آخر الزمان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

==واژه‌شناسی لغوی==

==[[آخرالزمان]] در [[قرآن]]==

واژه [[آخرالزمان]] در [[قرآن]] به کار نرفته؛ امّا مطالب گوناگونی درباره این موضوع از [[آیات]] قابل استفاده است. [[قرآن]] به طور کلّی، جهانیان را به دو بخش پیشینیان {{متن قرآن|الْأَوَّلِينَ}}<ref>«پیشینیانند» سوره واقعه، آیه ۱۳.</ref>، {{متن قرآن|الْمُسْتَقْدِمِينَ}}<ref>«پیشینیان» سوره حجر، آیه ۲۴.</ref> و پسینیان {{متن قرآن|الْآخِرِينَ}}<ref>«پسینیان» سوره واقعه، آیه ۴۰.</ref> قسمت کرده است افزون بر آن، آیاتی در [[قرآن]] از میراث‌بری [[زمین]] به وسیله [[صالحان]] و [[مستضعفان]]، [[پیروزی]] نهایی [[حق]] بر [[باطل]] و [[گسترش اسلام]] در سرتاسر [[جهان]] سخن می‌گوید که پس از وقوع [[بلاها]] و فتنه‌های بسیار محقّق می‌شود. {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>؛ {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند ؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>؛ {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref>؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد و خداوند، گواه بس» سوره فتح، آیه ۲۸.</ref>. این [[آیات]] با [[دوره پایانی دنیا]] [[ارتباط]] دارند<ref> قیام وانقلاب مهدی، ص ۵ و ۶.</ref> و برخی از [[نشانه‌های قیامت]] که از آن به "[\1اشراط الساعة]]" تعبیر شده {{متن قرآن|فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنَّى لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ}}<ref>«پس آیا جز چشم به راه رستخیزند که ناگهان بر آنان فرا می‌رسد؟ و به راستی نشانه‌های آن در رسیده است و چون به سراغشان بیاید یادکردشان، آنان را چگونه سود خواهد داشت؟» سوره محمد، آیه ۱۸.</ref> نیز در این بخش واقعند. در [[روایات]] و [[تفاسیر]]، بسیاری از [[نشانه‌های آخرالزمان]] از [\1اشراط الساعة]] نیز شمرده شده است<ref>روح‌المعانی، مج۱۴، ج۲۶، ص ۸۰ ـ۸۲؛ نمونه، ج۲۱، ص ۴۴۹ ـ ۴۵۱.</ref>؛ از این رو برای جدایی این دو موضوع مقاله [[آخرالزمان]] به حوادث و تحوّلات [[اجتماعی]] در واپسین دوره [[حیات]] بشری اختصاص یافته که معمولاً در کتاب‌هایی تحت عنوان الْمَلاحِمُ والْفِتَن<ref> الفتن والملاحم فی‌آخرالزمان، ابن‌کثیر؛ الملاحم والفتن، ابن‌طاووس.</ref> و کتاب‌های مربوط به [[غیبت امام زمان]]<ref>الغیبه، طوسی.</ref> بررسی می‌شوند و [\1اشراط الساعة]] به حوادث طبیعی و دگرگونی‌های کیهانی در [[آستانه قیامت]]، مانند: [[طلوع خورشید از مغرب]]، پوشیده شدن [[آسمان]] از [[دود]]، تاریک شدن [[خورشید و ماه]] و [[ستارگان]]، متلاشی شدن کوه‌ها و... محدود شده است<ref> الکشّاف الموضوعی، ج۱، ص ۹۷ ـ ۱۰۲.</ref>.

