توصیه‌ها پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر آیت الله جوادی آملی (کتاب)
(تغییرمسیر از پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی ج۲۰ (کتاب))
| توصیه‌ها پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر آیت الله جوادی آملی | |
|---|---|
 | |
| از مجموعه | پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | عبدالله جوادی آملی |
| موضوع | امامت، ولایت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات دفتر نشر معارف |
| وابسته به | نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۵ ش |
| تعداد صفحه | ۱۹۲ |
| شابک | ۹۷۸۹۶۴۸۵۲۳۷۱۳ |
| شماره ملی | ۱۲۴۸۹۰۱ |
توصیه‌ها پرسش‌ها و پاسخ‌ها در محضر آیت الله جوادی آملی، دفتر بیستم از مجموعهٔ شصت و پنج جلدی پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی است که به پاسخگویی به شبهات مختلف قرآنی، اخلاق و کلامی از منظر شیعه می‌پردازد. این کتاب اثر عبدالله جوادی آملی است و انتشارات نشر معارف انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «این مجموعه سخنرانیها، توصیه‌ها و پاسخ‌های آیت الله جوادی آملی، به پرسش‌های دانشجویان شرکت کننده در همایش "کوثر" نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در سالهای ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۱ در مشهد مقدس است که پس از ویرایش و فصلبندی چاپ و منتشر شده است. در این کتاب به ۹۵ پرسش در موضوعهایی چون تحریف قرآن، نزول قرآن، تعلیم اسماء، عالم ذر، ثقل اکبر و ثقل اصغر، نقش استاد اخلاق، صراط مستقیم، راه کشف و شهود، چله نشینی، استغفار ائمه (ع)، هدف از خلقت، قضا و قدر، جبر و اختیار، علم معصوم، گناه فرشتگان، معراج پیامبر (ص)، عقل زنان، خلقت شیطان، تفاوت اساسی زن و مرد و موضوعات دیگر پرداخته شده است».[۱]
فهرست کتاب
- پیشگفتار.
بخش اول: توصیه‌ها
- مراقبت از خویشتن؛
- سیر الی اللّه؛
- تشخیص حق از باطل؛
- رعایت تقوی؛
- قناعت و ازدواج.
بخش دوم: پرسش‌های قرآنی
- پرسش ۱. اخیراً برخی می‌گویند قرآن تحریف شده است، در مورد عدم تحریف قرآن توضیح دهید؛
- پرسش ۲. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: قرآن هر سال یک بار بر من نازل می‌شد و امسال که آخرین سال عمر من است دو بار نازل شد. سؤال این است که در نقل فوق آیا منظور کل قرآن بوده است یا نه؟ و اگر جواب مثبت است پس چرا پیامبر قسمتی از قرآن را بر مردم می‌خواند؟
- پرسش ۳. چرا خطاب‌های قرآنی همه جا با مردان است؟
- پرسش ۴. در قرآن کریم الفاظی نظیر "لعلّ" و مانند آن آمده است آیا این لفظ به همان معنی که در بین مردم رایج است (که نشانه شک و تردید و عدم یقین است) به کار رفته یا نه؟
- پرسش ۵. آیاتی نظیر ﴿تُعِزُّ مَن تَشَاء وَتُذِلُّ مَن تَشَاء﴾ یا ﴿يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ﴾ نشان می‌دهد خدا هر کس را بخواهد عزت می‌دهد و هر که را بخواهد ذلت. همچنین در قرآن داریم: ﴿إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّهِ﴾ "غیر از حکم خدا حکمی نیست". نقش «بنده و عبد» در این میان چیست؟ آیا انسان در ذلت و عزت خویش نقشی دارد؟
- پرسش ۶. این که قرآن می‌فرماید: ﴿وَكَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاء﴾ عرش الهی بر آب واقع شده، چه معنایی دارد؟
