پرش به محتوا

عثمان بن علی بن ابی‌طالب: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عثمان بن علی بن ابی‌طالب در تراجم و رجال]] - [[عثمان بن علی بن ابی‌طالب در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = فرزندان امام علی | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[عثمان بن علی بن ابی‌طالب در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{جعبه اطلاعات اصحاب
| نام = عثمان بن علی بن ابی‌طالب
| مشهور به = 
| نام تصویر = آرامگاه شهدای کربلا.jpg
| عرض تصویر =
| توضیح تصویر = آرامگاه شهدای کربلا
| نام کامل = عثمان بن علی بن ابی‌طالب
| نام‌های دیگر =
| جنسیت = مرد
| کنیه = ابوعمر
| لقب = 
| اهل = مدینه
| از قبیله = 
| از تیره = [[بنی هاشم]]
| پدر = [[علی ابن ابی‌طالب]]
| مادر = [[ام البنین]]
| همسر =
| پسر =
| دختر =
| خواهر =
| برادر = {{فهرست جعبه| [[عبدالله بن علی بن ابی‌طالب]] | [[عباس بن علی بن ابی‌طالب]] | [[جعفر بن علی ابن ابی‌طالب]] }}
| خویشاوندان =
| وابستگان =
| تاریخ تولد =  [[۳۹ هجری]]
| محل تولد = [[مدینه]]
| محل زندگی = مدینه
| تاریخ درگذشت = عاشورای ۶۱ هجری
| محل درگذشت =
| تاریخ شهادت = [[۶۱ هجری]]
| محل شهادت = [[کربلا]]
| طول عمر = ۲۱ سال
| محل دفن = [[کربلا]]
| دین = اسلام
| مذهب = شیعه
| از اصحاب = [[امام حسین]]
| از طبقه =
| در جنگ = [[واقعه کربلا]]
| نقش‌ها =
| فعالیت‌ها =
| علت شهرت = فرزند امیرالمؤمنین{{ع}}
| علت درگذشت =
| علت شهادت = شهادت در رکاب امام حسین {{ع}}
| راوی از =
| روایات مشهور =
| مشایخ او =
| راویان از او =
| آخرین راوی از او =  
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
{{متن حدیث|اَلسَّلاَمُ عَلَى عُثْمَانَ بْنِ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ سَمِيِّ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ لَعَنَ اَللَّهُ رَامِيَهُ بِالسَّهْمِ خَوْلِيَّ بْنَ يَزِيدَ اَلْأَصْبَحِيَّ اَلْأَيَادِيَّ وَ اَلْأَبَانِيَّ اَلدَّارِمِيَّ}}<ref>زیارت ناحیه مقدسه، اقبال الاعمال، ج۳، ص۷۵؛ بحارالانوار، ج۴۵، ص۶۷.</ref>؛
«ابوعمر»<ref>ناسخ التواریخ، ج۲، ص۲۳۸.</ref>، [[عثمان فرزند حضرت علی]] {{ع}} و مادرش [[ام البنین دختر حزام]] است<ref>الفتوح، ج۵، ص۲۰۶. ر.ک تسمیة من قتل، ش۷؛ نسب قریش، ص۴۳؛ مقاتل الطالبیین ص۸۳، دارالمعرفة؛ مقتل الحسین {{ع}}، خوارزمی، ج۲، ص۲۹، مکتبة المفید؛ عمدة الطالب، ص۳۵۶.</ref>. وی ده سال کوچیک‌تر از [[حضرت عباس]] و دو سال از [[عبدالله بن علی بن ابی طالب]] کوچک‌تر و از [[جعفر]] بزرگ‌تر بود. هنگام تولدش، امیرالمؤمنین علی {{ع}} فرمود: به یاد برادرم، «[[عثمان بن مظعون]]»<ref>عثمان بن مظعون از صحابه نیک و زاهدی بود که پس از سیزده نفر اسلام آورد و دوبار هجرت کرد و در جنگ بدر شرکت نمود و نخستین کسی بود که پس از هجرت در مدینه درگذشت. وقتی از دنیا رفت پیامبر {{صل}} فرمود: رحمت خدا بر تو باد! سپس خم شد و او را بوسید. پس از بلند شدن چشمان آن حضرت {{صل}} را گریان دیدند، پیامبر {{صل}} بر وی نماز گزارد و او را در بقیع به خاک سپرد و گاه بر سر قبر حاضر می‎شد. (ذخیرة الدارین، ص۱۴۷؛ فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۶۲.)</ref> او را «عثمان» نامیدم<ref>{{متن حدیث|إِنَّمَا سَمَّيْتُهُ‏ بِاسْمِ‏ أَخِي‏ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ}}؛ مقاتل الطالبیّین، ص۸۹؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۷؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۲۴۷؛ ابصارالعین، ج۲، ص۲۴۹.</ref>. برخی مدت عمرش را ۲۱ سال نوشته‌اند<ref>مقاتل الطالبیین، ص۸۳، دارالمعرفة؛ ناسخ التواریخ، ج۲، ص۲۳۸.</ref>.


