استعفاف در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

{{امامت}}

<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[استعفاف]]''' است. "'''[[استعفاف]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

==استعفاف و [[تعفف]] در [[تفاسیر]]==

[[شیخ طوسی]] در تبیان و [[طبرسی]] در [[مجمع‌البیان]] فرموده‌اند: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ}}: هر کس از اولیای [[اموال]] [[یتیمان]] [[غنی]] بود، باید آنچه را از [[مال یتیم]] سهم او ست، برای خودش نگیرد، خواه کم باشد یا زیاد، و از خوردن آن، خودداری نماید<ref>تبیان، ج۳، ص۱۱۹؛ مجمع البیان، ج۳، ص۹.</ref>.

همین طور فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}، گفته‌اند: این امر از جانب [[خدای متعال]] برای کسی است که راهی را برای [[ازدواج]] نمودن نمی‌یابد؛ از این که توان [[پرداخت مهریه]] را ندارد و یا آن‌که نمی‌تواند آنچه را که از [[نفقه]] و [[لباس]] بر او لازم است، فراهم کند. چنین فردی باید پاکدامنی نماید و در کار [[زشت]] وارد نگردد و [[خویشتن‌داری]] کند تا [[خداوند]] از فضلش او را [[بی‌نیاز]] گرداند<ref>تبیان، ج۷، ص۳۸۳؛ مجمع البیان، ج۷، ص۱۴۰.</ref>.

نیز فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}، فرموده‌اند: زن‌های بازنشسته سالمندی که [[امید]] و تمایلی برای ازدواج نمودن ندارند، در دور انداختن چادر خود [[پرهیزگاری]] کرده و عفت ورزند که این کار برای آنان، در دینشان، بهتر است<ref>تبیان، ج۷، ص۴۸.</ref>؛ یعنی (اگر) با [[پوشیدن]] چادر، [[عفاف]] و پاکدامنی نمایند، برای آنان بهتر از آن است که آن را از سر خود بردارند<ref>مجمع البیان، ج۷، ص۱۵۵.</ref>.

هم‌چنین فی قوله تعالی: {{متن قرآن|أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}}، طبرسی گفته: از سؤال نمودن از [[مردم]] خودداری می‌کنند، در حالی که [[آراستگی]] لباس آنان، پوششی است بر [[بدی]] حال و [[فقر]] آنان، و این برای طلب رضای [[حق تعالی]] و چشم داشتن به رسیدن به [[پاداش]] بزرگ است<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۳۸۷.</ref>.

[[زمخشری]] در [[تفسیر کشّاف]] فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ}}، فرموده: استعفّ رساتر از عفّ است، گویی او بسیار خواهان خودداری کردن از [[مال]] ناروا است<ref>کشاف، ج۱، ص۵۰۲.</ref>.

نیز فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا}}، گفته: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ}}: و او باید از [[پارسایی]] و دور نگهداشتن نفس از چیزهای [[ناپسند]]، تلاش نماید؛ چنان‌که مستعفّ به معنای خواهان [[پاکدامنی]] از خویشتن و حامل پاکدامنی بر نفس خویش است<ref>کشاف، ج۳، ص۶۴.</ref>.

همین طور فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}، فرموده: {{عربی|و الاستعفاف من الوضع خير لهن}}: [[خویشتن‌داری]] برای او بهتر است از برداشتن چادر<ref>کشاف، ج۳، ص۷۶.</ref>.

نیز فی قوله تعالی: {{متن قرآن|يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}}، فرموده: {{متن قرآن|يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ}} به حال آنان، (که ایشان) {{متن قرآن|أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}}، بی‌نیازند، به خاطر خودداری کردن از سؤال (از دیگران)<ref>کشاف، ج۱، ص۳۹۸.</ref>.

شُبَّر هم در تفسیرش فرموده: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ}}؛ یعنی در خوردن آن ([[مال یتیم]]) پاکدامنی نمایند<ref>تفسیر شبّر، ص۱۸۰.</ref>.