- پرسش ۷. مقصود از «تعلیم اسماء» در آیه: ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلائِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ﴾ چیست؟
- پرسش ۸. آیه یکصد و هفتاد و دوم سوره اعراف که معروف به آیه ذرّ است: ﴿وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِي آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى﴾ را توضیح دهید؛
- پرسش ۹. آیا وقتی ارواح در عالم «ذر» بلی گفتند در حالت کمال بودند؟ اگر در حالت کمال بودند - با توجه به آیه‌ای که می فرماید: ﴿أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لاَ تَعْلَمُونَ شَيْئًا﴾ - چگونه است که روح کمالش را در این دنیا به دست می‌آورد؟
- پرسش ۱۰. چرا قرآن را ثقل اکبر و اهل بیت (ع) را ثقل اصغر می‌نامند؛
- پرسش ۱۱. منظور از آیه: ﴿يُضِلُّ مَن يَشَاء وَيَهْدِي مَن يَشَاء﴾ چیست؟ چون ظاهر آیه نشان می‌دهد خداوند هر که را بخواهد هدایت می‌کند و هر که را بخواهد، گمراه می سازد؛
- پرسش ۱۲. در فرهنگ قرآن، انسان از کرامت برخوردار است و خداوند او را موجود کریم معرفی کرده است: ﴿وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ﴾. ذهن پژوهشگر از انسان سؤال می‌کند چرا انسان کریم است؟ کرامتش برای چیست؟
- پرسش ۱۳. با اشاره به آیه کریمه: ﴿لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ﴾ جریان جوان شدن زن عزیز مصر و امثال آن چیست؟ چگونه می‌شود زن سالمندی جوان شود؟
- پرسش ۱۴. در سوره مبارکه انفال خطاب به پیامبر اکرم (ص) آمده است: ﴿مَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى﴾ یعنی تو در جریان جنگ وقتی پیروز شدی این پیروزی از آن تو نبود، تو رَمی نکردی بلکه خدا رمی کرد. آیا می‌توان گفت: در بخش شکست هم معاذاللّه چنین است، یعنی آنجا هم که پیامبر شکست می‌خورد می‌توان گفت خدا شکست خورده است؟
بخش سوم: پرسش‌های اخلاقی
- پرسش ۱۵. مقام طمأنینه چیست و آیا طمأنینه با ایمان فرق دارد؟
- پرسش ۱۶. راه‌های رقت قلب چیست؟
- پرسش ۱۷. نقش استاد اخلاق و مرشد در تکامل انسان چیست؟
- پرسش ۱۸. شرایط توبه و مراحلش چیست؟
- پرسش ۱۹. چه کنیم که بعد از توبه مجددا آلوده نشویم؟
- پرسش ۲۰. چه کنیم که بر افکار خود به ویژه افکار شیطانی پیروز شویم؟
- پرسش ۲۱. آیا کسی که شیطان وجود او را تسخیر کرده، نماز او به حساب شیطان و مانند او گذاشته می‌شود؟
- پرسش ۲۲. در مورد صراط مستقیم که با حرکت در آن از راه‌های انحرافی مصون می‌مانیم توضیح دهید؛
- پرسش ۲۳. برای مقابله با شبهات و رسیدن به یقینی که هیچ شکی نتواند در آن خللی ایجاد کند غیر از راه مطالعه و تحقیق چه راهی را پیشنهاد می‌کنید؛
- پرسش ۲۴. برای بهتر انجام دادن عبادات چه کنیم؟
- پرسش ۲۵. عبادت فردی ما را زودتر به کمال می‌رساند یا عبادت اجتماعی؟
- پرسش ۲۶. آیا می‌شود از راه هیپنوتیزم برای رسیدن به کمال استفاده کرد؟
- پرسش ۲۷. اگر نماز شب بخوانم در طول روز به درسم لطمه وارد می‌شود چه کنم؟
- پرسش ۲۸. نماز خواندن بهتر است یا اختراعات ادیسون؟
- پرسش ۲۹. جایگاه عرفان در قرآن چیست؟
- پرسش ۳۰. آیا صرف خواندن عرفان نظری برای دانشجویان مفید است یا خیر؟
- پرسش ۳۱. راه کشف و شهود چیست؟ راه پی بردن به اسرار مردم چیست؟
- پرسش ۳۲. چگونه می‌توان بین اجتماع بود و زندگی معمولی داشت و خودسازی کرد؟
- پرسش ۳۳. وظایف زن در خانواده و در جامعه را توضیح دهید؛
