آب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==آب، [[نعمت الهی]]==

در آیات {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء طَهُورًا  لِنُحْيِيَ بِهِ بَلْدَةً مَّيْتًا وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِيَّ كَثِيرًا  وَلَقَدْ صَرَّفْنَاهُ بَيْنَهُمْ لِيَذَّكَّرُوا فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ إِلاَّ كُفُورًا }}<ref>«و اوست که بادها را نویدبخشی پیشاپیش رحمت خویش  فرستاد و از آسمان، آبی پاک فرو فرستادیم تا با آن سرزمینی مرده را زنده گردانیم و (نیز) آن را به چارپایان و آدمیان بسیاری که آفریده‌ایم بنوشانیم. و آن (قرآن) را میان آنان گوناگون آورده‌ایم تا در یاد گیرند  اما بیشتر مردم جز ناسپاسی را نپذیرفتند» سوره فرقان، آیه ۴۸-۵۰.</ref> با اشاره به [[نزول]] آب طهور از [[آسمان]] و احیای سرزمین‌های مُرده و فراهم کردن آب مورد نیاز دام‌ها و [[انسان‌ها]]، [[مردم]] را به [[یادآوری]] این نعمت [[الهی]] [[دعوت]] می‌کند. در آیات {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّى إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالاً سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاء فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتَى لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي خَبُثَ لاَ يَخْرُجُ إِلاَّ نَكِدًا كَذَلِكَ نُصَرِّفُ الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ}}<ref>«و اوست که بادها را پیشاهنگ رحمت خویش (باران)، نویددهنده می‌فرستد تا چون ابری بارور را برداشت آن را به سرزمینی بایر برانیم و از آن، آب فرو فشانیم و با آن از هر گونه میوه برآوریم؛ به همین گونه مردگان را بر می‌انگیزیم باشد که پند گیرید و گیاه سرزمین پاک به اذن پروردگارش بیرون می‌آید و از آن (سرزمین) که ناپاک است جز به سختی و کندی  (گیاهی) بیرون نمی‌آید؛ بدین‌گونه آیات را برای گروهی که سپاس می‌گزارند گونه گون می‌آوریم» سوره اعراف، آیه ۵۷-۵۸.</ref> همین بیان، با دعوت مردم به [[سپاس‌گزاری]] از این نعمت همراه شده است. آیه {{متن قرآن|أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاء الَّذِي تَشْرَبُونَ أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ لَوْ نَشَاء جَعَلْنَاهُ أُجَاجًا فَلَوْلا تَشْكُرُونَ }}<ref>«آیا آبی را که می‌نوشید، دیده‌اید؟ آیا شما آن را از ابر فرو فرستاده‌اید یا فرو فرستنده ماییم؟ اگر می‌خواستیم آن را تلخاب می‌کردیم پس چرا سپاس نمی‌گزارید؟» سوره واقعه، آیه ۶۸-۷۰.</ref> با دعوت از مخاطبان به [[تدبّر]] در آب [[آشامیدنی]] و تأکید بر اینکه فقط [[خداوند]] آن آب گوارا را از ابر‌ها فرو فرستاده و [[قادر]] است با [[تغییر]] [[نظام حاکم]] بر نزول آب، آن را به آبی [[شور]] و تلخ تبدیل کند، [[خدا]] را مستحق سپاس‌گزاری دانسته و به [[شکر نعمت]] آب [[تشویق]] کرده است<ref>تفسیر الآیات الکونیّه، ص ۶۰ و ۶۱. </ref>. درآیه {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«و دو دریا برابر نیستند، این نوشین گواراست که نوشیدنش خوشگوار است و آن شور تلخ؛ از هر یک گوشت تر و تازه می‌خورید و زیوری بیرون می‌کشید که آن را می‌پوشید و کشتی‌ها را در آن می‌نگری که آب شکافند تا از بخشش او (روزی خود را) فرا چنگ آورید و باشد که سپاس گزارید» سوره فاطر، آیه ۱۲.</ref> نیز از دو دریای شور و شیرین و منافع آن دو یاد کرده و غرض از یادآوری این نعمت را [[شکرگزاری]] مردم دانسته است<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آب - دشتی (مقاله)|مقاله «آب»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱؛ [[یعقوب علی برجی|برجی، یعقوب علی]]، [[آب - برجی (مقاله)|مقاله «آب»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۱.</ref>.

