وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع اصلی       = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]

| موضوع فرعی       = وظیفه مسلمانان نسبت به [[امام مهدی]]{{ع}} چیست؟

| تصویر             = 7626626268.jpg

| اندازه تصویر     = 200px

| مدخل بالاتر     = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت]]  

| مدخل اصلی   =  [[وظیفه مسلمانان نسبت به امام مهدی]]

| مدخل وابسته   =

| پاسخ‌دهنده         =  

| پاسخ‌دهندگان       = ۳۱ پاسخ

* [[دین اسلام]]، [[کامل‌ترین]] و [[آخرین دین الهی]] است که از سوی [[خداوند متعال]] و توسط [[پیامبر اسلام]]{{صل}} برای [[هدایت]] [[انسان‌ها]] به سوی [[کمالات]] [[دنیوی]] و [[اخروی]] [[ابلاغ]] شده است، ولی [[ختم نبوت]] به معنای ختم [[رهبری]] و [[امامت]] نیست؛ زیرا وجود [[تکلیف]]، مستلزم وجود [[حجت الهی]] بر روی [[زمین]] است، به همین [[دلیل]] بعد از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} [[امامان]]، عهده‌دار [[هدایت]] [[انسان‌ها]] هستند. [[امام علی]]{{ع}} فرمودند: «هرگز روی [[زمین]] از قیام‌کننده‌ای با [[حجت]] و [[دلیل]] خالی نمی‌ماند خواه ظاهر و [[آشکار]] باشد، خواه بیمناک و [[پنهان]] چنین است‌ تا دلائل و اسناد روشن [[الهی]] از بین نرود و به [[فراموشی]] نگراید»<ref>.{{متن حدیث|لَا یَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً أَوْ خَائِفاً مَغْمُورا لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَیِّنَاتُهُ}}؛ شرح نهج البلاغه، ج ۱۸، ص ۳۴۷، حکمت ۱۴۳.</ref>. بنابراین از این لحاظ [[مردم]] دورۀ [[غیبت]]، از حیث‌ [[مکلف]] بودن به [[تکالیف]] [[اسلامی]] با [[مردم]] دورۀ [[حضور امام]] هیچ فرقی ندارند و باید به همۀ [[تکالیف]] [[اسلامی]] که اصطلاحا [[فروع دین]] نامیده می‌‌شوند عمل کنند. لکن در دورۀ [[غیبت]] و مستور بودن [[امام]] برخی از [[تکالیف]] به [[دلیل]] مستور بودن [[امام]] اهمیت بیشتری می‌‌یابد<ref>ر.ک: موسوی اصفهانی، میرزا محمد تقی، مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم، ج ۲، ص ۱۰۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[رسول رضوی|رضوی، رسول]]، [[امام مهدی (کتاب)|امام مهدی]]، ص ۹۷ـ۱۰۰.</ref>

# [[تولی امام]]: [[ولایت‌پذیری از امام مهدی]]{{ع}}: [[تولی]] ([[پذیرش ولایت]]) نسبت به [[معصومان]]{{ع}} یکی از مواردی است که [[اهل بیت]]{{ع}} در [[روایات]] متعددی [[مؤمنان]] را در [[دوران غیبت]] به آن سفارش کرده‌اند. [[امام کاظم]] {{ع}} در روایتی می‌‌فرماید: «خوشا به حال [[شیعیان]] ما که در [[زمان غیبت]] [[قائم]] ما به [[محبت]] ما [[تمسک]] می‌جویند و بر [[موالات]] نسبت به ما و [[بیزاری]] نسبت به [[دشمنان]] ما ثابت و [[استوار]] هستند. آنها از ما هستند و ما نیز از آنها هستیم»<ref>{{متن حدیث|طوبی لشیعتنا المتمسکین بحبلنا فی غیبة قائمنا الثابتین علی موالاتنا و البراءة من أعدائنا أولئک منا و نحن منهم}}؛ خصال،ج۲،ص۳۶۱؛ إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة،ج۲،ص۵۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی، ابراهیم]]، [[معرفت امام زمان و تکلیف منتظران (کتاب)|معرفت امام زمان و تکلیف منتظران]]،ص۱۲۳.</ref> [[تولی امام]] می‌‌تواند شامل موارد زیر باشد:

# [[انتظار فرج]] و [[ظهور امام مهدی]]{{ع}} (توسط فرد و [[جامعه]]): در مورد وظیفۀ [[انسان‌ها]] و [[جوامع]] نسبت به [[امام زمان]]{{ع}} باید توجه داشت یکی از [[وظایف]] مهم [[مردم]] در [[عصر غیبت]]، [[انتظار فرج]] است<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[وظایف منتظران در عصر غیبت (مقاله)|وظایف منتظران در عصر غیبت]]، ص ۶۵.</ref>. [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود:‏ «با فضیلت‌ترین [[اعمال امت]] من، [[انتظار فرج]] است»<ref>{{متن حدیث|أَفْضَلُ‏ أَعْمَالِ‏ أُمَّتِی‏ انْتِظَارُ الْفَرَج}}؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[وظایف منتظران در عصر غیبت (مقاله)|وظایف منتظران در عصر غیبت]]، ص ۶۵.</ref> در [[حدیثی]] [[امام جواد]]{{ع}} فرمود: «[[قائم]] ما [[مهدی]] است که باید در [[زمان غیبت]]، [[انتظار]] او کشیده شود و در [[عصر ظهور]] [[اطاعت]] شود»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْقَائِمَ مِنَّا هُوَ الْمَهْدِیُّ الَّذِی یَجِبُ أَنْ یُنْتَظَرَ فِی غَیْبَتِهِ وَ یُطَاعَ فِی ظُهُورِه}}؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۵۶‏.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رضا اکبری|اکبری، محمد رضا]]، [[پرچم هدایت (کتاب)|پرچم هدایت]]، ص: ۳۱-۳۲.</ref>

# [[استقامت]] و [[صبر بر سختی‌های دوران غیبت امام مهدی]]{{ع}} (توسط فرد و [[جامعه]]): [[صبر]] یعنی خودداری در حال شدت، بر همین اساس، از جمله وظایفی که [[مسلمین]] به طور خاص در [[دوران غیبت]] برعهدۀ دارند [[صبر در سختی]] هاست<ref>ر.ک: [[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۴۵۳، ۴۵۵.</ref>؛ یعنی در برابر [[سختی‌ها]] به [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان معصوم]]{{ع}} و همۀ انبیای عظام تأسّی کنند<ref>ر.ک: [[سید یحیی فاضل همدانی|فاضل همدانی، سید یحیی]]، [[نشانه‌های قائم آل محمد (کتاب)|نشانه‌های قائم آل محمد]]، ص ۷۹. </ref>؛ سختی‌هایی که برای پاک‌سازی [[منتظران]] نهادینه شده به طوری که [[امام باقر]]{{ع}} در این زمینه فرمودند:.«ای [[شیعه]] آل [[پیامبر]]، آنقدر پاک‌سازی می‌‌شوید، مانند پاک‌سازی [[سرمه در چشم]]»<ref>{{متن حدیث|لَتُمَحَّصُنَّ یَا شِیعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ تَمْحِیصَ الْکُحْلِ فِی الْعَیْنِ}}؛ غیبت نعمانی، ص ۲۰۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[محمد رسول آهنگران|آهنگران، محمد رسول]]، [[بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود (مقاله)|بررسی مبانی ضرورت زمینه‌سازی برای ظهور موعود]]، ص ۱۷۲-۱۷۳. </ref>

#[[رسوخ]] [[معرفت]] و [[شناخت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} و [[ایمان]] به [[امامت]] آن [[حضرت]] و انجام مسئولیت‌های [[منصب امامت]] از پس پرده [[غیبت]] و [[شناخت]] نقش [[تاریخی]] آن [[حضرت]] و ابعاد و ضرورت‌های آن همچنین [[شناخت]] نقش [[مؤمنان]] در برابر آن [[حضرت]] و مستحکم کردن رابطه با ایشان. و [[ایمان]] به این‌که [[ظهور]] آن [[حضرت]] در هر زمانی ممکن است اتفاق بیافتد؛ این [[ایمان]] باعث می‌شود که [[مؤمن]] در همه وقت آماده [[ظهور]] ایشان، و مشارکت در قیامش را داشته باشد. برای دست‌یابی به این درجه از [[آمادگی]] که از [[انتظار]] صادقانه سرچشمه می‌گیرد [[مؤمن]] باید آراسته به صفات دیگری باشد که [[امام سجاد]] در آن [[حدیث شریف]] به آن‌ها اشاره فرموده‌اند. و اینها شرایط دیگر تحقق مفهوم [[انتظار]] را در عرصه عمل تشکیل می‌دهند که در بیان شرایط بعدی به آن‌ها خواهیم پرداخت.

#[[اخلاص]] در انجام مقتضیات مختلف [[انتظار]] و پیرایش آن‌ها از همه غرض‌ها و شائبه‌های مادی و نفسانی؛ یعنی [[مؤمن]] همه این امور را تنها برای رضای [[خداوند متعال]] و با [[نیت]] [[تعبد]] و کوشش در راه کسب [[رضایت]] آن [[ذات مقدس]] به انجام برساند. بدین گونه است که [[انتظار]] به صورت [[برترین]] [[عبادت]] در خواهد آمد. [[حضرت]] [[آیت الله]] [[سید]] [[محمد تقی اصفهانی]] در این خصوص تصریح می‌کنند که: تحقق این [[نیت]] [[خالص]]، در عمل به [[وظیفه]] [[واجب]] [[انتظار]] لازم و ضروری است. در هر حال ایجاد این حالت و پیدا شدن این شرط بستگی مستقیم با [[آمادگی]] روحی برای [[یاری]] [[امام زمان]] {{ع}} در [[هنگام ظهور]] دارد؛ چرا که فقدان این شرط، [[شایستگی]] لازم را برای [[تحمل]] [[سختی‌ها]] در راه [[یاری امام]] {{ع}} - آن‌هم در [[مأموریت]] جهادی اصلاحی بزرگ آن [[حضرت]] - از [[منتظر]] سلب می‌نماید.

