ابوبکر بن ابی‌قحافه در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

رسول خدا{{صل}}، [[زبیر]]، [[طلحه]] و عبدالرحمان احول، از دامادهای ابوبکر بودند<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۵۴.</ref>. نام ابوبکر را در شمار صحابه [[بشارت]] داده شده به [[بهشت]]<ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۸۷؛ ر.ک: امینی، ج۱۰، ص۱۱۸.</ref> و از [[حواریون]] رسول خدا آورده‌اند، اما ابن کلبی تنها زُبیر را [[حواری]] آن [[حضرت]] دانسته است<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۴۷۴.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۵۷-۱۵۸.</ref>

[[مردم]] مکه، ابوبکر را از بهترین‌های خود می‌دانستند و از وی در [[مشکلات]] کمک می‌خواستند. همچنین او در مکه ضیافت‌هایی بی‌نظیر برگزار می‌کرد<ref>بلاذری، ج۱۰، ص۵۴.</ref>. به گفته [[معروف بن خربوذ]]، وی از اشراف و بزرگان قریش در جاهلیت و عهده‌دار دیات و مورد [[تصدیق]] آنان بود<ref>ابن عساکر، ج۳۰، ص۳۳۵.</ref>. از این‌رو، در همان روزی که [[مسلمان]] شد تنی چند مانند [[عثمان بن عفان]]، [[زبیر بن عوام]]، [[عبدالرحمان بن عوف]]، [[طلحة بن عبیدالله]] و [[سعد بن ابی وقاص]] نیز به [[دعوت]] وی مسلمان شدند<ref>بلاذری، ج۱۰، ص۵۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۹۴؛ شیخ مفید در الافصاح، ۴۰ سعد را مسلمان شده پیش از ابوبکر دانسته! که صحیح نیست، ولی اختلاف سن ژبیر، سعد و طلحه با ابوبکر، موجب تردید در این روایت است؛ به ویژه که همه از اعضای شورای شش نفره عمر هستند.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۵۷-۱۸۱.</ref>

#[[ابن اسحاق]]<ref>ابن هشام، ج۱، ص۲۶۶.</ref> مسلمان شدن وی را پس از اسلام [[امام علی]]{{ع}} و [[زید بن حارثه]] روایت کرده است.

#[[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۵.</ref>، نیز در روایت دیگری از [[علی]]{{ع}} با عنوان نخستین مسلمان یاد کرده است.

#[[حاکم نیشابوری]]<ref>معرفه علوم الحدیث، ۲۲.</ref> گوید: تاریخ‌نگاران بدون هیچ اختلافی امام علی{{ع}} را نخستین مسلمان می‌دانند و [[روایات]] زیادی نیز آن حضرت را نخستین [[نمازگزار]] با [[رسول خدا]]{{صل}} معرفی کرده‌اند<ref>ر.ک: بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۳۴۷.</ref>.

#[[محمد بن حنفیه]] و [[سعد بن ابی وقاص]] نیز [[نخستین مسلمان بودن ابوبکر]] را نفی کرده‌اند<ref>ابونعیم، ج۱، ص۲۶.</ref>. به گفته سعد، وی زمانی مسلمان شد که بیش از پنجاه تن، مسلمان شده بودند<ref>طبری، تاریخ، ج۲، ص۶۰؛ مفید، الافصاح، ص۲۳۲؛ ابن کثیر، البدایه، ج۳، ص۳۹.</ref>.

#[[اسماء دختر ابوبکر]] گوید: همان روزی که پدرم مسلمان شد، من نیز به [[دعوت]] او مسلمان شدم<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۱۰۰.</ref> و [[ابن اسحاق]]، [[اسماء]] را هفدهمین [[مسلمان]] شمرده است<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۴، ص۲۴۶.</ref> که بر این اساس، [[ابوبکر]] نخستین [[مرد]] مسلمان نخواهد بود.

#[[اسکافی]] گوید: همه [[مسلمانان]] [[اجماع]] دارند که [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} پیش از ابوبکر مسلمان شد، اما گویند: در آن [[زمان]] [[کودک]] بود و این صحیح نیست؛ زیرا کاربرد واژه‌های [[اسلام]]، [[ایمان]]، [[کفر]]، [[ضلالت]]، [[طاعت]] و [[معصیت]]، برای عاقلان و بالغان است و [[رسول خدا]]{{صل}}، [[علی]]{{ع}} را به اسلام [[دعوت]] کرد. از آنجا که دعوت رسول خدا و برای اطفال و دیوانگان نبود، دانسته می‌شود که [[حضرت]]، بالغ و [[عاقل]] بوده است<ref>اسکافی، ص۶۶ و ۶۷ و ر.ک: ص۶۸ و ۷۲.</ref>.

در روایتی از کلبی [[آیه]] {{متن قرآن|لَا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ}}<ref>« در میان شما آنکه پیش از پیروزی (مکّه)، هزینه و جنگ کرده است (با کسان دیگر) برابر نیست» سوره حدید، آیه ۱۰.</ref>. درباره [[ابوبکر]] نازل شده است؛ زیرا دارایی‌اش را در [[راه]] [[رسول خدا]]{{صل}} [[انفاق]] کرد<ref>واحدی، ص۳۷۲.</ref>. [[مال]] ابوبکر در [[روایات]] چنان ترسیم شده که گویا [[خداوند]] نیز به تردید افتاده، از رسولش پرسید: آیا ابوبکر که این چنین [[فقیر]] شد، از من [[راضی]] است؟<ref>واحدی، ص۳۷۲؛ ابن عساکر، ج۳۰، ص۷۲.</ref> [[عایشه]]، روایات بهره‌مندی رسول خدا{{صل}} را از مال ابوبکر نقل کرده است. اما با توجه به بهره‌مندی رسول خدا{{صل}} از [[اموال]] [[خدیجه]] و أموال پدرانش که از بزرگان [[قریش]] بودند، [[شغل]] ابوبکر و پدرش و [[فقر]] آن دو در [[جاهلیت]]، و از طرفی [[ضعف]] جدی برخی [[احادیث]] عایشه، تردیدی در جعلی بودن این روایات باقی نمی‌ماند، که به مناسبت دستیابی وی به [[قدرت سیاسی]] و از سویی به [[انگیزه]] مقابله با [[فضایل]] [[امیرمؤمنان]]{{ع}} ساخته شده است <ref>فخر رازی، ج۱۲، ص۲۲ و ج۲۹، ص۲۱۹. برخی دیگر با استفاده از اینها، ابوبکر را بر امیرمؤمنان علی{{ع}} برتری داده‌اند و سید مرتضی الشافی، ج۴، ص۵۲؛ اسکافی، ص۷۴ و ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۷۵ آنها را نقد کرده‌اند.</ref>.

گویند: عبدالله پسر ابوبکر هر شب مخفیانه [[غذا]] و به روایتی [[اخبار]] [[مکه]] را به آنان می‌رساند و [[عامر بن فهیره]]، در بازگشت شبانگاهی از چرای گوسفندان، آنان را از شیر گوسفندان می‌نوشاند و [[اسماء دختر ابوبکر]] غذای آنان را به غار می‌فرستاد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۲۹.</ref>. اما بنابر [[روایت]] [[ابورافع]]، [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} غذای رسول خدا{{صل}} را به غار برده، وسایل [[هجرت]] آن [[حضرت]] را فراهم آورده و مرکب برای ایشان اجاره کرده است<ref>ابن عقده، ص۱۸۰؛ ابن عساکر، ج۴۲، ص۶۸.</ref>. با این حال گویند: بعدها [[حسان بن ثابت]] در [[وصف]] [[همراهی]] ابوبکر شعری سرود که رسول خدا{{صل}} از شنیدن آن [[خرسند]] شد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۲۹.</ref>. برخی افزوده‌اند که مقصود از دو تن در [[آیه]] {{متن قرآن|ثَانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُمَا فِي الْغَارِ إِذْ يَقُولُ لِصَاحِبِهِ لَا تَحْزَنْ إِنَّ اللَّهَ مَعَنَا}}<ref>«آنگاه که آن دو در غار بودند همان هنگام که به همراهش می‌گفت: مهراس که خداوند با ماست » سوره توبه، آیه ۴۰.</ref>. رسول خدا{{صل}} و ابوبکر است<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۶۱؛ طبری، جامع البیان، ج۱۰، ص۱۷۵.</ref> و بخش پیشین آیه {{متن قرآن|إِلَّا تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللَّهُ}}<ref>«اگر او را یاری ندهید بی‌گمان خداوند یاریش کرده است » سوره توبه، آیه ۴۰.</ref> اشاره دارد که همه [[صحابه]] جز ابوبکر مورد [[عتاب]] [[الهی]] قرار گرفته‌اند. همچنین آیه {{متن قرآن|فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكِينَتَهُ عَلَيْهِ}}<ref>« خداوند آرامش خود را بر او فرو فرستاد » سوره توبه، آیه ۴۰.</ref>؛ را در‌ شأن او می‌دانند؛ با این [[استدلال]] که "[[سکینه]]" پیش از این [[زمان]] بر [[رسول خدا]]{{صل}} نازل شده بود و به [[نزول]] دوباره آن نیاز نبود<ref>ابن عساکر، ج۳۰، ص۸۸ و ۹۳.</ref>. اما به استناد ادامه [[آیه]] {{متن قرآن|وَأَيَّدَهُ بِجُنُودٍ لَمْ تَرَوْهَا}}<ref>«وی را با سپاهی که آنان را نمی‌دیدید پشتیبانی کرد » سوره توبه، آیه ۴۰.</ref>؛ و همخوانی ضمایر در آیه، سکینه بر [[پیامبر خدا]]{{صل}} نازل شده است؛ به این معنا که انزال سکینه بر کسی نازل شده که [[خدا]] وی را با [[لشکریان]] [[ناپیدا]] [[تأیید]] کرده است<ref>مفید، شرح منام، ص۲۹.</ref> و حتی مفید<ref>الفصول المختاره، ص۴۲-۴۸؛ الافصاح، ص۱۸۶-۱۹۲.</ref> بند اخیر آیه را در [[ذم]] [[ابوبکر]] [[تفسیر]] کرده و [[معتقد]] است نه تنها [[آیات]] بالا شاهدی بر [[فضیلت]] ابوبکر نیست، که بیانگر [[لغزش]] وی است و آنگاه نظرش را با شواهدی ادبی و [[قرآنی]] {{متن قرآن|قَالَ لَهُ صَاحِبُهُ وَهُوَ يُحَاوِرُهُ أَكَفَرْتَ بِالَّذِي خَلَقَكَ مِن تُرَابٍ ثُمَّ مِن نُّطْفَةٍ ثُمَّ سَوَّاكَ رَجُلا لَّكِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّي وَلا أُشْرِكُ بِرَبِّي أَحَدًا }}<ref>«همراه وی که با او گفت و گو می‌کرد گفت: آیا به کسی که تو را از خاکی سپس از نطفه‌ای آفرید آنگاه تو را مردی باندام برآورد کفر می‌ورزی؟ اما من بر آنم که او خداوند پروردگار من است و هیچ کس را با پروردگارم شریک نمی‌گردانم» سوره کهف، آیه ۳۷-۳۸.</ref>، {{متن قرآن|وَمَا صَاحِبُكُم بِمَجْنُونٍ وَلَقَدْ رَآهُ بِالأُفُقِ الْمُبِينِ}}<ref>«و همنشین شما، دیوانه نیست، و بی‌گمان او (- جبرئیل) را در افق روشن دیدار کرده است» سوره تکویر، آیه ۲۲-۲۳.</ref> تقویت کرده، افزوده است در اصطلاح [[قرآن]]، همراه [[انسان]] (صاحب) شامل [[مشرک]]، [[مؤمن]]، [[فاسق]]، [[نیکوکار]]، باتقوا، حیوان و [[کودک]] می‌شود.

ابوبکر در مدینه به [[بیت]] المدارس [[یهود]] رفت و با فِنحاص، عالم [[یهودی]] مدینه [[گفتگو]] کرد. او [[خدا]] را [[فقیر]] و [[مردم]] را بی‌نیاز از وی معرفی کرد و ابوبکر او را به شدت زد و گفت: اگر میان ما پیمانی نبود، گردنت را می‌زدم. [[آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ فَقِيرٌ وَنَحْنُ أَغْنِيَاءُ}}<ref>«خداوند تهیدست است و ما توانگریم » سوره آل عمران، آیه ۱۸۱.</ref>. به این ماجرا اشاره دارد. به [[روایت]] [[کلینی]]<ref>ج۵، ص۵۶۵.</ref>، از [[امام صادق]]{{ع}}! ابوبکر و [[عمر]] به منظور عیب‌جویی از [[رسول خدا]]{{صل}}، نزد [[ام سلمه]] رفتند و از او درباره چگونگی [[مسائل زناشویی]] آن [[حضرت]] پرسیدند. این کار حضرت را به اندازه‌ای [[خشمگین]] کرد که برافروخته، عرق ریزان و دامن‌کشان به [[منبر]] رفت و آنان را [[سرزنش]] نمود.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۰-۱۶۲.</ref>

[[طبری]]<ref>جامع، ج۲، ص۳۷۴.</ref> روایت ابوالقموص را با تفصیل بیشتری و با [[جایگزینی]] کلمه "[[رجل]]" به جای نام شخص، چنین بیان کرده که [[مسلمانان]] پس از نزول آیه {{متن قرآن|لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاةَ وَأَنْتُمْ سُكَارَى}}<ref>« در حال مستی به نماز رو نیاورید » سوره نساء، آیه ۴۳.</ref>. همچنان باده گساری می‌کردند، تا آنکه مردی در اثر شراب نوشی، اشعاری در سوگ کشته‌های [[بدر]] خواند و در نتیجه، [[آیة]] {{متن قرآن|فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ}}<ref> اکنون آیا دست می‌کشید؟» سوره مائده، آیه ۹۱.</ref>؛ نازل شد. [[تاریخ]] این رخداد و [[تحریم]] شراب را به [[اختلاف]]، اندکی پیش از [[نبرد]] احد تا [[زمان]] [[حجة الوداع]] گفته‌اند.

