اهل بیت پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

==[[اهل بیت]]{{عم}} و [[مقتضیات زمان]]==

==دوره اول؛ دوران سکوت یا [[همکاری]]==

دوره‌ای است که حاصل تلاش‌های ۲۳ ساله [[پیامبر]]{{صل}} به صورت یک نهال نوپا بوده و با تهدیدهای مختلف [[دشمنان]] بیرونی و [[منافقان]] داخلی و آشنا نبودن افراد تازه [[مسلمان]] با [[حقیقت اسلام]] [[ناب]]، روبه‌رو است<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۴.</ref>؛ به همین جهت [[حضرت امیر]]{{ع}} روش سکوت و [[همراهی]] را در پیش گرفته، با مشورت‌ها و [[تعالیم]] [[الهی]] خود ضمن [[حفظ]] [[اساس اسلام]]، نیازهای [[معرفتی]] [[مسلمانان]] را برطرف می‌کردند و با [[تربیت]] نیروهای ارزشی و مستعد، زمینه حفظ [[میراث]] [[ارزشمند]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}}‌و [[ترویج]] [[معارف]] ناب [[اسلامی]] را فراهم می‌فرمودند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۶، ص۴۸۵-۴۸۷؛ آیت الله خامنه‌ای، ۸/۲/۱۳۶۸.</ref>.<ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌]]، ص ۲۳۶.</ref>.

==دوره دوم؛ قدرت==

در این دوره [[حضرت علی]]{{ع}} با توجه به اقبال [[مردم]]، [[زعامت سیاسی]] را به دست گرفتند و به اقتضای زمان با [[اقتدا]] به [[قرآن]] و [[سنت نبوی]] [[اقدام]] به [[اصلاح]] [[انحرافات]] و بدعت‌های به وجود آمده در [[دین]] کردند، همچنین بدون باج دادن به سه گروه [[منحرف]] «[[اصحاب صفین]]»، «[[اصحاب جمل]]» و «[[خوارج]]»، با [[اقتدار]] در مقابل آنها [[ایستادگی]] کرده و ریشه این [[انحرافات]] را که محصول دور شدن از [[معارف]] [[ناب]] [[اسلامی]] است از بین بردند<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۶، ص۳۱۹؛ آیت الله خامنه‌ای، ۸/۲/۱۳۶۸؛ ۲۰/۶/۱۳۸۸.</ref> و با اجرای دقیق [[احکام]] و [[قوانین اسلامی]] در سطوح مختلف [[سیاسی]]- [[اجتماعی]]، الگویی مترقی از [[حکومت دینی]] بر پایه اشاعه [[عدالت]] ارائه کردند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۱۵۴؛ آیت الله خامنه‌ای، ۶/۵/۱۳۸۶.</ref>. [[امام حسن]]{{ع}} نیز مدت کوتاهی [[حکومت]] را در دست داشتند، تا اینکه جریان [[منحرف]] [[بنی‌امیه]] که در [[زمان]] ایشان به اوج خود رسیده بود، معارضه را شروع کرده و راه را بر [[حکومت اسلامی]] بست<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۲/۱/۱۳۶۹.</ref>.

در این دوره، [[معاویه]] آغازگر جریانی بود که در آن ارزش‌های اسلامی از محتوای واقعیشان فاصله گرفتند و تنها ظاهری از آنها باقی مانده بود و دستگاه انسان‌ساز [[اسلام]] تبدیل به ابزاری شد که [[انسان‌ها]] را به سوی [[دنیا]] و [[شهوات]] سوق می‌داد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۲/۱/۱۳۶۹.</ref>. در چنین شرایطی [[امام]]{{ع}}، با اتخاذ [[تصمیمات]] به هنگام، [[دولت جابر اموی]] را [[رسوا]] کرده<ref>امام خیمنی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۸۷.</ref>، به شکلی هوشمندانه و زیرکانه جریان اصیل اسلامی را از [[آلوده]] شدن به کانال [[خلافت اموی]] [[حفظ]] کردند. همچنین ارکان [[خاندان پیامبر]]{{صل}} و تعداد اندک [[شیعیان راستین]] خود را حفظ کردند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۲/۱/۱۳۶۹.</ref>.<ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌]]، ص ۲۳۶.</ref>.

