سلام در فقه اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

سلام کردن، مستحب کفایی است و در جایی که جمعی وارد بر کسی می‌‏شوند با [[سلام کردن]] یکی از آنان، [[استحباب]] آن از دیگران ساقط می‏‌گردد؛ <ref>تذکرة الفقهاء، ج۹، ص:۲۰؛ الحدائق الناضرة، ج۹، ص:۷۵</ref> لیکن برخی در فرض یاد شده قائل به بقای اصل استحباب برای دیگران شده و گفته‏‌اند: تنها مؤکد بودن آن برداشته می‏‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۰۶</ref>

معروف میان [[فقها]] تحقق ابتدا به سلام با هر یک از چهار صیغه: «سلامٌ علیک»، «السّلامُ علیک، سلامٌ علیکم» و «السّلام علیکم» است؛ <ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۰۳</ref> لیکن در اینکه سلام تنها با چهار ترکیب یاد شده (با تقدم کلمه سلام بر ظرف) تحقق می‌‏یابد یا نه، [[اختلاف]] است. برخی، تنها چهار ترکیب بالا را تحقق بخش سلام دانسته و [[سلام کردن]] به دیگر ترکیب‌ها همچون «علیک» و «علیکم السلام» (با تقدم ظرف بر سلام) را صحیح ندانسته‏‌اند؛ در نتیجه جواب آن [[واجب]] نخواهد بود. <ref>الحدائق الناضرة، ج۹، ص:۷۲</ref> برخی دیگر صیغه‌‏های سلام را «سلام علیک»، «سلام علیکم»، «السّلام علیکم»، و «علیکم السّلام» دانسته‏‌اند. <ref>کتاب السرائر، ج۱، ص:۲۳۶</ref>

سلام کردن [[مستحب]]، بلکه [[افضل]] از پاسخ آن است، لیکن پاسخ آن حتی بر [[نمازگزار]] واجب است. <ref>مفتاح الکرامة، ج۴، ص:۹۷۳؛ مستند الشیعة، ج۷، ص:۶۷</ref> البته [[وجوب]] آن کفایی است و با پاسخ دادن فردی از میان جمع، از دیگران ساقط می‏‌شود. <ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۰۶</ref>

بنابر قول مشهور، پاسخ [[سلام]] باید به گونه‌‏ای باشد که سلام کننده آن را بشنود؛ <ref>ذخیرة المعاد، ص:۳۶۶؛ جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۰۸</ref> لیکن برخی در [[وجوب]] آن تردید کرده‌‏اند؛ <ref>مجمع الفائدة، ج۳، ص:۱۱۹ ـ ۱۲۰</ref> بلکه بعضی در حال [[نماز]]، پاسخ آهسته را نیز جایز دانسته‌‏اند. <ref>المعتبر، ج۲، ص:۲۶۴</ref>

پاسخ سلام [[کودک]] ممیّز نیز [[واجب]] است؛ لیکن در صورتی که سلام بر جمع باشد، در جواز اکتفا به پاسخ وی، [[اختلاف]] است. <ref>الحدائق الناضرة، ج۹، ص:۷۵ ـ ۷۶؛ مستند الشیعة، ج۷، ص:۷۱؛ جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۰۷</ref> برخی، پاسخ دادن به سلام کودک ممیّز را واجب ندانسته‌‏اند. <ref>مفتاح الکرامة، ج۴، ص:۹۶۷ ـ ۹۶۸</ref>

پاسخ به سلام کتبی ([[نامه]]) واجب نیست؛ هرچند [[مستحب]] است؛ <ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۱۰ ـ ۱۱۱</ref> لیکن بنابر قول به وجوب جواب نامه، [[پاسخگویی]] به سلام مندرج در آن نیز واجب خواهد بود. <ref>الحدائق الناضرة، ج۹، ص:۸۲؛ مستند الشیعة، ج۷، ص:۷۳</ref>

پاسخ به سلام در غیر حال نماز با لفظ «علیکم» یا «علیک السّلام» تحقق می‌‏یابد؛ لیکن در اینکه منحصر به کیفیت یاد شده است یا به دیگر صیغه‌‏ها نیز، همچون «[[سلام]] علیکم» محقق می‏‌شود، [[اختلاف]] است. <ref>الحدائق الناضرة، ج۹، ص:۷۰ ـ ۷۱؛ مفتاح الکرامة، ج۴، ص:۹۷۳ ـ ۹۷۴؛ جواهر الکلام، ج۱۱، ص:۱۱۴ ـ ۱۱۵</ref>

بنابر قول مشهور، در جواب سلام [[کافر]] «علیک» گفته می‏‌شود؛ <ref>مستند الشیعة، ج۷، ص:۷۴</ref> لیکن در [[وجوب]] اکتفا به آن و عدم ضمیمه «سلام» یا جواز پاسخ به غیر آن، اختلاف است. <ref>مفتاح الکرامة، ج۴، ص:۹۷۳؛ مستمسک العروة، ج۶، ص:۵۶۹ ـ ۵۷۰</ref>

[[مستحب]] است [[انسان]] وقتی وارد خانه‏ای می‏‌شود که کسی در آن نیست، برخود این گونه [[سلام]] کند: {{عربی|"السّلامُ عَلَیْنا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا"}} <ref>وسائل الشیعة، ج۱۲، ص:۸۰ ـ ۸۱</ref> همچنین [[سلام کردن]] به حاضران در مجلس هنگام برخاستن از آن و [[خدا]] حافظی از آنان مستحب است؛ <ref>وسائل الشیعة، ج۱۲، ص:۸۳</ref> لیکن در [[استحباب]] یا [[وجوب]] پاسخ به آن [[اختلاف]] است. <ref>تذکرة الفقهاء، ج۹، ص:۲۳؛ بحار الأنوار، ج۸۴، ص:۲۷۶؛ غنائم الأیام، ج۳، ص:۲۳۶؛ صراط النجاة، ج۳، ص:۲۹۱</ref>