مسور بن مخرمه زهری در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| پرسش مرتبط  =  

}}

[[سهیل]] گفت: "بین ما و خودتان چیزی بنویس".

[[حضرت]] فرمودند: "هنوز ما قرارداد را تمام نکرده‌ایم".

ابو جندل گفت: "ای [[مسلمانان]] آیا سزاوار است من دوباره به [[مشرکان]] تحویل داده شوم، با اینکه [[مسلمان]] هستم؟ نمی‌بینید آنها مرا چگونه [[شکنجه]] کرده‌اند؟" و آثار شکنجه‌هایی بر [[بدن]] او دیده می‌شد<ref>مجمع البیان فی تفسیر القرآن، طبرسی، ج۹، ص۱۸۰- ۱۷۹.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۷۸-۲۸۲.</ref>

[[ابن قتیبه]] می‌نویسد: پس از درگذشت [[عمر]]، [[اهل]] [[شورا]] در [[خانه]] یکی از آنان گرد آمدند. [[عبدالله بن عباس]]، [[حسن بن علی]] و [[عبدالله بن عمر]] را حاضر کردند و سه [[روز]] به [[مشورت]] پرداختند ولی به نتیجه ای نرسیدند. در روز سوم، عبدالرحمن بن عوف به آنان گفت: "آیا می‌دانید امروز چه روزی است؟ امروز همان روزی است که عمر امر کرده بود تا کسی را از میان خود برای [[خلافت]] [[انتخاب]] نکرده [[اید]] از یک دیگر جدا نشوید".  

همگی گفتند: "آنچه را خواسته‌ای انجام می‌دهیم".

[[طبری]] در این باره به نقل از [[مسور بن مخرمه]] چنین می‌نویسد: پنج نفر؛ یعنی [[اهل]] [[شوری]]، وارد [[قبر]] عمر شدند، آن گاه بیرون آمدند و قصد خانه‌های خویش داشتند اما [[عبدالرحمن]] بانگ زد: کجا می‌روید، بیایید آنها به دنبال وی رفتند تا وارد [[خانه]] [[فاطمه دختر قیس فهری]] شد که [[خواهر]] [[ضحاک بن قیس فهری]] بود <ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۴، ص۲۳۴.</ref>.

[[طبری]] در این باره می‌نویسد: وقتی [[عمر]] را [[دفن]] کردند [[مقداد]]، [[اهل]] [[شوری]] را در خانه [[مسور بن مخرمه]] و به قولی در [[بیت المال]] و به قولی در اطاق [[عایشه]] و به اجازه او جمع کرد که پنج نفر بودند و ابن عمر نیز با آنها بود و [[طلحه]] [[غایب]] بود. آنها به [[ابوطلحه]] گفتند که کسی را پیش آنها [[راه]] ندهد. در این حال، [[عمرو بن عاص]] و [[مغیرة بن شعبه]] آمدند و کنار در نشستند که سعد به آنها سنگ پراند تا برخاستند و گفت: "می‌خواهید بگویید حضور داشتیم و جزو اهل شوری بودیم"<ref>تاریخ الطبری، طبری، ج۴، ص۲۳۰.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۸۲-۲۸۵.</ref>

پس از کشته شدن عمر، عبیدالله بن عمر؛ جفینه و هرمزان و دختر [[ابولؤلؤ]] را کشت. طبری به نقل از مسور بن مخرمه نقل می‌کند: عبیدالله گفته بود: به [[خدا]] افرادی را که در ریختن [[خون]] پدرم شرکت داشته‌اند، می‌کشم. و با این سخن به [[مهاجران]] و [[انصار]] اشاره داشت. سعد سوی او رفت و [[شمشیر]] را از دستش گرفت و موهایش را کشید تا اینکه او را به [[زمین]] انداخت و او را در خانه خویش [[زندانی]] کرد، تا وقتی که [[عثمان]] او را [[آزاد]] کرد.  

