ادب در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

[[پیامبر اکرم]]{{صل}} با بهره‌مندی از [[پاک‌ترین]] [[سرشت]] [[انسانی]] و [[کامل‌ترین]] [[عقل]]، نمونه کامل [[ادب]] [[فطری]] و [[عقلی]] است. از این رو از [[هدایت فطری]] [[الهی]] و [[ادب]] سرشته نخستین در بالاترین اندازه برخوردار بوده است؛ امّا به [[دلیل]] عدم [[حاکمیت]] [[دین الهی]] در [[جامعه]] [[عربستان]] معاصر با [[پیامبر]]{{صل}}، سخنی از [[ارزش‌های دینی]] و [[اوامر و نواهی]] [[شرعی]] نبوده است تا فرد یا افرادی به آن متخلّق باشند و [[تأدیب]] و تأدّب [[دینی]] در عرصه اجتماع، نمودی داشته باشد. افزون بر این، هیچ‌گاه [[عقل]] بشری و [[خرد جمعی]]، [[قادر]] به [[شناخت]] همه نیازهای [[انسان]] و ترسیم نقشه راه [[تکامل انسان]] تا بی‌نهایت نادیده نیست. بر این پایه نخستین گام در برانگیختن یک فرد به [[پیامبری]] و فرستادن او برای [[آموزش و پرورش]] [[مردم]]، [[آموزش]] خصوصی و پرورش [[الهی]] وی است تا بتواند اسوهای والا و در خور [[پیروی]]، برای دیگر [[مردمان]] باشد؛ فردی که به عنوان ولی و [[سرپرست]] [[جامعه]]، بتواند از عهده رشد دادن و [[تأدیب]] همگان برآید. چنین فرد [[تربیت]] یافته‌ای است که می‌تواند با گفتار زیبا و [[رفتار]] نیکوی خود، [[مردم]] را به [[ارزش‌های دینی]] فرا بخواند و بر سر سفره [[تعالیم]] آسمانی بنشاند. [[پیامبر]]{{صل}} خود به این که [[تربیت یافته]] [[خداوند]] است، با [[افتخار]] تصریح نموده است. [[امام علی]]{{ع}}، همدم و مونس [[پیامبر]]{{صل}}، و نیز [[امام باقر]]{{ع}} به [[ارشاد]] و [[همراهی]] همیشگی [[فرشته]] بزرگ [[الهی]] در این مدرسه خصوصی [[پیامبر]]{{صل}} اشاره کرده‌اند<ref>[[امام علی]]{{ع}} در [[سخنرانی]] [[معروف]] به [[قاصعه]] می‌فرماید: از همان هنگام که [[پیامبر خدا]]{{صل}} از شیر گرفته شد، [[خداوند]] بزرگ‌ترین فرشته‌اش را بر او گماشت و آن [[فرشته]]، شب و روز، [[پیامبر]]{{صل}} را در مسیر خصلت‌های والای [[انسانی]] و خوی‌های نیکوی [[جهان]]، راه می‌بُرد، و من، همانند بچّه شتری که در پیِ مادرش می‌رود، به دنبال او می‌‌رفتم و در هر روز، از خُلق و خُویَش، برایم نشانی بر می‌افراشت (نمونه‌ای را فرا پیشم می‌نهاد) و فرمانم می‌داد که آن را [[سرمشق]] خود قرار دهم؛ {{متن حدیث|الْإِمَامُ عَلِيّ{{ع}} فِي خُطْبَتِهِ الَّتی تُعْرَفُ بِالقاصِعَةِ: وَ لَقَدْ قَرَنَ اللَّهُ بِهِ{{صل}} مِنْ لَدُنْ أَنْ كَانَ فَطِيماً أَعْظَمَ مَلَكٍ مِنْ مَلَائِكَتِهِ يَسْلُكُ بِهِ طَرِيقَ الْمَكَارِمِ وَ مَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَيْلَهُ وَ نَهَارَهُ وَ لَقَدْ كُنْتُ أَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِيلِ أَثَرَ أُمِّهِ يَرْفَعُ لِي فِي كُلِّ يَوْمٍ مِنْ أَخْلَاقِهِ عَلَماً وَ يَأْمُرُنِي بِالاقْتِدَاءِ بِهِ}}؛ نهج‌البلاغه، الخطبه ۱۹۲، الطرائف، ص۴۱۵ عن أبی ذرّ، المناقب لابن شهر آشوب، ج۲، ص۱۸۰؛ شرح ابن میثم علی المئة کلمة، ص۲۲۰؛ بحارالأنوار، ج۱۴، ص۴۷۵، ح۳۷. [[امام باقر]]{{ع}} در [[تفسیر]] سخن [[خدای متعال]] {{متن قرآن| إِلاَّ مَنِ ارْتَضَى مِن رَّسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا }} جز فرستاده‌ای را که بپسندد که پیش رو و پشت سرش، نگهبانانی می‌گمارد؛ سوره جن، آیه:۲۷. می‌فرماید: [[خداوند متعال]]، فرشتگانی را بر پیامبرانش می‌گمارد تا از [[اعمال]] آنان [[مراقبت]] کنند و پیام‌های تبلیغی‌شان را به ایشان می‌رسانند و بر [[محمد]]{{صل}} از همان هنگام که از شیر گرفته شد، فرشته‌ای بزرگ گمارد تا او را به نیکی‌ها و [[مکارم اخلاق]] رهنمون شود و از [[بدی]] و خوی‌های [[زشت]] باز دارد؛ {{متن حدیث|الْإِمَامُ الْبَاقِرُ{{ع}} – في قَوْلِهِ تَعَالَى‌: إِلَّا مَنِ ارْتَضَى مِنْ رَسُولٍ فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا - يُوَكِّلُ اللَّهُ تَعَالَى بِأَنْبِيَائِهِ مَلَائِكَةً يُحْصُونَ أَعْمَالَهُمْ وَ يُؤَدُّونَ إِلَيْهِمْ تَبْلِيغَهُمُ الرِّسَالَةَ وَ وَكَّلَ بِمُحَمَّدٍ مَلَكاً عَظِيماً مُنْذُ فُصِلَ عَنِ الرَّضَاعِ يُرْشِدُهُ إِلَى الْخَيْرَاتِ وَ مَكَارِمِ الْأَخْلَاقِ وَ يَصُدُّهُ عَنِ الشَّرِّ وَ مَسَاوِي الْأَخْلَاقِ}}؛ شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید، ج۱۳، ص۲۰۷؛ بحارالأنوار، ج۳، ص۳۶۲.</ref>. روشن است چنین کسی که [[کامل‌ترین]] [[عقل]] و استعداد را دارد و مورد [[تربیت]] و پرورش [[الهی]] نیز قرار می‌‌گیرد و با [[استقامت]] تمام، چونان نیای خویش [[ابراهیم]]{{ع}}، از همه آزمون‌ها سربلند بیرون می‌آید، می‌تواند [[امام]] و [[اسوه]] [[مردم]] باشد{{متن قرآن|وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لاَ يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ }}<ref>  و (یاد کن) آنگاه را  که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی  آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستمکاران نمی‌رسد؛ سوره بقره، آیه:۱۲۴.</ref> و با برخورداری از [[عصمت]] و و [[مصونیت از گناه]] و [[خطا]]، از سر [[هوا و هوس]] سخن نگوید{{متن قرآن|وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهَوَى}}<ref> و از سر هوا و هوس سخن نمی‌گوید؛ سوره نجم، آیه:۳.</ref>. و هر آنچه بگوید و بفرماید، [[وجوب]] اخذ و [[تبعیت]] داشته باشد{{متن قرآن|وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا }}<ref>آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید؛ سوره حشر، آیه:۷.</ref>.