پرش به محتوا

معانی القرآن و اعرابه (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۵: خط ۴۵:
در [[سوره بقره]] درباره برخی جمله‌ها مانند {{متن قرآن|وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ}}<ref>«و به جهان واپسین یقین دارند» سوره نمل، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}<ref>«و عذابی سترگ خواهند داشت» سوره بقره، آیه ۷.</ref>. سخنی ندارد<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۷۴.</ref> و در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> با اینکه بیان معنای «ولی» و اعراب {{متن قرآن|وَهُمْ رَاكِعُونَ}} لازم و مهم بوده، درباره آن دو سخنی نگفته است<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۱۸۳-۱۸۴.</ref> و در سوره‌های فلق و ناس فقط‍ معنای برخی واژه‌ها مانند {{متن قرآن|الْفَلَقِ}}، {{متن قرآن|غَاسِقٍ}}، {{متن قرآن|النَّفَّاثَاتِ}}، {{متن قرآن|الْوَسْوَاسِ}}، {{متن قرآن|الْخَنَّاسِ}} و {{متن قرآن|الْجَنَّةَ}} بیان شده است<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۵، ص۳۷۹.</ref>.
در [[سوره بقره]] درباره برخی جمله‌ها مانند {{متن قرآن|وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ}}<ref>«و به جهان واپسین یقین دارند» سوره نمل، آیه ۳.</ref> و {{متن قرآن|وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ}}<ref>«و عذابی سترگ خواهند داشت» سوره بقره، آیه ۷.</ref>. سخنی ندارد<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۷۴.</ref> و در [[آیه]] {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آورده‌اند، همان کسان که نماز برپا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> با اینکه بیان معنای «ولی» و اعراب {{متن قرآن|وَهُمْ رَاكِعُونَ}} لازم و مهم بوده، درباره آن دو سخنی نگفته است<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۱۸۳-۱۸۴.</ref> و در سوره‌های فلق و ناس فقط‍ معنای برخی واژه‌ها مانند {{متن قرآن|الْفَلَقِ}}، {{متن قرآن|غَاسِقٍ}}، {{متن قرآن|النَّفَّاثَاتِ}}، {{متن قرآن|الْوَسْوَاسِ}}، {{متن قرآن|الْخَنَّاسِ}} و {{متن قرآن|الْجَنَّةَ}} بیان شده است<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۵، ص۳۷۹.</ref>.


در بیان مطالب، فراوان به [[آیات]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۵۱، ۷۲، ۷۳، ۸۶، ۹۰-۹۳، ۲۷۸، ۳۷۸ و ۴۰۱.</ref>، اشعار [[عرب]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۴، ۴۸، ۵۲، ۷۶، ۸۱-۸۴، ۸۷ و ۸۸؛ ج۵، ص۳۷۷ و ۳۷۸.</ref>، گفته‌های لغت‌دانان و ادیبان عرب مانند [[خلیل]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۲، ۸۰.</ref>، سیبویه <ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۰، ۴۲، ۵۰، ۸۰.</ref>، ابو عمرو<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۲.</ref>، اخفش<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۶۶.</ref>، قطرب<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۵۵.</ref> و گاهی نیز به [[روایات]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۴۸، ج۵، ص۳۷۸ و ۳۸۱.</ref> و آرای برخی [[صحابه]]<ref>مانند ابن عباس ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۵۶، ۶۲.</ref> و [[تابعین]]<ref>مانند شعبی ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۵۶.</ref> استناد کرده است. گاهی [[تفسیر]] برخی [[آیات]] را از [[مفسران]] نقل می‌کند و به ندرت به سبب یا [[شأن نزول]] برخی آیات نیز اشاره دارد<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۴، ص۳۹۸ و ۴۴۷.</ref>. بنابراین، می‌توان این کتاب را [[تفسیر ترتیبی]] ادبی [[قرآن کریم]] نامید و از نظر گستره محتوایی هرچند توضیح ادبی لازم برای همه واژه‌ها و جمله‌های [[قرآن]] را دربر ندارد، ولی در میان معانی القرآنها و تفسیرهای ادبی تألیف شده در قرون نخستین که به دست ما رسیده است، این کتاب از کتاب‌های دیگر گسترده‌تر می‌باشد و بیان معانی و [[اعراب]] آیات بیشتری را دربر دارد<ref>معانی القرآن فرّاء (۲۰۷ ه‍‌.ق) و معانی القرآن اخفش (۲۱۵ ه‍‌.ق) پیش از این کتاب تألیف شده و اکنون موجود است ولی آن دو کتاب به گستردگی این کتاب نمی‌باشد.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۵۰۹-۵۱۱.</ref>
در بیان مطالب، فراوان به [[آیات]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۵۱، ۷۲، ۷۳، ۸۶، ۹۰-۹۳، ۲۷۸، ۳۷۸ و ۴۰۱.</ref>، اشعار [[عرب]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۴، ۴۸، ۵۲، ۷۶، ۸۱-۸۴، ۸۷ و ۸۸؛ ج۵، ص۳۷۷ و ۳۷۸.</ref>، گفته‌های لغت‌دانان و ادیبان عرب مانند [[خلیل]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۲، ۸۰.</ref>، سیبویه <ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۰، ۴۲، ۵۰، ۸۰.</ref>، ابو عمرو<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۴۲.</ref>، اخفش<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۶۶.</ref>، قطرب<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۱، ص۵۵.</ref> و گاهی نیز به [[روایات]]<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۴۸، ج۵، ص۳۷۸ و ۳۸۱.</ref> و آرای برخی [[صحابه]]<ref>مانند ابن عباس ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۵۶، ۶۲.</ref> و [[تابعین]]<ref>مانند شعبی ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۲، ص۵۶.</ref> استناد کرده است. گاهی [[تفسیر]] برخی [[آیات]] را از [[مفسران]] نقل می‌کند و به ندرت به سبب یا [[شأن نزول]] برخی آیات نیز اشاره دارد<ref>ر.ک: زجاج، معانی القرآن و اعرابه، ج۴، ص۳۹۸ و ۴۴۷.</ref>. بنابراین، می‌توان این کتاب را [[تفسیر ترتیبی]] ادبی [[قرآن کریم]] نامید و از نظر گستره محتوایی هرچند توضیح ادبی لازم برای همه واژه‌ها و جمله‌های [[قرآن]] را دربر ندارد، ولی در میان معانی القرآن‌ها و تفسیرهای ادبی تألیف شده در قرون نخستین که به دست ما رسیده است، این کتاب از کتاب‌های دیگر گسترده‌تر می‌باشد و بیان معانی و [[اعراب]] آیات بیشتری را دربر دارد<ref>معانی القرآن فرّاء (۲۰۷ ه‍‌.ق) و معانی القرآن اخفش (۲۱۵ ه‍‌.ق) پیش از این کتاب تألیف شده و اکنون موجود است ولی آن دو کتاب به گستردگی این کتاب نمی‌باشد.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۵۰۹-۵۱۱.</ref>


== فهرست کتاب ==
== فهرست کتاب ==
۱۱۵٬۱۸۰

ویرایش