==دوره سوم؛ [[صلح امام حسن]]{{ع}} تا [[شهادت امام حسین]]{{ع}}==

امام حسن{{ع}} بعد از مدتی کوتاه با یک [[نرمش]] قهرمانانه با معاویه [[صلح]] کرد. این صلح باعث شد تا از طرفی، اندک [[شیعیان]] راستینی که در رکاب امام{{ع}} بودند، جانشان حفظ شود؛ زیرا با توجه به شرایط [[فتنه]] و [[زیرکی]] معاویه، [[شهادت امام]]{{ع}} و یارانش به نتیجه مطلوب منتهی نمی‌شد. امام{{ع}} با [[انتخاب]] [[راهبرد]] صلح و گنجاندن شرایطی خاص در ضمن این [[صلح‌نامه]]، [[منافقان]] را رسوا و چهره [[حقیقی]] [[دشمنان]] را به [[مردم]] شناساندند و بعد از صلح نیز [[مرجعیت دینی]] جریان اصیل اسلامی را عهده‌دار شدند و با معارف خود اندیشه‌های [[اسلام ناب]] را [[ترویج]] دادند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۶، ص۶۱۹، ۶۳۷-۶۵۶؛ امام خمینی، صحیفه امام، ج۲، ص۳۷۱؛ ج۲، ص۱۱۸؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۱۷.</ref>. [[امام حسین]]{{ع}} نیز در طول ده سال [[حیات]] [[معاویه]] [[راهبرد]] [[صلح]] را در پیش گرفته و به صلح [[برادر]] پایبند بودند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۲/۱/۱۳۶۹.</ref> و [[مرجعیت دینی]] [[مسلمانان]] را بر عهده داشتند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۲/۱۳۷۷.</ref>. با آغاز [[حکومت یزید]]، دستگاه طاغوتی به گونه‌ای شکل گرفت<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۵۲۷.</ref> که حتی در ظاهر هم بسیاری از [[احکام اسلامی]] رعایت نمی‌شد و این بزرگ‌ترین خطری بود که منجر به نابودی کامل [[اسلام]] و [[جامعه]] می‌شد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۶/۱/۱۳۷۱.</ref>. با درخواست [[یزید]] از [[امام]]{{ع}} برای [[بیعت]]، شرایط [[زمان]]، تغییرات گسترده‌ای کرد و امام متناسب با این شرایط دست به [[قیام]] زدند و [[هدف]] از قیام را عمل به یک [[تکلیف دینی]] یعنی [[نجات]] [[جامعه اسلامی]] از [[انحراف]] و بازگرداندن اسلام به مسیر اصلی خود قرار دادند<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۳/۱۳۷۴.</ref>. این قیام باعث [[رسوایی]] کامل دستگاه [[فساد]] [[بنی‌امیه]] شد و [[فرهنگ عاشورا]] الگوی همه آزادی‌خواهان و برای همیشه زمینه‌ساز [[پویایی]] [[اسلام ناب محمدی]]{{صل}} می‌گردید<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۵۲-۵۳؛ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۵۲-۵۳؛ آیت الله خامنه‌ای، ۱۹/۱۰/۱۳۸۷.</ref>. در مجموع می‌توان دوره سوم را دوره «تلاش سازنده کوتاه مدت برای [[تشکیل حکومت اسلامی]]» دانست<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷.</ref>.<ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌]]، ص ۲۳۷.</ref>.