==[[آخرالزمان]] در ادیان==

==دیدگاه کلی [[قرآن]] درباره [[پایان تاریخ]]==

دیدگاه [[قرآن]] درباره سرانجام [[بشر]]، دیدگاهی خوش بینانه بوده، پایان [[دنیا]] پایانی روشن و [[سعادت]] آمیز دانسته شده است. سرانجامِ سعادت‌مند [[جهان]]، همان تحقّق کامل غرض از [[آفرینش]] [[انسان‌ها]] است که چیزی جز [[عبادت]] [[خداوند]] نخواهد بود: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ}}<ref>«و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.</ref> [[عبودیّت]] [[الهی]] در سطوح گوناگون فردی و [[اجتماعی]] آن، براساس [[برنامه‌ریزی]] [[خداوند]] و در چارچوب اصل [[اختیار]] واقع شده و غالب [[انسان‌ها]] از آن بهره‌مند می‌شوند: {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند ؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref>؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد و خداوند، گواه بس» سوره فتح، آیه ۲۸.</ref>؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ}}<ref>«اوست که پیامبرش را با رهنمود و دین راستین فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها برتری دهد اگر چه مشرکان نپسندند» سوره توبه، آیه ۳۳.</ref><ref>تاریخ الغیبة الکبری، ص ۲۳۳ ـ ۲۳۹؛ تاریخ ما بعدالظهور، ص ۳۳.</ref>. [[آیات]] ناظر به [[آینده]] [[جوامع انسانی]]، بر عنصر [[خوش‌بینی]] در جریان کلّی [[نظام طبیعت]] و طرد عنصر [[بدبینی]] درباره پایان کار [[بشر]] تأکید ورزیده، به نوعی [[فلسفه تاریخ]] براساس [[سیر]] صعودی و تکاملی آن اشاره دارد<ref>قیام و انقلاب مهدی، ص ۶ و ۱۴.</ref>.

از ظاهر برخی [[آیات]]، چون {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُوْلَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ثُلَّةٌ مِّنَ الأَوَّلِينَ وَقَلِيلٌ مِّنَ الآخِرِينَ}}<ref>«و (سوم) پیشتازان پیشتاز آنانند که نزدیکان (به خداوند) اند دسته‌ای بسیار از پیشینیانند و اندکی از پسینیان» سوره واقعه، آیه ۱۰-۱۴.</ref> و نیز بعضی [[روایات]]<ref>صحیح بخاری، ج ۴، ص ۲۲۸ و ۲۲۹.</ref> برمی آید که پیشینیان از [[مردم]] [[آخرالزمان]]، [[فضیلت]] و مرتبه بالاتری داشته‌اند<ref>بیضاوی، ج ۵، ص ۲۸۴؛ من وحی القرآن، ج ۲۱، ص ۳۲۹.</ref>؛ امّا [[اهل]] [[تفسیر]]، [[سبقت]] گرفتگان را [[پیامبران]] و اصحابشان دانسته و [[سبقت]] را فضیلتی برای [[اقوام]] گذشته نشمرده‌اند؛ زیرا طبیعی است که [[اصحاب پیامبر]]{{صل}}، نسبت به تمام [[پیامبران]] دیگر و اصحابشان بسیار کم‌تر باشند <ref>نهج البیان، ج ۵، ص ۱۳۵؛ نمونه، ج ۲۳، ص ۲۰۷.</ref>؛ البته روایاتی نیز حاکی از [[نسخ]] [[آیه]] مزبور [[نقل]] شده<ref>الدرّالمنثور، ج ۸، ص ۸.</ref> که درست به نظر نمی‌رسد <ref>الکشاف، ج ۴، ص ۴۵۹.</ref>؛ و به [[دلیل]] سطح بالای [[معرفت]] [[مردم]] [[آخرالزمان]] [[معجزات]] حسّی [[اقوام]] گذشته، جای خود را در [[اسلام]] به [[معجزه]] [[عقلی]] و [[علمی]] ([[قرآن]]) داده <ref>الاتقان، ج ۲، ص ۲۵۲.</ref> و [[وحی قرآنی]]، با سخن از قرائت و [[علم]] و قلم، آغاز می‌شود: {{متن قرآن| اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ خَلَقَ الإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الأَكْرَمُ الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ}} <ref> بخوان به نام پروردگار خویش که آفرید. آدمی را از خونپاره‌ای فروبسته آفرید. بخوان و (بدان که) پروردگار تو گرامی‌ترین است. همان که با قلم آموزش داد. به انسان آنچه نمی‌دانست آموخت؛ سوره علق، آیه: ۱-۵.</ref> و [[قرآن]]، از دوره ماقبل [[اسلام]]، به عنوان [[عصر جاهلیت]] در مقابل عصر [[علم]] و [[خرد]] یاد می‌کند: {{متن قرآن|الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَ}}<ref>«دوره جاهلیت نخستین\1 سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref><ref>خاتمیت، ص ۳۶ ـ ۳۹.</ref> از این رو، طبق [[روایات]]، [[سوره]] [[توحید]] و شش [[آیه]] آغازین [[حدید]]، برای اقوامی در [[آخرالزمان]] نازل شده که در کاوش‌های [[دینی]]، از [[اقوام]] پیشین ژرف‌اندیش‌تر و دقیق‌ترند<ref> الکافی، ج ۱، ص ۹۱.</ref>. در [[روایات]] متعدد دیگر نیز دوره [[آخرالزمان]] و [[مردم]] آن، به رغم وقوع [[فتنه‌ها]] و آشوب‌های بسیار، [[بهترین]] زمان و [[بهترین]] [[مردم]] شناسانده شده‌اند<ref>بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۱۲۴ و ۱۲۵؛ کتاب الغیبه، نعمانی، ص۲۰۶.</ref>؛ بنابراین، میان دیدگاه خوشبینانه [[اسلام]] درباره [[پایان تاریخ]] و ظهور آفت‌های [[اجتماعی]] بسیار در آن دوره، هیچ گونه تنافی وجود ندارد. برخی از [[پیامبران]] نیز به [[دلیل]] [[فضیلت]] [[مردم]] [[آخرالزمان]]، از [[خداوند]] خواسته‌اند که نام و راهشان در میان آنان جاوید بماند {{متن قرآن|وَاجْعَلْ لِي لِسَانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ}}<ref>«و برای من در میان آیندگان، نامی نیکو بر جای بگذار» سوره شعراء، آیه ۸۴.</ref><ref>البرهان، ج ۴، ص ۱۷۴.</ref>. [[قرآن]]، [[امت پیامبر]] را معتدل‌ترین و در نتیجه [[کامل‌ترین]]: {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا }}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کرده‌ایم\1 سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref><ref>خاتمیت، ص ۱۹.</ref> و [[بهترین]] [[امّت]]: {{متن قرآن|خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ }}<ref>«شما بهترین گروهی بوده‌اید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شده‌اید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> معرفی می‌کند<ref>نمونه، ج ۲۳، ص ۲۰۸.</ref>؛ بر همین اساس، خوارق [[عادت]] در [[آخرالزمان]] به کمترین [[میزان]] رسیده [[خداوند]] از طریق [[سنت]]‌‌های طبیعی [[تاریخ]]، [[جوامع بشری]] را با آزمایش‌های مختلف به حدی از [[بلوغ]]، [[شعور]] و تجربه می‌رساند که زمینه [[حکومت جهانی صالحان]] مهیا شده.<ref> تاریخ الغیبه الکبری، ص ۲۴۲ ـ ۲۴۴.</ref> و بر اساس [[سنّت]] همیشگی خویش، [[مؤمنان]] را بر همه موانع چیره ساخته، به [[فتح]] و [[پیروزی]] پایدار می‌رساند: {{متن قرآن|إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنصُورُونَ وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ}}<ref>«که آنان یاری شده‌اند و بی‌گمان تنها سپاه ماست که پیروز است» سوره صافات، آیه ۱۷۲-۱۷۳.</ref><ref> فی ظلال، ج ۵، ص ۳۰۰۲.</ref> از مجموعه مباحث گذشته می‌توان نتیجه گرفت که دوره [[اسلامی]]، همان دوره [[آخرالزمان]] است که تحقق کامل دیدگاه مثبت [[اسلام]] درباره [[پایان تاریخ]]، در عصر [[ظهور امام]] [[مهدی]] به وقوع خواهد پیوست.<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

==[[نشانه‌ها]] و رخدادهای مهم [[آخرالزمان]]==

===[[بحران معنویت]]===

===[[وقوع اختلاف‌ها و درگیری‌های بسیار]]===

===[[ظهور دجال]]===

===وقوع [[مصایب]]===

===[[خروج سفیانی]]===

===[[ندای آسمانی]]===

===[[ظهور منجی]] بزرگ [[بشر]]===

[[آیه]] {{متن قرآن|وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«و هر کس را قبله‌ای است که روی بدان می‌کند ، باری، در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید. هرجا که باشید خداوند همگی شما را باز خواهد آورد، خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۱۴۸.</ref> نیز بر [[یاران]] نخستین [[مهدی]] که [[خداوند]] آنان را گرداگرد [[حضرت]] حاضر می‌سازد، [[تطبیق]] داده شده ‌است<ref>مجمع‌البیان، ج ۱، ص ۴۲۶؛ البرهان، ج ۱، ص ۳۴۷ ـ ۳۵۵.</ref>.

===[[نزول عیسی]]{{ع}}===

یکی از رخ‌دادهای [[آخرالزمان]]، [[فرود آمدن عیسی]]{{ع}} از [[آسمان]] است: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلَا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ}}<ref>«و چنین است که او نشان آگاهی (به روز) رستخیز است از این روی هیچ‌گاه در آن (روز) تردید نورزید و از من پیروی کنید! این راهی است راست» سوره زخرف، آیه ۶۱.</ref> ، {{متن قرآن|وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا}}<ref>«و کسی از اهل کتاب نیست مگر آنکه پیش از مرگش به وی ایمان می‌آورد و در روز رستخیز بر آنان گواه است» سوره نساء، آیه ۱۵۹.</ref>. [[مفسّران]] با استفاده از این [[آیات]]، ظهور دوباره [[عیسی]]{{ع}} در [[آخرالزمان]] را [[پیش‌بینی]] کرده‌اند <ref>جامع‌البیان، مج ۳، ج ۳، ص ۳۹۴ ـ ۳۹۶؛ مج ۴، ج ۶، ص ۲۵ ـ ۳۰؛ مج۱۳، ج۲۵، ص۱۱۵ و ۱۱۶؛ کشف‌الأسرار، ج ۹، ص ۷۴ و ج ۲، ص ۱۴۳؛ ابن‌کثیر، ج ۱، ص ۵۸۹ و ۵۹۰.</ref> و در [[روایات]] نیز تصریح شده که وی در بیت‌المقدّس به [[نماز جماعت]] [[امام‌ زمان]] [[اقتدا]] و در جنگ‌های ایشان نیز شرکت خواهد کرد<ref>مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۲۱۱؛ نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۷۱؛ روح‌المعانی، ج ۱۴، ص ۱۴۷.</ref>. بر اساس این [[تفسیر]]، [[فرود آمدن عیسی]]{{ع}} از [[آسمان]]، یکی از نشانه‌های نزدیکی [[قیامت]] شمرده شده و از [[ایمان آوردن]] همه [[اهل کتاب]] به [[حضرت عیسی]]{{ع}} در [[آخرالزمان]] که یکی از [[فرماندهان]] امام‌زمان به شمار می‌رود، خبر داده شده است<ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>.

===خروج [[جنبنده]] ای از [[زمین]]===

در [[تفاسیر]]، مطالب بسیاری درباره این موجود شگفت بیان شده <ref>جامع‌البیان، مج۱۱، ج۲۰، ص۱۸ـ۲۰؛ کشف‌الأسرار، ج۷، ص۲۵۶ـ۲۵۸؛ قرطبی، ج ۱۳، ص ۱۵۶ ـ ۱۵۸.</ref> که تا حدّ بسیاری غیر واقعی و بی‌اساس به نظر می‌رسد <ref>المیزان، ج ۱۵، ص ۳۹۶.</ref> و در ظاهر برگرفته از منابع [[اسرائیلی]] است<ref>کتاب مقدّس، مکاشفه یوحنا ۱۳.</ref><ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

