] نرسد، در زمره [[اولیای خدا]] قرار نمیگیرد<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ج۲، ص۴۳۱.</ref>؛ بلکه [[امام]] به جهت اینکه [[اوامر و نواهی]] او مقبول دیگران واقع شود، لازم است در [[افعال]] خود [[سرمشق]] دیگران بوده و بر [[عبادات]] مواظبت داشته باشد<ref>علامه حلی، حسن بن یوسف، الالفین، ص۱۹۴.</ref>.

[[علمای دین]] نیز [[عبادت امام]] را عبادتی کامل و [[افضل]] عبادات می‌دانند چنانکه در روایتی<ref>حر عاملی، محمد بن حسن، اثبات الهداة، ج۳، ص۳۰۱.</ref> [[ضربت امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[روز خندق]] افضل از جمیع عبادات[[جن]] و انس شمرده شده است<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۷۶.</ref> و [[عبادت]] کسانی عبادت احرار و آزادگان است که برای [[حب]] [[خداوند]] عبادت می‌کنند، نه به [[طمع]] [[بهشت]] یا [[ترس]] از [[جهنم]]. به [[اعتقاد]] آنان در عبادات [[ائمه]]{{عم}} حالاتی است که در [[فهم]] [[انسان]] نمیگنجد<ref>امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۵۷.</ref>. بنابراین عبادت ائمه{{عم}} [[عبودیت]] مطلقه می‌باشد که از بالاترین مراتب کمال و [[مقامات]] [[انسانیت]] است و در اصل، متعلق به [[نبی]] ختمی{{صل}} بوده دیگر [[اولیای الهی]]{{عم}} به تبع ایشان به این [[مقام]] میرسند و عبادت و عبودیت دیگران ناقص است<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۰.</ref>. با وجود این [[امامان معصوم]]{{عم}} با وجود همه عبادات و [[ریاضات]]، خود اظهار عجز و اعتراف به [[قصور]] در عبادات داشتهاند<ref>امام خمینی، آداب الصلاة، ص۱۷۶.</ref>.<ref>[[علی رضا اژدر|اژدر]] و [[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری]]، [[امامت - اژدر و احمدی امیری (مقاله)| مقاله «امامت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی]]، ج۲، ص۲۴۵.</ref>

===[[تنزه از نقائص]]===

امام باید از [[عیوب]] خَلقی، [[رذایل]] خُلقی و نقائص عملی منزه باشد<ref>آملی، عزالدین، رساله حسنیه، ص۵۵۸.</ref>؛ زیرا وجود نقائص در او موجب [[نفرت]] و عدم رغبت به او می‌شود و این با [[وجوب اطاعت از امام]] و [[انقیاد]] در برابر او تنافی دارد و موجب [[نقض غرض]] است<ref>لاهیجی، عبدالرزاق، سرمایه ایمان، ص۱۱۵.</ref>.<ref>علی رضا اژدر|اژدر و سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، امامت - اژدر و احمدی امیری (مقاله)| مقاله «امامت»، دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی، ج۲، ص۲۴۶.</ref>