[[سلام]] بر [[عثمان فرزند امیرالمؤمنین]]{{ع}} که همنام عثمانن بن معظون بود، [[خدا]] تیر زننده به او [[خولی بن یزید اصبحی]] ایادی (ابانی) دارمی را [[لعنت]] کند.
عثمان و برادرانش ([[عباس]] و عبدالله بن علی بن ابی طالب و [[جعفر بن علی بن ابی طالب]]) با وجود اینکه [[شمر بن ذی الجوشن]] به آنها [[امان]] داد نپذیرفتند و [[برادر]] خویش [[امام حسین]] {{ع}} را تنها نگذاردند<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۳۹۱، دارالفکر؛ عمدة الطالب، ص۳۵۷.</ref>.<ref>جمعی از نویسندگان، [[پژوهشی پیرامون شهدای کربلا (کتاب)|پژوهشی پیرامون شهدای کربلا]]، ص۲۵۷-۲۵۸؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص۱۹۷-۱۹۸؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۳۴؛ [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|گزیده دانشنامه امام حسین]] ص ۵۸۰.</ref>


عثمان فرزند امیرالمؤمنین مادرش [[ام البنین]]، ده سال کوچیک‌تر از [[حضرت عباس]] و دو سال از [[عبدالله]] کوچک‌تر و از [[جعفر]] بزرگ‌تر بود و در موقع [[شهادت]] ۲۳ سال<ref> تنقیح المقال، ج۲، ص۲۴۷؛ ابصارالعین، ص۶۶.</ref> و به قولی ۲۱ سال داشت<ref>مقاتل الطالبین، ص۵۵.</ref>. موقعی که او به [[دنیا]] آمد [[حضرت علی]]{{ع}} فرمود: به یاد برادرم [[عثمان بن مظعون]] [[صحابی رسول خدا]]{{صل}}<ref>عثمان بن مظعون از اصحاب بزرگ رسول خدا{{صل}} و سیزدهمین کسی بود که اسلام آورد و در هجرت کرد یکی به حبشه و دیگری به مدینه و در جنگ بدر حضور داشت و در سال دوم هجری از دنیا رفت او اولین مسلمانی بود که در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد. او تارک دنیا و لذات آن بود و مورد عنایت رسول خدا{{صل}} بود که وقتی حضرت بالین جنازه او حاضر شد سه نوبت خود را روی او انداخت و گریست و خود حضرت بر او نماز گزارد و او را به خاک سپرد.</ref> نام او را «عثمان» نامیدم<ref>تنقیح المقال، ج۲، ص۲۴۷؛ ابصارالعین، ج۲، ص۲۴۹.</ref>.
== شهادت عثمان ==
[[روز عاشورا]] وقتی [[حضرت عباس]] {{ع}} کشته‌های فراوان خاندانش را [[مشاهده]] کرد به [[برادران]] [[مادری]] خود که از [[فرزندان حضرت علی]] {{ع}} بودند فرمود: پدر و مادرم به فدای شما باد! پیش بروید تا شما را بنگرم که آنها با اقدامی شجاعانه به [[لشکر]] [[عمر بن سعد]] [[حمله]] کردند و سینه خویش را آماج تیر و نیزه و [[شمشیر]] قرار دادند<ref>مثیر الاحزان، ص۶۸.</ref>. عثمان پس از برادرش [[عمر بن علی]] {{ع}} رهسپار میدان شد و چنین [[رجز]] خواند:
{{شعر}}
{{ب|''إِنّي انَا عُثْمانُ ذُو المَفاخِرِ''|2=''شَیْخي عَلِيًّ ذُو الْفَعالِ الظّاهِرِ''}}
{{ب|''وَإِبْنُ عَّمِ النَّبِي الطّاهِرِ ''|2=''أَخُو حُسَینٌ خَیْرَةُ الأَخائِرِ''}}
{{ب|''وَ سَیِّدُ الکُبّارِ وَ الأَصاغِرِ''|2=''بَعْدَ الَّرسوُلِ وَ الْوَصِيِّ النّاصِرِ''<ref>الفتوح، ج۵، ص۲۰۶. ر. ک مناقب آل ابیطالب، ج۴، ص۱۱۶؛ مقتل الحسین خوارزمی ج۲، ص۲۹؛ ابصارالعین، ص۶۸، مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ ناسخ التواریخ، ج۲، ص۲۳۸.</ref>}}
{{پایان شعر}}
:من عثمان صاحب افتخاراتم، آقایم [[علی]] {{ع}} است که کارهای نیکش آشکار و عموزاده [[پیامبر]] [[پاک]] است، برادرم [[حسین]] {{ع}} از [[بهترین]] [[نیکان]] و پس از پیامبر {{صل}} و علی {{ع}}، [[سرور]] هر کوچک و بزرگ است.


