پرش به محتوا

آراستگی و پیراستگی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط'
جز (جایگزینی متن - 'داود' به 'داوود')
جز (جایگزینی متن - 'افراط و تفریط' به 'افراط و تفریط')
خط ۳۶: خط ۳۶:
[[قرآن‌کریم]] [[دنیا]] و زیبایی‌های آن را مقدمه‌ای برای دستیابی به [[زیبایی]] باقی و [[حقیقی]] می‌داند.<ref> الجواهر، ج‌۱، ص‌۶۴.</ref> تزیینی که [[هدف]] آن بهره‌مندی از [[دنیا]] برای نیل به‌آخرت و [[رضایت الهی]] باشد [[ممدوح]] <ref> المیزان، ج‌۳، ص‌۹۷.</ref> و عبارت از [[زیبایی]] واقعی‌ای است که [[انسان]] [[بصیر]] از آن بهره‌می‌برد، بی‌آنکه سبب [[آلودگی]] او گردد؛ اما آنچه [[انسان]] را در برخی جهات بیاراید و در برخی جهات بیالاید، از یک [[جهت]] [[زینت]] و از جهتی دیگر [[زشتی]] است.<ref>موسوعة اخلاق القرآن، ج‌۵، ص‌۶۶.</ref> [[اهل]] [[ایمان]] به برگرفتن زینت‌های خود هنگام [[نماز]] سفارش شده‌اند: {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> در برخی [[روایات]]، مراد از [[زینت]]، [[لباس]] <ref> تفسیر عیاشی، ج‌۲، ص‌۱۲.</ref> دانسته شده که کمترین آن، [[پوشش]] برای عورت است.<ref> فقه القرآن، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref> لباسی که زشتی‌های [[آدمی]] را بپوشاند و وی را [[زینت]] دهد، از [[نعمت‌های خدا]] به شمار می‌رود: {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! برای شما جامه‌ای را فرو فرستاده‌ایم که شرمگاه‌های شما را می‌پوشاند و (نیز) جامه‌ای را که زینت است  و لباس پرهیزگاری، باری ، بهتر است؛ این از آیات خداوند است باشد که آنان در یاد گیرند» سوره اعراف، آیه ۲۶.</ref>.<ref>راهنما، ج‌۵، ص‌۵۰۰.</ref>
[[قرآن‌کریم]] [[دنیا]] و زیبایی‌های آن را مقدمه‌ای برای دستیابی به [[زیبایی]] باقی و [[حقیقی]] می‌داند.<ref> الجواهر، ج‌۱، ص‌۶۴.</ref> تزیینی که [[هدف]] آن بهره‌مندی از [[دنیا]] برای نیل به‌آخرت و [[رضایت الهی]] باشد [[ممدوح]] <ref> المیزان، ج‌۳، ص‌۹۷.</ref> و عبارت از [[زیبایی]] واقعی‌ای است که [[انسان]] [[بصیر]] از آن بهره‌می‌برد، بی‌آنکه سبب [[آلودگی]] او گردد؛ اما آنچه [[انسان]] را در برخی جهات بیاراید و در برخی جهات بیالاید، از یک [[جهت]] [[زینت]] و از جهتی دیگر [[زشتی]] است.<ref>موسوعة اخلاق القرآن، ج‌۵، ص‌۶۶.</ref> [[اهل]] [[ایمان]] به برگرفتن زینت‌های خود هنگام [[نماز]] سفارش شده‌اند: {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> در برخی [[روایات]]، مراد از [[زینت]]، [[لباس]] <ref> تفسیر عیاشی، ج‌۲، ص‌۱۲.</ref> دانسته شده که کمترین آن، [[پوشش]] برای عورت است.<ref> فقه القرآن، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref> لباسی که زشتی‌های [[آدمی]] را بپوشاند و وی را [[زینت]] دهد، از [[نعمت‌های خدا]] به شمار می‌رود: {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! برای شما جامه‌ای را فرو فرستاده‌ایم که شرمگاه‌های شما را می‌پوشاند و (نیز) جامه‌ای را که زینت است  و لباس پرهیزگاری، باری ، بهتر است؛ این از آیات خداوند است باشد که آنان در یاد گیرند» سوره اعراف، آیه ۲۶.</ref>.<ref>راهنما، ج‌۵، ص‌۵۰۰.</ref>