نیز فی قوله: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ}}، گفته: و باید در [[عفت]] و پاکدامنی نمودن (درباره آن)، جدیّت و تلاش نماید<ref>تفسیر شبّر، ص۷۳۶.</ref>.

هم‌چنین فی قوله: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ}}، فرموده: از برداشتن چادر خودداری کنند<ref>تفسیر شبّر، ص۷۴۷.</ref>.

همین‌طور فی قوله تعالی: {{متن قرآن|أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}}، گفته: از آن جهت که آنان از سؤال نمودن (از دیگران)، خودداری دارند<ref>تفسیر شبّر، ص۱۱۲.</ref>.

[[علامه طباطبایی]] در [[المیزان]] فرموده: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ}}، به معنای آن است که کسی که [[ولیّ]] [[یتیم]] است و در معاش خود نیازی به استفاده نمودن از مال یتیم ندارد، باید [[راه]] عفت را بجوید و لازمه آن این است که از [[اموال]] آنان چیزی نگیرد<ref>المیزان، ج۴، ص۱۸۵.</ref>.

نیز فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا}}، فرموده: استعفاف و [[تعفّف]]، از نظر معنا به هم نزدیکند، و مراد از نیافتن [[نکاح]]، عدم [[قدرت]] بر مهر و [[نفقه]] است، و معنای [[آیه]]، [[امر]] به [[تعفّف]] و [[احتراز]] از وقوع زناست برای کسی که [[قدرت]] بر [[نکاح]] ندارد تا [[خدای تعالی]] از فضلش او را [[بی‌نیاز]] گرداند<ref>المیزان، ج۱۵، ص۱۲۲.</ref>.

همین طور فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}، فرموده: کنایه از احتجاب (پوشاندن) است؛ یعنی باحجاب بودن برای آنان بهتر از این است که [[حجاب]] (و چادر) را بردارند<ref>المیزان، ج۱۵، ص۱۷۸.</ref>.

هم‌چنین فی قوله تعالی: {{متن قرآن|يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}}، فرموده: این که [[جاهل]] به حال آنان، ایشان را به سبب خودداری نمودن از سؤال، [[اغنیا]] می‌پنداشت، دلالت دارد بر این که آنان به [[فقر]] و نداری [[تظاهر]] نمی‌کنند، مگر جایی که [[راه]] چاره‌ای برای آنان از پوشاندن علایم فقر و [[مسکنت]] که از ظاهر چهره و [[لباس]] آنان پیداست، نباشد<ref>المیزان، ج۲، ص۴۲۲.</ref>.

[[تفسیر نمونه]] فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَنْ كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ}}، فرموده: یعنی سرپرستان [[ایتام]] اگر متمکن و ثروتمندند، نباید به هیچ عنوانی از [[اموال]] ایتام استفاده کنند، و اگر [[فقیر]] و نادار باشند، تنها می‌توانند در برابر زحماتی که به خاطر [[حفظ]] اموال [[یتیم]] متحمّل می‌شوند، با رعایت [[عدالت]] و [[انصاف]]، [[حق]] الزحمه خود را از اموال آنها بردارند. در این زمینه، روایاتی نیز وارد شده و مضمون [[آیه]] را چنان‌که گفته شد، توضیح داده است؛ از جمله در روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} می‌خوانیم: {{متن حدیث|فَقَالَ ذَلِكَ رَجُلٌ يَحْبِسُ‏ نَفْسَهُ‏ عَنِ‏ الْمَعِيشَةِ فَلَا بَأْسَ أَنْ يَأْكُلَ بِالْمَعْرُوفِ إِذَا كَانَ يُصْلِحُ لَهُمْ أَمْوَالَهُمْ فَإِنْ كَانَ الْمَالُ قَلِيلًا فَلَا يَأْكُلْ مِنْهُ شَيْئاً}}: منظور کسی است که [[سرپرستی مال]] یتیم، او را از رسیدگی به [[زندگی]] خویش باز داشته، پس در این صورت او می‌تواند به اندازه مناسب و [[شایسته]] از [[مال یتیم]] استفاده کند، و این در صورتی است که این کار به [[صلاح]] یتیم باشد. امّا اگر [[ثروت]] یتیم کم باشد (و طبعاً [[سرپرستی]] آن نیز وقت زیادی را اشغال نمی‌کند)، در این صورت چیزی از مال یتیم برندارد<ref>تفسیر نمونه، ج۳، ص۲۷۲.</ref>.