##ریشه و سرچشمه همه [[آفریدگان]] آب است؛ همان‌گونه که طبق [[روایت]]، اوّل آفریده [[خداوند]] آب بود؛ آن‌گاه از آن، آتش، باد و نور را آفرید.  

##مقصود از {{متن قرآن|كُلَّ دَابَّةٍ}} فقط جنبندگان ساکن بر روی [[زمین]] است، نه هر موجود زنده‌ای و از آنجا که جنبندگان روی زمین یا از نطفه [[آفریده]] شده‌اند یا بدون آب نمی‌توانند [[زندگی]] کنند، [[آیه]] از این اکثر به "همه" تعبیر کرده است<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۴، ص ۱۶.</ref>؛ افزون بر این، برخی [[مفسّران]] {{متن قرآن|كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ}} را مختصّ حیوانات دانسته‌اند؛ امّا در مقابل، برخی با توجّه به اطلاق آن، هر موجود [[مادّی]] دارای [[رشد]] و نمو را مشمول آن دانسته‌اند؛ خواه حیوان باشد یا گیاه و درخت<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۲؛ التفسیر الکبیر، ج ۲۲، ص ۱۶۴.</ref>.

برخی دیگر {{متن قرآن|جَعَلْنَا}} را به معنای {{متن قرآن|أَحْيَيْنَا}} دانسته‌اند؛ یعنی ما به هر موجود زنده‌ای با آب، [[حیات]] بخشیدیم<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۲؛ قرطبی، ج ۱۱، ص ۱۸۸.</ref>؛ بنابراین، آیه به تأثیر آب در ادامه حیات موجودات ناظر است، نه فقط به اصل آفرینش آنها. [[طبرسی]] این نظر را درست‌تر دانسته و روایت عیّاشی از امام صادق{{ع}} را نقل کرده که حضرت در پاسخ پرسشی درباره طعم آب، با استناد به همین آیه فرمود: طعم آب، طعم [[حیات]] است<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۷۲.</ref>.