- پرسش ۳۴. در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: «اطلبوا العلم و لو بالصین»، آیا منظور آن حضرت علوم اخلاقی، اعتقادی و مانند آن بوده یا فیزیک، ریاضی و... را هم شامل می‌شود؟
- پرسش ۳۵. اگر کسی امر به معروف کند ولی خودش عمل نکند، آیا به اندازه همان گفتن ثواب می‌برد؟
- پرسش ۳۶. تفاوت دفع بلا و رفع بلا چیست؟ در این مسئله صدقه چه نقشی دارد؟
- پرسش ۳۷. اگر کسی شرک خفی داشته باشد و خود نداند یا درجات خفیفی از نفاق داشته باشد، آیا دینش مرضی خدا است و در درگاه حضرت حق مورد شفاعت ائمه قرار می‌گیرد؟
- پرسش ۳۸. در مورد اعتکاف و چلّه نشینی خانم‌ها توضیح فرمایید؟
- پرسش ۳۹. گاه گرفتار سلب توفیق می‌شویم. از میان صدها گناهی که مبتلاییم، چگونه منشأ سلب توفیق را پیدا کنیم؛
- پرسش ۴۰. چرا برخی دارای دید برزخی هستند، ولی ما محرومیم؟
- پرسش ۴۱. آیا موسیقی‌های عرفانی می‌تواند ما را به خدا نزدیک کند، اشعار عارفانه چطور؟
- پرسش ۴۲. چرا انسان به جایی می‌رسد که دچار احساس پوچی می‌شود؟
- پرسش ۴۳. آیا تحصیل در علوم غیر دینی، غیر از مادیات که اشتغال باشد، رهاوردی دارد؟ آیا این علوم حجاب معنویت و شناخت حق است؟
- پرسش ۴۴. استغفار ائمه (ع) با توجه به مقام عصمت آنها چگونه توجیه می‌شود؟
- پرسش ۴۵. با توجه به این که ذکر شده انسان فطرتا عبادت را دوست دارد، چرا ما از عبادت‌های خود لذت نمی‌بریم؟
- پرسش ۴۶. این که گفته می‌شود اگر کسی غیبت کند صاحب دلان می‌بینند از دهانش آتش بیرون می‌آید، آیا با ستار بودن حضرت حق منافات ندارد؟
- پرسش ۴۷. علم اخلاق را باید از کجا شروع کرد؟ به خصوص ما که به استاد اخلاق دسترسی نداریم؛
- پرسش ۴۸. چه کنیم خود را از وسوسه‌های شیطان نجات دهیم؟
- پرسش ۴۹. چگونه خود را اصلاح کنیم؟ سلامت و بیماری قلب چیست؟
- پرسش ۵۰. چرا نفس بدترین دشمن انسان است؟
- پرسش ۵۱. چرا در دستورهای دینی برای شب‌زنده‌داری و سحر اهمیت بسیار قائل شده‌اند؟
- پرسش ۵۲. چگونه در نماز حضور قلب داشته باشیم؟
- پرسش ۵۳. از کجا بفهمیم که برخی رؤیاها صادق است و اضغاث احلام نیست؛ برای مثال وقتی کسی امامان معصوم را در خواب می‌بیند، آیا ممکن است شیطان در آن تصرف داشته باشد؟
بخش چهارم: پرسش‌های کلامی
- پرسش ۵۴. هدف از خلقت و آفرینش چیست؟
- پرسش ۵۵. من نمی‌خواستم آفریده شوم تا خدا در مقابل نافرمانی‌هایم مجازاتم کند، آیا این ظلم نیست؟
- پرسش ۵۶. می‌گویند روزی پیامبر اکرم (ص) ابن‌ملجم را قاتل حضرت امیر خواند؛ ابن‌ملجم گریست و گفت: مرا همین الآن بکشید. حضرت علی (ع) نیز مکرر او را قاتل خود خواند. اگر این روایات درست است با توجه به این تأکیدها، ابن‌ملجم چگونه می‌توانست خود را نجات دهد. اگر راه فراری برای ابن‌ملجم وجود نداشته باشد، با عدل الهی سازگار نیست. بنابراین، برای فرار ابن‌ملجم از این حادثه حتما راه فراری وجود دارد، آن راه چیست؟
- پرسش ۵۷. چرا انسانی که در دنیا مدتی محدود گناه می‌کند، به عذاب ابدی مبتلا می‌شود؟ این با عدل خداوند سازگار نیست؛
- پرسش ۵۸. آیا خداوند متعال ظرفیت انسان‌ها را برای کسب عصمت تعیین می‌کند یا خودشان آن ظرفیت را به دست می‌آورند؟
- پرسش ۵۹. آیا می‌توان گفت درخت ممنوعی که حضرت آدم (ع) از نزدیک شدن به آن نهی شده بود به بخشی از اسمای الهی مربوط می‌شود؛ اسمایی که ظرف ظهور آنها طبیعت و زمین است و برای متجلی شدن آنها باید بشر عصیان کند؛ به عبارت دیگر، آیا می‌توان گفت بعضی اسمای الهی چون غفور، تواب، منتقم و... تنها پس از تحقق عصیان متجلی می‌گردند و در جنت حضرت آدم (ع) امکان تجلی نداشتند. آیا حلاوت نام غفار، آدم (ع) را بر آن داشت تا به تلخی عصیان تن دهد؟