===[[هجوم]] [[یاجوج و ماجوج]]===

===[[رجعت]]===

'''و منّت [[الهی]] بر [[مستضعفان]] [[تاریخ]]:''' {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref><ref>نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۰۷.</ref> همگی به [[رجعت]]، [[تفسیر]] و [[تأویل]] شده‌اند؛ با این حال در [[تفسیر آیات]] پیشین، آرای دیگری نیز گفته شده است<ref>تاریخ ما بعدالظهور، ص ۶۳۲ ـ ۶۳۹، ۶۴۷.</ref><ref>[[علی معموری|معموری، علی]]، [[آخر الزمان - معموری (مقاله)|مقاله «آخر الزمان»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱.</ref>

===[[صلح و آرامش پایدار]] در سرتاسر [[جهان]]===

پس از [[پیروزی]] [[حضرت مهدی]] و یارانش، [[آرامش]] و [[معنویّت]] بر [[جهان]] [[حاکم]] خواهد شد: «وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ ءَامَنوا... وَ لَیُبدِّلَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أَمنا. {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ}}<ref>«خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند وعده داده است که آنان را به یقین در زمین جانشین می‌گرداند- چنان که کسانی پیش از آنها را جانشین گردانید- و بی‌گمان دینی را که برای آنان پسندیده است برای آنها استوار می‌دارد و (حال) آنان را از پس هراس به آرامش بر می‌گرداند ؛ (آنان) مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نمی‌گردانند و کسانی که پس از این کفر ورزند نافرمانند» سوره نور، آیه ۵۵.</ref>، {{متن قرآن|قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اسْتَعِينُوا بِاللَّهِ وَاصْبِرُوا إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«موسی به قوم خود گفت: از خداوند یاری بخواهید و شکیبا باشید، بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث می‌دهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است» سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>، {{متن قرآن|وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ}}<ref>«و با آنان نبرد کنید تا آشوبی بر جا نماند و دین، یکجا از آن خداوند باشد پس اگر (از کفر و شرک) باز ایستند بی‌گمان خداوند از آنچه می‌کنند آگاه است» سوره انفال، آیه ۳۹.</ref>، {{متن قرآن|لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ}}<ref>«تا حقّ را تحقّق بخشد و باطل را تباه گرداند هرچند بزهکاران نپسندند» سوره انفال، آیه ۸.</ref>. این [[آیات]] و [[آیات]] دیگر که از میراث‌بری [[صالحان]] و [[مستضعفان]] و [[جانشینی]] آنان در [[زمین]] یاد می‌کند {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه ۱۰۵.</ref> و {{متن قرآن|وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُوا يَعْرِشُونَ}}<ref>«و قومی را که (از سوی فرعونیان) ناتوان شمرده می‌شدند وارث شرق و غرب آن سرزمین کردیم که در آن برکت نهاده بودیم و سخن نیکوی پروردگارت درباره بنی اسرائیل به خاطر شکیبی که ورزیدند راست آمد و آنچه را فرعون و قومش می‌ساختند و آنچه را بر می‌افراختند زیر و زبر کردیم» سوره اعراف، آیه ۱۳۷.</ref> و {{متن قرآن|وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ}}<ref>«و برآنیم که بر آنان که در زمین ناتوان شمرده شده‌اند منّت گذاریم و آنان را پیشوا گردانیم و آنان را وارثان (روی زمین) کنیم» سوره قصص، آیه ۵.</ref> همگی بیان‌گر این واقعیّتند که [[سرنوشت]] این [[جهان]]، پس از جهادی [[الهی]] به [[امامت]] امام‌زمان سرانجام به [[دست]] [[مؤمنان]] افتاده و جهانیان همگی در سایه [[حکومت]] [[حضرت]] در [[صلح]] و [[معنویّت]] به سرخواهند برد<ref>مجمع‌البیان، ج ۷، ص ۱۰۶؛ عیّاشی، ج ۱، ص ۱۸۳ و ج ۲، ص ۵۰ و ۵۶ ـ ۶۱؛ نورالثقلین، ج ۲، ص ۵۷.</ref>.