==دوره چهارم؛ [[روزگار]] تعقیب سیاست‌های دوره سوم==

[[امام سجاد]]{{ع}} در [[آغاز امامت]] خود و در [[اسارت]]، [[پیام]] [[شهادت]] [[پدر]] بزرگوارش را به گوش همگان رسانده و توجه [[مردم]] را به [[عترت پیامبر]]{{صل}} که به خاطر [[انحرافات]] جامعه آن [[روز]]، به [[فراموشی]] سپرده شده بود، جلب نمودند<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۷، ص۵۴؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۶۹.</ref> و تلاش کردند [[حقانیت اهل بیت]]{{عم}} و [[استحقاق]] ایشان نسبت به [[خلافت]] و [[امامت]] را بر همگان [[اثبات]] کنند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۶، ۲۰۱.</ref>. ایشان با [[خفقان]] شدیدی در دوران [[اقتدار]] [[مروانیان]] مواجه بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه{{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد{{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref>؛ چنانکه با هرگونه حرکت عملی آشکار، ریشه [[تشیع]] قطع می‌شد<ref>خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه{{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد{{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref>؛ لذا آن [[حضرت]] [[نهضت]] نیمه مخفی و فعالیت پنهان خود را که از [[زمان]] [[امام حسن]]{{ع}} شروع شده بود، ادامه دادند<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۲۷؛ خامنه‌ای، سید علی، «سیره ائمه{{عم}}: پژوهشی در زندگی امام سجاد{{ع}}»، پاسدار اسلام (ماهنامه)، قم، سال ۱۳۶۱، ش۹، ص۱۰-۱۱.</ref> و در قالب زنده نگه داشتن یاد [[امام حسین]]{{ع}} و [[دعا]] و نیایش‌های خود از این [[راهبرد]] جهت ارائه [[معارف]] [[ناب]] [[اسلامی]] بهره بردند<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۳۱-۳۲؛ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۸، ص۴۲۱-۴۲۲.</ref> و بدون جلب توجه [[دشمن]]، زمینه شکل‌گیری [[تشکیلات]] [[شیعیان]] را فراهم کردند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۶.</ref>. ایشان ضمن [[پرهیز]] از درگیری مستقیم؛ کارهای حاشیه‌ای همچون دست و پنجه نرم کردن خفیف با [[حاکمان]] زمان و موضع‌گیری در برابر علمای [[منحرف]] را جهت شکستن فضای [[خفقان]] [[جامعه]] در [[دستور]] کار قرار داده بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۱۹۷؛ خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۱۷-۲۷.</ref>.

ایشان گاهی افرادی را با امر به تقیه در [[دستگاه حکومت]] وارد می‌کردند که در دوران [[اختناق]] بتوانند به [[شیعیان]] کمک کنند و گاهی به صورت علنی و آشکار [[همکاری با حکومت]] [[جابر]] را مورد [[سرزنش]] قرار می‌دادند، تا [[قبح]] [[همکاری]] با [[دستگاه ظلم]] شکسته نشود<ref>آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۲۶/۷/۱۳۶۸.</ref>. [[گواه]] [[موفقیت]] امام کاظم{{ع}} در پیشبرد [[نهضت]] [[اهل بیت]]{{عم}} [[تغییر]] [[رفتار حاکمان]] با ایشان از [[تجلیل]] و [[تکریم]] فراوان به [[زندانی]] کردن و [[شکنجه]] است<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۸۵-۹۱؛ آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۲۶/۷/۱۳۶۸.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} تا قبل از ولایتعهدی با استفاده از [[فرصت]] هرج‌ومرجی که [[بنی‌عباس]] گرفتارش بودند، به عنوان [[مرجعیت دینی]] به نشر [[معارف]] پرداخت تا آنجا که [[مأمون]] [[احساس]] خطر کرده و ایشان را به [[مرو]] [[دعوت]] کرد، تا علاوه بر [[تخریب]] جایگاه ایشان، [[شیعیان]] را کنترل کند. اما [[امام]]{{ع}}، هنگام خروج از [[مدینه]] [[کراهت]] خود را از رفتن ابراز کردند. در طول مسیر تا جایی که امکان داشت به [[تبیین معارف]] اصیل پرداختند و در مرو نیز ابتدا از قبول ولایتعهدی [[امتناع]] کرده و سپس به شرط عدم دخالت در امور قبول کردند. این [[راهبرد]] [[امام رضا]]{{ع}} باعث شد که از طرفی مأمون از دستیابی به مقاصدش باز بماند و از طرفی فضای باز [[سیاسی]] برای شیعیان حاصل شد<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۸، ص۱۱۳-۱۳۹؛ خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۳۰۸-۳۰۹.</ref>. راهبرد [[امام نهم]] و دهم و یازدهم چند شاخصه کلی دارد که زمینه‌ساز [[غیبت امام دوازدهم]]{{ع}} است. [[امام جواد]]{{ع}} در [[کودکی]] به [[امامت]] رسیدند و با [[مشارکت]] در مباحث [[علمی]] مختلف و [[آشکار کردن]] [[اعجاز علمی]] خود، زمینه [[حقانیت]] و [[درستی]] سخن خود را [[اثبات]] کردند<ref>خامنه‌ای، سید علی، انسان ۲۵۰ ساله، ص۳۲۲.</ref>. می‌توان گفت این امر شرایط را برای پذیرش امامت [[امام دوازدهم]]{{ع}} در کودکی فراهم کرد. [[امام هادی]]{{ع}} توانست عده زیادی از بزرگان شیعیان را در [[شهر]] [[سامرا]] جمع و اداره کند و به وسیله آنها [[پیام]] امامت را به سرتاسر دنیای [[اسلام]] برساند. این عده تواستند شبکه‌های [[شیعه]] را در [[قم]]، [[خراسان]]، [[ری]]، مدینه، [[یمن]] و دیگر مناطق دوردست رواج بدهند به گونه‌ای که [[روز]] به روز بر تعداد [[مؤمنان]] به [[مکتب اهل بیت]]{{عم}}، افزوده می‌شد<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۳۰/۵/۱۳۸۳.</ref>. در این دوره نیز افراد خاصی که رازدار [[ائمه]]{{عم}} بودند و به عنوان [[وکیل]] یا باب و صاحب سِرّ شناخته می‌شدند، واسطه بین امام{{ع}} و [[مردم]] بودند<ref>خامنه‌ای، سید علی، پیشوای صادق، ص۹۴.</ref>.