#[[خواندن]] اشعار در [[فضایل]] آن [[حضرت]]؛

#[[مردم]] را از [[فراق]] او به [[گریه]] درآوریم؛

#[[صدقه]] دادن به [[نیابت]] از آن [[حضرت]]؛

#[[صدقه]] دادن به قصد [[سلامتی]] آن [[حضرت]]؛

#[[زیارت]] مشاهد [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] و [[ائمه]] [[معصومین]] به [[نیابت]] از [[حضرت]]؛

#[[تجدید بیعت]] با آن [[حضرت]] بعد از فرایض همه [[روزه]] و هر [[جمعه]]؛

#[[خیرخواهی]] برای آن [[حضرت]]؛

#[[زیارت]] کردن آن [[حضرت]] به وسیله [[ادعیه]] و اماکن مربوط به آن [[حضرت]]؛

#[[دیدار]] [[دوستان]] [[حضرت]] و [[سلام]] کردن بر آنها؛

#[[صلوات]] فرستادن بر آن [[حضرت]]؛

#[[نماز]] هدیه به آن [[حضرت]] به گونه مخصوص در وقت معین؛

#[[توسل]] و طلب [[شفاعت]] از [[خداوند]] به وسیله آن [[حضرت]]؛

#[[دعوت]] کردن [[مردم]] را به سوی آن [[حضرت]]؛

#[[خشوع]] [[دل]] هنگام یاد آن [[حضرت]]؛

#[[آشکار]] ساختن [[علم]] برای [[علما]]؛

#[[تقیه]] کردن از اشرار و مخفی نگه داشتن [[راز]] از اغیار؛

#[[صبور]] بودن در مقابل مشکلات؛

#[[تظاهر]] با [[ستمگران]] و [[اهل باطل]]؛

#[[تهذیب نفس]] در تمام مراحل [[عمر]]؛

#[[اتحاد]] و اتفاق بر [[یاری]] [[حضرت]]؛

#[[دعا]] برای جلوگیری از نسیان آن [[حضرت]]؛

#[[احترام]] کردن به [[نزدیکان]] و منصوبین به آن [[حضرت]]؛

#[[اقتدا]] کردن و تأسّی جستن به [[اخلاق]] و [[اعمال]] آن [[حضرت]]؛

#[[حفظ زبان]] از غیر یاد [[خداوند]] و مانند آن؛

#[[نماز]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} را بجا آوردن؛

#[[گریستن]] در عزای [[امام حسین]] {{ع}}؛

#[[زیارت]] [[قبر]] [[امام حسین]] {{ع}}؛

#[[بنی امیه]] را همواره [[لعنت]] کردن؛

#'''ندبه بر [[امام زمان]] {{ع}}:''' ندبه بر [[حضرت مهدی]] اظهار [[شوق]] به لقای او، [[گریه]] و ابراز نگرانی از مفارقت و [[محروم]] بودن از [[فیض حضور]] او، [[دعا برای تعجیل فرج]] و [[ظهور ]]او، ذکر [[مناقب]] و [[فضایل]] و اقدامات و برنامه‌های انقلابی و اصلاحی آن وجود [[مبارک]] و اظهار [[تأسف]] از اوضاع [[ناهنجار]] و روی کار بودن [[حکومت]]]های [[باطل]] و [[مستبد]] و روشهای بیدادگرانه، [[سنت]] حسنه‌ای است که همواره [[شیعه]] بر آن مداومت داشته و آن را [[شعار]] خود قرار داده و تا [[ظهور]] [[دولت حق]] و تأسیس [[حکومت]] جهانی [[اسلام]]، و [[آزادی]] و [[نجات]] تمام [[انسان‌ها]]، این [[شعار]] برقرار بوده و روشنگر خواسته‌های ارزنده و با ارج و هدفهای مترقی و [[نجات‌بخش]] [[اسلام]] است. این ندبه را [[شیعه]] از [[امامان معصوم]] خود که کار و عملشان سرمشق و [[پیروی]] از گفتار و رفتارشان (بر حسب [[حدیث متواتر ثقلین]] و [[احادیث]] دیگر) [[وظیفه]] هر مسلمانی است، آموخته‌اند. [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} بر حسب [[روایات]]، کراراً ضمن آنکه از اوضاع [[آخرالزمان]] و فتنه‌هائی که ظاهر می‌شود و فشارهایی که بر [[اهل حق]] وارد می‌گردد، خبر می‌دادند، نگرانی و تأثر خود را نیز اظهار می‌کردند. [[شیخ صدوق]] و [[شیخ طوسی]]، هر یک به [[سند]] خود [[حدیث]] مفصلی را از "[[سدیر صیرفی]]" [[روایت]] کرده که در آن، [[گریه]] و ندبه [[امام صادق|امام ششم حضرت جعفر بن محمد]]{{ع}} بر [[غیبت]] [[صاحب‌ الزمان]]{{ع}} بیان شده است، در اینجا برای رعایت اختصار قسمتی ازاین [[حدیث]] را که ارتباط با بحث ما (ندبه) دارد، [[نقل]] می‌کنیم: [[سدیر صیرفی]] می‌گوید: من و [[مفصل بن عمر]] و [[ابوبصیر]] و [[ابان بن تغلب بن محضر]] [[امام صادق]]{{ع}} شرفیاب شدیم، دیدیم آن [[حضرت]] بر روی [[خاک]] نشسته و لباسی که از مو بافته شده و طوقدار و بی‌گربیان بود، پوشیده است و مانند مرده جگر سوخته [[گریه]] می‌کند، آثار [[حزن]] و [[اندوه]] از گونه و رخسارش [[آشکار]] و [[اشک]] کاسه چشم‌هایش را پر کرده بود و می‌فرمود: "آقای من، [[غیبت]] تو خوابم را گرفته و خوابگاهم را بر من تنگ کرده و [[آرامش]] و راحت دلم را ربوده است. آقای من، [[غیبت]] تو و مصیبتم را به [[مصیبت]] ‌های دردناک ابدی پیوسته و از دست دادن یکی از پس دیگری جمع و عدد را فانی می‌سازد پس احساس نمی‌کنم که به اشکی که در چشمم خشک می‌گردد و ناله‌‌ای که در سینه‌‌ام آرام می‌گیرد، مگر آنکه مصایب بزرگ‌تر و دلخراش‌تر و پیشامدهای سخت‌تر و ناشناخته‌تر در برابر دیده‌ام، مجسم می‌شود"<ref>{{متن حدیث|"سَيِّدِي‏ غَيْبَتُكَ‏ نَفَتْ‏ رُقَادِي‏ وَ ضَيَّقَتْ‏ عَلَيَ‏ مِهَادِي‏ وَ ابْتَزَّتْ مِنِّي رَاحَةَ فُؤَادِي سَيِّدِي غَيْبَتُكَ أَوْصَلَتْ مُصَابِي بِفَجَائِعِ الْأَبَدِ وَ فَقْدُ الْوَاحِدِ بَعْدَ الْوَاحِدِ يُفْنِي الْجَمْعَ وَ الْعَدَدَ فَمَا أُحِسُّ بِدَمْعَةٍ تَرْقَى مِنْ عَيْنِي وَ أَنِينٍ يَفْتُرُ مِنْ صَدْرِي عَنْ دَوَارِجِ الرَّزَايَا وَ سَوَالِفِ الْبَلَايَا إِلَّا مُثِّلَ بِعَيْنِي عَنْ غَوَابِرِ أَعْظَمِهَا وَ أَفْضَعِهَا وَ بَوَاقِي أَشَدِّهَا وَ أَنْكَرِهَا وَ نَوَائِبَ مَخْلُوطَةٍ بِغَضَبِكَ وَ نَوَازِلَ مَعْجُونَةٍ بِسَخَطِكَ"}}؛ ر.ک: کمال الدین، ص ۳۵۲ تا ۳۵۷؛ غیبت شیخ طوسی، ص ۱۰۴ تا ص ۱۰۸؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۲۱۹، حدیث ۹.</ref>؛ [[سدیر]] گفت: [[عقل]] از سر ما پرید و [[دل‌ها]] ما از [[غم]] و [[اندوه]] این پیشامد هولناک و حادثه خطرناک پاره شد و [[گمان]] کردیم از اتفاق ناگوار کوبنده‌ای این چنین گریان و سوگوار است یا از روزگار به او مصیبتی رسیده است. عرض کردیم [[خدا]] دیدگانت را نگریاند ای پسر خیرالوری، از چه پیش [[آمدی]] اینگونه گریانی، از دیده [[اشک]] می‌باری؟ چه حالی روی داده که این گونه [[سوگواری]]؟ [[حضرت]] چنان آه عمیقی کشید که ناراحتیش از آن افزون شد. از روی تعجب فرمود: وای بر شما، بامداد امروز نگاه کردم در کتاب "[[جفر]]" و آن کتابی است که [[علم]] مرگها و [[بلاها]]، و آنچه واقع می‌شود تا [[روز قیامت]]، در آن مندرج است. [[خدا]] [[پیامبر|محمد]]{{صل}} و [[ائمه اطهار]] {{عم}} بعد از او به آن اختصاص داده است و تأمل کردم در موضوع ولادت [[غایب]] ما و [[غیبت]] و [[طول عمر]] او گرفتاری [[مؤمنان]] در آن زمان و شک‌هایی که از جهت طول [[غیبت]] در دل‌هایشان پیدا می‌شود و اینکه بیشتر آنها از [[دین]] برگردند و رشته [[اسلام]] را از گردن بردارند<ref> امامت و مهدویت، فروغ ولایت در دعای ندبه، ج ۱، ص ۲۶۱.</ref>. بنابراین، ندبه، ناله و [[زاری]] و [[گریه]] بر [[امام عصر]] {{ع}} که در بین [[شیعه]] رائج است امری بی‌مأخذ و موضوعی بی‌سند نیست، بلکه امری است که [[شیعه]] از اولیای خود گرفته است.  

#[[انتظار فرج]] [[حضرت]]: از جمله [[وظایف]] [[شیعه]] [[انتظار]] [[ظهور]] و [[فرج]] آن [[حضرت]] است. در این مورد، [[روایات]] بسیاری وارد شده است، گرچه مسأله [[انتظار]]، همانند سایر واژه‌های [[اسلامی]] از قبیل: [[زهد]]، [[توکل]] و [[صبر]] و ... مورد سوء استفاده قرار گرفته و به معنای واقعی و مثبت خود به‌کار گرفته نشده، غالباً [[انتظار]] به معنای منفی آن رواج دارد. ما ان شاء [[الله]] در یکی از درس‌های [[آینده]] در مورد آن به تفصیل بحث خواهیم کرد.

#[[احکام]] و برنامه‌های [[اجتماعی]] [[اسلام]] را استخراج کنند و در بین خودشان به طور کامل [[اجرا]] سازند. به واسطه اجرای برنامه‌های [[اقتصادی]] [[اسلام]]، مشکلات [[اقتصادی]] خود را حل کنند و با [[فقر]] و [[بیکاری]] و تمرکز ثروتهای غیر [[مشروع]] [[مبارزه]] نمایند و با به کار بستن [[قوانین]] نورانی [[اسلام]]، جلوی [[ظلم]] و [[بیدادگری]] را حتی‌المقدور بگیرند. به طور خلاصه، [[احکام]] و برنامه‌های [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]]، حقوقی و عبادی [[اسلام]] را به طور کامل در بین خودشان [[اجرا]] نمایند و نتایج درخشان آن را عملاً در پیش جهانیان مجسم سازند. در تحصیل [[دانش]] و صنایع جدیت نماید و [[غفلت]] و سستی و عقب‌افتادگی سابق‌شان را جبران کنند. نه تنها خودشان را به کاروان [[تمدن]] بشری برسانند، بلکه از هر جهت بر جهانیان تقدم جویند.عملاً به جهانیان بفهمانند که [[احکام]] و [[قوانین]] نورانی [[اسلام]] می‌تواند مشکلاتشان را حل کند و [[سعادت]] دو جهانی آنان را تضمین نماید. بابه‌کار بستن [[قوانین]] و برنامه‌های نورانی [[اسلام]] یک [[دولت نیرومند]] و مقتدر سلامی به وجود آورند و به عنوان [[ملت]] متمدن و نیرومند و مستقل اسلامی در صحنه [[گیتی]] ظاهر شوند. نیروی شرق و غرب را مهار کنند و [[مقام]] [[رهبری]] جهانیان را اشغال نمایند. در تقویت نیروی رفاهی و تحکیم قوای نظامی و تهیه سلاحهای جنگی تا سر حد [[قدرت]] بکوشند.  

