آب در معارف و سیره حسینی: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
در اساطیر [[مصری]]، جهان در ابتدا اقیانوسی از آب بوده است. در اسطورههای [[بین النهرین]] و روایتهای آشوری نیز همه آفریدهها از آمیختن آب شیرین (Apsu) و [[شوراب]] (Tiamt) پدید میآیند. در اساطیر یونان، «نرسیس» [[مظهر]] آب و پدرش «سیزیف» خدای رودخانه و مادرش «لیریوب» [[الهه]] چشمهساران است. [[یونانیان]] باستان همچنین آیینها و جشنهایی مربوط به آب و [[طلب]] [[باران]] داشتهاند از جمله [[آیین]] «رودها» که در آن اسبهایی را زنده در میان امواج میافکندند و آنها را به [[خدایان]] دریا تقدیم میکردند. در اساطیر [[هندی]] آب مصدرهمه چیز و همه هستی است و خاصیت [[شفابخشی]] دارد. در سنتهای [[ملل]] اروپایی نیز آب و آیینهای مربوط به آن سابقهای دراز دارد؛ از جمله میتوان به وجود چشمههای [[شفابخش]] در [[فرانسه]](نظیر چشمه بانوی [[عذرا]] در لورد) اشاره کرد. | در اساطیر [[مصری]]، جهان در ابتدا اقیانوسی از آب بوده است. در اسطورههای [[بین النهرین]] و روایتهای آشوری نیز همه آفریدهها از آمیختن آب شیرین (Apsu) و [[شوراب]] (Tiamt) پدید میآیند. در اساطیر یونان، «نرسیس» [[مظهر]] آب و پدرش «سیزیف» خدای رودخانه و مادرش «لیریوب» [[الهه]] چشمهساران است. [[یونانیان]] باستان همچنین آیینها و جشنهایی مربوط به آب و [[طلب]] [[باران]] داشتهاند از جمله [[آیین]] «رودها» که در آن اسبهایی را زنده در میان امواج میافکندند و آنها را به [[خدایان]] دریا تقدیم میکردند. در اساطیر [[هندی]] آب مصدرهمه چیز و همه هستی است و خاصیت [[شفابخشی]] دارد. در سنتهای [[ملل]] اروپایی نیز آب و آیینهای مربوط به آن سابقهای دراز دارد؛ از جمله میتوان به وجود چشمههای [[شفابخش]] در [[فرانسه]](نظیر چشمه بانوی [[عذرا]] در لورد) اشاره کرد. | ||
در [[ایران]] باستان، آب (پس از آتش) از [[تقدس]] و [[احترام]] ویژهای برخوردار بوده است. در [[اوستا]] به دفعات به جنبه قدسی و حیاتبخشی و آفرینندگی آب در [[خلقت]] [[گیتی]] اشاره شده است. در اساطیر [[ایرانی]] | در [[ایران]] باستان، آب (پس از آتش) از [[تقدس]] و [[احترام]] ویژهای برخوردار بوده است. در [[اوستا]] به دفعات به جنبه قدسی و حیاتبخشی و آفرینندگی آب در [[خلقت]] [[گیتی]] اشاره شده است. در اساطیر [[ایرانی]] «آناهیتا»، الهه آب وزنی [[مقدس]] است که «شمار [[گله]] و رمه و مملکت و [[داراییها]] و [[زمینها]] را فزونی میبخشد». [[ایرانیان]] آیینهای مختلفی هم با محوریت آب داشتهاند که آبپاشی (در [[جشن]] تیرگان) و بارانخواهی از آن جمله است. در [[فرهنگ]] [[ایرانی]]، آب نماد آغاز [[حیات مادی]] و رمز باروری و زایایی و نشانه [[آگاهی]]، [[روشنایی]] و [[پاکی]] است؛ چنانکه «[[آب حیات]]» را در [[دل]] [[ظلمات]] جستوجو میکنند و گذر از آب (دریا، رودخانه) به عنوان یک [[آزمون]] (یا «وَر») و مرحله (یا «خوان») شناخته میشود. | ||
آب در [[ادیان ابراهیمی]] و [[کتابهای مقدس]] نیز جایگاه مهمی دارد. در [[تورات]] آب تسبیحگوی ذات خداوندی دانسته شده و چنین گزارش شده که نخست همه افلاک را آب فرا گرفته بود و [[خدا]] [[آسمان]] را ساخت تا آبهای زیرفلک [[وزیر]] آن را از یکدیگر جدا کند<ref>سفر پیدایش: ۱/۱.</ref>. اِسِنیها از فرقههای [[یهودی]] ساکن در ساحل بحرالمیت - که حدود دو قرن پیش از میلاد پدید آمدند و بعدها اکثراً جذب [[مسیحیت]] شدند - روزی چندبار [[غسل]] میکردند و از این رو حوضهای بزرگی ساخته بودند. نزد [[صابئین]] مندایی نیز آب جاری اهمیت بسیاری دارد و آنها معمولاً در کنار رودخانه [[زندگی]] میکنند تا بتوانند غسلهای مربوط به [[اعمال]] [[دینی]] خود را انجام دهند. در [[الهیات]] [[مسیحی]]، آب نخستین مرکز [[روح القدس]] و آفریننده زندگی است. در [[انجیل یوحنا]] آمده است: «هیچ کس نمیتواند وارد [[ملکوت]] [[خداوند]] شود، مگر آنکه زاده شود و زادگاه او آب و [[روح]] باشد»<ref>سفر پیدایش: ۳:۵.</ref>. غسل تعمید مشهورترین [[آیین]] مرتبط با آب در مسیحیت است. | آب در [[ادیان ابراهیمی]] و [[کتابهای مقدس]] نیز جایگاه مهمی دارد. در [[تورات]] آب تسبیحگوی ذات خداوندی دانسته شده و چنین گزارش شده که نخست همه افلاک را آب فرا گرفته بود و [[خدا]] [[آسمان]] را ساخت تا آبهای زیرفلک [[وزیر]] آن را از یکدیگر جدا کند<ref>سفر پیدایش: ۱/۱.