بهداشت در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[غسل]] [[جمعه]] هم از دیگر سنت‌های ایشان بود<ref>. فقه الرضا{{ع}}، ص۱۷۵ و مستدرک الوسائل، ج۲، ص۵۰۱.</ref> و [[مردم]] را نیز بدین امر سفارش بسیار می‌کرد. آن [[حضرت]] در سفارش‌های خود به [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} فرموده است: "ای [[علی]]! [[مردم]] باید هر هفت روز یک بار، [[غسل]] کنند (حمّام بروند). پس هر [[جمعه]] [[غسل]] کن؛ حتی اگر لازم شود که برای تهیّه [[آب]] آن، [[خوراک]] روزانه‌ات را بفروشی و گرسنه بمانی؛ زیرا هیچ امر مستحبّی، بالاتر از [[غسل]] [[جمعه]] نیست"<ref>سید بن طاووس، جمال الاسبوع، ص ۳۶۷ و مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۵۰۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۳.</ref>.

* [[رسول اکرم]]{{صل}} برای تقویت چشم، هر شب، سرمه می‌کشید<ref>الکافی، ج ۶، ص ۴۹۵.</ref> و این کار را باعث زیادشدن [[نور]] چشم می‌دانست<ref>الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۵۳۷ و کنز العمال، ج ۱۰، ص ۵۱.</ref>. [[روایت]] شده است که ایشان پیش از خوابیدن، چهار مرتبه به چشم راست و سه مرتبه به چشم چپ، سرمه می‌کشید<ref>الکافی، ج ۶، ص ۴۹۵ و وسائل الشیعه، ج ۲، ص ۱۰۱.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۴.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} مسواک می‌زد و بر آن بسیار تأکید داشت. آن [[حضرت]] پیش از [[خواب]] و پس از آن<ref>مکارم الاخلاق، ص ۳۹ و بحارالانوار، ج ۷۷، ص ۳۴۳.</ref> و پیش از هر [[نماز]]<ref>مسند احمد، ج ۵، ص ۴۱۰؛ البخاری، صحیح، ج ۱، ص ۲۱۴ و وسائل الشیعة، ج ۲، ص ۲۰.</ref> مسواک می‌کرد و می‌فرمود: "اگر نبود که کار را بر امتم دشوار سازم، به آنان امر می‌کردم که برای هر [[نماز]] مسواک بزنند"<ref>الکافی، ج ۳، ص ۲۲؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۵۵؛ مسند احمد، ج ۱، ص ۸۰ و صحیح بخاری، ج ۸ ص ۱۳۱.</ref>. و می‌فرمود: "آن [[قدر]] به مسواک زدن [[فرمان]] داده شدم که ترسیدم بر من [[واجب]] شود"<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۳؛ شیخ صدوق، الامالی، ج ۱، ص ۴۲۸ و مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۶۱.</ref>. و همچنین می‌فرمود: "اگر [[مردم]] از فواید مسواک [[آگاه]] بودند، آن را با خویش به بستر می‌بردند"<ref>دعائم الاسلام، ص ۱۱۹ و مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۳۶۳.</ref>. آن [[حضرت]]، از عرض دندان مسواک می‌کرد<ref>مکارم الاخلاق، ص ۳۵ و مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۳۶۸.</ref> و می‌فرمود: "دندان هایتان را از عرض (عمودی) مسواک بزنید، نه از طول (افقی)"<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۱، ص ۵۴؛ قطب الدین راوندی، الدعوات، ص ۱۶۱ و النوادر، ص ۴۴.</ref>. آن [[حضرت]]، [[مسلمانان]] را از مسواک کردن در حمام [[نهی]] می‌کرد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۴؛ مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۵۷ و مکارم الاخلاق، ص ۴۲۴.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۴-۲۳۵.</ref>.