[[رسول خدا]]{{صل}} خطبه‌ای در [[وصف]] [[قیامت]] و [[پرهیز]] از [[دنیا]] ایراد کرد که با شنیدن آن، ده تن از [[صحابه]] (ابوبکر، [[عبدالله بن عمر]]، سالم مولای خذیفه، [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}}، [[سلمان]]، [[مقداد]]، [[ابوذر]]، [[عبدالله بن مسعود]] و [[معقل بن مقرن]]) در [[خانه]] [[عثمان بن مظعون]] (درگذشته پس از [[نبرد بدر]]) گرد آمدند و [[تصمیم]] گرفتند [[دنیاگریزی]] پیشه کنند، به گونه‌ای که پیوسته [[روزه‌دار]] و شب زنده‌دار باشند و از برخی [[لذایذ]] [[دنیا]] دوری کنند. برخی دیگر به منظور ترک [[شهوت]]، در پی از بین بردن [[مردانگی]] خود برآمدند که [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُحَرِّمُوا طَيِّبَاتِ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان! چیزهای پاکیزه‌ای را که خداوند برای شما حلال کرده است حرام مشمارید » سوره مائده، آیه ۸۷.</ref>. نازل شد و آنان را از این کار بازداشت<ref>واحدی، ص۱۳۷؛ طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۲۰۴.</ref>. همسو نبودن [[تفکر]] [[ابوبکر]] با دیگر شرکت کنندگان در [[خانه]] ابن مظعون، [[اختلاف روایات]] در نام [[تصمیم]] گیرندگان، افزودن نام سالم مولای [[حذیفه]] در برخی [[روایات]]، حذف نام [[عمار]] از برخی دیگر<ref>ر.ک: عینی، ج۱۸، ص۲۰۷؛ ابن جوزی، زاد المسیر، ج۲، ص۳۱.</ref>، عدم تصریح برخی روایات به نام یا تعداد شرکت کنندگان و نبود نام ابوبکر در [[روایت]] [[عکرمه]]<ref>ابن جوزی، زاد المسیر، ج۲، ص۱۱.</ref> حضور وی را در جمع بالا مورد تردید جدی که قرار می‌دهد و نقل دوم از روایت [[ابن عباس]] را [[تأیید]] می‌کند گوید: {{عربی|"انها نزلت في علي واصحاب له"}}<ref>فرات، ص۱۳۲؛ حسکانی، ج۱، ص۲۵۹؛ اربلی، ج۱، ص۳۲۶؛ مجلسی، ج۳۶، ص۱۱۸.</ref>؛ بنابر روایتی از [[امام صادق]]{{ع}} نیز [[نزول]] این [[آیه]] درباره [[امام علی]]{{ع}}، [[بلال]] و [[عثمان بن مظعون]] است<ref>طبرسی، مجمع البیان، ج۳، ص۴۰۵.</ref>. در روایتی، از [[عبدالله بن عمرو بن عاص]] به جای بلال نام برده شده که [[ابن حجر]]<ref>فتح الباری، ج۹، ص۹۰-۸۹.</ref> آن را به دلیل درگذشت [[عثمان]] پیش از [[هجرت]] [[عبدالله]]، صحیح نمی‌داند. [[شعبی]]، [[ابو مخنف]] و [[یزید بن ابی حبیب]] نیز [[احتجاج]] [[امام حسن]]{{ع}} با [[معاویه]] و [[استدلال]] به نزول این آیه را درباره امام علی{{ع}} نقل کرده‌اند<ref>طبرسی، الاحتجاج، ج۱، ص۴۰۲.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۳-۱۶۵.</ref>

[[رسول خدا]]{{صل}} پس از تصمیم [[رویارویی]] با [[قریش]] در بیرون از [[مدینه]]، به [[منزل]] رفت و ابوبکر و [[عمر]] آن [[حضرت]] را در [[پوشیدن]] [[عمامه]] و [[لباس]] [[یاری]] دادند<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۱۳.</ref> و همان دو از میدان [[نبرد]] گریختند<ref>کوفی، الاستغاثه، ج۲، ص۲۵؛ مفید، الارشاد، ج۱، ص۸۴ برای بررسی ادله بیشتر ر.ک: جعفر مرتضی، الصحیح، ج۶، ص۱۸۳.</ref>. بر اساس برخی روایات، [[نزول آیه]] {{متن قرآن|وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ}}<ref>« با آنها در کار، رایزنی کن » سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>. درباره [[مشورت]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[ابوبکر]] و عمر در این [[غزوه]] است که با فرض [[صحت]]، فرار آن در [[تأیید]] می‌شود؛ زیرا ضمایر {{متن قرآن|هُمْ}} در {{متن قرآن|فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ}}<ref>« آنان را ببخشای و برای ایشان آمرزش بخواه و با آنها در کار، رایزنی کن » سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.</ref>؛ به نبردگریختگان اشاره دارد<ref>فخر رازی، ج۹، ص۶۷.</ref>. اما بر پایه روایتی منسوب به [[مقداد]]، ابوبکر در شمار هفت مهاجری است که در [[پیکار]] [[أحد]] [[پایداری]] کرد و [[ثابت قدم]] ماند<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۴۰.</ref> و به [[دستور]] رسول خدا{{صل}} به گریختگان علامت داد به صحنه [[کارزار]] باز آیند<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۹۴.</ref>. هنگامی که حلقه‌های مِغفَر (زره‌ای به اندازه سر، مشتمل بر حلفه‌های حفاظتی تا گردن که زیر قلنسوه می‌پوشند) در گونه رسول خدا{{صل}} فرو رفت، ابوبکر خواست آنها را بیرون آورد، ولی [[ابوعبیده جراح]] پیشی گرفت و با درآوردن آنها دندانش افتاد و به اثرم (بی‌دندان) معروف شد<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۴۶.</ref>. هنگامی که [[عبدالرحمان بن ابی بکر]] مبارز‌ طلبید، ابوبکر [[شمشیر]] کشید و اجازه خواست با وی [[نبرد]] کند. رسول خدا{{صل}} فرمود: شمشیر غلاف کن، به جای خود برگرد و ما را بهره‌مند کن {{متن حدیث|مَتِّعْنَا بِنَفْسِكَ }}<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۵۷.</ref>؛ [[ابوسفیان]] هنگام بازگشت به [[مکه]]، خطاببه رسول خدا{{صل}}، ابوبکر و [[عمر]]، أحد را در برابر [[بدر]] و [[پیروزی]] را نوبتی دانست<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۲۹۷.</ref>.  

[[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} و به [[نقلی]] ابوبکر، [[پرچمدار]] رسول خدا{{صل}} در نبرد حمراء الاسد بود<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۳۳۶.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۵.</ref>

رسول خدا{{صل}} از [[غنایم]] [[بنونضیر]]، [[چاه]] حِجر<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۳۷۹.</ref> و نخلستان و رودباری پُر درخت<ref>ابن ابی شیبه، ج۷، ص۶۴۰.</ref> به ابوبکر [[اقطاع]] داد. ابوبکر و [[ربیعة بن کعب اسلمی]] هر یک اقطاعی دریافت کردند که شاخه‌های بن خرمایی در [[زمین]] [[ربیعه]] به زمین ابوبکر آمده بود و [[نزاع]] آنان را سبب شد. رسول خدا{{صل}} با [[حکم]] {{متن حدیث| الفرع لمن لا اصل له}}؛ به این نزاع پایان داد<ref>ابن سعد، ج۴، ص۲۳۴.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۵.</ref>

سخنان [[نعیم بن مسعود اشجعی]] به عنوان [[نماینده]] [[قریش]] در مدینه، [[منافقان]] و [[یهودیان]] را [[خرسند]] و مسلمانان را نگران کرد، به گونه‌ای که [[رسول خدا]]{{صل}} [[بیم]] داشت [[مسلمانان]] از حرکت به [[بدر]] الفراء خودداری کنند. [[ابوبکر]] و [[عمر]] با استناد به [[یاری]] بدون تردید [[الهی]] و گرامی بودن [[حضرت]] نزد [[خداوند]]، ایشان را به حرکت [[تشویق]] کردند و گفتند: در غیر این صورت، مسلمانان به [[ترس]] متهم می‌شوند. رسول خدا{{صل}} تبسمی کرده، [[سوگند]] خورد که بیرون خواهد رفت، گرچه کسی وی را [[همراهی]] نکند<ref>واقدی، المغازی، ج۱، ص۳۸۶.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۵.</ref>

بنابر مشهور [[اهل سنت]] و بسیاری از [[منابع شیعه]]، عایشه، [[همسر رسول خدا]]{{صل}} در بازگشت از [[غزوه]] بنو مصطلق از همراهی با [[سپاهیان]] [[اسلام]] بازماند و [[منافقان]]، [[شایعه]] [[افک]] را منتشر کردند. عایشه مدتی به [[منزل]] [[أبوبکر]] رفت و به گفته واقدی<ref>واقدی، ج۱، ص۴۳۳.</ref> ابوبکر وی را [[سرزنش]] و برای او آرزوی [[مرگ]] کرد. أبوبکر پس از [[نزول آیات]] {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ جَاؤُوا بِالإِفْكِ عُصْبَةٌ مِّنكُمْ لا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَّكُم بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُم مَّا اكْتَسَبَ مِنَ الإِثْمِ وَالَّذِي تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ لَوْلا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنفُسِهِمْ خَيْرًا وَقَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُّبِينٌ  لَوْلا جَاؤُوا عَلَيْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاء فَإِذْ لَمْ يَأْتُوا بِالشُّهَدَاء فَأُولَئِكَ عِندَ اللَّهِ هُمُ الْكَاذِبُونَ وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ لَمَسَّكُمْ فِي مَا أَفَضْتُمْ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِكُمْ وَتَقُولُونَ بِأَفْوَاهِكُم مَّا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَتَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِندَ اللَّهِ عَظِيمٌ وَلَوْلا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُم مَّا يَكُونُ لَنَا أَن نَّتَكَلَّمَ بِهَذَا سُبْحَانَكَ هَذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ يَعِظُكُمُ اللَّهُ أَن تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ وَيُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الآيَاتِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَن تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لا تَعْلَمُونَ وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّه رَؤُوفٌ رَحِيمٌ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَن يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَوْلا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ مَا زَكَا مِنكُم مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا وَلَكِنَّ اللَّهَ يُزَكِّي مَن يَشَاء وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ وَلا يَأْتَلِ أُوْلُوا الْفَضْلِ مِنكُمْ وَالسَّعَةِ أَن يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبَى وَالْمَسَاكِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلا تُحِبُّونَ أَن يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ  إِنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمُ اللَّهُ دِينَهُمُ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ  الْخَبِيثَاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَالْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثَاتِ وَالطَّيِّبَاتُ لِلطَّيِّبِينَ وَالطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّبَاتِ أُوْلَئِكَ مُبَرَّؤُونَ مِمَّا يَقُولُونَ لَهُم مَّغْفِرَةٌ وَرِزْقٌ كَرِيمٌ }}<ref>«کسانی که [به یکی از همسران پیامبر] آن دروغ  را (وارد) آوردند دسته‌ای از شمایند؛ آن را شرّی برای خود مپندارید بلکه آن برای شما خیر است؛ هر مردی از آنان را گناهی است که انجام داده است و آنکه بخش بزرگ آن را به گردن گرفته است  عذابی سترگ خواهد داشت. از چه رو چون آن را شنیدید مردان و زنان مؤمن نیک‌اندیشی نکردند و نگفتند که این دروغی آشکار است؟ چرا بر آن چهار گواه نیاوردند؟ و چون گواه نیاورده‌اند پس آنانند که نزد خداوند دروغگویند. و اگر بخشش و بخشایش خداوند در این جهان و در جهان واپسین بر شما نمی‌بود برای آنچه که در آن به سخن در آمدید  عذابی سترگ به شما می‌رسید. آنگاه که آن را از زبان هم فرا می‌گرفتید  و چیزی را که به آن دانشی نداشتید دهان به دهان می‌گفتید و آن را آسان می‌انگاشتید در حالی که آن نزد خداوند سترگ بود. و چرا چون آن را شنیدید نگفتید: سزیده ما نیست که در این باره چیزی بگوییم، پاکا که تویی، این بهتانی  سترگ است. خداوند به شما پند می‌دهد که اگر مؤمنید هرگز به (بازگویی) مانند آن باز نگردید. و خداوند آیات را برایتان روشن می‌دارد و خداوند دانایی فرزانه است. بی‌گمان کسانی که دوست دارند درباره مؤمنان، (تهمت) کار زشت شایع شود عذابی دردناک در این جهان و در جهان واپسین خواهند داشت و خداوند می‌داند و شما نمی‌دانید. و اگر بخشش و بخشایش خداوند بر شما نمی‌بود، و اینکه خداوند مهربانی بخشاینده است (عذاب می‌شدید). ای مؤمنان! گام‌های شیطان را پی نگیرید و هر کس گام‌های شیطان را پی بگیرد (بداند که) بی‌گمان او  به کار زشت و ناپسند فرمان می‌دهد و اگر بخشش خداوند و بخشایش وی بر شما نبود هرگز هیچ یک از شما پاک نمی‌ماند اما خداوند هر که را بخواهد پاک می‌دارد و خداوند شنوایی داناست. و سرمایه‌داران و توانگران از شما نباید سوگند یاد کنند که به خویشاوندان و مستمندان و مهاجران در راه خدا چیزی ندهند و باید در گذرند و چشم بپوشند، آیا دوست نمی‌دارید که خداوند شما را بیامرزد؟ و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است. به راستی آنان که به زنان پاکدامن بی‌خبر مؤمن، تهمت (زنا) می‌زنند، در این جهان و در جهان واپسین لعنت شده‌اند و آنان را عذابی سترگ خواهد بود. روزی که زبان و دست و پای  آنها بدانچه می‌کرده‌اند به زیان آنها، گواهی می‌دهد. در آن روز، خداوند جزای راستین آنان را بی‌کم و کاست می‌دهد و خواهند دانست که خداوند همان حقّ آشکار است. پلید زنان برای پلید مردان و پلید مردان برای پلید زنانند و پاک زنان، برای پاک مردان و پاک مردان برای پاک زنانند، آنان از آنچه (شایعه سازان) می‌گویند برکنارند، آنان آمرزش و روزی ارجمندی دارند» سوره نور، آیه ۱۱-۲۶.</ref>، سوگند خورد کمک خود را به [[مسطح]]، گوینده افک بر [[ضد]] عایشه، قطع کند که به [[روایت]] [[آیه]] {{متن قرآن|وَلَا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَيْمَانِكُمْ}}<ref>«(نام) خداوند را دستاویزی برای سوگندهای خویش قرار ندهید » سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref>. و به روایت آیه {{متن قرآن|وَلَا يَأْتَلِ أُولُو الْفَضْلِ مِنْكُمْ}}<ref>«و سرمایه‌داران و توانگران از شما نباید سوگند یاد کنند » سوره نور، آیه ۲۲.</ref>. نازل شد<ref>ر.ک: ابن هشام، ج۳، ص۳۰۹-۳۲۱.</ref>. در اینکه [[ابوبکر]] [[مسطح]] را [[عفو]] کرده یا در [[سرزنش]] او [[شعر]] گفته باشد، منابع [[اختلاف]] دارند<ref>ر.ک: ابن شبه، ج۱، ص۳۱۷؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۲۹۶؛ نویری، ج۱۶، ص۴۱۴.</ref>. [[علی بن ابراهیم]]<ref>علی بن ابراهیم، ج۲، ص۱۰۰.</ref> در یکی از دو نقلش، [[حدیث]] [[افک]] را درباره [[ماریه]] [[همسر]] دیگر [[رسول خدا]]{{صل}} می‌داند. براساس [[روایت]] وی، ماریه برای [[عایشه]] و [[حفصه]] قابل [[تحمل]] نبود. از این رو، [[شکایت]] نزد ابوبکر و [[عمر]] بردند و سرانجام [[تصمیم]] به [[تهمت]] گرفتند. روایت [[حسین بن حمدان خصیبی]]<ref>که به دلیل فساد مذهب، مورد تأیید علمای رجال نیست؛ نجاشی، ص۶۷.</ref> دخالت ابوبکر را در این حادثه نشان می‌دهد<ref>ر.ک: بحرانی، ج۳، ص۱۲۷. برای مطالعه بیشتر ر.ک: حسین حسینیان مقدم، حدیث افک، ص۱۵۹-۱۸۹.</ref>.