لفظ {{متن قرآن|رِيشًا}} که بر [[لباس]] عطف شده، به معنای [[تجمل]] و پوششهای آراینده و [[زیبا]] و [[مباح]] دانسته شده که فراتر از [[میزان]] حداقلی مورد اشاره در آیه‌اند.<ref>فقه القرآن، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref> گذشته از اطلاقی که در امر [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> وجود دارد<ref>المیزان، ج‌۸، ص‌۷۹.</ref> و هرگونه خیر و نعمتی را دربر‌می‌گیرد،<ref>تفسیر نمونه، ج‌۶، ص‌۱۴۸.</ref> در‌پاره‌ای از [[روایات]] نیز برخی موارد آراستن ظاهری <ref>تفسیر عیاشی، ج‌۲، ص‌۱۳.</ref> همانند شانه کردن موها هنگام [[نماز]]،<ref> تفسیر عیاشی، ج‌۲،ص‌۱۲.</ref> [[غسل]] و [[پوشیدن لباس]] سفید <ref>الصافی، ج‌۲، ص‌۱۸۹.</ref> و نیز آراستن [[بدن]] و [[جامه]] برای [[نمازهای جمعه]] و عیدین <ref>مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۶۳.</ref> از مصادیق [[زینت]] معرفی شده‌اند. در [[آیه]] بعد نیز از [[تحریم]] زینتها منع شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ » سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref>. در [[حدیثی]] [[عثمان‌ بن مظعون]] با [[رسول‌الله]]{{صل}} از قصد خود مبنی بر [[رهبانیت]] و ترک دنیا‌ و مواردی‌ دیگر همچون عدم بهره‌مندی از همسر‌ خود و بوی خوش و خوردن گوشت، سخن گفت و رسول‌اکرم{{صل}} وی را از [[افراط و تفریط]] برحذر داشتند.<ref> التفسیر الکبیر، ج‌۱۴، ص‌۶۳.</ref>
لفظ {{متن قرآن|رِيشًا}} که بر [[لباس]] عطف شده، به معنای [[تجمل]] و پوششهای آراینده و [[زیبا]] و [[مباح]] دانسته شده که فراتر از [[میزان]] حداقلی مورد اشاره در آیه‌اند.<ref>فقه القرآن، ج‌۱، ص‌۹۵.</ref> گذشته از اطلاقی که در امر [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور  خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> وجود دارد<ref>المیزان، ج‌۸، ص‌۷۹.</ref> و هرگونه خیر و نعمتی را دربر‌می‌گیرد،<ref>تفسیر نمونه، ج‌۶، ص‌۱۴۸.</ref> در‌پاره‌ای از [[روایات]] نیز برخی موارد آراستن ظاهری <ref>تفسیر عیاشی، ج‌۲، ص‌۱۳.</ref> همانند شانه کردن موها هنگام [[نماز]]،<ref> تفسیر عیاشی، ج‌۲،ص‌۱۲.</ref> [[غسل]] و [[پوشیدن لباس]] سفید <ref>الصافی، ج‌۲، ص‌۱۸۹.</ref> و نیز آراستن [[بدن]] و [[جامه]] برای [[نمازهای جمعه]] و عیدین <ref>مجمع‌البیان، ج‌۳، ص‌۶۳.</ref> از مصادیق [[زینت]] معرفی شده‌اند. در [[آیه]] بعد نیز از [[تحریم]] زینتها منع شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ » سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref>. در [[حدیثی]] [[عثمان‌ بن مظعون]] با [[رسول‌الله]]{{صل}} از قصد خود مبنی بر [[رهبانیت]] و ترک دنیا‌ و مواردی‌ دیگر همچون عدم بهره‌مندی از همسر‌ خود و بوی خوش و خوردن گوشت، سخن گفت و رسول‌اکرم{{صل}} وی را از [[افراط]] و [[تفریط]] برحذر داشتند.<ref> التفسیر الکبیر، ج‌۱۴، ص‌۶۳.</ref>


در [[عصر جاهلی]]، [[قبایل]] مختلف [[عرب]]،<ref>روح البیان، ج‌۳، ص‌۱۵۳.</ref> زینت‌ لباس را به [[قصد قربت]] و تعبّد بر خود [[حرام]] کرده،<ref>تفسیر المنار، ج‌۸، ص‌۳۸۷.</ref> مردان در [[روز]] و [[زنان]] در شب به صورت عریان گرد [[کعبه]] [[طواف]] کرده، می‌گفتند: ما در لباسی [[طواف]] نمی‌کنیم که در آن [[گناه]] کرده‌ایم.<ref>جامع البیان، ج‌۸، ص‌۲۱۰.</ref> برخی از آنان نیز به قصد زدن فال [[نیک]] می‌گفتند که امیدواریم همان‌گونه که از [[لباس]] خود خارج می‌شویم از [[گناهان]] خود نیز به درآییم،<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۱۴، ص‌۶۰.</ref> بنابراین تمامی زینت‌ها در [[اسلام]] جز آنچه مستثنا و [[حرام]] شمرده‌شده، [[مباح]] به شمار می‌روند.<ref> التفسیر الکبیر، ج‌۱۴،  ص‌۶۳.</ref> [[تزیین]] در [[زندگی]] [[زن]] نقشی متمایز دارد. [[زن]] از [[کودکی]] با زیورآلات سر و کار دارد {{متن قرآن|أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ}}<ref>«و آیا آن کس که در زیور پرورش می‌یابد  و در چالش  ناتوان است  (شایسته فرزندی خداوند است)؟» سوره زخرف، آیه ۱۸.