نیز فی قوله تعالی: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}، فرموده: و آنها که وسیله [[ازدواج]] ندارند، باید [[عفت]] پیشه کنند، تا [[خداوند]] آنان را با فضلش [[بی‌نیاز]] کند. (بعد در شرح آن چنین می‌فرماید:) نکند در این مرحله [[بحرانی]] و در این دوران [[آزمایش الهی]]، تن به [[آلودگی]] در دهند و خود را معذور بشمرند که هیچ عذری پذیرفته نیست، بلکه باید [[قدرت]] [[ایمان]]، [[شخصیت]] و [[تقوا]] را در چنین مرحله‌ای آزمود<ref>تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۴۵۹.</ref>.

در ترجمه قوله تعالی: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}، فرموده: اگر آنها [[تعفّف]] کنند و خویشتن را بپوشانند، برای آنها بهتر است. (بعد در شرح آن آورده که:) چرا که از نظر [[اسلام]] هر [[قدر]] [[زن]] جانب [[عفاف]] و [[حجاب]] را رعایت کند، پسندیده‌تر و به تقوا و [[پاکی]] نزدیک‌تر است<ref>تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۵۴۳.</ref>.

در معنای قوله تعالی: {{متن قرآن|يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ}} هم فرموده: یعنی کسانی که از حال آنها اطلاعی ندارند، به خاطر [[خویشتن داری]] و [[عفت نفس]] ایشان، [[گمان]] می‌کنند آنان بی‌نیازند<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۶۵.</ref>.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۲۴.</ref>

==استعفاف و تعفّف در [[تفاسیر]] [[روایی]]==

از [[ابوعلی طبرسی]] [[نقل]] شده که در معنای [[رشد]] در: {{متن قرآن|فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ}}، [[مفسرین]] [[اختلاف]] نموده‌اند. سپس اقوالی را ذکر نموده و در آخر، خود چنین نظر می‌دهد: اقوا این است که مراد از «رشد»، [[عقل]] و صلاحیت داشتن در [[حفظ]] [[مال]] است، و فرموده که این قول از [[امام باقر]]{{ع}} نیز [[روایت]] شده است<ref>برهان، ص۲۱۲.</ref>.

و فی قوله: {{متن قرآن|أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ}} از [[علی بن ابراهیم]] با اسنادش از ابی‌حمزه و او از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده که: {{متن حدیث|فِي‏ قَوْلِهِ‏ تَعَالَى‏ {{متن قرآن|وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ}} قَالَ تَضَعُ‏ الْجِلْبَابَ‏ وَحْدَهُ‏}}: امام صادق{{ع}} درباره این [[آیه]]: [[زنان]] پیر و بازنشسته (از امر [[ازدواج]]) که گناهی نیست از این که ثیابشان را فروگذارند، فرمود: تنها آن چادری که بر روی مقنعه می‌اندازند، بردارند<ref>برهان، ص۷۴۵.</ref>.

[[علی بن ابراهیم]] می‌فرماید: [[آیه]] {{متن قرآن|وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ}}، درباره پیرزن‌هایی که از حیض شدن افتاده و امیدی به ازدواج نمودن خود ندارند، نازل شده است، مبنی بر این که چادرهایشان (را از روی مقنعه‌شان) بردارند، و فرمود: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}؛ یعنی اگر [[عفت]] ورزند و خود را برای مردان ظاهر نسازند، برای آنان بهتر است<ref>برهان، ص۷۴۵.</ref>.