[[عثمان بن علی]]{{ع}} همچون سه [[برادر]] مادریش، [[عباس بن علی بن ابی‌طالب|عباس]] و [[عبدالله بن علی بن ابی‌طالب|عبدالله]] و [[جعفر بن علی بن ابی‌طالب|جعفر]]، [[امان]] [[نامه]] [[ابن زیاد]] و [[امان]] [[شمر بن ذی الجوشن]] را رد کرد و بر امان آن دو [[لعن]] و [[نفرین]] فرستاد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۱۹۷-۱۹۸.</ref>
درباره [[شهادت]] وی آورده‌اند: [[خولی بن یزید اصبحی|خَولی بن یزید اصْبُحی]]<ref>خولی از دژخیمان کوفه و دشمنان اهل بیت بود. او در روز عاشورا پس از آنکه امام حسین {{ع}} در قتلگاه به زمین افتاد جلو آمد تا سر مطهر حضرت را از بدن جدا کند و سر امام حسین {{ع}} را به اتفاق حمید بن مسلم نزد ابن زیاد به کوفه آورد. وقتی مختار قیام کرد گروهی را در پی خولی فرستاد آن‎ها رفتند و خانه وی را محاصره نمودند چون راه فرار را بر خود بسته دید به ناچار خود را در زیر سبدی در مستراح پنهان کرد به خانه وی ریختند و از همسرش که از دوستان اهل بیت بود و از آن روزی که سر امام حسین {{ع}} به خانه آورده بود و در تنور جای داد کینه‌اش در دل گرفته بود، پرسیدند خولی کجاست؟ وی با زبان گفت: از او خبری ندارم ولی با دست جای پنهان شدن وی را نشان داد. او را دستگیر و نزد مختار آوردند. مختار گفت: ای ملعون، عثمان و جعفر فرزندان علی {{ع}} را کشتی و سر امام حسین {{ع}} را به کوفه آوردی. سپس فرمان داد، تا او را در آتش افکندند و زنده زنده سوزاندند تا خاکستر گردید. (تاریخ طبری، ج۵، ص۴۵۳، ۴۵۰، ۴۵۵، ۴۶۸، دارالمعارف و ج۶، ص۵۹-۶۰، دارالمعارف؛ ذخیرة الدارین، ص۱۴۸؛ فرسان الهیجاء، ج۱، ص۲۶۲-۲۶۳).</ref> تیری به پهلوی [[عثمان بن علی]] {{ع}} زد از اسب به [[زمین]] افتاد، آنگاه فردی از [[ابان بن حازم]] (دارم) وی را به [[شهادت]] رساند<ref>مناقب، ج۴، ص۱۱۶.</ref>.


==شهادت عثمان==
در [[زیارت ناحیه مقدسه]] بر وی چنین [[درود]] فرستاده شده است: {{متن حدیث|اَلسَّلاَمُ عَلَى عُثْمَانَ بْنِ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ، سَمِيِّ عُثْمَانَ بْنِ مَظْعُونٍ، لَعَنَ اَللَّهُ رَامِيَهُ بِالسَّهْمِ خَوْلِيَّ بْنَ يَزِيدَ اَلْأَصْبَحِيَّ اَلْإِيَادِيَّ اَلدَّارِمِيَّ}}<ref>الاقبال بالاعمال الحسنه... ، ج۳، ص۷۵، بحار الانوار، ج۴۵، ص۶۷.</ref> درود بر عثمان بن علی {{ع}} که هم نام [[عثمان بن مظعون]] بود، [[خدا]] تیر زننده به وی [[خولی بن یزید اصبحی ایادی دارمی]] را [[لعنت]] کند<ref>جمعی از نویسندگان، [[پژوهشی پیرامون شهدای کربلا (کتاب)|پژوهشی پیرامون شهدای کربلا]]، ص۲۵۷-۲۵۸؛ [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص۱۹۸-۱۹۹؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۳۳۴.</ref>.
حضرت عباس{{ع}} موقعی که همه [[یاران امام]]{{ع}} به شهادت رسیدند و نیز جمعی از [[بنی هاشم]] [[جان]] در راه جانان دادند، سه [[برادر]] کوچک‌تر از خود از جمله [[عثمان]] را ‌طلبید و به آنها گفت: قبل از من به میدان [[نبرد]] گام نهید تا جانبازی شما را در [[راه خدا]] و رسولش ببینم، و این سه برادر قبل از [[حضرت عباس]]{{ع}} جان خود را در راه [[امام حسین]]{{ع}} [[فدا]] نمودند.


