اشاعره در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

اشاعره در کلام اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۴۱

۳٬۰۳۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۲

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۶۴

ویرایش

@@ خط ۹۳: / خط ۹۳: @@
 # [[اصلاح‌طلبی]]: [[ابوالحسن]] به دقت در [[عقاید]] [[اهل حدیث]] نگریست و در آن، خطاهای نابخشودنی یافت و بر خود لازم دانست از طریق خاصی به [[اصلاح]] آنها بپردازد. چنین اصلاحی از یک [[دشمن]] مارک دار امکان پذیر نبود، بلکه نخست در قالب [[دوست]] درآمد و در [[دل‌ها]] [[نفوذ]] کرد و آن گاه به اصلاح پرداخت. از این جهت از [[معتزله]] فاصله گرفت و با اهل حدیث اعلام [[همبستگی]] نمود<ref>بحوث فی الملل والنحل، ج۲، ص۲۶، تاریخ فرق اسلامی، ج۱، ص۲۳۵</ref>.
 # [[میانه روی]] و [[اعتدال]]: برخی دیگر بر این عقیده‌اند که او در [[مقام]] اصلاح [[دینی]] دو روش [[فقیهان]] و [[متکلمان]] بوده و در صدد جمع بین [[کلام]] و [[فقه]] و حدیث برآمد،؛ چراکه فقه و [[فقها]] در صدد [[اعمال]] [[دلایل]] [[تفسیر]] و حدیث و [[اجماع]] و [[قیاس]] بودند و متکلمان به [[جدل]] و [[منطق]] و [[عقل]] اکتفا کرده و از [[نص]] اجتناب می‌‌کردند. او با این کار کوشید در قالب متکلمی [[فقیه]]، میان فقه و حدیث با [[علم کلام]] جمع کند و [[امت اسلامی]] را از انشقاق و [[نزاع]] بین آن دو برحذر داشته و خود بین اعتزال و حنبلی‌ها واسطه شود<ref>الفرق الکلامیة الإسلامیه، ص۲۷۰؛ تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ص۱۴۶ـ ۱۴۷؛ فرق ومذاهب کلامی، ص۱۸۵</ref>.<ref>[[محمد صفر جبرئیلی|جبرئیلی، محمد صفر]]، [[اشعریه (مقاله)|مقاله «اشعریه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۲۸۷.</ref>
+==روش [[کلامی]]==
+روش او آمیزه‌ای از نقل و [[عقل]] است، البته نقل بر عقل تقدم و پیشی دارد<ref>مقالات الاشعری، ص۳۰، ۳۱ و ۳۰۱؛ شرح العقائد النسفیه، ص۵۵؛ بحوث فی الملل والنحل، ج۲، ص۳۲ ـ۳۳</ref>. به نظر او اگر [[دین]] [[وحیانی]] نباشد عقل توان تشخیص [[تکلیف]] را ندارد و نمی‌تواند [[حکم قطعی]] بدهد. در این صورت راهی جز [[شک]] و توقف نخواهد بود<ref>مقالات الاشعری، ص۳۰۱</ref>.
+[[اشعری]] به ارائه طرحی نو [[اقدام]] کرد که به گونه ای تضاد میان [[عقل‌گرایی]] و ظاهر‌گرایی را برطرف نماید، بدین جهت با هر یک از آن دو گروه هم موافق بود و هم مخالف. با عقل گرایان در این جهت که [[استدلال عقلی]] در [[اثبات]] [[عقاید دینی]] [[بدعت]] و [[حرام]] نبوده، بلکه راجح و [[پسندیده]] است موافقت نمود<ref>رسالة التوحید، ص۷۴</ref> و به تألیف رساله [[استحسان]] الخوض فی [[علم]] الکلام مبادرت ورزید و این در حالی بود که [[اهل حدیث]]، [[علم کلام]] و استدلال عقلی را بدعت و حرام می‌‌دانستند<ref>فرق و مذاهب کلامی، ص۱۸۷</ref>. او با تأسیس این [[مکتب]] جدید در صدد ارائه موضعی میانه بین اهل حدیث و [[معتزله]] بود و مهم‌ترین تلاش او آن بود که اهل حدیث را برای [[دفاع]] از عقایدشان وادار به استفاده از عقل کند و به همین جهت تا حدی توانست آنها را از موضع [[افراطی]] شان دور سازد.<ref>تاریخ ایران اسلامی، ج۲، ص۱۷۰</ref> موضعی که برخی از آن تعبیر به طریق وسط کرده‌اند<ref>مقدمه ابن خلدون، ص۹۴۶؛ رسالة التوحید، ص۷۳</ref>.
+از طرفی در [[تعارض]] عقل با [[ظواهر دینی]]، [[ظواهر]] را مقدم داشت و در نتیجه در بحث از [[صفات ذات]] و صفات خبریه با [[عقاید معتزله]] [[مخالفت]] نمود. همان گونه که اصل [[تحسین]] و تقبیح [[عقلی]] و متفرعات آن را نیز مردود دانست و هیچ [[واجب عقلی]] را نپذیرفت و در این زمینه با اهل حدیث هماهنگ گردید<ref>مقالات الاشعری، ص۳۰۱؛ فرق و مذاهب کلامی،ص۱۸۷</ref>.<ref>[[محمد صفر جبرئیلی|جبرئیلی، محمد صفر]]، [[اشعریه (مقاله)|مقاله «اشعریه»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]]، ص ۲۸۷.</ref>
 == منابع ==