و فی قوله: {{متن قرآن|لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ...}}، از [[ابوعلی طبرسی]] [[نقل]] کرده است که: [[ابوجعفر]]، [[امام باقر]]{{ع}}، فرمود: {{متن حدیث|نزلت‏ الآية في‏ أصحاب‏ الصّفّة}}: این آیه درباره [[اصحاب صفه]] نازل شده است؛ هم‌چنین کلبی این [[حدیث]] را از [[ابن عباس]] [[روایت]] کند<ref>اصحاب صفه، چهارصد نفر مرد بودند که در مدینه سکنایی نداشتند تا در آنجا ساکن شوند و اقوام و نزدیکانی هم در مدینه نداشتند تا در منزل آنان مأوا اختیار کنند. لذا در مسجد (بر روی صفه؛ یعنی سکوی پهنی) ساکن شدند. آنان می‌گفتند: بر آنچه پیامبر خدا{{صل}} ما را مأمور آن کند، آمادگی داریم. خدای تعالی برای مساعدت و معاونت به آنان، مردم را برانگیخت و مردمی که توانایی داشتند، آنان را مورد عطا و بخشش قرار دادند (برهان، ص۲۵۸).</ref>.

[[ابوعلی اشعری]] با اسنادش تا [[معاویة بن وهب]] و او هم از [[ابی‌عبدالله]]، [[امام صادق]]{{ع}}، فی قوله عزوجل: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}، نقل کرده که: {{متن حدیث|يَتَزَوَّجُوا حَتَّى‏ يُغْنِيَهُمُ‏ اللَّهُ‏ مِنْ‏ فَضْلِهِ‏}}: ازدواج کنند تا آن‌که [[خدای متعال]] آنان را از فضلش [[بی‌نیاز]] گرداند<ref>نورالثقلین، ج۳، ص۶۲۳، حدیث ۲۳۵.</ref>.

همین طور در [[تفسیر]] [[علی ابن ابراهیم]] فی قوله: {{متن قرآن|وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ}}، آمده که: آیه درباره پیرزن‌هایی است که از حیض شدن و از [[ازدواج]] نمودن مأیوسند، مبنی بر اینکه (چنین زنانی) نقاب را از چهره بردارند، و سپس فرمود: معنای: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}، آن است که خود را برای مردان ظاهر نکنند<ref>نورالثقلین، ج۳، ص۶۰۰، حدیث ۱۵۴.</ref>.

باز در این [[تفسیر]] آمده که: {{متن حدیث|قال العالم{{ع}}: الفقراء هم‏ الذين‏ لا يسئلون‏ لقول [[الله]] تعالى في سورة البقرة: {{متن قرآن|لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ}}...}}. دانای به [[علم قرآن]] فرمود: که [[فقرا]] کسانی هستند که سؤال نمی‌کنند برای آنچه [[خدای متعال]] در [[سوره بقره]] فرموده: {{متن قرآن|لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ...}}. این [[حدیث]] طولانی بوده و در این جا تنها به مقدار نیاز آمده است. [[ابوجعفر]]، [[امام باقر]]{{ع}}، هم فرموده: [[آیه]] درباره [[اصحاب صفه]] نازل گردیده است<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۹، حدیث ۱۱۴۹.</ref>.

باز در ضمن [[حدیثی]] در [[مجمع‌البیان]] آمده است که: {{متن حدیث|ان‏ الله‏ يحب‏ ان‏ يرى‏ اثر نعمته على عبده، و يكره‏ البؤس و التباؤس‏ و يحب الحليم المتعفف من عباده و يبغض الفاحش البذي‏ السؤال الملحف}}: البته، خدای متعال [[دوست]] دارد که اثر نعمتش را بر بنده‌اش ملاحظه کند، و اظهار نمودن [[بیچارگی]] و [[تنگدستی]] را [[اکراه]] دارد، و بندگانی را که [[حلیم]] و بردبارند و از سؤال نمودن خودداری می‌کنند، دوست دارد، و از آنان که با [[فحاشی]] کردن و گفتن سخن [[زشت]] [[اصرار]] بر سؤال کردن دارند، غضبناک و [[خشمگین]] است<ref>نورالثقلین، ج۱، ص۲۹۰، حدیث ۱۱۵۰.</ref>.