به نقل برخی از [[مورخان]]، موقعی که [[عبدالله بن علی]] به [[شهادت]] رسید، حضرت عباس{{ع}} برادر دیگرش عثمان را فرا خواند و به همان‌گونه که با [[عبدالله]] [[سخن]] گفته بود، به او نیز فرمود: برادر! تو هم به میدان برو، او رهسپار میدان شد و در حالی که [[شمشیر]] می‌‌زد، این [[رجز]] را می‌‌خواند: {{عربی|إِنِّي أَنَا عُثْمَانُ ذُو الْمَفَاخِرِ شَيْخِي‏ عَلِيٌ‏ ذُو الْفَعَالِ‏ الطَّاهِرِ}}؛
== جستارهای وابسته ==
 
{{مدخل وابسته}}
همانا منم عثمان صاحب افتخارات، آقایم [[علی]] همان فرد [[نیکوکار]] و [[پاکیزه]] است<ref> ابصارالعین، ص۶۶.</ref>.
* [[عبدالله بن علی بن ابی طالب]] (برادر)
 
* [[جعفر بن علی ابن ابی‌طالب]] (برادر)
در [[مناقب]] [[ابن شهرآشوب]] یک [[بیت]] دیگر افزون بر آن آورده است:
* [[عباس بن علی بن ابی‌طالب]] (برادر)
 
* [[خولی بن یزید اصبحی]] (قاتل)
{{عربی|هَذَا حُسَيْنٌ سَيِّدُ الْأَخَايِرِ وَ سَيِّدُ الصِّغَارِ وَ الْأَكَابِرِ}}
{{پایان مدخل‌ وابسته}}
 
{{عربی|بَعْدَ النَّبِيِّ وَ الْوَصِيِّ النَّاصِرِ}}؛
 
این [[حسین]] آقای [[نیکوکاران]] و آقای هر کوچک و بزرگ است، پس از [[پیامبر]]، علی [[وصی]] [[یاری]] دهنده اوست<ref>مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۱۰.</ref>.
 
به گفته [[ابوالفرج اصفهانی]]: [[خولی بن یزید اصبحی]] بر [[عثمان بن علی]] [[حمله]] کرد و تیری به او زد و او از روی اسب به صورت بر [[زمین]] افتاد و شخصی به نام [[ابان بن  حازم]] (دارم) وی را به شهادت رسانید و سر از [[بدن]] مبارکش جدا کرد<ref>مقاتل الطالبیین، ص۵۵؛ ابصارالعین، ص۶۶.</ref>.
 
در [[افتخار]] او همین بس که در [[زیارت ناحیه مقدسه]] بر او [[سلام]] و [[درود]] فرستاده شده است.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۱۹۸-۱۹۹.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:1100374.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|'''اصحاب امام حسین''']]
# [[پرونده:1100374.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|'''اصحاب امام حسین''']]
# [[پرونده:360818579.jpg|22px]] جمعی از نویسندگان، [[پژوهشی پیرامون شهدای کربلا (کتاب)| '''پژوهشی پیرامون شهدای کربلا''']]
# [[پرونده:13681024.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|'''فرهنگ عاشورا''']]
# [[پرونده:13681353.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امام حسین (کتاب)|'''گزیده دانشنامه امام حسین''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


خط ۳۹: خط ۸۸:
[[رده:اصحاب امام حسین]]
[[رده:اصحاب امام حسین]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:اعلام]]
[[رده:شهدای واقعه کربلا]]
[[رده:اصحاب امام حسین]]
[[رده:فرزندان امام علی]]
[[رده:بنی‌هاشم]]
۲۴٬۴۳۹

ویرایش