- پرسش ۶۰. بین سمع و بصر غیر مادی چه تفاوتی وجود دارد که دریافت کلام خدا به سمع باطن در دنیا ممکن است ولی رؤیت حضرتش به بصر باطن جز در آخرت مقدور نیست؟
- پرسش ۶۱. با توجه به این که خداوند رحیم و رحمان است، چرا عده‌ای گرفتار مرگ مفاجات و ناگهانی می‌شوند؛
- پرسش ۶۲. می‌دانیم که مرگ برای مؤمن شیرین است، مؤمن از مرگ استقبال می‌کند و هیچ‌گونه عذابی ندارد؛ ولی در روایتی نقل شده که همه عذاب قبر می‌بینند. حتی وقتی فاطمه بنت اسد (س) از دنیا رفت، رسول اکرم (ص) پیراهنش را بر وی پوشاند و در قبرش خوابید تا فشار قبر او را نیازارد. در این مورد توضیح دهید؛
- پرسش ۶۳. گفته شده رسیدن به مقام امامت محال است ولی انسان می‌تواند به مقام شاگردان امامان معصوم دست یابد. از سوی دیگر، در احادیث آمده است: انسان می‌تواند به مقامی برسد که به خداوند امر و نهی کند و خداوند مطیع او شود. آیا این مقام از مقام امامان کمتر است؟
- پرسش ۶۴. درباره عالم مثال و بدن مثالی یا برزخی توضیح دهید؛
- پرسش ۶۵. میزان علم معصوم (ع) به غیب چقدر است و آیا در مسائل دنیوی هم از این علم بهره می‌برد یا نه؟ اگر جواب مثبت است، پس چرا حضرت علی (ع) مدتی پس از خلافت فرمود: اگر می دانستم چنین مسائلی پیش می‌آید، بیعت نمی‌کردم؛
- پرسش ۶۶. آیا انسان بعد از مرگ سیر تکاملی دارد یا نه؟ اگر این‌گونه است آیا افراد عادی بعد از مدتی به همان کمال مطلقی که ائمه (ع) می‌رسند، دست می‌یابند؟
- پرسش ۶۷. حدیث «السعید سعید فی بطن امه و الشقی شقی فی بطن امه» چگونه با اختیار شخصی قابل توجیه است؟
- پرسش ۶۸. حضرت موسی (ع) در شهود خداوند قوی‌تر بود یا اهل بیت (ع)؟
- پرسش ۶۹. مگر فرشتگان از مجردات نیستند و همیشه در یک حد باقی نمی‌مانند، پس چرا برخی از آنها مانند فطرس خطا کردند؟
- پرسش ۷۰. تفاوت ولایت تشریعی و ولایت به معنای سرپرستی و حکومت را توضیح دهید. با توجه به اینکه ولی فقیه، گاه از اختیارات خود استفاده می‌کند و حکم حکومتی می‌دهد، قلمرو این دو ولایت چیست؟ آیا وضع قوانین حکومتی به معنای ولایت تشریعی نیست؟
- پرسش ۷۱. آیا زندگی ابدی و پایان‌ناپذیر در بهشت، خسته کننده نیست؟
- پرسش ۷۲. هرگاه از هفت آسمان سخن به میان می‌آید، چنان بیان می‌شود که مراد این آسمان که بشر به آن نگاه می‌کند، نیست. آیا این تعبیر با اعتقاد به جسمانی بودن معراج پیامبر اکرم (ص) منافات ندارد؟
- پرسش ۷۳. آیا همه ذریه صالح و عادل حضرت ابراهیم (ع) به مقام امامت رسیدند؟ آیا حضرت زهرا (س) نیز به مقام امامت رسید؟
- پرسش ۷۴. آیا طبق حدیث شریف علوی که فرمود: «عقول النساء فی جمالهنّ و جمال الرّجال فی عقولهم» عقل زن در جمال او و جمال مرد در عقل او خلاصه می‌شود، تا وسیله‌ای برای سرزنش زن و برتری مرد باشد؟
- پرسش ۷۵. گاهی گفته می‌شود که عقل مرد بیش از عقل زن است و تجارب گذشته و حال نیز مؤکد این مطلب می‌باشد آیا چنین گفته‌ای صحیح است؟
- پرسش ۷۶. آیا این گفته حضرت علی (ع) در بیان وهن عقول زنان است که فرمودند: «ایّاک و مشورة النساء فانَّ رأیهنّ الی اَفنٍ و عزمهنّ الی وهن» بپرهیز از مشورت با زنان که رأی آنان ناقص و تصمیم آنان سست است. و کلاً چنین مسئله‌ای شامل حال تمام زنان اعم از تحصیل کرده و تحصیل نکرده است؟!