====معنا و مفهوم دوّم استعفاف در [[آیه]]====

در آیه ۳۳ [[سوره نور]]: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ...}}، استعفاف، استعتاق و استحصان، موضوعات این آیه شریفه‌اند.

====معنا و مفهوم سوّم استعفاف====

در [[آیه]] ۶۰ [[سوره نور]]: {{متن قرآن|وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ...}}، کیفیت [[حجاب]] [[زنان]] پیر و استعفاف رجحانی با استعفاف استحبابی خاص آنان، موضوعات این آیه شریفه‌اند.

====معنای [[تعفّف]]====

در [[آیه]] ۲۷۳ [[سوره بقره]]: {{متن قرآن|لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ}}، [[فقیران]] غنیّ‌نما و تعفّف آنان و [[انفاق]] [[نیکو]]، موضوعات این آیه شریفه‌اند.

و به چنین فقیرانی که دارای [[فضیلت]] تعفّف‌اند، به‌جاست که به طور [[نیکو]] [[انفاق]] شود که البتّه، [[خدای متعال]] بر آن [[آگاه]] است: {{متن قرآن|وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ}}. و تمام و کامل، [[پاداش]] این انفاق داده می‌شود و ستمی در بین نخواهد بود: {{متن قرآن|وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ}}<ref>«و هر دارایی که ببخشید (پاداش) آن را تمام به شما باز می‌گردانند و بر شما ستم نخواهد رفت» سوره بقره، آیه ۲۷۲.</ref><ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۳۴.</ref>

در آیات دوم و سوم به ترتیب نزولی کلمات: {{متن قرآن|فَلْيَسْتَعْفِفْ}}، {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ}} و {{متن قرآن|أَنْ يَسْتَعْفِفْنَ}} ذکر شده است. هر سه کلمه از باب استفعال و به معنای [[طلب]] کردن و خواستن آن حالت [[نفسانی]] خاص است که به واسطه آن، از شیء منهی عنه (خواه [[مالی]] باشد و خواه جنسی) خود داری نمایند.

پس در استعفاف، [[اراده]] حصول آن حالت نفسانی و به کار بستن آن لازم است. لذا کسانی که [[سرپرستی]] [[یتیمان]] را بر عهده داشته و از جهت مالی در امر معاش خود، نیازی به [[مال]] آنان ندارند، باید استعفاف کنند؛ بدین گونه که اراده نمایند که آن حالت خودداری از استفاده از [[مال یتیم]] را در خود ایجاد، و آن را به کار ببندند و در عمل، از مال یتیم به نفع خود استفاده نکنند: {{متن قرآن|وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ}}.

هم‌چنین کسانی که [[آمادگی]] برای [[ازدواج]] دارند، اما وسایل و امکانات آن را ندارند، باید اراده کنند که آن حالت نفسانی [[خودداری از حرام]] را، در خود ایجاد، و آن را در عمل به کار ببندند؛ یعنی از [[فحشا]] اجتناب کرده و مرتکب فعل [[حرام]] نشوند: {{متن قرآن|وَلْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ نِكَاحًا حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}.

نیز [[زنان]] پیر بازنشسته از دوران قاعدگی و نا [[امید]] از ازدواج، هر چند که مجازند که سرانداز خود را بردارند، (اما) بهتر است اراده کنند که این حالت نفسانی خودداری از بی سرانداز (یا بدون چادر) بودن را، در خود ایجاد، و در عمل آن را از سر خود برندارند: {{متن قرآن|وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ}}.<ref>[[عبدالنبی امامی|امامی، عبدالنبی]]، [[فرهنگ قرآن ج۱ (کتاب)|فرهنگ قرآن ج۱]]، ص ۱۳۷.</ref>