</ref>. اِسِنیها از فرقههای [[یهودی]] ساکن در ساحل بحرالمیت - که حدود دو قرن پیش از میلاد پدید آمدند و بعدها اکثراً جذب [[مسیحیت]] شدند - روزی چندبار [[غسل]] میکردند و از این رو حوضهای بزرگی ساخته بودند. نزد [[صابئین]] مندایی نیز آب جاری اهمیت بسیاری دارد و آنها معمولاً در کنار رودخانه [[زندگی]] میکنند تا بتوانند غسلهای مربوط به [[اعمال]] [[دینی]] خود را انجام دهند. در [[الهیات]] [[مسیحی]]، آب نخستین مرکز [[روح القدس]] و آفریننده زندگی است. در [[انجیل یوحنا]] آمده است: «هیچ کس نمیتواند وارد [[ملکوت]] [[خداوند]] شود، مگر آنکه زاده شود و زادگاه او آب و [[روح]] باشد»<ref>سفر پیدایش: ۳:۵.</ref>. غسل تعمید مشهورترین [[آیین]] مرتبط با آب در مسیحیت است. | ||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
در آیینهای [[عزاداری]] هم آب نقش برجستهای دارد؛ تا جایی که برخی [[آیینها]] مانند «[[سقایی]]» در پیوند مستقیم با آب شکل گرفتهاند. «سقاخانه»ها در [[فرهنگ]] شهری [[ایران]]، مکانهایی مقدساند که با [[الهام]] از [[واقعه عاشورا]] و به ویژه نقش سقایی [[حضرت عباس]]{{ع}} [[احداث]] میشوند. در نذورات و وقفهای مربوط به [[امام حسین]]{{ع}} و حضرت عباس{{ع}} آب و منابع تأمین آن به اشکال مختلف کاربرد بسیاری دارد. در برداشتهای [[عرفانی]] از [[عاشورا]] نیز از [[تشنگی امام حسین]]{{ع}} و یارانش به [[عطش]] [[عاشق]] برای دستیابی به [[آب حیات]] [[جاودانی]] یعنی [[شهادت]] و رسیدن به وصال ولقای [[خدا]] [[تفسیر]] میشود. | در آیینهای [[عزاداری]] هم آب نقش برجستهای دارد؛ تا جایی که برخی [[آیینها]] مانند «[[سقایی]]» در پیوند مستقیم با آب شکل گرفتهاند. «سقاخانه»ها در [[فرهنگ]] شهری [[ایران]]، مکانهایی مقدساند که با [[الهام]] از [[واقعه عاشورا]] و به ویژه نقش سقایی [[حضرت عباس]]{{ع}} [[احداث]] میشوند. در نذورات و وقفهای مربوط به [[امام حسین]]{{ع}} و حضرت عباس{{ع}} آب و منابع تأمین آن به اشکال مختلف کاربرد بسیاری دارد. در برداشتهای [[عرفانی]] از [[عاشورا]] نیز از [[تشنگی امام حسین]]{{ع}} و یارانش به [[عطش]] [[عاشق]] برای دستیابی به [[آب حیات]] [[جاودانی]] یعنی [[شهادت]] و رسیدن به وصال ولقای [[خدا]] [[تفسیر]] میشود. | ||
در فرهنگ [[عامه]]، پیوند [[باور]] به [[تقدس]] آب در ایران باستان و [[ارزش]] آب در [[تاریخ]] و [[فرهنگ شیعه]] به اشکال مختلف نمود و بروز دارد. از جمله میتوان به محترم داشتن چشمهها و رودخانهها و نامگذاری آنها با اسامی شخصیتهای مذهبی و [[معصومان]] (نظیر «[[چشمه علی]]») و باور به [[شفابخشی]] آنها، پخت نذوراتی مانند «آش [[باران]] | در فرهنگ [[عامه]]، پیوند [[باور]] به [[تقدس]] آب در ایران باستان و [[ارزش]] آب در [[تاریخ]] و [[فرهنگ شیعه]] به اشکال مختلف نمود و بروز دارد. از جمله میتوان به محترم داشتن چشمهها و رودخانهها و نامگذاری آنها با اسامی شخصیتهای مذهبی و [[معصومان]] (نظیر «[[چشمه علی]]») و باور به [[شفابخشی]] آنها، پخت نذوراتی مانند «آش [[باران]]»، برگزاری آیینهایی مانند قالیشویان در [[مشهد]] اردهال و کاربرد فراوان آب و واژگان و مفاهیم مرتبط با آن در ضربالمثلها و کنایات [[ایرانی]] اشاره کرد. همچنین در فرهنگ عامه [[شیعیان]] ایرانی، آب «[[مهریه]] [[حضرت زهرا]]» دانسته میشود و مرسوم است که پس از [[نوشیدن آب]] عباراتی مانند «[[سلام بر حسین]]» و «[[لعنت بر یزید]]» میگویند.<ref>[[افشین داورپناه|داورپناه، افشین]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|مقاله «آب»، فرهنگ سوگ شیعی]]، ص ۲۹.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | # [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']] | ||
# [[پرونده:1100827.jpg|22px]] [[افشین داورپناه|داورپناه، افشین]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|'''مقاله | # [[پرونده:1100827.jpg|22px]] [[افشین داورپناه|داورپناه، افشین]]، [[فرهنگ سوگ شیعی (کتاب)|'''مقاله «آب»، فرهنگ سوگ شیعی''']] | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||