احمد بن عیسی کلابی در تراجم و رجال

آشنایی اجمالی

احمد بن عیسی الکلابی (ابوالحریش)^[۱] تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق، به نقل از التوحید شیخ صدوق واقع شده است:

«فی التوحید: حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْحَسَنُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سَعِيدٍ الْعَسْكَرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حُمْرَانَ الْقُشَيْرِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْجَرِيشِ أَحْمَدُ بْنُ عِيسَى الْكِلَابِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(ع) سَنَةَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ قَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ(ع) فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ﴿هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ﴾^[۲]قَالَ عَلِيٌّ(ع) سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(ص) يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ مَا جَزَاءُ مَنْ أَنْعَمْتُ عَلَيْهِ بِالتَّوْحِيدِ إِلَّا الْجَنَّةُ»^[۳].^[۴]

شرح حال راوی

نام راوی در کتب رجالی و غیر آن عنوان نشده است؛ لذا گزارشی از شرح حال وی به دست نیامده است، ولی در اسناد روایات شیعه و سنّی قرار گرفته و با عناوین گوناگون روایت کرده است^[۵]. بر این اساس، تاریخ ولادت و وفات وی مشخص نیست، ولی از روایت تفسیر کنز الدقائق که از توحید شیخ صدوق نقل کرده، استفاده می‌شود که وی در سال ۲۵۰ ق زنده بوده است.^[۶]

استادان و شاگردان راوی

آنچه از اسناد روایات استفاده می‌شود این است که وی از افرادی مانند: موسی بن اسماعیل، شیبان، عمر بن محمد بن حسن اسدی، یحیی بن معاذ رازی، مؤمل بن اهاب، احمد بن نعمان بن وجیه بن نعمان جرجانی، احمد بن عبدالله مخرمی، ابومصعب زهری مدنی، [[احمد بن جواس حنفی، ابوعاصم الکوفی، ابویعقوب اسحاق بن اسماعیل بن علاء، عبدالله بن وضاح، ربیع بن سلیمان بن عبدالجبار بن کامل مرادی، عبدالله بن عمر قرشی اموی، عبدالغنی بن عبدالعزیز بن سلام قرشی، عیسی بن محمد بن اسحاق، عیسی بن یونس بن ابان فاخوری، فضالة بن فضل بن فضالة تمیمی، قطن بن نسیر بصری و...^[۷] روایت کرده است.

و اشخاصی مانند: محمد بن احمد بن حمران قشیری^[۸]، ابو محمد بن حیان ابوالشیخ، ابوبکر عبدالله بن یحیی طلحی، داوود بن محمد بن عباس، عبدالغفار بن عبیدالله بن سری حضینی، احمد بن جناح بن اسحاق، ابوبکر احمد بن ابراهیم اسماعیلی، ابوالعباس بن حشمرد و ابوالحسن شونیزی از او روایت کردند.^[۹]

جایگاه حدیثی راوی

گذشت که نام راوی در کتب رجالی عنوان نشده است و رجالیان درباره جرح و تعدیل وی اظهار نظر نکرده‌اند؛ لذا از راویان مجهول و یا مُهمل به شمار می‌آید. البته با در نظر گرفتن کثرت استادان و شاگردان وی می‌‌توان استفاده کرد که او از راویان معروف و بنام بوده است.^[۱۰]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۲

پانویس

↑ ر.ک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۳۹۶، ش۱۳۲۷.
↑ «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است؟» سوره الرحمن، آیه ۶۰.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶ - ۵۸۷، به نقل از: التوحید، ج۱، ص۲۸، ح۲۹.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۳۹.
↑ مانند: «أبوالحریش، احمد بن عیسی الکوفی»، الأمالی (صدوق)، ص۲۹۸، ح۳۳۶؛ «أبوالحریش، احمد بن عیسی الکلابی»، الأمالی (صدوق)، ص۴۷۰، ح۶۲۸؛ «أبوالحریش الکلابی»، السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ «احمد بن عیسی، أبوالحریش الکلابی الکوفی»، المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۶۲؛ «احمد بن عیسی، أبوالحریش الصوفی الکلابی الکوفی»، المعجم الصغیر، ج۱، ص۵۱؛ «أبوالحریش، احمد بن عیس»، شعب الإیمان، ج۲، ص۲۳۰؛ «أبوالحریش، احمد بن عیسی بن مخلد الکوفی»، الأنساب، ج۴، ص۸۷؛ «أبوالحریش الکلابی الکوفی»، تاریخ جرجان، ص۴۸۰؛ «احمد بن عیسی بن مخلد الکوفی أبوجعفر»، اکمال الکمال، ج۳، ص۴۲۱؛ «أبوالحویش احمد بن عیسی الکوفی»، معانی الأخبار، ص۳۲۵.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۳۹-۴۴۰.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶؛ السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۶۲ - ۱۶۳؛ شعب الإیمان، ج۱، ص۳۸۴ - ۳۸۵، ش۴۸۷؛ ج۲، ص۲۳۰، ح۱۶۰۸؛ تاریخ جرجان، ص۶۲، ش۳ و ۴۱۴، ش۷۲۷؛ تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۷۹، ش۱۷ و ۲۸۵، ش۲۱؛ ج۲، ص۴۰۹، ش۳۴۰؛ ج۸، ص۱۵۸؛ ج۹، ص۸۸، ش۱۸۶۴؛ ج۱۵، ص۳۴۵، ش۳۴۴۴؛ ج۱۸، ص۲۳۲، ش۳۴۹۰؛ ج۲۳، ص۲۵، ش۴۶۵۲، ۶۱، ش۴۶۷۲، ۱۹۰، ش۴۷۲۷ و ۶۱۸، ش۴۸۸۶.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶؛ السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ شعب الإیمان، ج۱، ص۳۸۴ - ۳۸۵، ش۴۸۷، ج۲، ص۲۳۰، ح۱۶۰۸؛ إکمال الکمال، ج۳، ص۳۸؛ الأنساب، ج۴، ص۸۷؛ تاریخ جرجان، ص۶۲، ش۳، ص۴۱۴، ش۷۲۷؛ تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۸۳، ش۶۴۹۷.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۴۰-۴۴۱.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۴۱.

[1] ر.ک: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۳۹۶، ش۱۳۲۷.

[2] «آیا پاداش نیکی، جز نیکی است؟» سوره الرحمن، آیه ۶۰.

[3] تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶ - ۵۸۷، به نقل از: التوحید، ج۱، ص۲۸، ح۲۹.

[4] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۳۹.

[5] مانند: «أبوالحریش، احمد بن عیسی الکوفی»، الأمالی (صدوق)، ص۲۹۸، ح۳۳۶؛ «أبوالحریش، احمد بن عیسی الکلابی»، الأمالی (صدوق)، ص۴۷۰، ح۶۲۸؛ «أبوالحریش الکلابی»، السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ «احمد بن عیسی، أبوالحریش الکلابی الکوفی»، المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۶۲؛ «احمد بن عیسی، أبوالحریش الصوفی الکلابی الکوفی»، المعجم الصغیر، ج۱، ص۵۱؛ «أبوالحریش، احمد بن عیس»، شعب الإیمان، ج۲، ص۲۳۰؛ «أبوالحریش، احمد بن عیسی بن مخلد الکوفی»، الأنساب، ج۴، ص۸۷؛ «أبوالحریش الکلابی الکوفی»، تاریخ جرجان، ص۴۸۰؛ «احمد بن عیسی بن مخلد الکوفی أبوجعفر»، اکمال الکمال، ج۳، ص۴۲۱؛ «أبوالحویش احمد بن عیسی الکوفی»، معانی الأخبار، ص۳۲۵.

[6] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۳۹-۴۴۰.

[7] تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶؛ السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ المعجم الأوسط، ج۲، ص۱۶۲ - ۱۶۳؛ شعب الإیمان، ج۱، ص۳۸۴ - ۳۸۵، ش۴۸۷؛ ج۲، ص۲۳۰، ح۱۶۰۸؛ تاریخ جرجان، ص۶۲، ش۳ و ۴۱۴، ش۷۲۷؛ تهذیب الکمال، ج۱، ص۲۷۹، ش۱۷ و ۲۸۵، ش۲۱؛ ج۲، ص۴۰۹، ش۳۴۰؛ ج۸، ص۱۵۸؛ ج۹، ص۸۸، ش۱۸۶۴؛ ج۱۵، ص۳۴۵، ش۳۴۴۴؛ ج۱۸، ص۲۳۲، ش۳۴۹۰؛ ج۲۳، ص۲۵، ش۴۶۵۲، ۶۱، ش۴۶۷۲، ۱۹۰، ش۴۷۲۷ و ۶۱۸، ش۴۸۸۶.

[8] تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۵۸۶؛ السنن الکبری، ج۲، ص۳۰؛ شعب الإیمان، ج۱، ص۳۸۴ - ۳۸۵، ش۴۸۷، ج۲، ص۲۳۰، ح۱۶۰۸؛ إکمال الکمال، ج۳، ص۳۸؛ الأنساب، ج۴، ص۸۷؛ تاریخ جرجان، ص۶۲، ش۳، ص۴۱۴، ش۷۲۷؛ تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۸۳، ش۶۴۹۷.

[9] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۴۰-۴۴۱.

[10] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۴۴۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]