- پرسش ۷۷. به چه دلیل زنان نمی‌توانند به مقام مرجعیت برسند؟
- پرسش ۷۸. نظام حاکم بر جهان، قضا و قدر و جبر و اختیار را توضیح دهید؛
- پرسش ۷۹. خداوند بعد از اینکه نظام عالم را آفرید، برابر نظامی که خلق کرده کاری به قوانین حاکم ندارد و دست به این نظام نمی‌زند. با توجه به این مسئله جریان معجزه و کرامت و امثال آن چیست؟ زیرا معجزه، کرامت و امثال آن بر هم زدن نظام عالم است. در حالی که خداوند جهان را با نظام احسن آفرید؛
- پرسش ۸۰. حیات حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء چگونه با قوانین علمی توجیه می‌شود؟
- پرسش ۸۱. چگونه می‌توان امام زمان (ارواحنا له الفدا) را شناخت؟
- پرسش ۸۲. حضرت حجّت (ع) چه سودی برای جهان هستی دارند؟ ایشان که غایب‌اند و حکومتی هم که تشکیل نداده‌اند؛ درست است که در آینده حکومت تشکیل می‌دهند. پس فعلاً نقش آن حضرت در جهان هستی چیست، آیا وجودشان فایده‌ای دارد؟
- پرسش ۸۳. معراج پیامبر اکرم (ص) جسمانی است یا روحانی؟
- پرسش ۸۴. آیا خدا در آخرت با چشم عادی دیده می‌شود؟ زیرا گفته شده که معاد جسمانی است؛
- پرسش ۸۵. سرّ سلام کردن به اهل بیت (ع) چیست؟
- پرسش ۸۶. فایده صلوات بر خاندان پیامبر چیست؟ آنها که نیازی به درود و صلوات ما ندارند؛
- پرسش ۸۷. درباره جن قدری توضیح دهید؛
- پرسش ۸۸. شیطان جنّ بود یا فرشته؟ اگر جن بود چگونه در جریان سجده ملائک بر آدم حاضر بود؟ با توجه به اینکه خلقت شیطان از آتش است، چگونه به آتش جهنم خواهد سوخت؟
- پرسش ۸۹. آیا مقام خلیفةاللهی (جانشینی خداوند) مخصوص آدم و انبیا (ع) است یا انسان‌های دیگر را نیز شامل می‌شود؟
- پرسش ۹۰. رابطه بین حبّ ذات و حبّ خدا و ائمة (ع) و حبّ خوبی‌ها چگونه است؟
- پرسش ۹۱. چرا در بین ۱۲۴ هزار پیامبر و ۱۴ معصوم یک نفر زن است؟
- پرسش ۹۲. آیا بین زن و مرد تفاوت اساسی هست یا نه؟
- پرسش ۹۳. چگونه فرشتگان می‌توانند از اسرار درونی انسان آگاه شوند و آنها را ثبت کنند؟ چون در قرآن ذکر شده که در قیامت حتی اسرار درونی شما مورد بازخواست واقع می‌شود؛
- پرسش ۹۴. چرا تأکید شده قبل و بعد از دعاها صلوات بفرستیم؟ تفاوت صلوات فرستادن خدا بر پیامبر اکرم (ص) و بر مؤمنان چیست؟
- پرسش ۹۵. حقیقت صراط در قیامت چیست؟[۲]
دربارهٔ پدیدآورنده