عثمان به برخی از مهاجران و انصار گفت: "درباره او چه نظری دارید؟"

یکی از مهاجران گفت: "دیروز عمر کشته شده و امروز پسرش را بکشند؟"

عمرو بن عاص گفت: "ای [[امیر مؤمنان]]، خدای تو را از این معاف داشت که حادثه به وقت [[خلافت]] تو رخ دهد؛ این حادثه وقتی بود که کاری در دست تو نبود".

[[بلاذری]] می‌نویسد: عثمان نامه‌ای را برای مالک اشتر و دوستانش نوشت و آن را همراه [[عبدالرحمن بن ابی بکر]] و [[مسور بن مخرمه]] برایشان فرستاد و آنها را به [[فرمانبرداری]] فرا خواند و به آنها یاد آوری کرد که اولین کسانی بوده‌اند که [[راه]] [[اختلاف]] و [[تفرقه]] را در پیش گرفته‌اند و سفارش کرد که از [[خدا]] بترسند و به [[حق]] باز گردند، و خواسته‌های‌شان را برای او بنویسند. مالک اشتر در جوابش چنین نوشت: از [[مالک]]، پسر [[حارث]]، به خلیفه‌ای که به [[بلا]] در افتاده و به [[خطا]] رفته و از [[سنت]] پیامبرش [[گمراه]] شده و [[قانون]] و [[دستور]] [[قرآن]] را پشت سر افکنده است. اما بعد، نامه‌ات را خواندیم؛ تو و [[وزیران]] و استاندارانت، [[دست]] از [[ظلم]] و [[تجاوز]] به مردان پاکدامن و [[تبعید]] آنها بردارید تا از تو [[اطاعت]] کنیم. ادعا کرده‌ای که ما بر خویشتن [[ستم]] کرده‌ایم؛ این [[پندار]] توست؛ همان پنداری که تو را به [[گمراهی]] کشانده و [[ستمگری]] را برایت [[عدالت]] جلوه داده است و [[باطل]] را حق! اما این که تو را [[دوست]] بداریم، مشروط به این است که تو از خلافکاریهایت دست برداشته و به درگاه خدا [[توبه]] کنی و [[آمرزش]] بخواهی. [[توبه]] از این که بر [[مردان نیک]] ما ظلم روا داشته‌ای، و مردان [[پاک]] و [[صالح]] را تبعید کرده‌ای؛ ما را از [[شهر]] و دیارمان بیرون راندهای، و [[جوانان]] را به استانداری و [[مقامات]] دولتی گماشته‌ای. و مشروط به این که مقامات دولتی دیار ما را ([[کوفه]] و [[عراق]]) به دو نفر که ما [[انتخاب]] کرده و دوست می‌داریم؛ یعنی [[ابوموسی اشعری]] و [[حذیفه]] بسپاری، و [[ولید]] و [[سعید]] را و همه افراد خانواده‌ات را که تو را به [[هوس]] و خودسری می‌خوانند، از ما دور سازی؛ ان شاء [[الله]]. و [[السلام]]<ref>انساب الاشراف، بلاذری، ج۵، ص۵۳۵. علامه امینی در ذیل این مطلب می‌نویسد: نظر مالک اشتر درباره عثمان کاملا صریح و آشکار است و به تفسیر و تحلیل احتیاج ندارد. مالک می‌نویسد: حاضرست از عثمان اطاعت کند مشروط به این که دست از خلافکاری‌هایش برداشته و توبه کند. ولی وقتی می‌بیند از انجام آن شرایط سر باز می‌زند و بر ادامه کارهای خلاف اسلام لجاجت می‌ورزد، بر مخالفتش می‌افزاید و مردم را علیه او بسیج می‌کند و آن قدر مجاهدت می‌کند تا به مقصود خود می‌رسد. (الغدیر، ج۹، ص۲۰۴).</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۸۶-۲۸۷.</ref>

طلحه در جواب گفت: "نه، به [[خدا]] سوگند، [[نعمت]] و [[برکت]] چشمه‌ها از آن او نخواهد بود و او را رها نمی‌کنیم که بخورد و بیاشامد".