'''۳. پیوند با [[مقام]] [[ولایت]]''': حفظ و تقویت پیوند قلبی با [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} یکی دیگر از [[وظایف]] مهمی است که هر [[شیعه]] [[منتظر]] در [[عصر غیبت]] برعهده دارد. در روایتی از [[امام باقر|امام محمد باقر]] {{ع}} در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]] {{متن قرآن| يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>آل عمران / ۲۰۰.</ref> آمده است: {{متن حدیث|«اِصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ اَلْفَرَائِضِ وَ صٰابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رٰابِطُوا إِمَامَكُمُ اَلْمُنْتَظَرَ »}}<ref>غیبة نعمانی، ص ۱۹۹؛ بر انجام واجبات صبر کنید و در برابر دشمنانتان پایداری کنید، و با [[امام]] منتظران رابطه برقرار کنید.</ref>.

*[[جامعه منتظر]] در برخورد با دیگران [[وظیفه]] دارد که [[تعاون]] و [[همکاری]] را سر فصل برنامه‌های خود قرار دهد. افراد این [[جامعه]] به دور از تنگ نظری و خودمحوری، پیوسته حال [[فقرا]] و [[نیازمندان]] [[جامعه]] را پی‌گیری می‌کنند و از آنان بی‌خبر نمی‌مانند.

#'''سنخیت با امام‏''':  [[منتظران واقعی]]، وضعیت [[فکری]]، روحی و عملی خود را به گونه‏‌ای سامان می‏‌بخشند که سنخیت کاملی با [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} داشته باشد. به طور کلی هرانسانی دارای سه مرتبه وجودی (افکار، صفات و [[اعمال]]) است و هیچ انسانی از این قاعده مستثنا نیست. اگر کسی بخواهد به [[انسان]] دیگری نزدیک شود، چاره‌‏ای ندارد جز اینکه بکوشد نوع [[اعتقاد]]، باورها، صفات و [[رفتار]] خود را به ایشان نزدیک سازد تا از این طریق [[شیعه]] و پیرو واقعی او باشند. [[امام باقر]] {{ع}} در [[تفسیر]] آیه‏ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ}}<ref>آل عمران( ۳)، آیه ۲۰۰</ref>  فرمود: اصبروا، یعنی [[صبر]] کنید بر ادای [[واجبات]] و صابروا، یعنی [[شکیبا]] باشید بر اذیت [[دشمنان]] و رابطوا، یعنی رابطه ناگسستنی با [[امام]] خود، [[امام مهدی|مهدی منتظر]] {{ع}} داشته باشید<ref>منتخب الاثر، ص ۵۱۵، ج ۸؛ الغیبة النعمانی، ص ۱۹۹؛ تفسیر برهان، ج ۱، ص ۲۳۴.</ref>.

##[[دعا برای فرج]]، موجب [[فرج]] خواهد بود.

*[[انتظار فرج]] [[آل محمد]] {{عم}}. [[شیعه]] باید همیشه [[منتظر ظهور]] [[دولت]] قاهره و [[سلطنت]] ظاهرة [[مهدی]] [[آل محمد]] {{عم}} و پر شدن [[زمین]] از [[عدل و داد]] و غالب شدن [[دین اسلام]] بر سایر [[ادیان]] باشد، همان‌طور که [[خدای سبحان]] به [[نبی اکرم]] {{صل}} بلکه به تمام [[پیغمبران]] و امت‌های گذشته [[وعده]] داده که روزی خواهد آمد که جز [[خدای تعالی]] کسی را [[پرستش]] نکنند و چیزی از [[دین]] نباشد که از [[بیم]] [[دشمنان]] در پرده [[حجاب]] بماند و [[بلا]] و [[سختی]] از [[زندگی]] حق‌پرستان برود. در [[زیارت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} چنین آمده است: {{متن حدیث|السَّلَامُ عَلَى الْمَهْدِيِّ الَّذِي وَعَدَ اللَّهُ بِهِ الْأُمَمَ أَنْ يَجْمَعَ بِهِ الْكَلِمَ وَ يَلُمَّ بِهِ الشَّعْثَ وَ يَمْلَأَ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلًا وَ قِسْطاً وَ يُنْجِزَ بِهِ وَعَدَ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>«[[سلام]] بر آن [[مهدی]] که [[خداوند]] به او [[وعده]] داده که تمام [[امت‌ها]] را به خاطر وجود او متحد و یکپارچه کند ([[اختلاف]] را از میان ببرد و [[دین]] یکی شود) و به واسطه او پراکندگی‌ها را گرد آورد و [[زمین]] را از [[عدل و داد]] پر کند و به سبب او [[وعده]] فرجی که به [[مؤمنین]] داده است، تحقق بخشد» همان، ص ۵۵۹، سازمان انتشارات جاویدان.</ref>؛  

*[[دعا کردن]] برای آن [[حضرت]]. لازم است برای حفظ وجود [[مبارک]] [[امام عصر]] {{ع}} از [[شرور]] و [[شیاطین]] انسی و جنّی و تعجیل [[ظهور]] ایشان و [[غلبه]] بر [[کافران]] و [[منافقان]] [[دعا]] شود که این خود نوعی اظهار [[بندگی]] و [[شوق]] و ابراز زیادتی [[محبت]] نسبت به آن [[حضرت]] است. دعاهای وارد شده از [[ائمه معصومین]] در این باره بسیار است که از آن جمله دعایی است که [[حضرت رضا]] {{ع}} امر کرد برای [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} خوانده شود: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِيِّكَ وَ خَلِيفَتِكَ وَ حُجَّتِكَ...}} این [[دعا]] در کتاب [[مفاتیح الجنان]]، [[باب]]  [[زیارت]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} ذکر شده است. دیگری دعای زیر است که علاقه‌مندان به [[حضرت مهدی]] {{ع}} آن را می‌خوانند: {{متن حدیث| اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِي هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِي كُلِّ سَاعَةٍ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ عَيْناً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طَوِيلًا}}<ref>همان مدرک، ص ۵۶۲، سازمان انتشارات جاویدان.</ref>؛(...)

*[[صدقه]] دادن برای حفظ وجود آن [[حضرت]]. هر اندازه که [[انسان]] به خاطر وجود [[مبارک]] [[امام عصر]] {{ع}} [[صدقه]] بدهد، نشان از [[محبت]] و ارادت وی نسبت به آن [[حضرت]] است و موجب نزدیکی به این [[خاندان]] می‌شود، چون صدقه‌ای که [[انسان]] می‌دهد، برای هر فایده و غرضی که باشد یا برای [[نفس]] خود است یا برای [[محبوب]] عزیزی که نزد او گرامی است و [[اصلاح]] بسیاری از [[امور معاش]] و [[معاد]] وی به [[سلامتی]] او بستگی دارد.(...)

*[[دعا]] برای حفظ [[ایمان]] خود در [[زمان غیبت]]. چون در [[زمان غیبت]]، خطرات فراوانی [[مردم]] را احاطه می‌کند، لازم است که [[انسان]] ضمن توجه کامل به [[خداوند]]، با حالت [[تضرع]] و [[خضوع]] از حضرتش بخواهد که [[عقیده]] و ایمانش را از وسوسه‌های [[شیطانی]] و [[شبهات]] مخالفین حفظ کند، چون [[دشمنان اسلام]] همیشه منتظرند که از کوچک‌ترین بهانه‌ای استفاده کرده، [[مردم]] [[مسلمان]] و دیندار را نسبت به [[عقاید]] مذهبی [[سست]] و متزلزل کنند تا [[تعهد]] آنها نسبت به [[دستورات]] [[دینی]] و [[احکام الهی]] کم شود.(...)

*[[استمداد]] از [[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[سختی‌ها]] و مشکلات. [[انسان]] به هنگام [[سختی]] و گرفتاری‌های شدید، [[نیاز]] به [[پناهگاه]] روانی دارد و خود را ناگزیر از [[پناه]] بردن به قدرتی می‌داند که بتواند او را از آن گرفتاری [[نجات]] بخشد. [[شیعه]] در مواقع [[بحرانی]]، پناهگاه‌های فراوانی دارد، از جمله، وجود [[مقدس]] [[حضرت صاحب الامر]] {{ع}} که واسطه [[فیض]] عالم ماده و [[ملکوت]] و [[حجّت]] [[خدا]] بر خلق است.(...)

*[[اصلاح جامعه]]. [[وظیفه]] مهم دیگری که به عهده [[عاشقان]] و علاقه‌مندان واقعی آن [[حضرت]] است - البته بعد از [[اصلاح]] خود - سعی و تلاش فراوان در راه [[اصلاح]] دیگران و [[مبارزه]] با کجروی‌ها و [[فسادها]] و اهتمام به [[امر به معروف و نهی از منکر]] به منظور [[اصلاح جامعه]] و [[تربیت]] [[انسان‌های صالح]] و [[شایسته]] است. بنابراین، بر اساس احساس [[مسؤولیت]] همگانی، باید در برابر [[فسادها]] و ناهنجاری‌ها ایستاد و [[سکوت]] را [[شکست]] و حتی در [[موقعیت]] مناسب، پرخاش کرد و از [[سرزنش]] دیگران نهراسید. کسانی که خود را از صحنه اجتماع کنار می‌کشند و می‌گویند: ما به خیر و شرّ دیگران کار نداریم و به [[عبادت]] خود می‌پردازیم و تنها به این بسنده می‌کنند که خود را [[دوستدار]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} می‌دانند، به [[وظایف]] خود در [[زمان غیبت]] عمل نکرده‌اند و جزو [[منتظران واقعی]] آن [[حضرت]] به حساب نمی‌آیند، هر چند روزی صدها مرتبه بگویند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ}} بطور کلی، [[مسلمان]] کسی است که به مشکلات و گرفتاری‌های [[مسلمانان]] اهمیت بدهد و در زمینه رفع آنها از هیچ کوششی دریغ نورزد. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این باره فرمود: {{متن حدیث|مَنْ أَصْبَحَ لَا يَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِينَ فَلَيْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا يُنَادِي يَا لَلْمُسْلِمِينَ فَلَمْ يُجِبْهُ فَلَيْسَ بِمُسْلِمٍ}}<ref>«هر کس صبح کند و به امور [[مسلمانان]] اهتمام نورزد، [[مسلمان]] نیست و کسی که بشنود فریاد انسانی را که از [[مسلمانان]] [[کمک]] می‌طلبد و به ندای او پاسخ مثبت ندهد، [[مسلمان]] نیست» میزان الحکمه، ج ۴، ص ۵۳۱.</ref>؛