</ref>.<ref>برای آگاهی بیشتر نک: المیزان، ج‌۱۸، ص‌۹۰.</ref> که امری [[پسندیده]] و برای تقویت [[نهاد خانواده]] مفید است. [[قرآن‌کریم]] زینت‌آرایی [[زن]] را هنگامی [[نهی]] کرده که برای نامحرم آشکار باشد: {{متن قرآن|وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ}}<ref>« زیور خود را آشکار نگردانند » سوره نور، آیه ۳۱.</ref>.<ref>الکشاف، ج‌۳، ص‌۲۳۰.</ref> برخی از این [[آیه]]، استفاده کرده‌اند که [[زن]]، [[مأذون]] به بلند کردن صدای خود نیز برای نامحرم نیست، زیرا [[فتنه‌انگیزی]] صدای [[زن]] از [[فتنه]] [[زینت]] آرایی او بیشتر است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج‌۳، ص‌۴۶۵.</ref> به هر روی [[زینت]] مورد استعمال [[زنان]]، از نظر [[قرآن‌کریم]] به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: آنچه اظهار آن برای نامحرم ناروا و آنچه اظهار آن رواست <ref>الکشاف، ج۳، ص‌۲۳۰؛ التفسیر الکبیر، ج‌۲۳، ص‌۲۰۵.</ref> که در بیان مصادیق آن نیز [[فقها]] آرایی دارند.<ref>ر. ک: مجمع البیان، ج‌۷، ص‌۲۱۷؛ الهدایه، ج‌۳ ـ ۴، ص‌۳۶۸.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله «تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref>
در [[عصر جاهلی]]، [[قبایل]] مختلف [[عرب]]،<ref>روح البیان، ج‌۳، ص‌۱۵۳.</ref> زینت‌ لباس را به [[قصد قربت]] و تعبّد بر خود [[حرام]] کرده،<ref>تفسیر المنار، ج‌۸، ص‌۳۸۷.</ref> مردان در [[روز]] و [[زنان]] در شب به صورت عریان گرد [[کعبه]] [[طواف]] کرده، می‌گفتند: ما در لباسی [[طواف]] نمی‌کنیم که در آن [[گناه]] کرده‌ایم.<ref>جامع البیان، ج‌۸، ص‌۲۱۰.</ref> برخی از آنان نیز به قصد زدن فال [[نیک]] می‌گفتند که امیدواریم همان‌گونه که از [[لباس]] خود خارج می‌شویم از [[گناهان]] خود نیز به درآییم،<ref>التفسیر الکبیر، ج‌۱۴، ص‌۶۰.</ref> بنابراین تمامی زینت‌ها در [[اسلام]] جز آنچه مستثنا و [[حرام]] شمرده‌شده، [[مباح]] به شمار می‌روند.<ref> التفسیر الکبیر، ج‌۱۴،  ص‌۶۳.</ref> [[تزیین]] در [[زندگی]] [[زن]] نقشی متمایز دارد. [[زن]] از [[کودکی]] با زیورآلات سر و کار دارد {{متن قرآن|أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ}}<ref>«و آیا آن کس که در زیور پرورش می‌یابد  و در چالش  ناتوان است  (شایسته فرزندی خداوند است)؟» سوره زخرف، آیه ۱۸.</ref>.<ref>برای آگاهی بیشتر نک: المیزان، ج‌۱۸، ص‌۹۰.</ref> که امری [[پسندیده]] و برای تقویت [[نهاد خانواده]] مفید است. [[قرآن‌کریم]] زینت‌آرایی [[زن]] را هنگامی [[نهی]] کرده که برای نامحرم آشکار باشد: {{متن قرآن|وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ}}<ref>« زیور خود را آشکار نگردانند » سوره نور، آیه ۳۱.</ref>.<ref>الکشاف، ج‌۳، ص‌۲۳۰.</ref> برخی از این [[آیه]]، استفاده کرده‌اند که [[زن]]، [[مأذون]] به بلند کردن صدای خود نیز برای نامحرم نیست، زیرا [[فتنه‌انگیزی]] صدای [[زن]] از [[فتنه]] [[زینت]] آرایی او بیشتر است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج‌۳، ص‌۴۶۵.</ref> به هر روی [[زینت]] مورد استعمال [[زنان]]، از نظر [[قرآن‌کریم]] به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: آنچه اظهار آن برای نامحرم ناروا و آنچه اظهار آن رواست <ref>الکشاف، ج۳، ص‌۲۳۰؛ التفسیر الکبیر، ج‌۲۳، ص‌۲۰۵.</ref> که در بیان مصادیق آن نیز [[فقها]] آرایی دارند.<ref>ر. ک: مجمع البیان، ج‌۷، ص‌۲۱۷؛ الهدایه، ج‌۳ ـ ۴، ص‌۳۶۸.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله «تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref>
۲۱۷٬۴۹۱

ویرایش