طلحه جواب داد: "[[یا علی]] تو نمی‌توانی در این حادثه کاری بکنی".

[[ابن قتیبه]] می‌نویسد: [[عبدالرحمن بن ازهر]] گوید: در هیچ یک از کارهای عثمان وارد نشدم؛ نه در آنچه به نفع وی بود و نه در آنچه به ضرر وی بود. شبی در حیاط [[خانه]] نشسته بودم، [[منذر]] بن [[زبیر]] نزد من آمد و گفت: "برادرم با تو کاری دارد". وقتی به نزد آنان رفتم، [[برادر]] منذر به من گفت: "ما می‌خواهیم عثمان را به [[خاک]] بسپاریم، آیا تو به ما کمک می‌کنی؟" به او گفتم: به [[خدا]] [[سوگند]]، من در هیچ یک از کارهای عثمان وارد نشده‌ام. ابتدا از این کار خودداری ولی بعدا قبول کردم. در [[تشیع]] جنازه عثمان افرادی همچون [[جبیر بن مطعم]]، ابوالجهم بن [[حذیفه]]، [[مسور بن مخرمه]]، [[عبدالرحمن بن ابی بکر]] و [[عبدالله بن زبیر]] حضور داشتند <ref>الامامة و السیاسة، ابن قتیبه، ج۱، ص۶۴.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۸۸.</ref>

او گفت: "می‌ترسم مرا بکشی".

گفت: "من از طرف قومی می‌آیم که [[گمان]] می‌کنند تو [[عثمان]] را کشته‌ای و [[راضی]] نمی‌شوند مگر اینکه تو را بکشند".

نقل شده، پس از [[کشته شدن عثمان]]، [[معاویه]] برای [[مردم]] [[مکه]] و [[مدینه]] چنین نوشت: شکی نیست که [[علی]]، [[عثمان]] را کشته است و دلیل آن نیز این است که کشندگان عثمان نزد وی هستند. ما خواهان [[خون عثمان]] هستیم و علی باید کشندگان عثمان را به ما تحویل دهد؛ ما نیز آنان را بر طبق [[حکم خدا]] خواهیم کشت. اگر آنان را به ما تحویل داد از او در می‌گذریم و کار [[خلافت]] را برای [[تعیین خلیفه]] به شورای [[مسلمانان]] واگذار می‌کنیم؛ بر همان مبنایی که [[عمر بن خطاب]] قرار داده بود. ماهیچگاه جویای چند دستگی نبوده‌ایم؛ پس ما را [[یاری]] دهید که [[خدا]] شما را [[رحمت]] کند و از خانه‌های خود بیرون آیید.

وقتی [[نامه]] معاویه برای مردم مکه و مدینه خوانده شد، [[تصمیم]] گرفتند کار را به [[مسور بن مخرمه]] بسپارند تا وی پاسخ معاویه را بدهد. مسور بن مخرمه نیز برای معاویه چنین نوشت: ای معاویه، تو [[اشتباه]] بزرگی کردی و در جایگاه‌های [[یاری کردن]] نیز به اشتباه افتادی. ای معاویه، تو را چه به خلافت؟ تو [[آزاد]] شده‌ای و [[پدر]] تو از [[لشکریان]] [[احزاب]] بود. از ما درگذر! در میان ما کسی نیست که خواهان باری تو باشد<ref>الامامة و السیاسة، ابن قتیبه دینوری، ج۱، ص۱۱۸-۱۱۹. اما عده‌ای معتقدند که نامه را عبد الله بن عمر نوشته است. (وقعة صفین، نصر بن مزاحم، ص۶۳).</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۸۹-۲۹۰.</ref>

[[محمد بن ابراهیم بن حارث تمیمی]] [[روایت]] می‌کند: روزی میان [[حسین بن علی]] ([[سید الشهداء]]){{ع}} و [[ولید بن عتبة بن ابی سفیان]] درباره [[مالی]] [[اختلاف]] در گرفت.

ام‌بکر، دختر مسور، از پدرش نقل کرده است: روزی معاویه برای [[مروان]] چنین نوشت: دختر عبدالله بن جعفر را به [[ازدواج]] [[یزید]] در آور؛ پنجاه هزار [[دینار]] وام او را بپرداز و ده هزار دینار هم به او بده.

مروان گفت: "ای [[بنی هاشم]] [[حیله]] و [[مکر]] می‌ورزید؟" و به عبدالله بن جعفر گفت: "این، پاسخ نیکی‌های [[امیرالمؤمنین]] نسبت به توست؟"

[[عبد الله بن جعفر]] گفت: "من به تو گفته بودم که درباره دخترم، بدون موافقت دایی‌اش [[تصمیم]] نخواهم گرفت".

[[مسور]] گفت: "آری، چنین بود".

مسور به مروان گفت: "بر این [[قوم]] خرده نگیر که آنچه انجام دادند به رعایت پیوند [[خویشاوندی]]، نزدیک‌تر است. ایشان [[صله رحم]] کردند و دوشیزه گرامی خود را به کسی دادند که [[دوست]] داشتند"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد خامسه، ج۱، ص۴۱۴-۴۱۵.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۹۳-۲۹۴.</ref>

ابن زبیر گفت: "ای ابو العباس تو این سخن را به من گویی؟! به خدا سوگند، کاش تا بر پهنه [[گیتی]] سنگ و شن است، او زنده می‌بود و به [[خدا]] [[سوگند]]، هرگز چنین آرزویی برای او نداشته‌ام".

[[مسور]] گفت: "این تو بودی که ناسنجیده او را به [[قیام]] و بیرون رفتن (از [[مکه]]) واداشتی".

مسور گفت: تو به یاد آوری و فاش ساختن کارهای گذشته چه نیازی داری؟ [[کارها]] را به حال خود رها کن تا سپری شود؛ نسبت به دایی‌های خود خوش [[رفتار]] باش که پدرت در نظر ایشان از تو ستوده‌تر است"<ref>الطبقات الکبری، ابن سعد خامسه، ج۱، ص۴۹۴.</ref>.<ref>[[عبدالرضا عسکری|عسکری، عبدالرضا]]، [[مسور بن مخرمه (مقاله)|مقاله «مسور بن مخرمه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۷، ص ۲۹۴-۲۹۵.</ref>

وی تا [[زمان]] [[کشته شدن عثمان]] در [[مدینه]] بود و سپس به [[مکه]] رفت و تا زمان [[مرگ معاویه]] در آنجا بود و در مکه تا زمان [[حمله]] [[حصین بن نمیر]] به مکه و [[جنگ]] وی با [[ابن زبیر]] باقی ماند. حصین بن نمیر مکه را محاصره کرد و در این محاصره و جنگ با [[اهل مکه]]، سنگ منجنیقی به مسور خورد و وی در حالی که در [[محراب]] مشغول [[نماز]] بود، کشته شد. و این ماجرا در آغاز ماه [[ربیع الاول]] [[سال]] [[چهل]] و شش [[هجری]] اتفاق افتاد و ابن زبیر در حجون بر وی نماز خواند. وی از مکی‌ها شمرده شده است و در زمان [[مرگ]]، ۶۲ ساله بود. به نقل دیگری، وفاتش در [[روز]] حمله [[یزید]] به این [[زبیر]] بود و وقتی که حصین بن نمیر، ابن زبیر را محاصره کرد و این ماجرا در [[روز]] سه [[شنبه]] در [[ربیع]] الاخر [[سال ۶۴ هجری]] بوده است<ref>الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۴۰۰.</ref>.

{{پانویس}}