#« '''[[شناخت امام عصر]]{{ع}}:''' [[شناخت]] ما نسبت به هر موجودی باعث [[تقرب]] و یا دور شدن از آن موجود می‌شود و تکالیفی را بر دوش ما می‌گذارد که به صورت طبیعی انجام آن [[وظایف]]، موجب [[آرامش]] و سکینۀ [[روح]] و [[قلب]] می‌گردد. [[عثمان بن سعید عمری]] که خود [[وکیل]] [[امام هادی]]، [[عسکری]] و [[قائم آل محمد]]{{عم}} بوده است، می‌گوید در محضر [[امام حسن عسکری]]{{ع}} بودم. از آن [[حضرت]] نسبت به [[روایت]] معروفِ [[نقل]] شده از پدرانش سؤال کردند: آیا صحیح است که آنان فرموده‌اند: "همانا [[زمین]] از [[حجت الهی]] تا [[روز قیامت]] خالی نخواهد بود و او در میان [[مردم]] است و هر کسی که بمیرد و [[امام]] زمانش را نشناسد به [[مرگ جاهلیت]] از [[دنیا]] رفته است؟ "<ref>{{متن حدیث|"أَنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّةِ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إِمَامَ زَمَانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً "}}.</ref>. [[امام عسکری]]{{ع}} پاسخ داد: این مطلب [[حق]] است و همانند روزِ روشن، [[حق]] است و نمی‌توان آن را [[انکار]] کرد. آن‌گاه پرسیدند: یابن [[رسول الله]]! [[حجت]] و [[امام زمان]] پس از شما چه کسی است؟ فرمود:  [[امام زمان]] پس از من پسرم، [[محمد]] است. او [[امام]] و [[حجت]] بعد از من است. هر کس بمیرد و او را نشناسد به [[مرگ جاهلیت]]<ref>{{متن حدیث|ابْنِي مُحَمَّدٌ هُوَ الْإِمَامُ وَ الْحُجَّةُ بَعْدِي مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة}}؛ مرگ جاهلیت به فرمایش امام صادق{{ع}} همان مرگ در گمراهی است و بعضی آن را مردن به آیین یهود و انصارای منسوخ دانسته‌اند که نتیجه یکی است.</ref> مرده است. سپس فرمود: [[آگاه]] باشید برای آن [[حجت الهی]] [[غیبت]] شگفت‌انگیزی است که در آن دوران، انسان‌های [[ناآگاه]] در سرگردانی و [[اضطراب]] شدیدی به سر می‌برند و آنانی که راه [[باطل]] را پیموده‌اند عَلَم [[مخالفت]] را در دست دارند و یا [[همراهی]] می‌کنند نابود می‌گردند و عده‌ای که برای [[فریب]] [[مردم]]، زمان خاصی را معین می‌کنند، [[دروغ]] می‌گویند. سپس از پردۀ [[غیبت]] خارج خواهد شد و [[ظهور]] می‌کند. آن‌گاه فرمود: پس گویا از هم اکنون [[پرچم‌ها]] و علائمی را می‌بینم که بر بالای سرش حرکت می‌کنند<ref>{{متن حدیث|أَمَا إِنَّ لَهُ غَيْبَةً يَحَارُ فِيهَا الْجَاهِلُونَ وَ يَهْلِكُ فِيهَا الْمُبْطِلُونَ وَ يَكْذِبُ فِيهَا الْوَقَّاتُونَ ثُمَّ يَخْرُجُ فَكَأَنِّي أَنْظُرُ إِلَى الْأَعْلَامِ وَ رَايَاتٍ تَخْفِقُ فَوْقَ رَأْسِهِ}}؛ طبرسی، اعلام الوری، ص ۴۴۳؛ اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۲۸؛ القمی، کفایة الأثر، ص ۲۹۶ و شیخ صدوق، کمال الدین، ج ۲، ص ۴۰۹. اختلاف مختصری در بعضی نسخه‌ها است که رؤیت پرچم‌ها در نجف و کوفه مطرح شده و در آدرس اول به صورت مطلق ذکر شده است.</ref>. [[شناخت امام عصر]]{{ع}} آن‌قدر مهم و پراهمیت است که از ده‌ها و صدها سال قبل، [[پیشوایان معصوم]]، [[مردم]] را بدان ترغیب می‌کردند و ادامه [[زندگی معنوی]] و استمرار [[هدایت]] را مربوط به آن می‌دانستند. [[زراره]] از [[امام صادق]]{{ع}} پرسید: چنان‌چه در [[عصر غیبت]] واقع شدم و دسترسی به [[امام عصر]]{{ع}} نداشتم، [[بهترین]] کار جهت تلاش برای رسیدن به او چیست؟ [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[خواندن]] دعای ذیل که در بردارندۀ [[شناخت]] و نقش [[معرفت امام زمان]]{{ع}} است]: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي نَفْسَكَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِيَّكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي رَسُولَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي رَسُولَكَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَكَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي }}<ref>بارخدایا! خودت را به من بشناسان، چنان‌چه "[[توفیق]] [[شناخت]] تو را پیدا نکنم و" خودت را به من نشناسانی پیامبرت را نخواهم [[شناخت]]. بارخدایا! پیامبرت را به من بشناسان، چنان‌چه [[توفیق]] [[شناخت]] پیامبرت را به من [[عنایت]] نکنی [[حجت]] تو را نخواهم [[شناخت]]. بارخدایا! [[حجت]] و ولیت را به من بشناسان، چنان‌چه ولیت را به من نشناسانی از [[دین]] و فطرتم "که به من [[عنایت]] کرده‌ای" [[منحرف]] گشته و [[گمراه]] خواهم شد؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۳۳۷، باب فی الغیبة، ح ۵؛ کتاب الغیبة، نعمانی، ص ۱۶۷ و شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص ۸۸۵ (ملحقات).</ref>.  

##[[امیرمؤمنان]]، [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} فرمود: [[بهترین]] [[عبادت]] [[انسان]] [[مؤمن]]، [[انتظار فرج]] از سوی [[خداوند]] است<ref>{{متن حدیث|"أَفْضَلُ عِبَادَةِ الْمُؤْمِنِ انْتِظَارُ فَرَجِ اللَّهِ"}}؛ البرقی، المحاسن، ج ۱، ص ۲۹۱.</ref>.  

##[[امام صادق]]{{ع}} فرمود: در شب‌ها و روزهایت [[انتظار فرج]] مولایت را داشته باش<ref>{{متن حدیث|"تَوَقَّعْ أَمْرَ صَاحِبِكَ لَيْلَكَ وَ نَهَارَك‏"}}؛ بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۱۵۷؛ سید بن طاووس، الاقبال، ص ۲۰۰.</ref>.  

##[[علامه]] [[طبرسی]] از [[یوسف بن محمد بن زیاد]] و [[علی بن محمد بن سیار]] [[حدیثی]] را [[نقل]] کرده است که آنان [[خدمت]] [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بودند و پرسش‌های تفسیری داشتند و چگونگی [[تقلید]] کورکورانۀ بعضی از [[یهود]] را پرسیدند. [[حضرت]] آن را محکوم کرد و فرمود: [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَذَا مِنْ عِندِ اللَّهِ لِيَشْتَرُواْ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلاً فَوَيْلٌ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَّهُمْ مِّمَّا يَكْسِبُونَ}}<ref> بنابراین، وای بر کسانی که (یک) نوشته را با دست‌های خود می‌نویسند آنگاه می‌گویند که این از سوی خداوند است تا با آن بهایی کم به دست آورند؛ و وای بر آنان از آنچه دست‌هایشان نگاشت و وای بر آنان از آنچه به دست می‌آورند؛ سوره بقره، آیه: 79.</ref>. سپس [[امام عسکری]] {{ع}} نسبت به ویژگی‌ها و صفات برجسته [[فقهای شیعه]] و [[وظایف]] [[امت اسلامی]] در [[عصر غیبت]] چنین فرمود: پس [[فقیهان]] برجسته ما آنانی هستند که [[نفس]] را خویش نگهداری کنند و در [[پاسداری از دین]] خویش کوشا باشند و [[هوای نفس]] را [[سرکوب]] نمایند و در برابر مولای خود [[تسلیم]] باشند. پس بر عوام [[واجب]] است که از آنان [[تقلید]] کنند و در برابر [[اوامر]] آنان از [[دل]] و [[جان]] بکوشند. این [[منصب]] والا لایق برخی از [[فقها]] و [[عالمان دینی]] است، نه همه آنان<ref>{{متن حدیث| فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ حَافِظاً لِدِينِهِ مُخَالِفاً عَلَى هَوَاهُ مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوهُ وَ ذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا بَعْضَ فُقَهَاءِ الشِّيعَةِ لَا جَمِيعَهُم‏}}؛ الطبرسی، احتجاج، ج ۲، ص ۴۵۸ و وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۱۳۱. (در نسخۀ وسائل الشیعه آمده است: لاکُهم...).</ref>.  

##[[محمد بن عثمان عمری]] نامه‌ای را به محضر بقیة الله‌الاعظم {{ع}} ارسال داشت و [[وظایف]] [[امت اسلامی]] را در عصر [[غیبت صغری]] و کبری پرسید. آن [[حضرت]] پاسخ داد:همانا در بحران‌ها و حوادث در میان [[امت اسلامی]] به [[راویان حدیث]] و ناقلان گفتار ما مراجعه کنید [تا [[تکلیف]] و [[وظایف]] شما را در [[عصر غیبت]] مشخص کنند]. همانا آنان [[حجت]] و [[راهنما]] از سوی من برای شما هستند و من نیز [[حجت]] و راهنمای آنان از سوی [[خداوند]] خواهم بود و اما نسبت به زمان حال [[غیبت صغری]] [[محمد بن عثمان]] - [[خداوند]] از او و پدرش [[خشنود]] گردد - مورد [[اطمینان]] ماست و نوشته او، نوشته ما خواهد بود<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ أَما مُحَمَّدُ بْنُ عُثْمَانَ الْعَمْرِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَ عَنْ أَبِيهِ مِنْ قَبْلُ فَإِنَّهُ ثِقَتِي وَ كِتَابُهُ كِتَابِي ...}}؛ وسائل الشیعة، ج ۲۷، ص ۱۴۰ و قطب‌الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۱۴.</ref>.

#[[پشتیبانی]] [[معنوی]] و [[اقتصادی]] حوزه‌های [[دینی]] و [[فرهنگی]]: از دیرباز حوزه‌های اندیشۀ [[دینی]] و [[فرهنگی]] توسط [[مراجع تقلید]] و علمای سرشناس [[اداره]] گردیده و در مجموع نتایج بسیار سودمندی را به دنبال داشته است. [[تربیت]] مبلغان، مدرسان، دین‌شناسان، نویسندگان، [[مجتهدان]] و [[عالمان]] سخت‌کوش و [[متعهد]] و [[مصلحان]] بزرگ در همین حوزه‌ها انجام گرفته و [[امید]] و [[آمال]] [[امت اسلامی]] گشته‌اند  

#[[تهذیب نفس]] و [[خودسازی]]: از مهم‌ترین [[وظایف]] فردی [[منتظران]] [[دولت حق]]، [[پارسایی]] و [[آراستگی]] به [[اخلاق]] خوب و [[پسندیده]] است. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند: "هرکس [[دوست]] دارد در شمار [[اصحاب]] و [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید در [[عصر انتظار]] [[مظهر]] [[[اخلاق نیک]] [[اسلامی]] باشد چنین کسی اگر پیش از [[قیام قائم]] درگذرد [[پاداش]] او مانند کسانی باشد که [[قائم]] را [[درک]] کنند و به حضور او برسند..."<ref>بحار الانوار (المکتبة الاسلامیة، ذی القعدة الحرام ۱۳۸۴ هـ ق) ج ۵۲، ص ۱۴۰.</ref>. [[امام عصر]]{{ع}} در ندایی [[نورانی]] [[منتظران]] را به انجام [[اعمال پسندیده]] در [[زمان غیبت]] فرا خوانده و می‌فرماید: "پس هریک از شما باید آنچه را که موجب [[دوستی]] ما می‌شود پیشه خود سازد و از هرآنچه که موجب [[ناخشنودی]] ما می‌گردد دوری گزیند زیرا [[فرمان]] ما به یک باره و ناگهانی فرا می‌رسد و در آن زمان [[توبه]] و بازگشت برای کسی سودی ندارد و [[پشیمانی]] از [[گناه]] کسی را از [[کیفر]] ما [[نجات]] نمی‌بخشد"<ref>{{متن حدیث|"... فَيَعْمَلُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْكُمْ مَا يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ لِيَتَجَنَّبَ مَا يُدْنِيهِ مِنْ كَرَاهِيَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ امْرَأً يَبْغَتُهُ فَجْأَةٌ حِينَ لَا تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا يُنَجِّيهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَى حَوْبَةٍ..."}}؛ الاحتجاج، ج ۲، ص ۹۹۹.</ref>.

#[[ادب‌ورزی]] در برابر نام مبارکش<ref>مکیال المکارم - کمال الدین ۲ / ۳۸۱ - نجم الثاقب / ۵۲۳.</ref>

#[[محزون بودن]] و [[گریستن]] و گریاندن به جهت [[فراق]] و [[غیبت]] آن [[حضرت]] (نه بیتفاوت بودن نسبت به آن)<ref>کمال الدین: ۲ / ۳۷۱ - بحارالانوار: ۸ / ۲۲ - غیبت نعمانی / ۱۵۲.</ref>.

#[[شناخت]] اجمالی [[علائم]] و شرائط [[ظهور]]<ref>غیبت نعمانی / ۲۵۲.</ref>.

#[[صدقه]] دادن به [[نیابت از امام زمان]]، و نیز [[صدقه]] دادن برای [[سلامتی]] آن [[حضرت]]<ref>مجالس صدوق / ۲۰۱.</ref>

#[[تجدید بیعت]] مکرر با [[امام عصر]]<ref> بحارالانوار: ۱۱۰۱۰۲.</ref>. مخصوصا بعد از [[نماز صبح]] و در هر [[روز جمعه]]<ref>بحارالانوار: ۱۰۲ / ۱۱۰</ref>.

#[[توسل]] به [[امام عصر]] لیلا، و [[استغاثه]] به آن [[حضرت]]<ref>بحارالانوار: ۹۴ / ۳۵ - ۲۲ - اقبال / ۶۸۷.</ref>.

#[[صبر]] و [[تحمل]] اذیت‌ها و آزارهای [[دشمنان]] و مخالفین<ref>روضه کافی / ۳۷ - ۲۴۷ - تحف العقول / ۳۱۲.</ref> (و مقابله با آنها در ابعاد [[اعتقادی]]،  [[سیاسی]]،  [[اقتصادی]]،  [[اجتماعی]]،  و [[نظامی]]،  در [[حد]]  [[توان]]).  

#[[اتحاد]] و هماهنگی با [[مؤمنین]] بجهت [[آمادگی]] برای [[نصرت امام زمان]]،  و تدارک ابزار لازم و [[آموزش]] [[فنون]] مورد [[نیاز]] به جهت [[دفاع]] و [[یاری]] رسانی نسبت به آن [[حضرت]]<ref>بحارالانوار: ۵۳ / ۱۷۷.</ref>.  

#[[ترک گناه]] و [[معصیت]]، و نیز هر عمل و [[رفتاری]] که موجبات [[ناراحتی]] آن [[حضرت]] را فراهم می‌کند؛ و [[توبه]] از کرده‌های ناشایست<ref>بحارالانوار: ۵۳ / ۱۷۷.</ref>.  

#[[تعظیم]] و [[تکریم]] مشاهد و مکان‌های متعلق و منسوب به آن [[حضرت]]،  (مثل ترمیم،  تنظیف،  انجام [[نماز]] و [[عبادت]]،  تکرر رفت و آمد،  حضور با وضو و [[لباس تمیز]] و معطر،  پرهیز از مزاح و خنده و لغویات و [[امور دنیوی]] در آنجا، و انجام [[عبادات]] مخصوص آن مکان‌ها)<ref>مکیال المکارم.</ref>.

#[[تکذیب]] [[نواب]] [[خاصه]] در [[زمان غیبت کبری]]<ref>کمال الدین: ۲ / ۵۱۶.</ref>

#[[پیروی]] صادقانه از آن [[حضرت]] در [[اخلاق]] و [[کردار]] و [[سیره]] عملی<ref>بحارالانوار: ۲۰ / ۳۴۰ - روضه کافی / ۲۳۴ - ۲۴۰ - کافی: ۲ / ۷۸

#[[آمادگی]] کامل [[نظامی]] و تهیه [[سلاح]] [[جنگی]] و [[تربیت]] نیروی دفاعی بجهت [[یاری]] آن [[حضرت]] در [[هنگام ظهور]]<ref>غیبت نعمانی / ۳۲۰ - روضه کافی / ۳۸۱ - بحارالانوار: ۹۳ / ۳۲۹ - تفسیر برهان: ۱ / ۳۳۵ - تفسیر عیاشی: ۱ / ۲۱۲.</ref> (و این علاوه بر مطلب ارائه شده در [[وظیفه]] پانزدهم و اخص از آن است).  

#[[گریستن]] بر [[حضرت]] [[امام حسین]]{{ع}}و [[دعا]] برای فراهم آمدن وسائل [[انتقام]] گیری از [[دشمنان]] و [[قاتلان]] آن [[حضرت]] با [[ظهور]] [[منتقم]] [[حقیقی]] [[جهان]] [[حضرت صاحب الزمان]]. به‌علاوه که در [[روایات]]، از [[گریستن]] بر [[مظلوم]] [[کربلا]] به‌عنوان اداء [[حق]] [[ائمه اطهار]] [[علی]] یاد شده است<ref>کامل الزیارات ۸۱.</ref>همچنین است [[زیارت]] [[قبر مطهر]] [[حضرت]] [[سیدالشهداء]]<ref>کامل الزیارات / ۱۲۷ - ۱۲۸ - ۱۴۶.</ref>»<ref>[[سید مهدی شمس‌الدین|شمس‌الدین، سید مهدی]]، [[در ساحل انتظار (کتاب)|در ساحل انتظار]]، ص۴۹-۵۵.</ref>.  

#[[امام]] زمان‌ {{ع}}، ادامه‌دهنده راه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه معصومین]] {{عم}} به [[اعتقاد]] ما، همه [[امامان معصوم]]، [[مفسران]] [[کتاب خدا]] و بیان‌کنندگان [[سنت]] [[رسول خدا]] {{صل}} هستند. [[رضایت]] و [[خشنودی]] [[امام زمان]] {{ع}} نیز در چیزی نیست جز آنچه در [[کتاب خدا]] آمده یا در سخنان [[رسول خدا]] {{صل}} و دیگر [[امامان معصوم]]: به آن اشاره شده است. به بیان دیگر، اگر کسی به همه [[تکالیف]] و وظایفی که در [[قرآن]] و [[روایات معصومین]] {{عم}} به آنها امر شده است، عمل کند و از همه [[محرمات]] و گناهانی که در این دو منبع [[الهی]] از آنها [[نهی]] شده است، دوری جوید، خواهد توانست [[رضایت]] [[امام عصر]] {{ع}} را چنان که باید و شاید، به دست آورد. بنابراین، هیچ لزومی ندارد که ما حتما از زبان [[امام زمان]] {{ع}} بشنویم که ایشان از چه [[رفتار]] و گفتاری، [[خشنود]] و از چه [[رفتار]] و گفتاری، ناخشنود می‌شود. چنان‌که پیش از این گفته شد، با مراجعه به دعایی مانند "دعای مکارم الاخلاق" که از [[امام سجاد]] {{ع}} [[نقل]] شده است، می‌توانیم پی ببریم که [[امام زمان]] {{ع}} از ما چه می‌خواهد و چه کاری را می‌پسندد.

#[[علامه مجلسی]] در بیان [[اعمال]] [[ماه مبارک رمضان]] می‌نویسد: از جمله وظایفی که در هر شب ([[ماه رمضان]]) مقرر شده، این است که [[بنده]] در آغاز هر دعای [[نیکو]] و در پایان هر عمل [[پسندیده]]، آن کس را که [[جانشین]] [[خداوند]] - جل [[جلاله]] - در میان [[بندگان]] و سرزمین‌های او می‌داند، یاد کند؛ زیرا آن [[جانشین]]، عهده دار همه نیازمندی‌های [[روزه‌دار]] است؛ از خوراکی و آشامیدنی او گرفته تا همه آنچه او در نظر دارد؛ یعنی همه اسباب و وسایلی که در [[اختیار]] [[جانشین]] [[پروردگار]] بزرگ ([[رب]] الارباب) است. همچنین هر [[روزه‌دار]] [[وظیفه]] دارد آن [[جانشین خدا]] را به آنچه [[شایسته]] مانند اوست، [[دعا]] کند و [[معتقد]] باشد که [[خداوند]] - جل [[جلاله]] - و جانشینش بر وی منت گذاشته‌اند که چنین [[جایگاه]] و منزلتی را به او بخشیده‌اند<ref>بحارالأنوار، ج ۹۴، صص ۳۴۸ و ۳۴۹، به نقل از: ابن طاووس، سید علی بن موسی، إقبال الأعمال، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۷ ه- ق، ص ۸۶.</ref>. [[مجلسی]] پس از این عبارت، روایتی را از ابن ابی‌قره [[نقل]] می‌کند که در آن، به [[نقل]] از [[صالحین]] {{عم}} که چنین آمده است: در شب [[بیست و سوم ماه رمضان]]، [[ایستاده]] و نشسته و در هر حالی که هستی و همچنین در تمام این ماه و به هر صورت ممکن، بلکه در تمام مدت روز گارت، پس از بزرگداشت نام [[خدای تعالی]] و [[درود]] و [[صلوات]] بر [[پیامبر]] و [[خاندان]] او بگو: خداوندا، ولی و برپاکننده امرت، [[محمد]]، زاده [[حسن]]، [[مهدی]] را - که [[برترین]] درودها و [[سلام‌ها]] بر او و پدرانش باد - در این ساعت و در همه ساعت‌ها، [[سرپرست]]، نگه‌دار، [[راهبر]]، [[یاور]]، [[راهنما]] و [[پشتیبان]] باش تا او را [نه، از سر [[زور]]، بلکه] به [[اختیار]] [[مردم]] در [[زمین]] [[جایگاه]] بخشی و او را در درازا و پهنای [[زمین]] بهره‌ور و کامران سازی<ref>همان.</ref>. چنان‌که در عبارت [[مرحوم مجلسی]] نیز آمده بود، دعای ما به [[امام]] زمان‌{{ع}} در واقع شکرانه [[نعمت]] وجود [[حجت]] خداست. آن شخصیت [[بزرگواری]] که هر چه داریم از اوست و همه نعمتهای مادی و [[معنوی]] عالم به واسطه او به ما ارزانی می‌شود.

#[[امام سجاد]] {{ع}} در بسیاری از [[دعاها]] و مناجات‌های خود، [[دعا]] به [[امام]] و [[ولی عصر]] را مورد توجه قرار داده است و از جمله در دعای روز [[عرفه]] از [[خداوند]] چنین درخواست می‌کند: بار خدایا، به ولی خود [[الهام]] کن که [[شکر]] نعمتی را که به او ارزانی داشته‌ای به جای آرَد و به ما نیز [[الهام]] ده که [[شکر نعمت]] [[هدایت]] او را به جای آریم و او را از جانب خود [[سلطه]] و [[توانایی]] ده و به آسانی راه [[پیروزی]] بر او بگشای و به نیرومند‌ترین ارکان [[قدرت]] خود یاری‌اش فرمای و پشتش محکم و بازوانش توانا گردان و زیر نظر [[مراقبت]] خویش قرار ده و در سایه حفظ خود حفظش کن و به ملایکه خود یاری‌اش ده و به [[شکر]] پیروزمند خود مددش رسان<ref>صحیفه سجادیه، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، چاپ چهارم: تهران، سروش، ۱۳۸۰، صص ۳۰۵ و۳۲۵، نیایش چهل و هفتم.</ref>.  

#[[امام رضا]] {{ع}} نیز از سال‌ها پیش از [[تولد]] [[نسل]] چهارم خود با بیان‌های متعدد و متفاوت، او را [[دعا]] کرده و یاری‌اش را از [[خداوند]] خواسته است. در یکی از این [[دعاها]] چنین می‌خوانیم: خداوندا! [امور] [[بنده]] و جانشینت را [[اصلاح]] کن، آن‌چنان‌که [امور] [[پیامبران]] و رسولانت را [[اصلاح]] کردی، او را با فرشتگانت در بر گیر و با [[روح‌القدس]] از جانب خودت [[یاری]] کن. در پشت سر و پیش روی نگهبانانی قرار ده که او را از [[بدی]] در [[امان]] دارند. [[بیم]] و نگرانی او را به [[امنیت]] و [[آرامش]] تبدیل کن تا تنها تو را بپرستد و کسی را برای تو شریک نگیرد. هیچ یک از آفریدگانت را بر ولی‌ات مسلط مساز. اجازه [[جهاد]] با [[دشمنان]] تو و [[دشمنان]] خودش را به او عطا کن و مرا از [[یاران]] او قرار ده؛ زیرا تو بر همه چیز [[توانایی]]<ref>معجم احادیث الإمام المهدی {{ع}}، ج ۴، ص ۱۷۱، به نقل از: شیخ طوسی، مصباح المتهجد، بیروت، ۱۴۱۱ ه- ق، ص ۳۲۶.</ref>. با توجه به [[روایات]] یاد شده، همه ما [[وظیفه]] داریم که پیوسته به [[یاد امام زمان]] خود باشیم و در دعاهای خود هیچ گاه [[دعا برای سلامتی]] و [[طول عمر]] آن [[حضرت]] را فراموش نکنیم؛ زیرا این [[دعا]] در گام نخست، ادای بخش بسیار ناچیزی از [[حقوق]] بی شماری است که [[امام عصر]] {{ع}} بر عهده همه ما دارند و در مرحله بعد، [[سپاس]] و ستایشی است به درگاه [[خداوند متعال]] که ما را از [[نعمت]] وجود [[حجت]] [[معصوم]] خود بهره‌مند ساخته و آن [[حضرت]] را واسطه میان خود و بندگانش قرار داده است.  

*[[بسترسازی]] و [[زمینه‌سازی]]

*[[آگاهی]] نسبت به نوع رابطه خود با [[حضرت]]{{ع}}

*[[عدل]] و [[احسان]]

*[[انتظار فرج]]

*[[آمادگی]] همیشگی

*[[دشمنی]] با [[دشمنان]] [[حضرت]]

*[[پیوند با ولایت]]

*[[امیدواری]]

*[[صبر]] کردن بر [[سختی‌ها]]»<ref>[[منصور هرنجی|هرنجی، منصور]]، [[انتظار و وظایف منتظران ۲ (کتاب)|انتظار و وظایف منتظران]]، ص ۶۹.</ref>.

#[[معرفت]] و [[شناخت]] عمیق به [[امام زمان]] {{ع}} با مطالعه کتاب‌های معتبری که درباره ایشان نوشته شده است؛

#[[آگاهی]] از اهداف [[امام زمان]] {{ع}} برای آنکه متناسب با این اهداف، خود را آماده کنیم؛

#[[خودسازی]] و [[تهذیب نفس]]؛ یعنی اهمیت دادن به [[نماز]] و دیگر [[واجبات]] و [[وظایف دینی]]؛ مثل [[احترام]] و [[کمک]] به [[پدر]] و [[مادر]] و [[نیازمندان]] و [[پرهیز از گناه]]، به‌ویژه دوری از [[مال]] [[حرام]] و [[ظلم]] به دیگران؛

#[[دعا]] برای [[سلامت]] [[حضرت]] و [[تعجیل فرج]] و آنچه به ایشان مربوط است.

#[[جامعه منتظر]] در برخورد با دیگران [[وظیفه]] دارد که [[تعاون]] و [[همکاری]] را سر فصل برنامه‌های خود قرار دهد. این [[جامعه]] به دور از تنگ نظری و خودمحوری، پیوسته حال [[فقرا]] و [[نیازمندان]] [[جامعه]] را پی‌گیری می‌کنند و از آنان بی‌خبر نمی‌مانند. گروهی از [[شیعیان]] از [[امام باقر]]{{ع}} درخواست [[نصیحت]] کردند؛ [[حضرت]] فرمود: "از میان شما آنکه نیرومند است، ضعیف را [[یاری]] کند و آنکه بی‌نیاز است با نیازمندتان [[مهربانی]] ورزد و هر یک از شما دربارۀ دیگری [[خیرخواهی]] کند.<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، باب ۲۲، ح ۵، ص ۱۲۳.</ref> گفتنی است که دائره این [[همکاری]] و [[همیاری]]، به محیطی که در آن [[زندگی]] می‌کنند محدود نیست؛ بلکه خیر و [[نیکی]] [[منتظران]] به محیط‌های دورتر و [[نیازمندان]] شهرهای دیگر نیز می‌رسد؛ زیرا در پرتو [[روح]] [[انتظار]]، هیچ جدایی و دوگانگی‌ای بین افراد احساس نمی‌شود.

##[[شناخت شخص امام]]{{ع}} به نام و نسبت.

##[[شناخت]] صفات و ویژگی‌های او. و باید دانست که به دست آوردن این دو [[شناخت]] از اهم [[واجبات]] می‌باشد...<ref>مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۸۵، بخش ۸.</ref>. البته امر دومی که در [[کلام]] یاد شده به آن اشاره شده، در عصر ما از اهمیت بیشتری برخوردار بوده، و در واقع این نوع [[شناخت]] است که می‌تواند در [[زندگی فردی]] و [[اجتماعی]] [[منتظران]] منشأ اثر و تحول باشد؛ زیرا اگر کسی حقیقتاً به صفات و [[ویژگی‌های امام عصر]]{{ع}} و نقش و [[جایگاه]] آن [[حضرت]] در [[عالم هستی]] و [[فقر]] و [[نیاز]] خود نسبت به او واقف شود، هرگز از یاد و نام آن [[حضرت]] غافل نمی‌شود<ref>شناخت هستی بخش، ص ۱۰۰.</ref>.

#[[پیوند با مقام ولایت]] و [[امامت]]: پس از اهمیت [[شناخت]] و [[معرفت]] نسبت به [[امام]]{{ع}} و [[واجب الاطاعه]] بودنش، نوبت به پیوند و [[عهد]] با [[مقام ولایت]] می‌رسد که از [[وظایف]] مهم  هر [[شیعه]] [[منتظر]] است، و این مطلب در [[روایات]] بسیاری مورد سفارش و تأکید قرار گرفته است: که به برخی از آنها [[تمسک]] می‌جوییم: [[ابو زینب]] [[نعمانی]] در کتاب "[[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]]" روایتی را در این زمینه آورده است:"[[برید بن معاویه]] می‌گوید: [[امام باقر]]{{ع}} در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|اصْبِرُوا...}} فرمودند: بر انجام [[واجبات]] [[صبر]] کنید و در مقابل دشمنانتان [[پایداری]] داشته باشید، و پیوند خود را با [[امام]] منتظرتان مستحکم نمایید"<ref>{{متن حدیث|"عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ الْعِجْلِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ{{ع}} فِي مَعْنَى قَوْلِهِ تَعَالَى‏:}} {{متن قرآن|اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}؛ شکیبایی ورزید و یکدیگر را به شکیب فرا خوانید و از مرزها نگهبانی کنید و از خداوند پروا بدارید؛ باشد که رستگار شوید؛ سوره آل عمران، آیه ۲۰۰.{{متن حدیث|قَالَ{{ع}} اصْبِرُوا عَلَى أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صابِرُوا عَدُوَّكُمْ وَ رابِطُوا إِمَامَكُمُ الْمُنْتَظَرَ"}}؛ الغیبه، ص ۲۰۶، ح ۱۳؛ بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۲۱۹، ح ۱۴.</ref>؛ [[روایات]] دیگری نیز به همین مضمون از [[امام صادق]] و [[امام کاظم]]{{عم}} وارد شده است که به جهت اختصار از ذکر آنها صرف نظر می‌کنیم<ref>ر.ک؛ البرهان فی التفسیر القرآن، ج ۱، ص ۳۳۴، ح ۲.</ref>. این که می‌بینیم در روایت‌های متعددی، [[ائمه]]{{عم}} [[شیعیان]] خود خود را به [[تجدید عهد]] و [[بیعت با امام]] زمان خود سفارش کرده و از آنها خواسته‌اند که در آغاز هر روز و حتی بعد از هر [[نماز واجب]]، [[دعای عهد]] بخوانند، همه نشان از اهمیت پیوند (و [[میثاق]]) دائمی [[شیعیان]] با [[مقام]] عظمای [[ولایت]] و [[حجت خدا]] دارد. یکی از مشهورترین دعاهای [[عهد]]، دعایی است که مرحوم [[سید بن طاووس]] آن را در کتاب ارزشمند "مصباح الزائر" به [[نقل]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] کرده و در ابتدای آن آمده است:"هرکس [[چهل]] بامداد، [[خدا]] را با این [[عهد]] بخواند، از [[یاران قائم]] ما خواهد بود، پس اگر پیش از ([[ظهور]]) [[قائم]]{{ع}} از [[دنیا]] برود، [[خداوند تعالی]] او را از قبرش خارج می‌سازد (تا [[قائم]]{{ع}} را [[یاری]] دهد)، و [[خداوند]] به شماره هر کلمه (از آن) هزار حسنه به او عطا کند و هزار [[بدی]] را از او بر طرف می‌سازد<ref> {{متن حدیث|"مَنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ أَرْبَعِينَ صَبَاحاً بِهَذَا الْعَهْدِ كَانَ مِنْ أَنْصَارِ قَائِمِنَا عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَإِنْ مَاتَ قَبْلَهُ أَخْرَجَهُ اللَّهُ تَعَالَى مِنْ قَبْرِهِ، وَ أَعْطَاهُ اللَّهُ بِكُلِّ كَلِمَةٍ أَلْفَ حَسَنَةٍ، وَ مَحَا عَنْهُ أَلْفَ سَيِّئَةٍ"}}؛ مصباح الزائر، ص ۴۵۵؛ بحارالانوار، ج ۱۰۲، ص ۱۱۱؛ شناخت هستی بخش، ص ۱۰۴.</ref>؛

#[[تهذیب نفس]] و [[خودسازی]]: یکی دیگر از [[وظایف]] مهم [[شیعیان]] [[منتظر]]، [[تهذیب نفس]] و آراستن خود به [[اخلاق]] و [[رفتار نیکو]] می‌باشد، که در این زمینه نیز روایاتی چند از [[ائمه اطهار]]{{عم}} وارد شده و مورد تأکید قرار گرفته است. در روایتی که [[نعمانی]]  به [[سند]] خود از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] کرده، آمده است: "... هرکس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید که [[انتظار]] بکشد، و در این حال [[پرهیزکاری]] کند و [[اخلاق]] و [[رفتار]] [[نیک]] داشته باشد، در حالی که [[منتظر]] باشد، پس چنانچه بمیرد و پس از مرگش [[قائم]]{{ع}} [[قیام]] کند، [[پاداش]] او همچون [[پاداش]] کسی خواهد بود که آن [[حضرت]] را [[درک]] کرده باشد، پس تلاش کنید و در [[انتظار]] بمانید، گوارا باد برای شما‌ای گروه مشمول [[رحمت]] [[خداوند]]"؛ <ref>{{متن حدیث|"عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}... قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ فَإِنْ مَاتَ وَ قَامَ الْقَائِمُ بَعْدَهُ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ أَدْرَكَهُ فَجِدُّوا وَ انْتَظِرُوا هَنِيئاً لَكُمْ أَيَّتُهَا الْعِصَابَةُ الْمَرْحُومَةُ"}}؛ الغیبه، ص ۲۰۷، ح ۱۶؛ معجم الاحادیث الامام المهدی{{ع}}، ج ۳، ص ۴۱۷، ح ۹۷۰.</ref>؛ موضوع [[خودسازی]] و [[تهذیب نفس]] از چنان اهمیتی برخوردار است که در [[توقیع شریف]] [[امام عصر]]{{ع}} به [[شیخ مفید]] که ذیلاً به آن اشاره شده، سبب و عامل [[محروم]] گشتن [[شیعیان]] از [[دیدار]] [[حجت خدا]] و طولانی شدن [[غیبت]]، [[اعمال]] [[ناپسند]] و [[گناهان]] برخی از [[شیعیان]] شمرده شده است:"...پس تنها چیزی که ما را از آنان ([[شیعیان]]) [[پنهان]] می‌دارد، همانا چیزهای ([[اعمال]]) [[ناپسند]] و ناخوشایندی است که از ایشان به ما می‌رسد و خوشایند و مورد پسند ما نیست و از آنان [[انتظار]] نمی‌رود" <ref>{{متن حدیث|"... فَمَا يَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَكْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُم‏"}}؛ احتجاج، ج ۲، ص ۶۰۲.</ref>؛ همچنین در بعضی از [[اخبار]] آمده است که [[اعمال شیعیان]] مستمراً به [[امام زمان]]{{ع}} عرضه می‌شود و اشراف کامل بر [[اعمال]] و [[رفتار]] ما دارند، لذا بایستی بسیار مراقب [[اعمال]] و [[رفتار]] خود باشیم. چنان که در همان [[توقیع شریف]] آمده است:"ما بر [[اخبار]] و احوال شما آگاهیم و احاطه داریم و هیچ چیز از اوضاع شما بر ما پوشیده و مخفی نمی‌ماند"<ref>

#[[کسب آمادگی برای ظهور]] ([[زمینه سازی]]): یکی دیگر از [[وظایف منتظران در زمان غیبت]] کسب آمادگی‌های همه جانبه برای [[ظهور]] آن [[منجی]] عالم است که به فرموده حضرتش، امر [[ظهور]] به یکباره محقق می‌شود و شاید [[فرصت]] از دست برود، آن گاه [[پشیمانی]] سودی ندارد. [[توقیع شریف]] [[حضرت بقیة الله]]{{ع}} به [[شیخ مفید]] را با دقت ملاحظه کنید:"[[امام عصر]]{{ع}} در [[توقیع شریف]] فرمودند: پس هریک از شما ([[شیعیان]]) باید آنچه را که موجب [[دوستی]] ما می‌شود، پیشه خود سازد، و از هر آنچه موجب [[خشم]] و [[ناخشنودی]] ما می‌گردد، دوری گزیند. زیرا [[فرمان]] ما (امر [[ظهور]]) به یکباره وناگهانی فرا می‌رسد، و در آن زمان [[توبه]] و بازگشت برای او سودی ندارد و [[پشیمانی]] از [[گناه]] نمی‌تواند او را از [[کیفر]] و [[عقاب]] ما [[نجات]] بخشد"<ref>{{متن حدیث|"… فَيَعْمَلُ كُلُّ امْرِئٍ مِنْكُمْ مَا يَقْرُبُ بِهِ مِنْ مَحَبَّتِنَا وَ لِيَتَجَنَّبَ مَا يُدْنِيهِ مِنْ كَرَاهِيَتِنَا وَ سَخَطِنَا فَإِنَّ امْرَأً يَبْغَتُهُ فَجْأَةٌ حِينَ لَا تَنْفَعُهُ تَوْبَةٌ وَ لَا يُنَجِّيهِ مِنْ عِقَابِنَا نَدَمٌ عَلَى حَوْبَة"}}؛ احتجاج، ج ۲، ص ۵۹۹؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۶.</ref>؛ در [[حدیثی]] دیگر که مرحوم [[نعمانی]] در کتاب "[[الغیبة ۱ (کتاب)|الغیبة]]" به [[سند]] خود از [[امام صادق]]{{ع}} [[نقل]] کرده، در رابطه با تهیه [[سلاح]] و [[آمادگی]] ظاهری نیز چنین آمده است:"...هر یک از شما باید که برای [[خروج]] [[حضرت قائم]]{{ع}} (سلاحی) مهیا کند هر چند که یک تیر باشد، که [[خدای تعالی]] هرگاه بداند که کسی چنین نیتی دارد، امیدوارم عمرش را طولانی کند تا آن [[حضرت]] را [[درک]] کند (و از [[یاران]] و همراهانش قرار گیرد ان شاء [[الله]])"<ref> {{متن حدیث|"...لَيُعِدَّنَّ أَحَدُكُمْ لِخُرُوجِ الْقَائِمِ وَ لَوْ سَهْماً فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى إِذَا عَلِمَ ذَلِكَ مِنْ نِيَّتِهِ رَجَوْتُ لِأَنْ يُنْسِئَ فِي عُمُرِهِ حَتَّى يُدْرِكَهُ فَيَكُونَ مِنْ أَعْوَانِهِ وَ أَنْصَارِهِ"}}؛ الغیبه، ص ۳۲۰، ح ۱۰.</ref>؛ البته به نظر می‌رسد که شاید مراد از تهیه [[سلاح]] ولو به یک تیر، [[آمادگی]] [[شیعیان]] باشد.

#[[اصلاح جامعه]] ([[امر به معروف و نهی از منکر]]): یکی از [[تکالیف]] مهم و عمده [[دینی]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] است. با این دو عمل است که [[احکام]] و [[واجبات الهی]] برقرار می‌ماند و [[جامعه دینی]]، از [[انحرافات]] به ویژه تهاجم [[فرهنگی]] عصر ما رهایی می‌یابد. همچنین می‌دانیم که [[رضا]] و [[خشنودی]] [[حضرت مهدی موعود]]{{ع}}، در آن است که به "معروف" عمل شود و از "منکر" دوری شود؛ بنابراین، [[انسان]] [[منتظر]]، نمی‌تواند در این باره بی تفاوت باشد. بزرگ‌ترین امر کننده به معروف و [[نهی]] کننده از منکر، در روزگار [[ظهور]]، خود [[حضرت حجت]]{{ع}} است، پس چگونه ممکن است که [[جامعه]] [[منتظِر]]، [[خشنودی]] [[حضرت مهدی]]{{ع}} را نخواهد، و در این بُعد، به حضرتش [[اقتدا]] نکند، و به او تشبه نجوید؟! در [[حدیث شریف]] [[نبوی]]{{صل}} چنین آمده است:"خوشا به حال کسی که [[قائم]] اهل بیتم را قبل از قیامش (در زمان غیبتش) در حالی که به او [[اقتدا]] کرده باشد [[درک]] کند"<ref>{{متن حدیث|"طُوبَى لِمَنْ أَدْرَكَ قَائِمَ أَهْلِ بَيْتِي وَ هُوَ مُقْتَدٍ بِهِ قَبْلَ قِيَامِه‏…"}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۳۰؛ خورشید مغرب، ص ۲۷۲.</ref>؛ و شاخص مهم این [[اقتدا]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] کردن، و [[اصلاح جامعه]] و [[آمادگی]] داشتن برای [[اجرای احکام الهی]] است.

#[[انتظار]] کشیدن [[فرج]] و [[صبر]] کردن: [[انتظار]] بدون [[صبر]] و [[پایداری]] در برابر مشکلات، معنی پیدا نمی‌کند و این در [[حقیقت انتظار]] نیست، زیرا [[روح]] و جوهر اصلی [[انتظار]]، [[مقاومت]] و [[صبر]] است. در [[احادیث]] [[معصومین]]{{عم}} همواره به انتظار فرجی که همراه با [[صبر]] باشد تأکید شده است.[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} می‌فرمایند: "...از [[خدا]] [[کمک]] بگیرید و [[صبر]] کنید، که [[زمین]] از آن [[خدا]] است و به هر کس که بخواهد آن را به [[وراثت]] می‌دهد(او را [[وارث زمین]] می‌کند) و سر انجام ([[نیک]]) از آن پرهیز کاران است"<ref> {{متن حدیث|"... اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُها مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِين‏"}}؛ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۱۹۵؛ عصر زندگی، ص ۲۹۰.</ref>؛ [[وعده]] حتمی [[الهی]] درباره [[وراثت]] [[صالحان]] (بر [[زمین]])، در صورت [[صبر]] و [[استقامت]]، تحقق می‌پذیرد. [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند:"از [[دین]] [[ائمه]]{{عم}} [[پرهیزکاری]]... و [[انتظار فرج]] با [[صبر]] و [[شکیبایی]] است"<ref> {{متن حدیث|"مِنْ دِینِ الْأَئِمهِ اَلْوَرَعْ… وَ انْتِظَارُ الْفَرَجِ بِالصَّبْر"}}؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۲.</ref>؛

#[[اطاعت]] از [[ولی فقیه]] در [[زمان غیبت]]: در [[دوران غیبت کبری]]، [[ارتباط مستقیم]] با [[امام عصر]]{{ع}} مقدور نمی‌باشداز این رو می‌بایست برای آشنایی با [[دستورات]] [[قرآن]] و [[اهل بیت]]{{عم}} به کارشناسان مسائل [[دینی]] که همان [[فقیهان]] [[وارسته]] و [[عادل]] و جامع الشرایط هستند مراجعه نمود و علاوه بر مسائل [[دینی]] در موارد [[حکومتی]] نیز علاوه بر مسائل [[دینی]] به [[ولی فقیه]] که در رأس [[حکومت اسلامی]] است مراجعه نموده و [[تبعیت]] کنند. در این باره [[امام صادق]]{{ع}} می‌فرمایند:"و اما هرکس از [[فقیهان]] که [[نفس]] خویش را نگهدارد، و [[دین]] خود را حفظ کند، و با خواسته‌های نفسانی خود [[مخالفت]] کند، و [[مطیع]] امر مولایش باشد، بر توده [[مردم]] ([[واجب]]) است که از او [[تقلید]] کنند، و این شامل بعضی از [[فقیهان]] [[شیعه]] می‌شود نه تمامی آنها"<ref> {{متن حدیث|"فَأَمَّا مَنْ كَانَ مِنَ الْفُقَهَاءِ صَائِناً لِنَفْسِهِ، حَافِظاً لِدِينِهِ، مُخَالِفاً لِهَوَاهُ، مُطِيعاً لِأَمْرِ مَوْلَاهُ فَلِلْعَوَامِّ أَنْ يُقَلِّدُوهُ وَ ذَلِكَ لَا يَكُونُ إِلَّا [فِي‏] بَعْضِ فُقَهَاءِ الشِّيعَةِ لَا جَمِيعِهِم‏"}}؛ تفسیر الامام، منسوب به امام عسکری{{ع}}، ص ۳۰۰؛ فضایل المهدی{{ع}}، ص ۲۱.</ref>؛ [[حضرت]] [[بقیة الله الاعظم]]{{ع}} در [[توقیع شریف]] به [[اسحاق بن یعقوب]]  چنین می‌فرمایند:"...و اما در حوادثی که بوقوع می‌پیوندد، به [[راویان حدیث]] ما ([[فقها]]) [[رجوع]] کنید که آنان [[حجت]] من بر شما هستند، من نیز [[حجت خدا]] بر آنها هستم..."<ref> {{متن حدیث|"... وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ حُجَّتِي عَلَيْكُمْ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ..."}}؛ کمال الدین، ج ۲، ص ۲۳۸.</ref>.

#[[خواندن]] [[دعای فرج]] آن [[حضرت]]، با [[ادعیه]] وارده از سوی [[معصومین]]{{عم}}<ref>ر.ک؛ مفاتیح الجنان.</ref>.

#[[اندوهگین]] بودن از [[فراق]] آن [[حضرت]].

#[[قیام]] هنگام شنیدن نام مخصوص آن [[حضرت]] ([[قائم]]).

#[[خواندن]] دعای مخصوص در [[زمان غیبت]] که در [[مفاتیح الجنان]] نیز آمده است<ref>همان، ص ۹۷۴.</ref>.

#[[تسلیم]] بودن امر [[خدا]] و عجله نکردن در امر [[ظهور]]، که [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: "عجله کنندگان هلاک گردند و [[تسلیم]] شدگان [[نجات]] یابند"<ref>اصول کافی، ج ۱، ص ۳۶۸.</ref>.

#[[صدقه]] دادن برای [[سلامتی]] آن وجود [[شریف]].

#[[حج]] رفتن به [[نیابت]] آن [[حضرت]] و نیز فرستادن [[نایب]] از طرف حضرتش.

#[[یاری]] کردن [[حضرت]] با [[رفتار]] و اعمالی که آن [[حضرت]] بر آنها [[رضایت]] قلبی دارند.

#[[زیارت]] کردن آن [[حضرت]] به [[زیارات]] وارده و آل [[یس]]<ref>ر.ک؛ مفاتیح الجنان.</ref>.

#[[صلوات]] و [[درود فرستادن]] بر آن [[حضرت]].

#[[توسل]] و طلب [[شفاعت]] از [[خداوند]] به وسیله آن [[حضرت]].

#[[استمداد]] و دادخواهی و عرض [[حاجت]] به آن [[حضرت]]، زیرا [[صاحب الامر]] هستند.

#[[دعوت]] کردن [[مردم]] به سوی آن [[حضرت]].

#[[تکذیب]] [[مدعیان نیابت]] [[خاصه]] طبق [[توقیع شریف]] به [[آخرین نایب]] خاص خود<ref>برای اطلاع و استفاده بیشتر رجوع کنید به کتاب "مکیال المکارم فی فوائد دعاء القائم{{ع}}" ج ۲، ص ۱۸۰ - ۵۷۵، که مفصلاً در این زمینه بحث کرده است.</ref>»<ref>[[انتظار چیست منتظر کیست؟ (کتاب)|انتظار چیست منتظر کیست؟]]، ص 39-57.</ref>.

#[[محبت]] او به طور خاص

#[[محبوب]] نمودن او در میان [[مردم]]

#[[انتظار فرج]] و [[ظهور]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[اندوهگین]] بودن [[مؤمن]] از [[فراق]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[قیام]]، هنگام یاد شدن نام یا [[القاب]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[گریستن]] و گریانیدن و خود را به [[گریه]] کنندگان شبیه نمودن بر [[فراق]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[تسلیم]] بودن و عجله نکردن

#[[صدقه]] دادن به [[نیابت]] از آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[حج]] رفتن به [[نیابت]] از آن [[حضرت]] یا فرستادن [[نایب]] که از طرف آن جناب [[حج]] کند

#[[زیارت]] مشاهد [[رسول خدا]] و [[ائمه معصومین]]{{عم}} به [[نیابت]] از آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[تجدید بیعت]] با [[حضرت]] بعد از فرایض همه [[روزه]] و هر [[جمعه]]

#[[زیارت]] کردن آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[درود فرستادن]] بر آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[توسل]] و طلب [[شفاعت]] و عرض [[حاجت]] بر آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[دعوت]] کردن [[مردم]] به آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[تهذیب نفس]]

#[[احترام]] کردن [[نزدیکان]] و منسوبین به آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[وقت ظهور]] را تعیین نکردن و [[تکذیب]] وقت‌گذاران

#[[تکذیب]] [[مدعیان نیابت]] [[خاصه]] در [[زمان غیبت کبری]]

#[[اقتدا]] و [[تأسی]] جستن به [[اخلاق]] و [[اعمال]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[حفظ زبان]] از غیر یاد [[خداوند]] و مانند آن

#[[نماز]] آن [[حضرت]]{{ع}}

#[[گریستن]] در [[مصیبت]] [[حضرت]] ابی [[عبد الله]] الحسین{{ع}}

#[[زیارت]] [[قبر]] مولایمان [[امام حسین]]{{ع}}

#[[شناخت]] صحیح؛

#[[اعتقاد صحیح]] و محکم که منشأ عمل شود؛

#[[دفاع]] و [[حمایت]].

#[[تبلیغ]]، [[دفاع]] و [[حمایت]]؛

#[[امر به معروف و نهی از منکر]].

#[[حمایت]] و تقویت.

##[[محبت امام زمان]]{{ع}} [[محبت]] ۱۴ [[معصوم]] را به دنبال دارد، در حالی که [[محبت]] دیگر [[ائمه]] [[محبت]] ایشان را به دنبال ندارد، مثل [[عامه]]، شش امامی‌ها و هفت امامی‌ها.

:«#[[کسب معرفت]] درست از [[امام زمان]] {{ع}}؛

#[[انتظار فرج]] و [[دعا برای ظهور]]؛

#[[محبت به حضرت مهدی]] {{ع}}؛

#[[تبلیغ]] [[فضائل]] و [[مناقب]] [[امام]] {{ع}}.  

#[[دعا]] و [[صدقه]] برای [[سلامتی]] [[امام]] {{ع}}.  

#[[تسلیم]] بودن و بی‌تابی نکردن برای [[ظهور]].  

#[[احترام]] به [[نزدیکان]] و منسوبین به [[امام]] {{ع}}  

#[[توسل]] و طلب [[شفاعت]].  

#[[دعوت]] [[مردم]] به آن [[حضرت]] {{ع}}  

#[[آیا نزدیک شمردن ظهور از وظایف مسلمانان نسبت به امام است؟ (پرسش)]]

#[[آیا شناخت غربت امام از وظایف مسلمانان نسبت به امام مهدی است؟ (پرسش)]]