* [[نقل]] شده است، [[رسول خدا]]{{صل}} تا گرسنه نمی‌شد [[غذا]] نمی‌خورد و می‌فرمود: "ما گروهی هستیم که تا گرسنه نشویم، نمی‌خوریم و چون خوردیم، پیش از سیر شدن، از [[غذا]] دست می‌کشیم"<ref>السیرة الحلبیه، ج ۳، ص ۳۵۲ و سید محمد حسین طباطبایی، سنن النبی، ج ۱، ص ۱۸۱.</ref>. آن [[حضرت]]، پیش از خوردن و پس از آن، دستانش را می‌شست<ref>دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۱۸.</ref>. شروع غذای [[رسول خدا]]{{صل}} با نمک بود و دیگران را نیز به این کار توصیه می‌کرد<ref>حسن بن شعبه حرانی، تحف العقول، ص ۱۲ و بحار الانوار، ج ۴۳، ص ۳۹۸.</ref> و می‌فرمود: "[[غذا]] را با نمک آغاز کنید که داروی هفتاد درد است"<ref>الکافی، ج ۶، ص ۳۲۶ و احمد بن محمد برقی، المحاسن، ج ۲، ص ۵۹۳.</ref>. دست راستش مخصوص [[غذا]] بود و با آن لقمه بر می‌داشت و دست چپش بیشتر به دیگر امور اختصاص داشت<ref>مسند احمد، ج ۶، ص ۲۸۷؛ ابن حبان، صحیح، ج ۱۲، ص ۳۱ و حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۴، ص ۱۰۹.</ref>. به خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها نمی‌دمید<ref>سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۱۰۹۴؛ الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۳۶۵ و کنزالعمال، ج ۷، ص ۱۰۶.</ref> و دیگران را از این کار [[نهی]] می‌کرد<ref>عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۱۷۰.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۶-۲۳۷.</ref>.

* [[غذا]] را داغ نمی‌خورد و می‌فرمود: "[[خداوند]] به ما [[آتش]] نخورانیده است؛ غذای داغ [[برکت]] ندارد پس، آن را سرد کنید"<ref>مکارم الاخلاق، ص ۲۸ و وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۴۳۵ و با اندکی اختلاف در: الکافی، ج ۶، ص ۳۲۲.</ref>. افراد را از ترک کردن خوردن [[شام]] برحذر می‌داشت و می‌فرمود: "[[شام]] خوردن را ترک نکنید، گرچه به خوردن چند دانه خرمای خشکیده باشد"<ref>المحاسن، ج ۲، ص ۴۲۲ و وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۳۳۰.</ref>؛ زیرا "ترک آن باعث خرابی [[بدن]] و [[پیری]] و درهم شکستگی جسم است"<ref>الکافی، ج ۶، ص ۲۸۸؛ الخصال، ج ۲، ص ۶۱۹ و المحاسن، ج ۲، ص ۴۲۰.</ref>. ظروف سرپوش‌دار را می‌پسندید<ref>ابن ابی شیبه کوفی، المصنّف، ج ۵، ص ۵۲۷.</ref> و می‌فرمود: "بر درهایتان قفل بزنید؛ روی ظرف‌ها را بپوشانید و دهانه مشک‌ها را ببندید؛ زیرا [[شیطان]] (آلودگی) نمی‌تواند از در بسته وارد شود"<ref>المستدرک، ج ۴، ص ۱۴۰؛ کنزالعمال، ج ۱۵، ص ۳۵۲ و بحارالانوار، ج ۲۳، ص ۱۷۴.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۷.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} به نوشیدن [[آب]] در سه جرعه تأکید داشت و می‌فرمود: "هر کس از شما [[آب]] را در سه [[نفس]] بنوشد، ایمن خواهد بود"<ref>طب النبی، ص ۲۳ و بحارالانوار، ج ۵۹، ص ۲۹۳.</ref>. از نوشیدن [[آب]] در حال بی‌میلی منع می‌کرد و می‌فرمود: "هرگاه میل دارید، [[آب]] بنوشید؛ وگرنه از نوشیدن آن خودداری کنید"<ref>طب النبی، ص ۲۳.</ref>. در هنگام آشامیدن، [[نفس]] نمی‌کشید و اگر می‌خواست [[نفس]] بکشد، ظرف [[آب]] را از دهانش دور نگه می‌داشت<ref>الدعوات، ص ۱۴۴؛ النووی، شرح مسلم، ج ۳، ص ۱۶۰ و مکارم الاخلاق، ص ۳۱.</ref>. از ظروف شکسته [[آب]] نمی‌نوشید<ref>نجم الدین راوندی، شرف النبی، ص ۹۶.</ref> و از نوشیدن [[آب]] در ظروف طلایی و نقره‌ای [[نهی]] می‌کرد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۷؛ امالی صدوق، ص ۴۲۴ و مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۵۸.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۷-۲۳۸.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} بر خوردن سحری در سحرهای [[ماه رمضان]] بسیار تأکید داشت و سحری خورندگان را مشمول [[سلام]] [[خداوند]] و فرشتگانش دانسته، می‌فرمود: "لازم است هر کدامتان سحری بخورید؛ هر چند به نوشیدن جرعه‌ای [[آب]]<ref>تهذیب، ج۴، ص۱۹۸؛ شیخ طوسی، الامالی، ص۴۹۷ و سید بن طاووس، اقبال الاعمال، ص ۸۲.</ref> یا خوردن دانه‌ای خرمای خشکیده باشد"<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۱۳۵ و الکافی، ج ۴، ص۹۵.</ref>. همچنین، آن [[حضرت]] به روزه‌داران توصیه می‌کرد که در زمان افطار، با خرما افطار کنند و اگر خرما نیافتند، با [[آب]]؛ چرا که [[آب]]، [[پاک]] کننده است<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۱۷؛ المستدرک، ج ۱، ص۴۳۱ و ابراهیم بن علی الکفعمی، المصباح، ص ۶۲۲.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۸.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} در کنار دیگر توصیه‌های بهداشتی، حجامت را نیز از راه‌های پیشگیری و درمان [[بیماری‌ها]] می‌دانست و حجامت را "[[بهترین]] داروها"، معرفی کرده<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ص ۳۴۲.</ref>، می‌فرمود: "اگر در چیزی درمانی باشد، در نیشتر حجامتگر و شربتی از عسل است<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۱۴۶؛ صحیح بخاری، ج ۷، ص ۱۲ و بیهقی، السنن الکبری، ج ۹، ص ۳۴۱.</ref>. [[رسول]] خاتم{{صل}} از حجامت در روزهای چهارشنبه و [[جمعه]] [[نهی]] می‌کرد<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۰؛ امالی صدوق، ص ۴۲۶ و مجموعه ورام، ج ۲، ص ۲۵۹.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۳۹.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} [[عبادات]] و تفریحات سالم را از عوامل مهم [[سلامت]] می‌دانست. آن بزرگوار، مسافرت را مایه تندرستی<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۶۵؛ المحاسن، ج ۲، ص ۳۴۵ و مسند احمد، ج ۲، ص ۳۸۰.</ref> و تفریحاتی چون سوارکاری و نگاه به [[طبیعت]] را از عوامل [[شادی]] و ابتهاج [[روح]] بر می‌شمرد<ref>امام رضا{{ع}}، صحیفة الرضا{{ع}}، ص ۷۲ و مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۳۶۷.</ref>. ایشان همچنین [[عبادات]] را مایه سرزندگی و [[سلامت]] [[مردم]] و عباداتی چون [[روزه]]<ref>دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۴۲؛ الدعوات، ص۷۶ و الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۱۰۳.</ref> و [[نماز شب]] را سبب تندرستی می‌دانستند و دور. ه شدن امراض از [[بدن]] می‌دانست<ref>الدعوات، ص ۷۷ و مستدرک الوسائل، ج۶، ص۳۳۷.</ref>. [[رسول اکرم]]{{صل}} [[اندوه]] فراوان را مایه [[بیماری]] می‌دانستند<ref>امالی طوسی، ص ۵۱۲: الطبرانی، المعجم الصغیر، ج ۲، ص ۶۰۷ و تحف العقول، ص ۵۸.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۰.</ref>.