اقتضائات [[زمان]] و نحوه تعامل [[جامعه]] با [[اهل بیت]]{{عم}} به [[غیبت امام دوازدهم]]{{ع}} منتهی شد<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۵.</ref> و همان‌طور که بزرگان فرموده‌اند: اصل [[وجود امام]] [[لطف]] است و دخالت او در [[امور جامعه]] لطفی دیگر و [[غیبت]] او از ما است<ref>خواجه نصیر طوسی، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، تحقیق سیدمحمد حسینی جلالی، ص۲۲۱.</ref>. وجود آن [[حضرت]] [[استمرار نبوت]] [[انبیا]]{{عم}} و [[دعوت]] [[اولیای الهی]] است و [[پرچم]] همه آنها در دست آن حضرت است<ref>آیت الله خامنه‌ای، ۲۹/۶/۱۳۸۴.</ref>، تا با [[ظهور]] خود [[زمین]] را از [[عدل و داد]] پر کند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۱، ص۳۳۸.</ref>. [[انتظار فرج]] آن حضرت در دوره غیبتشان منحصر در انتظار فرج نهایی نیست؛ بلکه به معنای عدم وجود بن‌بست در [[زندگی]] [[بشر]] و از این‌رو [[افضل]] [[اعمال]] است<ref>صدوق، محمد بن علی، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، ج۴، ص۳۸۳.</ref>. از آنجا که [[امام]]{{ع}} با کمک همین [[انسان‌ها]] عدل و داد را در [[جهان]] [[حاکم]] می‌کند، [[انسان منتظر]] باید پیوسته خود و جامعه را مهیای [[یاری کردن امام]] کند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۲۴، ص۴۰۶.</ref>. تشکیل [[نظام جمهوری اسلامی ایران]] نیز گامی بلند در راستای تحقق مقدمات همین امر است<ref>ر.ک: امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۱۳-۱۷؛ آیت الله خامنه‌ای، ۲۷/۵/۱۳۸۷.</ref><ref>[[مصطفی فرخی|فرخی، مصطفی]]، [[اهل بیت - فرخی (مقاله)| مقاله «اهل بیت»]]، [[مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌]]، ص ۲۳۸.</ref>.