===رفع [[تشنگی]]===

آیاتی از [[قرآن کریم]]، ضمن اشاره به این [[نیاز انسان]]، [[خداوند]] را تأمین‌کننده آب [[آشامیدنی]] برای [[انسان]] معرّفی کرده است: {{متن قرآن|وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنْتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ}}<ref>«و بادها را بارورکننده فرستادیم آنگاه از آسمان آبی فرو فشاندیم و شما را از آن سیراب کردیم و شما گنجور  آن نیستید» سوره حجر، آیه ۲۲.</ref>. در آیه {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ وَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا}}<ref>«و اوست که بادها را نویدبخشی پیشاپیش رحمت خویش  فرستاد و از آسمان، آبی پاک فرو فرستادیم» سوره فرقان، آیه ۴۸.</ref> و {{متن قرآن|لِنُحْيِيَ بِهِ بَلْدَةً مَيْتًا وَنُسْقِيَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِيَّ كَثِيرًا}}<ref>«تا با آن سرزمینی مرده را زنده گردانیم و (نیز) آن را به چارپایان و آدمیان بسیاری که آفریده‌ایم بنوشانیم» سوره فرقان، آیه ۴۹.</ref> آب با [[وصف]] {{متن قرآن|طَهُورًا}} آمده و در کنار انسان از دام نیز یاد شده که این آب طهور برای آشامیدن آنها مهیا شده است. در این [[آیات]] نیز با اینکه همه حیوانات از آب برای آشامیدن استفاده می‌کنند، فقط از انسان و دام یاد شده و این شاید از آن جهت است که آیات گذشته در مقام شمارش نعمت‌های خاص خداوند به انسان است. در آیه {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ شَامِخَاتٍ وَأَسْقَيْنَاكُمْ مَاءً فُرَاتًا}}<ref>«و در آن کوه‌هایی فرازمند پدید آوردیم و به شما آبی شیرین و گوارا نوشاندیم» سوره مرسلات، آیه ۲۷.</ref> از تأمین آب آشامیدنی گوارا برای انسان که از کوه‌ها سرچشمه می‌گیرند، خبر می‌دهد. از سوی دیگر می‌توان نمونه‌ای از جست‌وجو و [[طلب]] انسان از آب را در آیه {{متن قرآن|وَقَطَّعْنَاهُمُ اثْنَتَيْ عَشْرَةَ أَسْبَاطًا أُمَمًا وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ أَنِ اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْبَجَسَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ وَظَلَّلْنَا عَلَيْهِمُ الْغَمَامَ وَأَنْزَلْنَا عَلَيْهِمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ}}<ref>«و آنان را به دوازده سبط که هر یک امتی بود بخش کردیم و چون قوم موسی از وی آب خواستند به موسی وحی کردیم که با چوبدست خود به (آن) سنگ بزن! و دوازده چشمه از آن فرا جوشید هر گروهی آبشخور خویش بازشناخت، و ابر را بر آنان سایه‌بان کردیم و بر آنها ترانگبین و بلدرچین فرو فرستادیم (و گفتیم:) از چیزهای پاکیزه‌ای که روزیتان کرده‌ایم بخورید و آنان به ما ستم نورزیدند که بر خویشتن ستم می‌کردند» سوره اعراف، آیه ۱۶۰.</ref> و  {{متن قرآن|وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ}}<ref>«و (یاد کنید) آنگاه را که موسی برای مردم خود در پی آب بود و گفتیم: با چوبدست خود به سنگ فرو کوب آنگاه دوازده چشمه از آن فرا جوشید؛ (چنان‌که) هر دسته‌ای از مردم آبشخور خویش را باز می‌شناخت؛ از روزی خداوند بخورید و بنوشید و در زمین تبهکارانه آشوب نورزید» سوره بقره، آیه ۶۰.</ref> نشان داد. در آیه نخست، [[قوم موسی]] از وی آب آشامیدنی می‌طلبند: {{متن قرآن|وَأَوْحَيْنَا إِلَى مُوسَى إِذِ اسْتَسْقَاهُ قَوْمُهُ}} و در [[آیه]] دوم، [[موسی]] از [[خداوند]] برای [[قوم]] خود آب می‌طلبد: {{متن قرآن|وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ}} که با [[وحی]] خداوند، عصای خود را بر سنگ می‌زند و با ظاهر شدن دوازده چشمه، آب آشامیدنی [[اسباط]] [[بنی‌اسرائیل]] تأمین می‌شود. در این [[آیات]] نیز تأکید و غرض اصلی، شمردن برخی [[نعمت‌های خداوند]] برای [[انسان]] جهت [[دعوت]] او به [[توحید]] و [[بندگی]] است؛ چنان که انسان در [[سوره واقعه]]، به [[تدبّر]] در آب آشامیدنی‌اش و اینکه چه کسی آن را از ابرهای گران‌بار فرو می‌فرستد، دعوت و به [[شکرگزاری]] آن [[تشویق]] یابه دلیل [[ناسپاسی]] از آن [[توبیخ]] شده است<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آب - دشتی (مقاله)|مقاله «آب»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.

===[[طهارت]] و [[بهداشت]]===

برخی، مبالغه موجود در واژه را این‌گونه شرح داده‌اند که طهارت بسیار آب، سبب می‌شود مطهِّر اشیای دیگر هم بشود؛ یعنی طهارتش به هر چیزی که با آن بر می‌خورد، سرایت کند<ref>احکام‌القرآن، جصاص، ج ۳، ص۴۹۲؛ احکام‌القرآن، ابن‌العربی، ج ۳، ص ۱۴۱۶؛ قرطبی، ج ۱۳، ص ۲۸.</ref>؛ امّا [[زمخشری]] این برداشت را با صیغه طهور که از فعل لازم گرفته شده و نه متعدی، بی‌ارتباط می‌داند. وی معتقد است که طهور، یا صفت به معنای طاهر یا اسم آلت چون وقود (چیزی که با آن [[آتش]] افروخته می‌شود) و یا وَضوء (چیزی که با آن [[وضو]] گرفته می‌شود) است؛ بنابراین، طهور به معنای وسیله و ابزار طهارت است<ref>الکشّاف، ج ۳، ص ۲۸۴؛ قرطبی، ج ۱۳، ص ۲۹.</ref>.

برخی قرآن‌پژوهان برای نشان دادن [[سازگاری]] [[آیات قرآن]] با [[علم]] گفته‌اند: آبی که بر زمین می‌بارد، افزون بر جلا دادن برگ درختان، میکروب‌های پراکنده در هوا را نیز فرو می‌ریزد و همین که در زمین جاری شد، کثافت‌های روی زمین را با خود به رودخانه‌ها، دریاها یا به داخل زمین فرو می‌برد<ref>مطهرات در اسلام، ص ۲۲.</ref>؛ هم‌چنین آب، حامل حیوانات ذره‌بینی بسیاری است که آلودگی‌های موجود در آن را از میان می‌برد<ref>مطهرات در اسلام، ص ۲۳ و ۲۵.</ref>. این موجودات که با استفاده از اکسیژن، به [[تصفیه]] آب می‌پردازند، هر [[قدر]] آب از صفای بیش‌تری برخوردار باشد، [[قدرت]] بیش‌تری برای جذب اکسیژن داشته، بهتر می‌توانند نقش خود را ایفا کنند<ref> مطهرات در اسلام، ص ۲۴.</ref>. از سوی دیگر، [[آیات قرآن]]، گستره بیش‌تری برای [[طهارت]] [[معنوی]] و [[بهداشت]] فردی ارائه می‌دهد؛ به طور مثال در [[تشریع]] برخی [[عبادات]] مانند [[نماز]]، نوعی بهداشت و طهارت با آب به شکلی ویژه و [[قانونمند]] شرط شده است. در این طهارت که [[دستور]] تعبّدی صرف است و باید با قصد [[نزدیکی به خدا]] انجام شود، لازم است هر [[مسلمان]] هنگام ادای نماز، صورت و دست‌های خود را تا آرنج بشوید و سر خود و نیز پاها را تا برآمدگی مسح، و در حالت‌هایی ویژه [[غسل]]  کند: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَإِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ مَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! چون برای نماز برخاستید چهره و دست‌هایتان را تا آرنج بشویید و بخشی از سرتان را مسح کنید و نیز پاهای خود را تا برآمدگی روی پا و اگر جنب بودید غسل کنید و اگر بیمار یا در سفر بودید و یا از جای قضای حاجت آمدید یا با زنان آمیزش کردید و آبی نیافتید به خاکی پاک تیمّم کنید، با آن بخشی از چهره و دست‌های خود را مسح نمایید، خداوند نمی‌خواهد شما را در تنگنا افکند ولی می‌خواهد شما را پاکیزه گرداند و نعمت خود را بر شما تمام کند باشد که سپاس گزارید» سوره مائده، آیه ۶.</ref>

برخی از [[روایات]] [[تاریخی]] مرتبط با [[نزول آیه]] {{متن قرآن|إِذْ يُغَشِّيكُمُ النُّعَاسَ أَمَنَةً مِنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطَانِ وَلِيَرْبِطَ عَلَى قُلُوبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْأَقْدَامَ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که (خداوند) خوابی سبک را بر شما فرا می‌پوشاند تا از سوی او آرامشی (برای شما) باشد و از آسمان آبی فرو می‌باراند تا شما را بدان پاکیزه گرداند و پلیدی شیطان را از شما بزداید و دل‌هایتان را نیرومند  سازد و گام‌ها (یتان) را بدان استوار دارد» سوره انفال، آیه ۱۱.</ref> خبر می‌دهد که [[یاران پیامبر]] در [[جنگ بدر]] به دلیل جنابت و نیز قرار گرفتن در موقعیّت جنگیِ ضعیف‌تر و عدم دسترس به چاهای [[بدر]]، به وساوس [[شیطانی]] [[مبتلا]] شدند و [[خداوند]] با [[نزول]] [[باران]] برآنها، موجب [[تطهیر]] و [[آرامش]] دل‌های آنان شد<ref>ابن کثیر، ج۲، ص۳۰۴؛ مجمع البیان، ج۴، ص۸۰۸؛ کنز العرفان، ج۱، ص ۴۱.</ref>. درباره این نقش آب، بحث‌های دیگری نیز مطرح شده؛ از جمله اینکه آیا در بین مایعات، نقش پاک‌کنندگی منحصر به آب است؟ آیا پاک‌کنندگی ویژه آب [[آسمان]] است؟ آیا حدّی برای آب در پاک‌کنندگی وجود دارد؟ درباره این [[پرسش‌ها]] از سوی [[مفسّران]] و [[فقیهان]]، پاسخ‌هایی کم و بیش متفاوت ارائه شده است:

یکی از نقش‌های آب در [[زندگی]] [[انسان]] را می‌توان درمان برخی [[بیماری‌ها]] دانست که در [[آیه]] {{متن قرآن|وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ ارْكُضْ بِرِجْلِكَ هَذَا مُغْتَسَلٌ بَارِدٌ وَشَرَابٌ}}<ref>«و از بنده ما ایّوب یاد کن آنگاه که پروردگارش را ندا کرد که شیطان به من رنج و عذاب رسانده است (بدو گفتیم) با پای خود (بر زمین) بکوب! اینک شستنگاهی سرد و نوشیدنی‌یی (نوشین) است» سوره ص، آیه ۴۱-۴۲.</ref> به این تأثیر اشاره شده است. در این دو آیه، حال [[ایّوب]] [[پیامبر]]{{ع}} گزارش شده است که از [[رنج]] و [[بیماری]] خود به پروردگارش [[شکایت]] برد که به او [[وحی]] شد: پای خود را بر [[زمین]] بزن؛ چشمه‌ای با آبی خنک پدیدار می‌شود، از آن بنوش و خود را نیز با آن شست‌وشو ده. بدین وسیله بیماری از [[جسم]] و [[جان]] ایّوب رخت بربست. در روایتی، بیماری [[ایوب|حضرت ایوب]]{{ع}} درآمدن دمل در تمام بدنش دانسته شده است<ref>نورالثقلین، ج ۴، ص ۴۶۴.</ref>. هرچند ظاهر آیه، جوشش آب برای ایّوب را به صورت [[خارق‌العاده]] گزارش کرده، براساس آیه شاید نتوان تأثیر آب یا انواعی خاص از آن را بر درمان برخی بیماری‌ها انکار کرد.

==تاثیر [[تقوا]] و [[استغفار]] بر [[فراوانی آب]]==

==منبع تأمین آب==

در آیه {{متن قرآن|فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُنْهَمِرٍ}}<ref>«آنگاه درهای آسمان را با آبی ریزان گشودیم» سوره قمر، آیه ۱۱.</ref> که فرو فرستادن آب را برای [[عذاب]] و [[غرق]] شدن [[قوم نوح]] حکایت می‌کند، گونه تعبیر با آیات پیشین متفاوت است و از گشودن درهای آسمان با آبی فراوان و پی در پی سخن رفته است. نکته برجسته و تأکید شده در تمام این آیات، این است که "[[خداوند]]" آب را از آسمان فرو می‌فرستد.

ابن‌عبّاس، در روایتی آب را تمثیلی از [[عمل صالح]] دانسته که برای صاحبش باقی می‌ماند و کف روی آب را تمثیلی از عمل [[سوء]] دانسته که ماندگار نیست<ref> الدرّالمنثور، ج ۴، ص ۶۳۳. </ref>. همو در نقل دیگری، آب و کف در آیه پیشین را تمثیلی از [[یقین]] و [[شک]] دانسته است. او می‌گوید: همان‌گونه که وادی‌ها، به [[قدر]] گنجایش خود، آب فرو آمده از [[آسمان]] را در خود جای می‌دهند، [[دل‌ها]] نیز به قدر [[استعداد]] خود از یقین و شک برخوردار می‌شوند؛ آن‌گاه یقین سبب سودمندی عمل می‌شود و عمل با شک سودی نمی‌دهد و همان‌گونه که کف روی آب از میان می‌رود، خداوند [[شک]] را وامی‌نهد و یقین را چون آبی که ماندگار است، می‌پذیرد<ref>الدرّالمنثور، ج ۴، ص ۶۳۲. </ref>.