* [[پیامبر اکرم]]{{صل}} حتی به نظافت محیط [[زندگی]] حیوانات اهلی نیز تأکید داشت و می‌فرمود: "[[جایگاه]] گوسفندان خود را [[پاکیزه]] کنید و [[خاک]] و [[آب]] بینی او را بزدایید؛ زیرا آنان از حیوانات بهشتی‌اند. این نظافت باید به گونه‌ای باشد که بتوانید در آنجا [[نماز]] بخوانید"<ref>المحاسن، ج ۲، ص ۶۴۲ و کنزالعمال، ج ۷، ص ۳۴۰.</ref><ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۲۴۲.</ref>.

[[پیامبر خدا]] از هیچ راهی نمی‌گذشت مگر آنکه هر کس پس از ساعت‌ها از آنجا گذر می‌کرد، از بوی [[خوشی]] که از ایشان مانده بود، می‌فهمید آن حضرت از آنجا گذشته است. هیچ نوع عطری برایش نمی‌آوردند، مگر آنکه از آن به خود می‌مالید و می‌فرمود: بوی [[عطر]]، مطبوع و خوب و حمل آن، آسان است<ref>مکارم الاخلاق، ج۱، ص۶۶.</ref><ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[کانون محبت (کتاب)|کانون محبت]] ص ۴۰.</ref>

رسول خدا{{صل}} در [[روز جمعه]] از [[عطر]] استفاده می‌کرد و هرگاه عطرش تمام شده بود، به بعضی از همسرانش مراجعه می‌کرد. [[حضرت]] از عطر مخصوص (منجمد شده) استفاده می‌کرد، آن را می‌گرفت و با آب مرطوب می‌کرد و به صورتش می‌زد تا [[خوشبو]] گردد<ref>فروع کافی، ج۶، ص۵۱۱.</ref><ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[نگین رسالت (کتاب)|نگین رسالت]] ص ۳۱.</ref>

