پرش به محتوا

اول و آخر در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۳: خط ۳:
| موضوع مرتبط = اول و آخر
| موضوع مرتبط = اول و آخر
| عنوان مدخل  = اول و آخر
| عنوان مدخل  = اول و آخر
| مداخل مرتبط = [[ اول و آخر در قرآن]] - [[ اول و آخر در کلام اسلامی]]
| مداخل مرتبط = [[اول و آخر در قرآن]] - [[اول و آخر در کلام اسلامی]]
| پرسش مرتبط  =  
| پرسش مرتبط  =  
}}
}}
خط ۶۳: خط ۶۳:
[[علامه طباطبائی]] نیز در توضیح قبلیت و بعدیت به کار رفته در [[کلام امام علی]]{{ع}} معتقد است مراد از آنها قبلیت و بعدیت زمانی نیست تا کسی امتداد زمانی بی‌نهایتی را فرض کند که جهان هستی در مقطعی از زمان قرار گیرد و قبل و بعد از آن مقطع، جهان هستی معدوم باشد و فقط خداوند بر تمام این امتداد زمانی منطبق گردد و هیچ قطعه‌ای از زمان خالی از خداوند نباشد؛ چرا که اشکال این فرض آن است که با تغییر و تجدد زمان‌ها، خداوند نیز در ذات و صفات خود متغیر و متجدد می‌‌گردد و قبلیت و بعدیت حق تعالی تابع زمان خواهد بود. در این صورت این زمان است که اصالتاً اوّل و آخر است نه خداوند. حال آنکه بر اساس آیه سوم سوره حدید این خداوند است که اوّل و آخر است.<ref>المیزان، ج۱۷، ص۱۴۸</ref>
[[علامه طباطبائی]] نیز در توضیح قبلیت و بعدیت به کار رفته در [[کلام امام علی]]{{ع}} معتقد است مراد از آنها قبلیت و بعدیت زمانی نیست تا کسی امتداد زمانی بی‌نهایتی را فرض کند که جهان هستی در مقطعی از زمان قرار گیرد و قبل و بعد از آن مقطع، جهان هستی معدوم باشد و فقط خداوند بر تمام این امتداد زمانی منطبق گردد و هیچ قطعه‌ای از زمان خالی از خداوند نباشد؛ چرا که اشکال این فرض آن است که با تغییر و تجدد زمان‌ها، خداوند نیز در ذات و صفات خود متغیر و متجدد می‌‌گردد و قبلیت و بعدیت حق تعالی تابع زمان خواهد بود. در این صورت این زمان است که اصالتاً اوّل و آخر است نه خداوند. حال آنکه بر اساس آیه سوم سوره حدید این خداوند است که اوّل و آخر است.<ref>المیزان، ج۱۷، ص۱۴۸</ref>


هم ایشان در [[تفسیر آیه]] [[سوره حدید]] و با توجه به جمله پایانی [[آیه]] پیش از آن {{متن قرآن|وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>« او بر هر کاری تواناست» سوره مائده، آیه ۱۲۰.</ref> [[معتقد]] است از آنجا که [[قدرت]] مطلقه [[خداوند]] [[مقید]] و محدود نیست، خداوند بر هر چیزی [[قادر]] و تواناست. از همین رو خداوند بر هر چیزی احاطه دارد و بر آن از هر جهت محیط است. به دلیل احاطه همه جانبه [[حق تعالی]] بر اشیاء، هر چیزی که اوّل فرض شود خداوند پیش از آن است و هر چیزی که آخر فرض شود خداوند پس از آن خواهد بود؛ لذا اول و آخر [[واقعی]] خداوند است نه اشیایی که اول یا آخر فرض شده ند. بر همین منوال به دلیل احاطه حق تعالی بر اشیاء، خداوند نسبت به هر چیزی که ظاهر یا [[باطن]] فرض شود ظاهرتر و باطن‌تر است. پس اوّل و آخر و ظاهر و باطن مطلق و نامحدود تنها خداوند است و سایر اشیاء به طور نسبی از این صفات برخوردارند.
هم ایشان در [[تفسیر آیه]] [[سوره حدید]] و با توجه به جمله پایانی [[آیه]] پیش از آن {{متن قرآن|وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«او بر هر کاری تواناست» سوره مائده، آیه ۱۲۰.</ref> [[معتقد]] است از آنجا که [[قدرت]] مطلقه [[خداوند]] [[مقید]] و محدود نیست، خداوند بر هر چیزی [[قادر]] و تواناست. از همین رو خداوند بر هر چیزی احاطه دارد و بر آن از هر جهت محیط است. به دلیل احاطه همه جانبه [[حق تعالی]] بر اشیاء، هر چیزی که اوّل فرض شود خداوند پیش از آن است و هر چیزی که آخر فرض شود خداوند پس از آن خواهد بود؛ لذا اول و آخر [[واقعی]] خداوند است نه اشیایی که اول یا آخر فرض شده ند. بر همین منوال به دلیل احاطه حق تعالی بر اشیاء، خداوند نسبت به هر چیزی که ظاهر یا [[باطن]] فرض شود ظاهرتر و باطن‌تر است. پس اوّل و آخر و ظاهر و باطن مطلق و نامحدود تنها خداوند است و سایر اشیاء به طور نسبی از این صفات برخوردارند.


با توجه به این نکات، صفات چهارگانه اوّل، آخر، ظاهر و باطن، فرع بر محیط بودن خداوند بر تمام اشیاء، و صفت محیط، فرع بر قدرت مطلق [[باری تعالی]] بر جملگی اشیاء است. همچنین با توجه به محیط بودن خداوند بر تمام اشیاء، روشن می‌‌شود که اول و آخر بودن خداوند از نوع زمانی یا مکانی نیست تا [[زمان]] و مکان ظرف وجودی خداوند قرار گیرند،؛ چراکه در این صورت خداوند مقدم و محیط بر آنها نخواهد بود. <ref>المیزان، ج۱۹، ص۱۴۵</ref>
با توجه به این نکات، صفات چهارگانه اوّل، آخر، ظاهر و باطن، فرع بر محیط بودن خداوند بر تمام اشیاء، و صفت محیط، فرع بر قدرت مطلق [[باری تعالی]] بر جملگی اشیاء است. همچنین با توجه به محیط بودن خداوند بر تمام اشیاء، روشن می‌‌شود که اول و آخر بودن خداوند از نوع زمانی یا مکانی نیست تا [[زمان]] و مکان ظرف وجودی خداوند قرار گیرند،؛ چراکه در این صورت خداوند مقدم و محیط بر آنها نخواهد بود. <ref>المیزان، ج۱۹، ص۱۴۵</ref>
خط ۸۸: خط ۸۸:
== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
#[[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[مهدی عزیزان|عزیزان، مهدی]]، [[اول و اخر (مقاله)|مقاله «اول و اخر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
# [[پرونده:440259451.jpg|22px]] [[مهدی عزیزان|عزیزان، مهدی]]، [[اول و اخر (مقاله)|مقاله «اول و اخر»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|'''دانشنامه کلام اسلامی ج۱''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش