حسن و قبح عقلی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۱) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
#کمال و [[نقص]]، مانند [[علم]] و [[جهل]]؛ | #کمال و [[نقص]]، مانند [[علم]] و [[جهل]]؛ | ||
#تناسب و عدم تناسب با ذوق [[انسان]]، مانند دینی‌ها یا غذاها؛ | #تناسب و عدم تناسب با ذوق [[انسان]]، مانند دینی‌ها یا غذاها؛ | ||
#[[مصلحت]] و مفسده، مانند خوردن داروی تلخ؛([[مدح]] و [[ثواب]] یا ذم و [[عقاب]]) [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، مانند [[عدالت]] و [[ظلم]]؛ | # [[مصلحت]] و مفسده، مانند خوردن داروی تلخ؛([[مدح]] و [[ثواب]] یا ذم و [[عقاب]]) [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، مانند [[عدالت]] و [[ظلم]]؛ | ||
#[[شایستگی]] و ناشایستگی ([[مدح]] و [[ثواب]] یا ذم و [[عقاب]]) [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، مانند [[عدالت]] و [[ظلم]]. | # [[شایستگی]] و ناشایستگی ([[مدح]] و [[ثواب]] یا ذم و [[عقاب]]) [[افعال]] اختیاری [[انسان]]، مانند [[عدالت]] و [[ظلم]]. | ||
سه معنای اول مربوط به امور [[تکوینی]] و انسانی است و در حوزه [[افعال الهی]] راه ندارد و تنها معنای چهارم است که به [[افعال]] ارادی اعم از انسانی یا [[الهی]] اختصاص دارد و مورد [[اختلاف]] است. | سه معنای اول مربوط به امور [[تکوینی]] و انسانی است و در حوزه [[افعال الهی]] راه ندارد و تنها معنای چهارم است که به [[افعال]] ارادی اعم از انسانی یا [[الهی]] اختصاص دارد و مورد [[اختلاف]] است. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==[[ادله]] حسن و قبح عقلی== | ==[[ادله]] حسن و قبح عقلی== | ||
#[[اجماع]] [[عقلای بشر]]، حتی منکرین [[خداوند]] بر [[حسن و قبح]] برخی قضایا، مانند [[صدق]] و [[کذب]] که نمی‌توان آن را براساس چیزی جز وجه مشترک [[بشر]] ([[عقل]] و [[فطرت انسان‌ها]]) دانست. | # [[اجماع]] [[عقلای بشر]]، حتی منکرین [[خداوند]] بر [[حسن و قبح]] برخی قضایا، مانند [[صدق]] و [[کذب]] که نمی‌توان آن را براساس چیزی جز وجه مشترک [[بشر]] ([[عقل]] و [[فطرت انسان‌ها]]) دانست. | ||
#[[اعتقاد]] به اینکه [[حسن و قبح]] شرعی بدون حسن و قبح عقلی معقول نیست؛ زیرا اثبات [[حسن و قبح]] شرعی از دو راه ممکن است: یکی از راه [[اخبار]] شرعی و دیگری [[اوامر و نواهی]] شرعی. به دست آوردن این [[حسن و قبح]] شرعی نیز در گرو پذیرش دو اصل است: یکی اینکه [[پیامبر]] [[دروغ]] نمی‌گوید و دیگری اینکه [[پیامبر]] در [[امر و نهی]] خود [[صادق]] و جدی است. بدیهی است پذیرش این دو اصل از طریق [[شرع]] دور است و راهی جز حسن و قبح عقلی نداریم. | # [[اعتقاد]] به اینکه [[حسن و قبح]] شرعی بدون حسن و قبح عقلی معقول نیست؛ زیرا اثبات [[حسن و قبح]] شرعی از دو راه ممکن است: یکی از راه [[اخبار]] شرعی و دیگری [[اوامر و نواهی]] شرعی. به دست آوردن این [[حسن و قبح]] شرعی نیز در گرو پذیرش دو اصل است: یکی اینکه [[پیامبر]] [[دروغ]] نمی‌گوید و دیگری اینکه [[پیامبر]] در [[امر و نهی]] خود [[صادق]] و جدی است. بدیهی است پذیرش این دو اصل از طریق [[شرع]] دور است و راهی جز حسن و قبح عقلی نداریم. | ||
#عدم [[التزام]] به این اصل، موجب انسداد [[باب]] [[معرفت]] [[نبی]] می‌‌شود؛ زیرا [[معجزه]] اثبات‌کننده [[صدق]] [[نبی]] در دعوی [[نبوت]] او هست و این در صورتی صحیح است که دادن [[معجزه]] به دست [[آدم]] [[دروغ‌گو]] قبیح باشد و بری بودن [[خدا]] از [[فعل قبیح]] را پذیرفته باشیم؛ اینها مانند مورد قبلی تنها از طریق حسن و قبح عقلی امکان‌پذیر است. | #عدم [[التزام]] به این اصل، موجب انسداد [[باب]] [[معرفت]] [[نبی]] می‌‌شود؛ زیرا [[معجزه]] اثبات‌کننده [[صدق]] [[نبی]] در دعوی [[نبوت]] او هست و این در صورتی صحیح است که دادن [[معجزه]] به دست [[آدم]] [[دروغ‌گو]] قبیح باشد و بری بودن [[خدا]] از [[فعل قبیح]] را پذیرفته باشیم؛ اینها مانند مورد قبلی تنها از طریق حسن و قبح عقلی امکان‌پذیر است. | ||
#علاوه بر این، [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] بر این امر دلالت دارد. به این بیان که [[حسن و قبح]] برخی [[افعال]]، مانند [[عدل]] و [[احسان]] و [[فحشا]] و منکر بین عقلا مسلّم شمرده شده است<ref>بنگرید به: سبحانی، رسالة فی التحسین و التقبیح العقلیین، ص۶۰ - ۴۸؛ ربانی گلپایگانی، القواعد الکلامیه، ص۶۰ - ۵۹.</ref>.<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۸.</ref> | #علاوه بر این، [[آیات]] متعددی از [[قرآن کریم]] بر این امر دلالت دارد. به این بیان که [[حسن و قبح]] برخی [[افعال]]، مانند [[عدل]] و [[احسان]] و [[فحشا]] و منکر بین عقلا مسلّم شمرده شده است<ref>بنگرید به: سبحانی، رسالة فی التحسین و التقبیح العقلیین، ص۶۰ - ۴۸؛ ربانی گلپایگانی، القواعد الکلامیه، ص۶۰ - ۵۹.</ref>.<ref>[[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۱۰۸.</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:حسن و قبح عقلی]] | [[رده:حسن و قبح عقلی]] | ||
[[رده:اختلافات شیعه با اشاعره]] | [[رده:اختلافات شیعه با اشاعره]] | ||