«[[پیامبر]] به [[نظافت]] و بوی خوش علاقه شدید داشت. هم خودش رعایت می‌کرد و هم به دیگران دستور می‌داد. به [[یاران]] و [[پیروان]] خود تأکید می‌کرد که تن و [[خانه]] خویش را [[پاکیزه]] و خوش بو نگه دارند. [به ویژه] روزهای [[جمعه]] وادارشان می‌کرد [[غسل]] کنند و خود را [[معطر]] سازند که بوی بد از آنها استشمام نشود، آن گاه در [[نماز جمعه]] حضور یابند»<ref>مرتضی مطهری، مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، ص۲۳۷ و ۲۳۸.</ref><ref>[[حسن اردشیری لاجیمی|اردشیری لاجیمی، حسن]]، [[سیره نبوی از نگاه استاد مطهری (کتاب)|سیره نبوی از نگاه استاد مطهری]] ص ۳۴.</ref>.

* [[پاکیزگی]] و آراستگی نزد [[رسول خدا]]{{صل}} از اهمیت بسزایی برخوردار بود. ایشان هماره [[لباس]] سفید و [[پاکیزه]] می‌پوشید و [[مسلمانان]] را به آن سفارش می‌کرد. ژولیدگی را [[ناپسند]] می‌دانست و بر نمایاندن [[نعمت‌های الهی]] تأکید می‌ورزید. روزی [[مسلمانی]] با لباس نامرتب و ژولیده به محضر [[پیامبر اکرم]]{{صل}} آمد. [[حضرت]] به او فرمود: «آیا [[ثروت]] نداری؟» او گفت: [[خداوند]] همه گونه ثروت به من داده است. [[پیامبر]] فرمود: «اگر ثروت داری، پس باید اثر آن در تو دیده شود(؛ یعنی [[لباس تمیز]] و [[زیبایی]] بپوشی، نه لباس کثیف و مندرس)»<ref>آموزه‌های اخلاقی - رفتاری امامان شیعه، ص۲۲۳ و ۲۲۴.</ref>.

رسول خدا{{صل}} [[نهی]] می‌کرد که مردان در لباس پوشیدن، خود را شبیه [[زنان]] سازند و نهی می‌کرد که زنان در لباس پوشیدن شبیه مردان شوند<ref>حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، تحقیق: علاء آل جعفر، ص۱۱۸.</ref><ref>[[سید حسین اسحاقی|اسحاقی، سید حسین]]، [[رسول مهربانی (کتاب)|رسول مهربانی]] ص۲۳.</ref>.

* [[زیبایی]] و [[آراستگی ظاهر]]، امری [[پسندیده]] است. از همین رو، [[دین اسلام]] از پیروانش می‌خواهد که همواره [[آراستگی ظاهری]] خود را [[حفظ]] کنند. [[خداوند]] در [[قرآن مجید]] می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده حرام کرده است؟» سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref>. البته [[زیاده‌روی]] در خودآرایی و [[آراستگی]] نیز [[ناپسند]] است. این‌گونه زیاده‌روی می‌تواند خاستگاه [[بیماری]] [[وسواس]] شود. همچنین فرد را به [[خودپرستی]] و [[خودنمایی]] می‌کشاند. باید دانست زیبایی تنها در زیبایی ظاهری نیست، بلکه زیبایی [[معنوی]] و [[اخلاقی]] نیز یکی از مصداق‌ها و بلکه مهم‌ترین نمود و [[نشانه]] آراستگی است. زیبایی و آراستگی ظاهر، تنها ظاهر افراد را [[زیبا]] می‌کند، ولی آراستگی به [[دانش]] و [[اخلاق]]، زیبایی معنوی و [[باطنی]] به [[آدمی]] می‌بخشد. از دیدگاه [[اسلام]]، زیبایی جامع و کامل، به معنای آراستگی سیمای [[جسم]] و [[جان]] و صورت و معناست. همان‌گونه که [[رسول اکرم]]{{صل}} می‌فرماید: «هر که لباسی می‌پوشد، باید آن را [[پاکیزه]] نگه دارد»<ref>محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج۶، ص۲۴۴.</ref>، درباره آراستگی باطنی و [[بهترین]] [[زیور]] مرد می‌فرماید: {{متن حدیث|أَحْسَنَ زِينَةِ الرَّجُلِ السَّكِينَةُ مَعَ الْإِيمَانِ}}<ref>محمد محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۵، ص۲۳۰۲.</ref>؛[[نیکوترین]] زیور مرد، [[آرامش]] همراه با [[ایمان]] است.<ref>[[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|زمزم هدایت]]، ص ۲۹.</ref>

# [[پرونده:1379757.jpg|22px]] [[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|'''زمزم هدایت''']]