بجیله در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

این قبیله که اصالتی [[یمنی]] داشتند،<ref> همدانی، صفة جزیرة العرب، ص۷۱، ۱۱۶، ۱۱۹، ۱۲۰-۱۲۲؛ کوسن دوپرسؤال، II/۴۸..I/۱۹۰.</ref> پس از اقامتی کوتاه در تهامه، به کوه‌های سراة وسطى – که بین نجد و تهامه قرار داشت - کوچ کرده در آنجا ساکن شدند.<ref> همدانى، صفة جزیرة العرب، ص۲۳۵ - ۲۳۳ و ياقوت حموى، معجم البلدان، ج۳، ص۲۰۵ ذيل کلمه سراة.</ref> اما بر اساس نقل برخی دیگر، آنان بر [[سلسله]] جبال سراوات که از [[یمن]] و [[حجاز]] تا تباله از جمله حلیه، أسالم و حقال امتداد داشت، ساکن شدند.<ref>ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref> آنان همچنان در این منازل بودند تا این که در جریان [[نزاع]] میان طایفه‌ای، بسیاری از آنان کشته شدند و این قبیله از هم پاشید. پس بالاجبار منازل خود را ترک گفته در [[پناه]] [[قبایل]] دیگر قرار گرفتند. قبایل [[بنو جعفر بن کلاب]]، [[کلب بن وبره]]، [[بنو سلیم]]، [[سعد بن تمیم]] و [[ذهل بن شیبان]] از جمله قبایلی هستند که [[مردم]] بجیله در جوار آنان قرار گرفتند.<ref>عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳-۶۴.</ref>.<ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref> برخی نیز، از [[بحرین]] هم در شمار مواضع و مواطن این قوم یاد کرده،<ref>زرکلی، الاعلام، ج۲، ص۴۳.</ref> از «البشراء» در شمار کوه‌های این [[قبیله]] و از «عرادات» در عداد آبادی‌های آنان نام برده‌اند.<ref> عمررضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۴.</ref> در ایام مقارن با [[ظهور اسلام]]، عده‌ای از بجلیان در بخشی از [[سلسله]] جبال سَراة موسوم به سراة وسطی - نزدیک [[طائف]] که به اندک فاصله‌ای در جنوب [[مکه]] واقع است - [[سکونت]] داشتند.<ref> رجوع کنید به مفضل ضبی، مفضّلیّات،ج۱، ص۱۱۵ و بعد.</ref> با [[فراگیر شدن اسلام]] و با آغاز فتوح [[اسلامی]]، اکثر آنان جز معدودى از آنان که در مساکن نخستين خود باقى ماندند، بقیه، پراکنده شده بیشتر آنها در شهرهاى [[عراق]] و عده کمى هم در [[شام]] ساکن شدند.<ref> ابن خلدون، تاریخ، ج۲، ص۳۰۴؛ عمررضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۱، ص۶۳ ذيل کلمه بجيله.</ref> برخی نیز پس از [[فتح اندلس]] در [[شهر]] اربونه ساکن شدند. <ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۰.</ref>

بجلیان نیز همچون اغلب [[اعراب پیش از اسلام]]، [[بت]] می‌‌پرستیدند. آنان بتی به نام‌ ذوالخلصه‌ داشتند که‌ در [[تقدیس]] آن با دوس‌، خثعم‌، [[باهله]] و [[ازد]] سراة و دیگر قبایل مشارکت داشتند.<ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۳، ص۱۵۸؛ ابن هشام، السیرة ا لنبویة، ج۱، ص۸۸ -۸۹.</ref> موضع این بت تباله – ناحیه ای بین [[مکه]] و [[یمن]] - بود و پرستندگان آن سرایی را برای این بت ساخته بودند و از آنجا [[مناسک حج]] خود را آغاز می‌‌کردند. تا این که [[پس از ظهور]] [[اسلام]] [[جریر بن عبدالله بجلی]] و جماعتی از قومش به دستور [[رسول خدا]]{{صل}} بدان مکان رفته ضمن کشتن بسیاری از [[مردم]] [[باهله]] و [[خثعم]] که در [[پاسداری]] از بت [[ذوالخلصه]] با [[جریر]] و قومش احمس جنگیدند، بت ذو الخلصه را در هم شکستند و [[خانه]] ای را هم که در آن این [[بت]] نگهداری می‌‌شد به [[آتش]] کشیدند. <ref>ابن کلبی، الاصنام، ص۱۳۱-۱۳۲. و با اختلاف اندک ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۶۱-۲۶۲.</ref>.<ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref>

همچنین از مشهورترین چهره‌های این قبیله می‌‌توان از [[خالد بن عبدالله قسری]] از امرای عراق در [[عهد]] [[اموی]]<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۸۸</ref> و نیز برادرش [[اسد بن عبدالله]] که در ایام [[حکومت]] [[هشام بن عبدالملک مروانی]] [[والی خراسان]] گردید و غزواتی را در بلاد ترک به انجام رساند،<ref> ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۸۸.</ref>.<ref> إحسان النص، مقاله «[قبیلة] بجیلة»، الموسوعة العربیه.</ref> و [[جندب بن عبدالله بن سفیان بجلی علقی]] از [[اصحاب]] و [[وفود]] کنندگان بر [[پیامبر]]{{صل}} <ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۵۶؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۱۰۹.</ref> نام برد. ضمن این که از [[نافع بن هلال بجلی]] از [[یاران امام علی]]{{ع}} و [[امام حسین]]{{ع}} و از [[شهدای کربلا]]، <ref> محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج۵، صص۴۴۱-۴۴۲؛ ابن‌اثیر، علی بن ابی‌الکرم؛ الکامل فی التاریخ، ج۴،صص۷۱-۷۲. </ref>[[زهیر بن قین بجلی]] از [[یاران]] و بزرگان [[سپاه امام حسین]]{{ع}} بود و از [[شهداء]] [[واقعه عاشورا]]،<ref> ر. ک. بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۹۶؛ الموفق بن احمد الخوارزمی، مقتل الحسین{{ع}}، ج۲، ص۲۰.</ref> [[خالد بن جریر بجلی]] [[راوی]] و [[محدّث]] [[شیعی]] قرن دوّم و از [[اصحاب امام صادق]]{{ع}}، <ref> نجاشی، رجال، ص۱۴۹-۱۵۰.</ref> [[صفوان بن یحیی بجلی]] [[کوفی]] از روات [[ثقه]] و از عباد اورع و از وکلای [[امام رضا]]{{ع}} و [[امام جواد]]{{ع}}،<ref>اردبیلی، جامع الرواة، ج۱، ص۴۱۲.</ref>[[رفاعه بن شداد بجلی]] از [[یاران حضرت علی]]{{ع}}، مختار و از [[رهبران]] [[توابین]]<ref>زرکلی، الاعلام، ج۳، ص۲۹.</ref> می‌‌توان به عنوان برخی از چهره‌های ممتاز و بزرگ شیعی این [[قبیله]] یاد کرد.