پرش به محتوا

حج در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

۶٬۴۲۸ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
[[اسلام]] برای [[حج]] و حجگزاران [[احکام]] متعددی [[تشریع]] کرده است که [[قرآن کریم]] به بسیاری از آنها اشاره کرده است؛ از جمله:
[[اسلام]] برای [[حج]] و حجگزاران [[احکام]] متعددی [[تشریع]] کرده است که [[قرآن کریم]] به بسیاری از آنها اشاره کرده است؛ از جمله:
=== [[وجوب]] حج ===
=== [[وجوب]] حج ===
به نظر همه [[فقهای شیعه]] <ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۲، ۸۵۴؛ مسالک الافهام، شهید، ج ۲، ص۱۱۹؛ مدارک الاحکام، ج ۷، ص۱۶.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>فتح العزیز، ج ۷، ص۳؛ الاقناع، ج ۱، ص۲۳۰.</ref> حج از [[ارکان دین]] است که با داشتن شرایطی بر همه [[مکلفان]] [[واجب]] است. دلیل وجوب آن، [[آیه]] ۹۷ [[آل‌عمران]] / ۳ است که این عمل را [[تکلیف شرعی]] [[انسان‌ها]] از سوی [[خداوند]] دانسته است: «ولِلّهِ عَلَی النّاسِ حِجُّ البَیتِ».<ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۲؛ فتح الوهاب، ج ۱، ص۲۳۳؛ کشف اللثام، ج ۱، ص۲۷۶.</ref> افزون بر این، مساوی شمردن [[ترک حج]] با [[کفر]] در این آیه: «ومَن کَفَرَ فَاِنَّ اللّهَ غَنِیٌّ عَنِ العــلَمین» مؤید دیگری بر وجوب این [[تکلیف]] است؛<ref>ر. ک: کنزالعرفان، ج ۱، ص۲۶۶ - ۲۶۷؛ مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۱۴.</ref> همچنین درخواست این عمل به صورت خبر و آوردن آن با جمله اسمیه و بیان آن به صورت عموم: «ولِلّهِ عَلَی النّاسِ» و نیز [[حق خداوند]] شمردن حج بر [[ذمه]] [[مردم]]، مؤیدهایی دیگر بر وجوب حج به شمار رفته‌اند.<ref>مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۱۴.</ref> دلیل دیگر وجوب به نظر برخی، آیه ۱۹۶ بقره / ۲ است که به اتمام حج و [[عمره]] [[فرمان]] داده است: «واَتِمُّوا الحَجَّ والعُمرَةَ لِلّهِ»، با این [[استدلال]] که آیه، اتمام حج را واجب دانسته و لازمه وجوب اتمام، آن است که اصل آن نیز واجب باشد.<ref>فقه القرآن، ج ۱، ص۲۶۳؛ تذکرة الفقهاء، ج ۷، ص۹.</ref> افزون بر [[آیات قرآن]]، به [[روایات]] نیز برای وجوب حج استناد شده است؛<ref> تذکرة الفقهاء، ج ۷، ص۹؛ فتح الوهاب، ج ۱، ص۲۳۲؛ الاقناع، ج ۱، ص۲۳۰.</ref> همچنین برخی با استناد به آیه ۹۷ [[آل عمران]] / ۳ و آیه ۱۹۶ بقره / ۲ که در آنها امر به انجام دادن [[حج]] شده و امر نیز مقتضی فوریت است، [[وجوب]] [[حج]] را فوری دانسته‌اند، از این‌رو [[مکلفان]] باید بدون تأخیر، این عمل را انجام دهند.<ref> منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۳؛ الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۳.</ref> به [[روایات]] متعددی نیز در این‌باره استناد شده است؛<ref>الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۳.</ref> ولی برخی از [[فقهای اهل سنت]] وجوب حج را فوری نمی‌دانند.<ref>الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۲.</ref> مستند این [[رأی]] [[سیره رسول خدا]]{{صل}} است که با وجود [[نزول آیات]] حج و [[استطاعت]] [[مالی]]، آن را به تأخیر انداختند.<ref>المجموع، ج ۷، ص۱۰۳؛ اعانة الطالبین، ج ۲، ص۳۲۱ ـ ۳۲۳.</ref>
به نظر همه [[فقهای شیعه]] <ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۲، ۸۵۴؛ مسالک الافهام، شهید، ج ۲، ص۱۱۹؛ مدارک الاحکام، ج ۷، ص۱۶.</ref> و [[اهل سنت]]،<ref>فتح العزیز، ج ۷، ص۳؛ الاقناع، ج ۱، ص۲۳۰.</ref> حج از [[ارکان دین]] است که با داشتن شرایطی بر همه [[مکلفان]] [[واجب]] است. دلیل وجوب آن، [[آیه]] {{متن قرآن|فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«در آن نشانه‌هایی روشن (چون) مقام ابراهیم وجود دارد و هر که در آن در آید در امان است و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست؛ و هر که انکار کند (بداند که) بی‌گمان خداوند از جهانیان بی‌نیاز است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref> است که این عمل را [[تکلیف شرعی]] [[انسان‌ها]] از سوی [[خداوند]] دانسته است: {{متن قرآن|وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ}}.<ref>منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۲؛ فتح الوهاب، ج ۱، ص۲۳۳؛ کشف اللثام، ج ۱، ص۲۷۶.</ref> افزون بر این، مساوی شمردن [[ترک حج]] با [[کفر]] در این آیه: {{متن قرآن|وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ}} مؤید دیگری بر وجوب این [[تکلیف]] است؛<ref>ر. ک: کنزالعرفان، ج ۱، ص۲۶۶ - ۲۶۷؛ مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۱۴.</ref> همچنین درخواست این عمل به صورت خبر و آوردن آن با جمله اسمیه و بیان آن به صورت عموم: {{متن قرآن|{{متن قرآن|وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ}} و نیز [[حق خداوند]] شمردن حج بر [[ذمه]] [[مردم]]، مؤیدهایی دیگر بر وجوب حج به شمار رفته‌اند.<ref>مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۱۴.</ref> دلیل دیگر وجوب به نظر برخی، آیه {{متن قرآن|وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref>«و حجّ و عمره را برای خداوند تمام (و کامل) بجا آورید، پس اگر بازداشته شدید؛ از قربانی آنچه دست دهد (قربانی کنید)، و سر نتراشید تا هنگامی که قربانی به قربانگاه خود برسد، و اگر کسی از شما بیمار بود یا در سر آسیبی داشت (و ناچار از تراشیدن سر شد) بر (عهده) او (جایگزینی) است از روزه گرفتن یا صدقه دادن یا قربانی کردن و چون ایمن شدید آنکه از عمره به حجّ تمتّع می‌پردازد آنچه از قربانی دست دهد (قربانی کند)، و هر کس (که قربانی) نیافت روزه سه روز از ایّام حج و هفت روز هنگامی که (از حج) بازگشتید (بر عهده اوست)؛ این ده روز کامل است؛ این (حکم تمتّع) برای کسی است که خانواده‌اش ساکن مکّه نباشند و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند سخت کیفر است» سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> است که به اتمام حج و [[عمره]] [[فرمان]] داده است: {{متن قرآن|وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ}}، با این [[استدلال]] که آیه، اتمام حج را واجب دانسته و لازمه وجوب اتمام، آن است که اصل آن نیز واجب باشد.<ref>فقه القرآن، ج ۱، ص۲۶۳؛ تذکرة الفقهاء، ج ۷، ص۹.</ref> افزون بر [[آیات قرآن]]، به [[روایات]] نیز برای وجوب حج استناد شده است؛<ref> تذکرة الفقهاء، ج ۷، ص۹؛ فتح الوهاب، ج ۱، ص۲۳۲؛ الاقناع، ج ۱، ص۲۳۰.</ref> همچنین برخی با استناد به آیه {{متن قرآن|فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَنْ دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ}}<ref>«در آن نشانه‌هایی روشن (چون) مقام ابراهیم وجود دارد و هر که در آن در آید در امان است و حجّ این خانه برای خداوند بر عهده مردمی است که بدان راهی توانند جست؛ و هر که انکار کند (بداند که) بی‌گمان خداوند از جهانیان بی‌نیاز است» سوره آل عمران، آیه ۹۷.</ref> و {{متن قرآن|وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنْتُمْ فَمَنْ تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَنْ لَمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}}<ref>«و حجّ و عمره را برای خداوند تمام (و کامل) بجا آورید، پس اگر بازداشته شدید؛ از قربانی آنچه دست دهد (قربانی کنید)، و سر نتراشید تا هنگامی که قربانی به قربانگاه خود برسد، و اگر کسی از شما بیمار بود یا در سر آسیبی داشت (و ناچار از تراشیدن سر شد) بر (عهده) او (جایگزینی) است از روزه گرفتن یا صدقه دادن یا قربانی کردن و چون ایمن شدید آنکه از عمره به حجّ تمتّع می‌پردازد آنچه از قربانی دست دهد (قربانی کند)، و هر کس (که قربانی) نیافت روزه سه روز از ایّام حج و هفت روز هنگامی که (از حج) بازگشتید (بر عهده اوست)؛ این ده روز کامل است؛ این (حکم تمتّع) برای کسی است که خانواده‌اش ساکن مکّه نباشند و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند سخت کیفر است» سوره بقره، آیه ۱۹۶.</ref> که در آنها امر به انجام دادن [[حج]] شده و امر نیز مقتضی فوریت است، [[وجوب]] [[حج]] را فوری دانسته‌اند، از این‌رو [[مکلفان]] باید بدون تأخیر، این عمل را انجام دهند.<ref> منتهی المطلب، ج ۲، ص۶۴۳؛ الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۳.</ref> به [[روایات]] متعددی نیز در این‌باره استناد شده است؛<ref>الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۳.</ref> ولی برخی از [[فقهای اهل سنت]] وجوب حج را فوری نمی‌دانند.<ref>الخلاف، ج ۲، ص۲۵۷؛ المجموع، ج ۷، ص۱۰۲.</ref> مستند این [[رأی]] [[سیره رسول خدا]]{{صل}} است که با وجود [[نزول آیات]] حج و [[استطاعت]] [[مالی]]، آن را به تأخیر انداختند.<ref>المجموع، ج ۷، ص۱۰۳؛ اعانة الطالبین، ج ۲، ص۳۲۱ ـ ۳۲۳.</ref>


=== شرایط وجوب حج ===  
=== شرایط وجوب حج ===  
خط ۱۷۷: خط ۱۷۷:
=== [[صبر]] و [[تحمل]] [[سختی]] ===
=== [[صبر]] و [[تحمل]] [[سختی]] ===
قرآن در [[آیه]] ۲۷ حجّ / ۲۲ حاجیان پیاده را مقدم بر حاجیان سواره ذکر کرده است: «یَأتوکَ رِجالاً وعَلی کُلِّ ضامِرٍیَأتینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمیق» که برخی این تقدم را نشان [[افضل]] بودن [[حج]] با پای پیاده نسبت به حج در حال سواره دانسته‌اند؛ زیرا حج پیادگان سخت‌تر <ref> زبدة البیان، ص۲۲۴؛ مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۲۰.</ref> و به [[خضوع]] نزدیک‌تر است.<ref>کشف اللثام، ج ۱، ص۲۹۵؛ جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۰.</ref> روایتی که [[برترین اعمال]] را دشوارترین آنها دانسته نیز مؤید این امر است.<ref>بحارالانوار، ج ۶۷، ص۲۳۷؛ شرح اصول کافی، ج ۸، ص۶۴.</ref> افزون بر این، در [[حدیثی]] [[حج]] پیاده [[برترین]] [[عبادت]] <ref>وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۷۹؛ مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۲۹.</ref> و نسبت به دیگر حج‌ها همچون [[برتری]] ماه شب چهاردهم بر [[نور]] [[ستارگان]] <ref>وسائل‌الشیعه، ج ۱۱، ص۸۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۹.</ref> و [[ثواب]] آن ۷۰ <ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۲۱۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> یا ۷۰۰ برابر [[حج]] سواره شمرده شده است؛<ref> مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۳۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> نیز نقل شده که [[ملائکه]] [[الهی]] با [[حاجیان]] پیاده معانقه کرده، در حالی که با دیگر حاجیان تنها [[مصافحه]] یا به آنان [[سلام]] می‌کنند.<ref> مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۳۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> در مقابل، در برخی [[روایات]]، حج سواره به جهت [[تأسی]] به [[رسول خدا]]{{صل}} که حج را سواره انجام داده <ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۲۱۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۸۶.</ref> یا به سبب [[توانایی]] و [[شادابی]] بیشتر فرد برای عبادت، [[برتر]] شمرده شده است.<ref>الکافی، ج ۴، ص۴۵۶؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۸۵.</ref> در جمع میان این دو دسته روایات گفته شده که پیاده‌روی برتر است، مگر در صورتی که موجب [[ضعف]] بدنی یا نداشتن توان عبادت گردد<ref>مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۲۱؛ جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳؛ سلسلة الینابیع، ج ۷، ص۱۷۰.</ref> یا [[هدف]] از پیاده‌روی صرف هزینه کمتر باشد.<ref>جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۲.</ref> در مقابل این دیدگاه، برخی از [[فقهای اهل سنت]] سواره رفتن رابه طور مطلق برتر دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج ۸، ص۴۸۹؛ مواهب الجلیل، ج ۳، ص۵۱۴.</ref>
