ابراهیم بن شعیب عقرقوفی: تفاوت میان نسخه‌ها

از [[اصحاب]] و [[راویان امام رضا]] {{ع}}. ابراهیم بن شعیب عقرقوفی، منسوب به ناحیه عقرقوف، روستایی در منطقه دجیل از نواحی نهر [[عیسی]] است که فاصله‌اش تا [[بغداد]] چهار فرسخ بوده است<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۱۳۷؛ تنقیح المقال، ج۴، ص۶۱.</ref>. بنا بر یک [[روایت]] جد وی [[صالح]] نام داشته است<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۶۵.</ref>. از [[زمان]] [[تولد]]، دوران [[حیات]] و زمان درگذشت ابن‌شعیب که جزو اصحاب و راویان امام رضا {{ع}} بود<ref>رجال الطوسی، ص۳۵۳.</ref>، اطلاعی در دست نیست.

[[عدم آگاهی]] از زندگی‌نامه، تشابه اسمی و وجود برخی [[روایات]] که از نام ابراهیم بن شعیب بدون هیچ گونه لقبی<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۴۶۹-۴۷۱.</ref> روایت نقل نموده‌اند، باعث شده در برخی منابع شخصیت‌های مختلفی با همین نام و با [[القاب]] متعدد، همچون [[ابراهیم بن شعیب کوفی]]، [[ابراهیم بن شعیب مزنی کوفی]]، [[ابراهیم بن شعیب بن میثم اسدی کوفی]]، از [[راویان]] [[امام صادق]] {{ع}}<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۱۵۷.</ref> و [[ابراهیم بن شعیب واقفی]]، از روایان [[امام کاظم]] {{ع}}<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۳۳۲.</ref> بنا بر احتمالات گوناگون یک [[شخصیت]] محسوب گردند. از جمله این افراد عقرقوفی است که دیدگاه‌های مختلفی درباره وی ارائه شده است.

گروهی معتقدند عقرقوفی همان ابراهیم بن شعیب واقفی است که زمان امام کاظم {{ع}} را نیز [[درک]] کرده و [[طوسی]] نام وی را به صورت جداگانه در زمره راویان ایشان و [[امام رضا]] {{ع}} ذکر کرده است. دلیل این گروه وجود دو روایت است که حاکی از [[ارتباط]] ابن‌شعیب واقفی با امام رضا {{ع}} می‌باشد. مورد نخست مربوط به [[روز عرفه]] است که امام رضا {{ع}} توسط [[غلام]] خویش آبی [[جهت]] [[نوشیدن]] به ابن‌شعیب واقفی داد. ماجرای دوم نیز در [[مسجد رسول]] [[الله]] {{صل}} رخ داد که طی آن امام رضا {{ع}} نام اجداد و [[فرزندان]] او را طی نامه‌ای توسط غلام خویش به اطلاعش رساند<ref>منهج المقال، ج۱، ص۲۷۸-۲۹۰.</ref>. در صورت پذیرش این دیدگاه، برخی به دلیل واقفی [[مذهب]] بودن ابن‌شعیب، روایات او را غیر قابل [[اعتماد]] دانسته‌اند<ref>خلاصة الأقوال، ص۳۱۳.</ref>. دسته دوم، دیدگاه نخست را بعید می‌دانند و معتقدند [[عقرقوفی]] شخصیتی مجزا از سایر افراد است، هر چند احتمال‌های متعددی درباره یکی بودن سایر شخصیت‌ها مطرح است<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۶۴؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۲۰۴-۲۰۶.</ref>. کسانی که [[معتقد]] به دیدگاه دوم هستند، ضمن وارد نمودن ایرادات سندی و محتوایی بر [[روایات]] مذکور، [[اعتقاد]] دارند چنانچه عقرقوفی نیز [[واقفی]] بود، [[شیخ طوسی]] همچون سایرین آن را به [[صراحت]] یادآور می‌شد<ref>تنقیح المقال، ج۴، ص۶۴؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۲۰۱-۲۰۶؛ أعیان الشیعة، ج۲، ص۱۴۴.</ref>. دسته سوم، ضمن بیان روایاتی که حاکی از [[ارتباط]] ابن‌شعیب واقفی از [[اصحاب امام کاظم]] {{ع}} با [[امام رضا]] {{ع}} است، از ابراهیم بن شعیب عقرقوف به عنوان شخصیتی جداگانه از [[اصحاب امام رضا]] {{ع}} نام برده‌اند<ref>معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۱۱-۲۱۳.</ref>. به هر حال، از مجموع داده‌ها و مباحث گفته شده، می‌توان عقرقوفی را فردی مستقل از دیگران و از [[راویان امام رضا]] {{ع}} محسوب کرد.<ref>منابع: اختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: حسن مصطفوی، مشهد، دانشگاه فردوسی، ۱۳۴۸ش؛ أعیان الشیعة، سید محسن بن عبدالکریم امین عاملی (۱۳۷۱ق)، تحقیق: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف، بی تا، تنقیح المقال فی علم الرجال، عبدالله بن محمدحسن مامقانی (۱۳۵۱ق)، تحقیق: محیی الدین مامقانی، قم، مؤسسة آل البیت علا لإحیاء التراث، اول، ۱۴۲۳ق، خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال، حسن بن یوسف معروف به علامه حلی (۷۲۶ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة نشر الفقاهة، اول، ۱۴۱۷ق؛ رجال الطوسی، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۲۶۰ق)، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۴۱۵ق؛ قاموس الرجال، محمدتقی بن کاظم معروف به علامه تستری (۱۴۱۵ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول، ۱۴۲۲ق؛ معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله رومی حموی (۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، سید ابوالقاسم بن علی اکبر موسوی خویی (۱۴۱۳ق)، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، پنجم، ۱۴۱۳ق؛ منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، محمد بن علی استر آبادی (۱۰۲۸ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت طلب لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۲۲ق.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[ابراهیم بن شعیب عقرقوفی - شریعت‌جو (مقاله)|مقاله «ابراهیم بن شعیب عقرقوفی»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۳۴۹.</ref>