[[نزول آیات]] نخستین [[سوره]] [[مبارکه]] [[تحریم]] درباره [[زینب بنت جحش]]<ref>بخاری، ج۶، ص۶۸؛ طبرسی، مجمع، ج۹-۱۰، ص۴۷۱ و ۴۷۲.</ref> و نزد بیشتر [[اهل تسنن]]، درباره [[خلوت]] کردن [[پیامبر خدا]]{{صل}} با ماریه و [[اذیت]] کردن حفصه و عایشه به [[حضرت]] و [[بشارت]] حضرت به [[حکومت]] ابوبکر و عمر است<ref>ر.ک: ابن سعد، ج۸، ص۱۳۷؛ زمخشری، الکشاف، ج۴، ص۵۶۲ و ۵۶۳.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۵-۱۶۶.</ref>

[[عمرو بن عبدوَدّ]] در این [[غزوه]] از [[جنگ]] با [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} خودداری می‌کرد و اظهار می‌داشت که خواهان مصاف با دو سالخورده [[قریش]]، یعنی [[ابوبکر]] و [[عمر]] است<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۴۷۱.</ref>. این خبر در بسیاری از [[منابع سیره نبوی]] یافت نشد و گویا به منظور بازسازی [[شخصیت سیاسی]] و نظامی آنان و بیان جایگاه بلندشان در [[عرب]] ساخته شده باشد؛ زیرا نه از سالخوردگان قریش و نه از جنگاوران عرب بودند<ref>ر.ک: جعفر مرتضی، الصحیح، ج۹، ص۳۴۹.</ref>، هنگامی که امیرمؤمنان علی{{ع}} سر عمرو بن عبدود را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} آورد، ابوبکر و عمر، سر [[امام]] را بوسیدند<ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۱۰۴.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۶.</ref>

رسول خدا{{صل}} پس از غزوه بنو قریظه، برای [[خونخواهی]] [[اصحاب]] [[رجیع]] به [[قبیله]] بنو لحیان و از آنجا به عُسفان رفت و ابوبکر را با ده سواره به (کُراع) غَمیم (هشت میلی عُسفان) فرستاد تا قریش بپندارند رسول خدا{{صل}} به قصد آنان بیرون آمده است، وی تا منطقه غمیم پیش رفت و بدون [[برخورد با دشمن]] بازگشت<ref>واقدی، المغازی،ج۲، ص۵۳۶.</ref>. اما [[ابن اسحاق]]<ref>ابن اسحاق، ج۳، ص۲۹۳.</ref> بدون اشاره به نام ابوبکر گوید: آن [[حضرت]] دو سواره را فرستاد. [[ابولبابه]] هنگام محاصره بنو قریظه خوابی دید که ابوبکر آن را به [[گشایش]] پس از [[گرفتاری]] و غمگینی سخت تعبیر کرد<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۰۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۶.</ref>

ابوبکر در [[ربیع الاول]] [[سال]] ششم در غزوه غابه (ذی قَرَد) شرکت داشت و [[خواب]] [[مُحرِز بن نَضله]] را به [[شهادت]] وی در [[راه خدا]] تعبیر کرد. [[محرز]] وی را خواب گزارترین [[مردم]] می‌دانست و یک [[روز]] پس از آن به شهادت رسید<ref>واقدی، المغازی، ج۲، ص۵۴۴.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۶.</ref>

رسول خدا{{صل}} در این [[غزوه]]، مشرکان [[مکه]] را [[تهدید]] کرد در صورت ادامه [[تبهکاری]]، مردی را که قلبش به [[ایمان]] [[امتحان]] شده است، به [[نبرد]] آنان خواهد فرستاد. برخی، ابوبکر و برخی دیگر عمر را برازنده چنین تعریفی دانستند، اما آن حضرت به خاصف النعل یعنی [[امیرمؤمنان]] اشاره کرد<ref>مفید، الارشاد،ج۱، ص۱۲۲. مشابه این روایت را بنگرید در: أحمد بن حنبل، ج۳، ص۸۲.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۶-۱۶۷.</ref>

در فتح مکه، [[بلال]]، [[سلمان]] و [[صهیب]] با دیدن [[ابوسفیان]] (از زنده بودن وی اظهار [[تأسف]] کرده) گفتند: شمشیرهای [[الهی]] گردن وی را نگرفت، اما ابوبکر وی را شیخ و [[سید]] [[قریش]] نامید و از گفته آنان [[خشمگین]] شده، نزد [[پیامبر خدا]]{{صل}} از آنان [[شکایت]] کرد. آن [[حضرت]] [[خشم]] آن سه تن را، خشم الهی [[وصف]] نمود <ref>ابن عساکر، ج۱۰، ص۴۶۳.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۸.</ref>

از ابوبکر در [[غزوه حنین]] در سال هشتم خبری نیست، جز آنکه فراوانی [[سپاهیان]] [[مسلمان]]، اعجاب وی را برانگیخت و گفت: کسی به واسطه کمی نیرو بر ما [[پیروز]] نخواهد شد. [[آیه]] {{متن قرآن|لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ فِي مَوَاطِنَ كَثِيرَةٍ وَيَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ}}<ref>«بی‌گمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت » سوره توبه، آیه ۲۵.</ref>. در این باره نازل شد<ref> واقدی، المغازی، ج۳، ص۸۹۰.</ref>. در این [[نبرد]]، [[مسلمانان]] نخست با [[شکست]] [[سختی]] روبه‌رو شدند و جز تنی چند [[پایداری]] نکردند. [[منابع اهل سنت]]<ref>ابن هشام، ج۴، ص۸۵؛ واقدی، المغازی، ج۳، ص۹۰۰.</ref> [[ابوبکر]] را در شمار [[ثابت]] قدمان این [[نبرد]] و منابع [[شیعی]]، وی را نخستین گریخته آن دانسته و گفته‌اند: سبب اصلی شکست مسلمانان، گفتار ابوبکر مبنی بر [[اعتماد]] بر کثرت نیروهای رزمی بود<ref>مفید، الافصاح، ص۶۸ و ۱۵۷.</ref>. در این نبرد، [[ابوقتاده]] مشرکی را کشت و [[مسلمانی]] به برداشتن [[جامه]] و [[سلاح]] وی [[اصرار]] داشت. ابوبکر خواسته وی را [[نادرست]] دانست و [[رسول خدا]]{{صل}} با [[تأیید]] گفته وی، جامه و سلاح آن [[مشرک]] را به ابوقتاده داد<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۹۰۸.</ref>.

در همان سال، [[ثقیف]] [[نمایندگان]] خود را برای [[اسلام آوردن]] و [[بیعت]] به [[مدینه]] فرستاد. [[مغیره]] از ورود آنان با خبر شد و برای [[بشارت]] نزد رسول خدا{{صل}} می‌رفت، که ابوبکر با [[سوگند]] و [[اصرار]] مغیره را [[راضی]] کرد خبر ورود ثقیف را وی به آن [[حضرت]] بدهد<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۸۴؛ واقدی، المغازی، ج۳، ص۹۶۴.</ref> رسول خدا{{صل}}، [[عثمان بن ابی العاص]] را که جوان‌ترین و در [[آموختن علم]] [[دین]] حریص‌ترین بود، [[امارت]] داد و ابوبکر از علاقه وی به [[آگاه]] شدن در امور [[اسلام]] و [[قرآن]] نزد [[پیامبر]] تعریف کرد <ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۸۵.</ref>. این [[عثمان]] در مدینه از رسول خدا{{صل}} و به [[اختلاف روایات]]، از ابوبکر یا [[ابی بن کعب]] نیز قرآن و مسائل [[دینی]] را آموخت<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۹۶۶.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۸-۱۶۹.</ref>

ابوبکر در مسیر [[تبوک]] پیشنهاد داد [[لشکریان]] کنار آبی فرود آیند، ولی با [[مخالفت]] [[اصحاب]] روبه رو شد. در نتیجه، در صحرایی بدون آب فرود آمدند که نزدیک بود مردم و اسب‌ها از [[تشنگی]] بمیرند<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۴۰.</ref>. در همین [[نبرد]] [[عبدالله ذوالبجادین]] درگذشت و ابوبکر و [[عمر]]، [[رسول خدا]]{{صل}} را در [[دفن]] شبانه او [[یاری]] دادند<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۷۱؛ واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۱۴.</ref>. پس از بازگشت از تبوک، رسول خدا{{صل}} با متخلفان به [[تندی]] برخورد کرد و مردم را از [[سخن گفتن]] با آنان منع فرمود تا آنکه [[توبه]] سه تن پذیرفته شد. ابوبکر کوشید در اعلام [[پذیرش توبه]] [[کعب بن مالک]] بر [[زبیر]] پیشی بگیرد؛ از این رو، با فریادی بلند از پشت بام پذیرش توبه وی را خبر داد<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۵۳.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۹.</ref>

ابوبکر یک سال پیش از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}}، با کاروانی همراه [[نعیمان]] و [[سویبط بن حرمله]] برای [[تجارت]] به [[بصری]] رفت<ref>احمد بن حنبل، ج۶، ص۳۱۶؛ ابن ماجه، سنن، ج۲، ص۱۲۲۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲۳، ص۳۰۹.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۶۹-۱۷۰.</ref>

ابوبکر، بر اساس [[روایت]] دخترش [[اسماء]]، شتری برای حمل زاد و توشه خود همراه داشت که با آن، زاد و توشه رسول خدا{{صل}} را نیز حمل می‌کرد. شتر با خوابیدن [[غلام]] ابوبکر افسارش را کشیده، به [[راه]] افتاد و گم شد. ابوبکر [[خشمگین]] شده، غلامش را می‌زد و رسول خدا{{صل}} سفارش می‌کرد چنین نکند، تا آنکه [[صفوان بن معطل]] شتر را باز آورد<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۰۹۳-۱۰۹۵.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۰.</ref>

[[رحلت رسول خدا]]{{صل}} به شدت مورد انکار عُمر و [[عثمان]]<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۴۲.</ref> قرار گرفت، ولی ابوبکر پس از بازگشت از سُنح، به [[مسجد]] آمد و بدون هیچ التفاتی، به [[منزل]] عایشه رفته، پارچه از رخسار [[مبارک]] حضرت برکشید، بوسه‌ای بر آن زد و در مقابل مردم ظاهر شده، با استدلال به [[آیات]] {{متن قرآن|وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ}}<ref>«و محمد جز فرستاده‌ای نیست » سوره آل عمران، آیه ۱۴۴.</ref>.<ref>ابن هشام، ج۴، ص۳۰۶.</ref>. {{متن قرآن|إِنَّكَ مَيِّتٌ وَإِنَّهُمْ مَيِّتُونَ}}<ref>«بی‌گمان تو خواهی مرد و آنان نیز می‌میرند» سوره زمر، آیه ۳۰.</ref>. {{متن قرآن|وَمَا جَعَلْنَا لِبَشَرٍ مِنْ قَبْلِكَ الْخُلْدَ أَفَإِنْ مِتَّ فَهُمُ الْخَالِدُونَ}}<ref>«و ما پیش از تو نیز برای هیچ بشری جاودانگی ننهادیم، آیا اگر تو بمیری آنان جاودان می‌مانند؟» سوره انبیاء، آیه ۳۴.</ref>. {{متن قرآن|كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنَا تُرْجَعُونَ}}<ref>«هر کسی مرگ را می‌چشد سپس به سوی ما باز گردانده خواهید شد» سوره عنکبوت، آیه ۵۷.</ref>. [[رحلت]] آن [[حضرت]] را اعلام داشت. گویا [[عمر]] هیچ [[آگاهی]] از [[نزول]] این آیات نداشت و با شنیدن آنها از زبان [[ابوبکر]] بود که رحلت آن حضرت را [[باور]] کرد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۳۸ و ۲۴۱.</ref>. [[روز]] سه‌شنبه پس از تمام شدن [[بیعت با ابوبکر]]، درباره مکان [[دفن]] [[رسول خدا]]{{صل}} [[اختلاف]] شد و با نقل این [[روایت]] از ابوبکر که {{عربی|"ما قبض نبي الا دفن حيث يبقض"}}؛ رسول خدا{{صل}} را در زیر همان بستر بیماری‌اش دفن کردند<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۵۰ و ۲۵۱.</ref>. اما خبری از [[عایشه]] بیان می‌دارد که برخی [[صحابه]] چنان سرگرم [[انتخاب]] [[جانشین]] و [[غافل]] از دفن رسول خدا{{صل}} بودند که شنیدن صدای بیل‌ها آنان را از دفن پیکر آن حضرت باخبر کرد<ref>ابن هشام، ج۴، ص۳۱۲-۳۰۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۴۴.</ref>. واقدی، قصایدی از ابوبکر در سوگ رسول خدا{{صل}} و [[گریه]] وی بر آن حضرت نقل کرده است: {{عربی| يا عين فابكي ولا تسأمي وحق البكاء على السيد}}<ref>ابن سعد، ج۲، ص۲۴۴.</ref>ز

[[بلاذری]]<ref>أنساب الاشراف، ج۲، ص۲۷۵.</ref> نیز قصیده دیگری از وی آورده که برخی منابع آن را از [[ام سلمه]] نقل کرده‌اند<ref>ابن شهر آشوب، ج۱، ص۲۰۹. استناد به این خبر را برای جواز گریه بر من، بنگرید در: امینی، ج۶، ص۱۶۶.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۵۷-۱۸۱.</ref>

[[ابوقحافه]] وقتی شنید فرزندش به [[خلافت]] رسیده و خاندان‌های عبدشمس و [[مغیره]] با او [[ائتلاف]] کرده‌اند، [[خرسند]] شد و آن را [[عنایت الهی]] نامید<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۳۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۱-۱۷۲.</ref>

با توجه به اشکال‌های بالا، گفته می‌شود برخی از مستندات [[مشروعیت خلافت]] ابوبکر، ساخته عصر [[امویان]] و برخی مورد [[تصرف]]، [[دسیسه]]، تصحیف و [[تحریف]] قرار گرفته است و ابوبکر و عمر نیز هیچگاه برای مشروعیت خلافت خودشان به این [[اخبار]] استناد نکردند، بلکه [[ابوبکر]] پیشنهاد [[بیعت]] با [[عمر]] یا [[ابوعبیده]] را داد و عمر نیز [[خلافت ابوبکر]] را ناگهانی ([[فلته]]) [[وصف]] کرد<ref>سید مرتضی، الشافی، ج۳، ص۱۰۸-۱۰۲؛ و ر.ک: امینی، ج۷، ص۹۴-۸۴.</ref>. البته روایاتی (بر فرض صحیح بودنشان) نشان می‌دهد که عمر با بیعت [[أبوبکر]] به گونه دیگری نیز برخورد، و در مواردی با [[نفی]] ناگهانی بودن آن، ابوبکر را منتخب [[رسول خدا]]{{صل}} و [[قائم مقام]] ایشان معرفی کرده است<ref>ر.ک: بلاذری، انساب الاشراف، ج۲، ص۲۶۵-۲۶۲؛ ابن قتیبه، الأمامه، ج۱، ص۱۸ و ۱۹.</ref>. [[محمد بن قاسم]] نواده ابوبکر گوید: [[مردم]] تا [[زمان]] [[مرگ عمر]] [[شک]] نداشتند که رسول خدا{{صل}} ابوبکر را [[خلیفه]] خود قرار داده است، ولی هنگامی که عمر [[انتخاب]] نکردن خلیفه را به [[عمل]] رسول خدا{{صل}} مستند کرد، مردم متوجه شدند ابوبکر [[خلیفه رسول خدا]]{{صل}} نبوده است<ref>ابن هشام، ج۴، ص۳۰۳-۳۰۱.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۲-۱۷۴.</ref>

[[شهادت فاطمه]]{{ع}} و سقط فرزندش به نام [[محسن]] بنابر مشهور [[شیعه]]، در اثر [[هجوم]] [[عمر]] به [[خانه]] ایشان بوده است. [[شعبی]] گوید: ابوبکر بر پیکر فاطمه{{ع}} نماز خواند<ref>ابن سعد، ج۸، ص۲۴.</ref>، اما سخن مشهور برخلاف آن است<ref>سید مرتضی، شافی، ج۴، ص۱۱۳.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۸، ص۲۶۷.</ref> نیز آن را [[تضعیف]] کرده است. ابوبکر در آخر عمرش بر هجوم به خانه فاطمه{{ع}} [[تأسف]] می‌خورد<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۳۷؛ طبری، تاریخ، ج۲، ص۶۱۹.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۴-۱۷۵.</ref>