علاوه بر این موارد، در روایاتی از برخی [[امامان معصوم]]{{عم}} نقل شده که آب به معنای فراتر از معنای اوّلی و ظاهری‌اش [[تأویل]] برده شده است؛ برای مثال در ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ}}<ref>«بگو: به من بگویید اگر آب (سرزمین) شما فرو رود چه کسی برای شما آبی روان می‌آورد؟» سوره ملک، آیه ۳۰.</ref> که می‌گوید: به من خبر دهید اگر آب‌های شما در [[زمین]] فرو رود، چه کسی می‌تواند آب جاری و گوارا را در دسترس شما قرار دهد. در روایاتی از [[امام‌ باقر]]{{ع}} و [[امام‌ صادق]]{{ع}} "ماء" بر [[امام]] [[تطبیق]] داده شده و آمده است که اگر امامِ شما از دست رفت، چه کسی امام جدیدی برای شما می‌آورد؟<ref>الکافی، ج ۱، ص ۳۳۹؛ قمی، ج ۲، ص ۳۹۷؛ الصافی، ج ۵، ص ۲۰۵ و ۲۰۶.</ref> در [[روایت]] دیگری از [[امام‌ رضا]]{{ع}} آب در این آیه، به [[علم امام]] [[تفسیر]] شده است. امام فرمود: [[امامان]]، درها و راه‌های شما به سوی [[معرفت الهی]] و نزدیکی به خدایند و مقصود از {{متن قرآن|مَاؤُكُمْ}} در این آیه، همین راه‌ها است که ائمه‌اند و مراد از: {{متن قرآن|فَمَنْ يَأْتِيكُمْ بِمَاءٍ مَعِينٍ}} این است که چه کسی [[علم امام]] را برای شما می‌آورد.<ref>الصافی، ج ۵، ص ۲۰۵.</ref> مورد دیگر در ذیل آیه {{متن قرآن| وَأَلَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِيقَةِ لَأَسْقَيْنَاهُم مَّاء غَدَقًا}}<ref>و اینکه (به من وحی شده است) اگر بر راه (حقّ) پایداری ورزند  آنان را از آبی (و رفاهی) فراوان سیراب می‌کنیم؛ سوره جن، آیه:16.</ref> گزارش شده است. آب بسیار در این آیه، به [[علم فراوان]] تفسیر شده که [[خداوند]]، آن را در دسترس [[مردم]] قرار داده است و مردم آن را از امامان فرا می‌گیرند<ref>{{متن حدیث| لَأَفَدْنَاهُمْ عِلْماً كَثِيراً يَتَعَلَّمُونَهُ مِنَ اَلْأَئِمَّةِ}}؛ الصافی، ج ۵،  ص ۲۳۶.</ref>. در روایت دیگری به [[ایمان]] تفسیر شده است<ref>الکافی، ج ۱، ص ۲۲۰؛ الصافی، ج ۵، ص ۲۳۶.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[آب - دشتی (مقاله)|مقاله «آب»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

مفسّرانی چون [[قرطبی]]، این نکته را مطرح کرده‌اند که موقعیّت جغرافیایی جزیره‌العرب با بیابان‌های سوزان و کم آب به طوری که اغلب با طناب و دلو از اعماق [[زمین]] آب به دست می‌آوردند (یا از آب‌های مانده و بدبو استفاده می‌کردند) و کمبود نهرهای جاری در میان آنها سبب شده که [[خداوند]]، نهرهای پرآب در بهشت را به آنها وعده دهد<ref>قرطبی، ج ۱۷، ص ۱۳۶.</ref>، امّا نباید [[غفلت]] کرد که وجود چشمه‌ها و نهرهای پرآب، فی نفسه برای هر [[انسانی]] حتی آنان که در پرآب‌ترین مناطق به سر می‌برند، فرح‌انگیز و نعمتی بس بزرگ به شمار می‌آید.  

== منابع ==