آیه ولایت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
←علمای اهل سنت
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
# [[ابن عساکر]]: وی نزول این آیه در شأن امام علی{{ع}} را از سه طریق نقل می‌کند<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۴۲، ص۳۵۷.</ref>. | # [[ابن عساکر]]: وی نزول این آیه در شأن امام علی{{ع}} را از سه طریق نقل می‌کند<ref>تاریخ مدینه دمشق، ج۴۲، ص۳۵۷.</ref>. | ||
# [[زرندی حنفی]]: وی نزول این آیه در شأن امام علی{{ع}} را از دو طریق نقل می‌کند<ref>نظم درر السمطین، ص۸۶.</ref>.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۱۴۷.</ref> | # [[زرندی حنفی]]: وی نزول این آیه در شأن امام علی{{ع}} را از دو طریق نقل می‌کند<ref>نظم درر السمطین، ص۸۶.</ref>.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۱۴۷.</ref> | ||
==کاربرد واژه «ولی» درباره [[امام علی]]{{ع}}== | |||
[[رسول خدا]]{{صل}} در [[روایات]] متعددی واژه «[[ولیّ]]» را درباره امام علی{{ع}} به کار برده است؛ | |||
{{متن حدیث|عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَيْدَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: بَعَثَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} بَعْثَيْنِ إِلَى الْيَمَنِ عَلَى أَحَدِهِمَا عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ{{ع}} وَ عَلَى الْآخَرِ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ فَقَالَ إِذَا الْتَقَيْتُمْ فَعَلِيٌّ عَلَى النَّاسِ وَ إِنْ افْتَرَقْتُمْ فَكُلُّ وَاحِدٍ مِنْكُمَا عَلَى جُنْدِهِ قَالَ فَلَقِينَا بَنِي زَيْدٍ مِنْ أَهْلِ الْيَمَنِ فَاقْتَتَلْنَا فَظَهَرَ الْمُسْلِمُونَ عَلَى الْمُشْرِكِينَ وَ قَتَلْنَا الْمُقَاتِلَةَ وَ سَبَيْنَا الذُّرِّيَّةَ وَ اصْطَفَى عَلِيٌّ{{ع}} امْرَأَةً مِنَ السَّبْيِ لِنَفْسِهِ قَالَ بُرَيْدَةُ وَ كَتَبَ يَعْنِي خَالِدَ بْنَ الْوَلِيدِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} يُخْبِرُهُ بِذَلِكَ فَلَمَّا أَتَيْتُ النَّبِيَّ{{صل}} وَ فَتَحْتُ الْكِتَابَ إِلَيْهِ فَقَرَأَ عَلَيْهِ فَرَأَيْتُ الْغَضَبَ فِي وَجْهِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا مَكَانُ الْعَائِذِ بِكَ بَعَثْتَنِي مَعَ رَجُلٍ وَ أَمَرْتَنِي أَنْ أُطِيعَهُ فَفَعَلْتُ مَا أَرْسَلْتَ بِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} لَا تَقَعْ فِي عَلِيٍّ فَإِنَّهُ مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ وَ هُوَ وَلِيُّكُمْ بَعْدِي وَ أَنَّهُ مَنِيٌّ وَ أَنَا مِنْهُ وَ هُوَ وَلِيُّكُمْ بَعْدِي}}<ref>مسند احمد بن حنبل، ج۶، ص۴۸۹، حدیث ۲۲۵۰۳؛ خصائص نسائی، ص۱۴۴، حدیث ۹۰؛ مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۱۹ و ۱۳۰؛ کنوز الحقائق، ج۱، ص۳۸۶؛ کفایة الطالب، ص۲۷۴؛ ینابیع المودة، ص۵۳.</ref>. | |||
[[بریده]] می‌گوید: | |||
رسول خدا{{صل}} دو نفر را به سوی [[یمن]] اعزام کرد، [[فرمانده]] یک [[لشکر]] [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} و [[فرمانده لشکر]] دیگر [[خالد بن ولید]] بود. | |||
[[پیامبر]] فرمود: اگر با هم بودید فرمانده همه نیروها علی بن ابی طالب{{ع}} است و اگر از هم جدا حرکت کردید، هریک [[فرمانده سپاه]] خود باشد. بریده می‌گوید: حرکت کردیم و با [[قبیله]] [[بنی زید]] برخورد کردیم و [[جنگ]] درگرفت و [[مسلمانان]] [[پیروز]] شدند و [[رزمندگان]] آنان را کشتیم و [[زنان]] آنان را به [[اسارت]] گرفتیم. | |||
علی{{ع}} یکی از زنان [[اسیر]] را برای خودش [[انتخاب]] کرد. خالد بن ولید نامه‌ای به رسول خدا{{صل}} نوشت و به من داد تا به رسول خدا{{صل}} برسانم و گزارش این عملیات و عملکرد علی{{ع}} را به [[پیامبر]] باز گویم. پس از آنکه [[خدمت]] [[رسول خدا]]{{صل}} رسیدم و [[نامه]] را خدمت آن [[حضرت]] دادم، نامه را برایش خواندند، دیدم آثار [[غضب]] در چهره رسول خدا{{صل}} ظاهر شد. | |||
عرض کردم: ای رسول خدا{{صل}}! اینجا [[پناهگاه]] ماست. شما مرا تحت [[فرماندهی]] مردی فرستادی و به من دستور داده‌ای که از او [[اطاعت]] کنم و حالا هم من [[وظیفه]] ام را انجام داده ام؟! | |||
رسول خدا{{صل}} فرمود: از علی{{ع}} [[بدگویی]] نکن. بدون تردید علی{{ع}} از من است و من از علی{{ع}} هستم. علی{{ع}} بعد از من ولی شماست. | |||
به [[راستی]] در این [[روایت]]، شرایط زمانی، مکانی، عملکرد علی{{ع}} و [[شکایت]] از او از [[یمن]] به [[مدینه]] و گزارش حامل نامه، برخورد سرد رسول خدا{{صل}}، [[اعتراض]] حامل نامه و پاسخ نهایی رسول خدا{{صل}} در خور [[تأمل]] است، به ویژه اینکه با کلمه «بعدی» توام است. | |||
آیا می‌توان گفت «ولی» در این روایت معنایی جز [[امام]]، [[رهبر]] و [[پیشوا]] دارد؟<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۲۱۱.</ref> | |||
==کاربرد واژه «[[مولی]]» درباره [[امام علی]]{{ع}}== | |||
رسول خدا{{صل}} در [[روایات]] متعددی واژه مولی را درباره امام علی{{ع}} به کار برده است؛ از جمله در واقعه [[غدیرخم]]، که [[مراسم]] رسمی معرفی کردن امامعلی{{ع}} به عنوان [[جانشین پیامبر]] است که در بسیاری از [[منابع اهل سنت]] آمده است<ref>مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۱۸ و ۱۱۹؛ الصواعق المحرقه، ص۱۲۲؛ الریاض النضره، ج۲، ص۱۰۹ که از دوازده طریق نقل می‌کند؛ ذخائر العقبی، ص۱۲۵؛ کنوز الحقائق، ج۱، ص۳۸۶؛ کنوز الحقائق، ج۲، ص۲۰۸؛ مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۱۰ - ۱۰۶؛ کفایة الطالب، ص۵۶، ۵۸، ۵۹، ۶۰، ۶۲؛ مناقب، ابن مغازلی، ص۱۸ که از سیزده طریق نقل می‌کند؛ تاریخ الخلفاء، ص۱۷۱؛ مناقب الاسد الغالب، ص۱۲؛ الاستیعاب، ج۳، ص۲۰۳؛ کنز العمال، ج۱۱، ص۶۰۲؛ مسند احمد بن حنبل، ج۱۱، ص۱۳۵، ۱۴۲، ۱۸۹، ۲۴۶؛ ینابیع المودة، ص۵۳؛ مناقب، خوارزمی، ص۳۱۳؛ فرائد السمطین، ج۱، ص۳۱۲؛ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۴، ص۷۴.</ref>. ما این [[حدیث]] را از [[منابع شیعه]] نیاوردیم و تنها به بعضی از منابع اهل سنت بسنده کردیم. | |||
درباره اسناد و محتوای آن نیز به اظهار نظر چند [[محدث]] مشهور [[اهل سنت]] اکتفا می‌کنیم. | |||
درباره طرق این [[روایت]]، [[سلیمان بن ابراهیم قندوزی حنفی]]، صاحب کتاب [[ینابیع الموده (کتاب)|ینابیع الموده]]، پس از نقل طرقی از آن می‌نویسد: | |||
{{عربی|اخرج محمد بن جرير الطبري صاحب التاريخ خبر غدير خم من خمسة و سبعين طريقا و افرد له كتابا سمّاه كتاب الولاية}}<ref>ینابیع المودة، ص۳۶.</ref>. | |||
«[[محمد بن جریر طبری]]، صاحب کتاب [[تاریخ طبری (کتاب)|تاریخ طبری]]، [[حدیث غدیرخم]] را از ۷۵ طریق ذکر کرده و آن را در کتاب مستقلی به نام «کتاب [[ولایت]]» گردآوری کرده است». | |||
وی در ادامه می‌نویسد: | |||
{{عربی|اخرج خبر غدير خم ابو العباس احمد بن محمد بن سعيد بن عقدة و افرد له كتابا و سمّاه الموالات و طرقه من مائة و خمسة طريق}}<ref>ینابیع المودة، ص۳۶.</ref>. | |||
«[[ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عقده]] [[خبر غدیر]] خم را از ۱۰۵ طریق ذکر کرده و آن را در کتاب مستقلی به نام کتاب [[موالات (کتاب)|موالات]] گردآوری کرده است». | |||
سپس می‌نویسد: | |||
{{عربی|حكى العلامة علي بن موسى بن علي بن محمد ابي المعالي الجويني الملقّب بامام الحرمين استاذ ابي حامد الغزالي رحمهما اللّه يتعجب و يقول رايت مجلدا في بغداد في يد صحاف فيه روايات خبر غدير خم مكتوبا عليه المجلدة الثامنة و العشرون من طرق قوله{{صل}} من كنت مولاه فعليّ مولاه و يتلوه المجلدة التاسعة و العشرون}}<ref>ینابیع المودة، ص۳۶.</ref>. | |||
«[[ابوالمعالی جوینی]] [[امام الحرمین]] استاد غزالی نقل می‌کند و با [[تعجب]] می‌گوید: در [[بغداد]] در دست کتابفروشی کتابی دیدم که [[روایات]] خبر غدیر خم را گردآوری کرده و بر آن نوشته شده بود: جلد بیست و هشتم از طرق سخن [[رسول خدا]]{{صل}}: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ}} و بعد از این جلد بیست و نهم آن خواهد آمد».<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۲۱۴.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||