[[أبوبکر]] در آخر [[ربیع الاول]] [[سال]] یازدهم، به [[بریده]] دستور داد [[پرچم]] را همان گونه که بسته است، به خانه [[اسامة بن زید]] ببرد و آن را باز نکند تا [[اسامه]] به [[جنگ]] برود. او پس از [[ارتداد]] گروهی از [[عرب]]، به [[اسامه]] [[دستور]] داد برای نبردی که [[رسول خدا]]{{صل}} به آن [[فرمان]] داده، حرکت کند. [[عمر]]، [[عثمان]]، [[سعد بن أبی وقاص]]، [[ابوعبیده جراح]] و [[سعید بن زید]]، از [[مهاجران]] نخستین در این باب با [[ابوبکر]] [[گفتگو]] کرده، خواستار تعویق [[نبرد]] با [[روم]] تا آرام شدن [[جزیرة العرب]] شدند. دلیل آنان فشار بیشتر بر [[مرتدان]]، ایمن نبودن از [[حمله]] بر [[مدینه]] و از سویی آسوده خاطر بودن از حمله [[رومیان]] بود. اما ابوبکر به اعزام [[سپاه اسامه]] [[اصرار]] ورزید و حاضر نشد با فرمان رسول خدا{{صل}} در این باره [[مخالفت]] کند. در عین حال، [[رضایت]] اسامه را درباره ماندن عمر در مدینه به دست آورد و دیگرانی را که قرار بود در سپاه اسامه باشند، وادار به حرکت کرد. او [[لشکر اسامه]] را بدرقه نمود و به وی گفت: برای اجرای فرمان رسول خدا{{صل}} حرکت کن، که من نیز خواهان اجرای آن هستم. اسامه (در [[سفر]] چهل [[روزه]] خود) با [[پیروزی]] و [[غنایم]] فراوان و بدون دادن تلفاتی به مدینه بازگشت، که موجب [[خشم]] هِرَقل و [[شادی]] ابوبکر و [[مسلمانان]] شد. ابوبکر همراه مهاجران و [[مردم مدینه]] تا عواتق به استقبال لشکر اسامه رفت<ref>واقدی، المغازی، ج۳، ص۱۲۰-۱۱۲۵.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۵.</ref>

[[عایشه]] گوید: حوادث پس از [[رحلت رسول خدا]]{{صل}}، کوه‌های [[استوار]] را متلاشی می‌کرد، اما پدرم بر آنها چیره شد: از سویی در [[مدینه]] [[نفاق]] جلوه کرد و از سویی دیگر [[عرب]] [[مرتد]] شد<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۵۸.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۵-۱۷۶.</ref>

[[أبوبکر]] در خصوص فتح [[روم]] با گروهی از [[صحابه]] [[مشورت]] کرد. [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} آن را حرکتی [[پیروز]] [[وصف]] نمود، که در پی آن ابوبکر [[بسیج عمومی]] داده، [[مردم]] را به [[جهاد]] با [[رومیان]] و دستیابی به [[غنایم]] روم [[ترغیب]] کرد<ref> یعقوبی، ج۲، ص۱۳۳.</ref>. مردم [[جزیرة العرب]] برخی به [[انگیزه]] [[الهی]] و برخی به انگیزه مادی به [[مدینه]] آمدند. ابوبکر با [[خرسندی]] از استقبال مردم، در روزهای آغازین ماه صفر سال سیزده، سه [[لشکر]] (و لشکر چهارمی برای [[احتیاط]]) آراست؛ آنگاه [[خالد بن سعید بن عاص]] را به [[اصرار]] [[عمر]] از فرماندهی [[عزل]] کرد، فرماندهی کل را به [[ابوعبیده جراح]] داد و تعداد [[سپاهیان]] هر لشکر را به تدریج از سه هزار به ۷۵۰۰ تن افزایش یافت<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۲۸ و ۱۲۹.</ref>. [[شرحبیل بن حسنه]]، [[معاذ بن جبل]]، [[عمرو بن عاص]] و [[یزید بن ابی سفیان]] از [[فرماندهان]] شام بودند. ابوبکر به استناد [[حدیثی]] از [[رسول خدا]]{{صل}}، [[یزید بن ابی سفیان]] را دست کم تا دو میل<ref>قاضی، ابویوسف، ص۶.</ref> بدرقه کرد و فرماندهان شام را به اموری مانند [[تقوا]]، دوری از [[تکبر]] [[جاهلی]]، ایراد سخنرانی‌های کوتاه، چگونگی [[برخورد با دشمن]] و [[نمایندگان]] آنان، چگونگی خبردار شدن از اوضاع لشکر، برخورد با [[لشکریان]]، مجالست‌های فرماندهان، انعطاف پذیری آنان و معیار [[انتخاب]] فرماندهان جزء سفارش<ref>واقدی، فتوح الشام، ص۸ و ۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ص۱۱۲-۱۱۴.</ref> و روایاتی در [[لعن]] حاکمان [[ناشایست]] نقل کرد <ref>احمد بن حنبل، ج۱، ص۶.</ref>. به گفته [[قتاده]]، ابوبکر لشکریانی را که به شام می‌فرستاد، [[دعا]] می‌کرد تا با [[شمشیر]] یا [[طاعون]] به [[شهادت]] برسند<ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۱۱، ص۱۴۸.</ref> و به روایتی از آنان بر [[شمشیر]] و [[طاعون]] [[بیعت]] می‌گرفت <ref>متقی هندی، ج۴، ص۵۹۸.</ref>. هِرَقل پس از [[پیروزی]] [[مسلمانان]] بر بخشی از [[روم]] یا به قول واقدی<ref>فتوح الشام، ص۸.</ref> پس از حرکت مسلمانان از [[مدینه]]، برای مقابله با نیروهای [[مسلمان]] [[سپاه]] گرانی به [[اجنادین]] (منطقه‌ای در [[شام]] از نواحی [[فلسطین]]) فرستاد. [[ابوبکر]] دریافت که [[ابوعبیده جراح]] توان مقابله با چنین لشکری ندارد؛ از این رو، [[تصمیم]] گرفت [[خالد]] را عهده‌دار این مهم کند و با [[مشورت]] برخی از [[صحابه]]، وی را با عنوان [[فرماندهی]] کل از [[عراق]] به شام فرستاد<ref>واقدی، فتوح الشام، ص۲۲.</ref>. او با [[فتح]] مناطقی در مسیر [[راه]]، در دوازدهم [[جمادی الاول]] [[سال]] سیزده، [[شکست]] [[سختی]] در [[أجنادین]] به هرقل [[تحمیل]] کرد، به گونه‌ای که از [[حمص]] به [[انطاکیه]] گریخت، اما ابوبکر پیش از دریافت خبر این پیروزی درگذشت<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۱۳۵ و ۱۳۶.</ref>. شام در دوره ابوبکر تا روی کار آمدن [[عمر]]، چهار [[امیر]] نظامی داشت<ref>ابن شهاب، ص۱۵۱.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۶.</ref>

قابل توجه است که بنا بر [[روایت]] [[ابن ابی شیبه]]<ref>ابن ابی شبیه، ج۷، ص۵۲۶.</ref> و [[بخاری]]<ref>بخاری، ج۴، ص۲۱۰.</ref> از [[مِسوَر بن مخرمه]]، هرکس فاطمه{{ع}} را [[خشمگین]] کند، رسول خدا{{صل}} را خشمگین کرده است. به روایتی از [[امام صادق]]{{ع}}، ابوبکر از فاطمه خواست برای ادعای خود [[شاهد]] بیاورد، ایشان [[ام ایمن]] و [[امام علی]]{{ع}} را آورد، اما [[گواهی]] آنان را به دلیل [[زن]] بودن ام ایمن و [[منفعت]] خواهی شخصی امیرمؤمنان علی{{ع}} نپذیرفت، آنگاه به پیشنهاد امیرمؤمنان علی{{ع}}، فاطمه{{ع}} به‌طور خصوصی با ابوبکر [[گفتگو]] کرد و نامه‌ای برای باز پس گرفتن [[فدک]] از وی گرفت. در میان [[راه]] عمر [[نامه]] را گرفته [[درید]] و چنان لگدی بر شکم فاطمه{{ع}} زد، که فرزندش به نام [[محسن]] سقط شد. البته مفید، با توجه به کتاب [[ارشاد]]<ref>ارشاد، ج۱، ص۵۵.</ref>، این سخن را که [[فاطمه]]{{ع}} فرزند سقط شده‌ای به نام محسن داشته است، قبول ندارد. [[حضرت]] مطابق وصیتش شبانه [[دفن]] شد تا [[ابوبکر]] و [[عمر]] بر جنازه وی حاضر نشوند. اما عمر [[تصمیم]] گرفت [[قبر]] وی را نبش کند که با [[تهدید]] [[امیر مؤمنان علی]]{{ع}} روبه رو شد و ابوبکر، وی را از آن کار منصرف کرد<ref>مفید، الاختصاص، ص۱۸۳-۱۸۵؛ قیاس کنید با: کلینی، ج۱، ص۵۴۳ و سید مرتضی، الشافی، ج۴، ص۱۱۳.</ref>. به موجب [[آیه تطهیر]]{{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا}}<ref>«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت  هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> فاطمه{{ع}} [[معصوم]] و از ارائه [[شاهد]] بی‌نیاز بود؛ از این‌رو، ابوبکر باید ادعای حضرت را می‌پذیرفت. [[زنان]] [[رسول خدا]]{{صل}} نیز [[عثمان]] را نزد ابوبکر فرستادند تا درباره میراث‌شان از سهم آن حضرت از [[خیبر]] و [[فدک]] توضیح بخواهد<ref>ابن سعد، ج۲، ص۳۱۵.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۷-۱۷۸.</ref>

اما بر پایه برخی [[روایات]]، [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} [[قرآن]] را فراهم آورده، بر شتری نهاد و آورد<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۳۵. نقد این روایت نخست را و اینکه امام علی{{ع}} پس از رحلت رسول خدا{{صل}} به این کار اهتمام ورزید، بنگرید در: خویی، البیان، ص۲۴۰-۲۵۹؛ کورانی، تدوین القرآن، ص۳۰۴.</ref>. به گفته [[شعبی]] و [[ابن سیرین]]، [[ابوبکر]] و [[عمر]] در حالی مُردند که قرآن گردآوری نشده بود<ref>بلاذری، انساب الاشراف، ج۱۰، ص۹۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۸.</ref>

ابوبکر در سال یازده، عمر را [[سرپرست]] حاجیان کرد و خود در [[رجب]] سال دوازده [[عمره]] گزارده، در موسم همان سال سرپرستی حاجیان را عهده‌دار شد و [[عثمان]] را [[جانشین]] خود در [[مدینه]] قرار داد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۳۹.</ref>. اما برخی بر این باورند که ابوبکر در ایام خلافتش [[حج]] به جا نیاورد و عمر یا [[عبدالرحمان بن عوف]] را به حج فرستاد<ref>ابن حبیب بغدادی، ص۱۲؛ ابن عساکر، ج۳۰، ص۲۱۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۸.</ref>

از جمله مسائل [[اجتماعی]] رایج در عصر ابوبکر این بود که سه [[طلاق]] در یک مجلس، یک طلاق شمرده می‌شد<ref>شافعی، مسند، ص۱۹۲؛ مسلم، ج۴، ص۱۸۴؛ مفید، المسائل الصاغانیه، ص۸۴.</ref>، فروش [[مادر]] فرزند (ام‌ولد) متعارف بود تا اینکه عمر آن را [[ممنوع]] کرد و بنا بر [[نقلی]]، [[مسلمان]] از [[کافر]] [[ارث]] نمی‌برد<ref>سید مرتضی، الانتصار، ص۳۸۵ و ۵۸۹.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۸-۱۷۹.</ref>

ابوبکر به استناد [[آیه]] {{متن قرآن|فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ}}<ref>« از هرچه باشد یک پنجم آن از آن خداوند » سوره انفال، آیه ۴۱.</ref>. به یک پنجم اموالش [[وصیت]] کرد و گفت: آن مقدار، معادل [[خمس]] [[غنیمت]] است. همو در حال [[احتضار]]، بیست خروار از محصول سالیانه نخلستانی را در [[مدینه]] به [[عایشه]] واگذار کرد تا پس از مرگش در [[رفاه]] و [[آسایش]] باشد و آن مزرعه از [[اموال]] [[بنو نضیر]] و اعطایی [[رسول خدا]]{{صل}} به [[ابوبکر]] بود. به روایتی دیگر، زمینی را در [[بحرین]] در [[اختیار]] او گذاشت و گفت: تو محبوب‌ترین فرد خاندانم هستی و [[گمان]] ندارم در این مورد به تو ستمی شود. اما به [[روایت]] [[عامر]]، اندکی بعد از عایشه خواست آن را به مجموعه میراثش برگرداند تا همه دارایی‌اش را به [[تساوی]] میان فرزندانش تقسیم کند و [[فرزندی]] را بر دیگری ترجیح نداده باشد. [[شبیه]] روایت اخیر درباره زمین‌های ابوبکر در مناطق [[غابه]] و [[خیبر]] نیز گزارش شده است<ref>عبدالرزاق صنعانی، ج۹، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref>. او برای برگرداندن اموالی که از [[بیت المال]] برداشته بود، وصیت کرد یکی از باغ‌هایش را بفروشند و قرضش را ادا کنند<ref>یعقوبی، ج۲، ص۱۳۷.</ref>.

[[اسماء بنت عمیس]] وی را مطابق [[وصیت]] [[ابوبکر]] [[غسل]] داد، در دو یا سه پارچه [[کفن]] شد و [[عمر]] در فاصله میان [[مرقد]] رسول خدا{{صل}} و [[منبر]]، با چهار [[تکبیر]] بر او [[نماز]] خوانده، شبانه و مطابق وصیتش کنار [[قبر]] رسول خدا{{صل}} [[دفن]] کرد و قبر وی را مانند قبر رسول خدا{{صل}} تسطیح (در مقابل [[تسنیم]] به معنای برجسته کردن قبر) نمودند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۵۷-۱۵۰.</ref>. به [[دستور]] [[عایشه]]، گروهی از [[زنان]] بر ابوبکر نوحه‌سرایی می‌کردند، ولی عمر، عایشه را تازیانه زد و زنان نوحه‌گر را متفرق ساخت. با این حال، گاهی که زنان [[فرصت]] را مناسب می‌دیدند، دوباره جمع می‌شدند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۵۶.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۷۹-۱۸۰.</ref>

ابوبکر در [[مقام]] [[خلیفه]] [[رسول خدا]]{{صل}} با [[احبار]] [[یهود]] [[گفتگو]] کرد و آنان بر پایه آموزه‌های [[تورات]]، [[خلیفه]] [[نبی]] را عالم‌ترین افراد آن [[امت]] دانستند و از او درباره برخی [[صفات الهی]] پرسیدند که به سبب [[ناتوانی]] [[علمی]]، آنان را به کشتن [[تهدید]] کرد. اما [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} با شواهدی از تورات، پاسخشان را داد <ref>مفید، الارشاد، ج۱، ص۲۰۱.</ref>. با این حال، [[ابن سیرین]] در مسائل پیچیده پس از رسول خدا{{صل}} کسی را قاطع‌تر از ابوبکر و پس از وی قاطع‌تر از [[عمر]] ندیده است، به گونه‌ای که ابوبکر در مسائل جدیدی که در [[کتاب و سنت]] حکمی نداشت، [[اجتهاد]] می‌کرد و می‌گفت: اگر [[خطا]] باشد، از [[خدا]] آمرزش می‌خواهم<ref>ابن سعد، ج۳، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۸۰.</ref>

[[بلال]]، [[عامر بن فهیره]]، زنیره، أم عبیس، کنیزی از [[بنو عمرو بن مؤمل]]، نهدیه و دخترش، بردگان [[شکنجه]] شده [[قریش]] بودند که ابوبکر آنان را [[آزاد]] کرد<ref>ابن قتیبه، المعارف، ص۱۷۷.</ref>.<ref>[[حسین حسینیان مقدم|حسینیان مقدم، حسین]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوبکر بن ابی‌قحافه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۱۸۰-۱۸۱.</ref>