قرآن در [[آیه]] ۲۷ حجّ / ۲۲ حاجیان پیاده را مقدم بر حاجیان سواره ذکر کرده است: «یَأتوکَ رِجالاً وعَلی کُلِّ ضامِرٍیَأتینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمیق» که برخی این تقدم را نشان [[افضل]] بودن [[حج]] با پای پیاده نسبت به حج در حال سواره دانسته‌اند؛ زیرا حج پیادگان سخت‌تر <ref> زبدة البیان، ص۲۲۴؛ مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۲۰.</ref> و به [[خضوع]] نزدیک‌تر است.<ref>کشف اللثام، ج ۱، ص۲۹۵؛ جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۰.</ref> روایتی که [[برترین اعمال]] را دشوارترین آنها دانسته نیز مؤید این امر است.<ref>بحارالانوار، ج ۶۷، ص۲۳۷؛ شرح اصول کافی، ج ۸، ص۶۴.</ref> افزون بر این، در [[حدیثی]] [[حج]] پیاده [[برترین]] [[عبادت]] <ref>وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص۷۹؛ مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۲۹.</ref> و نسبت به دیگر حج‌ها همچون [[برتری]] ماه شب چهاردهم بر [[نور]] [[ستارگان]] <ref>وسائل‌الشیعه، ج ۱۱، ص۸۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۹.</ref> و [[ثواب]] آن ۷۰ <ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۲۱۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> یا ۷۰۰ برابر [[حج]] سواره شمرده شده است؛<ref> مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۳۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> نیز نقل شده که [[ملائکه]] [[الهی]] با [[حاجیان]] پیاده معانقه کرده، در حالی که با دیگر حاجیان تنها [[مصافحه]] یا به آنان [[سلام]] می‌کنند.<ref> مستدرک الوسائل، ج ۸، ص۳۰؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۷۸.</ref> در مقابل، در برخی [[روایات]]، حج سواره به جهت [[تأسی]] به [[رسول خدا]]{{صل}} که حج را سواره انجام داده <ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص۲۱۸؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۸۶.</ref> یا به سبب [[توانایی]] و [[شادابی]] بیشتر فرد برای عبادت، [[برتر]] شمرده شده است.<ref>الکافی، ج ۴، ص۴۵۶؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۰، ص۴۸۵.</ref> در جمع میان این دو دسته روایات گفته شده که پیاده‌روی برتر است، مگر در صورتی که موجب [[ضعف]] بدنی یا نداشتن توان عبادت گردد<ref>مسالک الافهام، کاظمی، ج ۲، ص۱۲۱؛ جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳؛ سلسلة الینابیع، ج ۷، ص۱۷۰.</ref> یا [[هدف]] از پیاده‌روی صرف هزینه کمتر باشد.<ref>جواهرالکلام، ج ۱۷، ص۳۱۲.</ref> در مقابل این دیدگاه، برخی از [[فقهای اهل سنت]] سواره رفتن رابه طور مطلق برتر دانسته‌اند.<ref>المجموع، ج ۸، ص۴۸۹؛ مواهب الجلیل، ج ۳، ص۵۱۴.</ref>
== حج در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ==
== حج در فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ==
#{{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی‌از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است  و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref>
#{{متن قرآن|وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ}}<ref>«و (این) اعلامی‌از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است  و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.</ref>
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش