پرش به محتوا

ابوساسان رقاشی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۳۵: خط ۳۵:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
حضین و به قولی حصین، [[فرزند]] [[منذر]] معروف به کنیه‌اش ابو ساسان از [[قبیله]] [[ربیعه]] [[بصره]] و از [[انصار]] [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} و نیز بود از اصفیای [[اصحاب]] [[امیر مؤمنان]]{{ع}} و [[پرچم‌دار]] [[قبیله]] بکر [[بصری]] در [[جنگ صفین]] بود<ref>رجال طوسی، ص۳۹، ش۳۱ و وقعة صفین، ص۲۰۵.</ref> وی از [[راویان حدیث]] است و از [[امیرمؤمنان علی]]{{ع}} و نیز از، [[عثمان]] و از بعضی از [[مهاجرین]]، [[قنفذ]] و... [[نقل حدیث]] کرده است. و از شخصیت‌های مورد [[وثوق]] [[حضرت علی]]{{ع}} بود لذا پس از [[جنگ صفین]] از سوی آن [[حضرت]] [[والی]] [[اصطخر]] گردید<ref>تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۶۰.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۸.</ref>
حضین و به قولی حصین، [[فرزند]] [[منذر]] معروف به کنیه‌اش ابو ساسان از [[قبیله]] [[ربیعه]] [[بصره]] و از [[انصار]] [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} و نیز بود از اصفیای [[اصحاب]] [[امیر مؤمنان]] {{ع}} و [[پرچم‌دار]] [[قبیله]] بکر [[بصری]] در [[جنگ صفین]] بود<ref>رجال طوسی، ص۳۹، ش۳۱ و وقعة صفین، ص۲۰۵.</ref> وی از [[راویان حدیث]] است و از [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} و نیز از، [[عثمان]] و از بعضی از [[مهاجرین]]، [[قنفذ]] و... [[نقل حدیث]] کرده است. و از شخصیت‌های مورد [[وثوق]] [[حضرت علی]] {{ع}} بود لذا پس از [[جنگ صفین]] از سوی آن [[حضرت]] [[والی]] [[اصطخر]] گردید<ref>تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۶۰.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۸.</ref>


== ابو ساسان و بازگشت به [[ولایت علی]]{{ع}}==
== ابو ساسان و بازگشت به [[ولایت علی]] {{ع}} ==
وی از جمله [[یاران حضرت علی]]{{ع}} بود که از نظر [[ایمان]] و [[اعتقاد]] به [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]] در مرتبه پس از [[سلمان]]، [[ابو ذر]]، [[مقداد]] و [[عمار]] به شمار آمده است.
وی از جمله [[یاران حضرت علی]] {{ع}} بود که از نظر [[ایمان]] و [[اعتقاد]] به [[ولایت]] [[امیرالمؤمنین]] در مرتبه پس از [[سلمان]]، [[ابو ذر]]، [[مقداد]] و [[عمار]] به شمار آمده است.


[[حارث بن مغیره]] می‌گوید: [[عبدالملک بن اعین]] [[خدمت]] [[امام صادق]]{{ع}} آمد و سؤالاتی کرد و جواب شنید تا این که در بین سؤال‌ها شنیدم که گفت: بنابراین همه [[مردم]]، پس از [[رحلت پیامبر]] هلاک شدند؟ [[امام]] فرمود: "به [[خدا]] [[سوگند]] آری، ای پسر اعین! همه [[مردم]] هلاک شدند". [[عبدالملک]] گفت: هر که در [[شرق]] و [[غرب]] بود، هلاک شد؟ [[امام]] فرمود: "بله، همه هلاک شدند، مگر سه نفر [[سلمان]]، [[ابو ذر]] و [[مقداد]]. سپس چهار نفر دیگر هم به آنان ملحق شدند: ابو ساسان، [[عمار]]، [[شتیره]] و [[ابو عمره]]، بنابراین آنان هفت نفر بودند که هلاک نشدند"<ref>رجال کشی، ص۶، ح۱۶ شرح حال سلمان و معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۲۶.</ref>.
[[حارث بن مغیره]] می‌گوید: [[عبدالملک بن اعین]] [[خدمت]] [[امام صادق]] {{ع}} آمد و سؤالاتی کرد و جواب شنید تا این که در بین سؤال‌ها شنیدم که گفت: بنابراین همه [[مردم]]، پس از [[رحلت پیامبر]] هلاک شدند؟ [[امام]] فرمود: "به [[خدا]] [[سوگند]] آری، ای پسر اعین! همه [[مردم]] هلاک شدند". [[عبدالملک]] گفت: هر که در [[شرق]] و [[غرب]] بود، هلاک شد؟ [[امام]] فرمود: "بله، همه هلاک شدند، مگر سه نفر [[سلمان]]، [[ابو ذر]] و [[مقداد]]. سپس چهار نفر دیگر هم به آنان ملحق شدند: ابو ساسان، [[عمار]]، [[شتیره]] و [[ابو عمره]]، بنابراین آنان هفت نفر بودند که هلاک نشدند"<ref>رجال کشی، ص۶، ح۱۶ شرح حال سلمان و معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۲۶.</ref>.


البته در بعضی [[روایات]] به جای کلمه [[هلاکت]]، [[ارتداد]] آمده است که پس از [[رحلت پیامبر]] به غیر از پنج یا هفت نفر بقیه [[مردم]] [[مرتد]] شدند<ref>رجال کشی، ص۶، ح۱۶ شرح حال سلمان و معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۲۶ {{عربی|عن أبی بصیر قال قلت لأبی عبدالله: ارتد الناس إلا ثلاثة ابی ذر و سلمان و مقداد}}.</ref>.
البته در بعضی [[روایات]] به جای کلمه [[هلاکت]]، [[ارتداد]] آمده است که پس از [[رحلت پیامبر]] به غیر از پنج یا هفت نفر بقیه [[مردم]] [[مرتد]] شدند<ref>رجال کشی، ص۶، ح۱۶ شرح حال سلمان و معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۲۶ {{عربی|عن أبی بصیر قال قلت لأبی عبدالله: ارتد الناس إلا ثلاثة ابی ذر و سلمان و مقداد}}.</ref>.


توضیح [[هلاکت]] و یا [[ارتداد]] [[مردم]] بعد از [[رسول خدا]]{{صل}} در بعضی [[احادیث]] بیان شده است، که مراد از [[ارتداد]] و [[هلاکت]] [[کفر]] و شرکی که [[احکام]] خاص دارد و مهدورالدم است نمی‌باشد بلکه مراد از [[ارتداد]] این است که [[حق]] [[ولایت و خلافت]] [[بلافصل]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} را [[انکار]] کردند و با این که از [[رسول خدا]]{{صل}} در [[غدیرخم]] شنیدند و در [[آیات]] و [[سخنان پیامبر]]{{صل}} در موارد دیگر متوجه شدند که [[خلافت بلافصل]] و [[ولایت امیر المؤمنین]]{{ع}} قطعی و حتمی است، اما همه پس از [[رحلت پیامبر]]{{صل}} یا [[سکوت]] کردند و یا [[حق ولایت]] آن [[حضرت]] را فدای [[مصالح]] خیالی و یا مطامع [[دنیایی]] خود کردند و خود را از [[حق]]، دور نگاه داشتند پس هلاک شدند و [[مرتد]] گشتند<ref>توضیح ارتداد، در مقدمه همین اثر آمده است.</ref>.
توضیح [[هلاکت]] و یا [[ارتداد]] [[مردم]] بعد از [[رسول خدا]] {{صل}} در بعضی [[احادیث]] بیان شده است، که مراد از [[ارتداد]] و [[هلاکت]] [[کفر]] و شرکی که [[احکام]] خاص دارد و مهدورالدم است نمی‌باشد بلکه مراد از [[ارتداد]] این است که [[حق]] [[ولایت و خلافت]] [[بلافصل]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} را [[انکار]] کردند و با این که از [[رسول خدا]] {{صل}} در [[غدیرخم]] شنیدند و در [[آیات]] و [[سخنان پیامبر]] {{صل}} در موارد دیگر متوجه شدند که [[خلافت بلافصل]] و [[ولایت امیر المؤمنین]] {{ع}} قطعی و حتمی است، اما همه پس از [[رحلت پیامبر]] {{صل}} یا [[سکوت]] کردند و یا [[حق ولایت]] آن [[حضرت]] را فدای [[مصالح]] خیالی و یا مطامع [[دنیایی]] خود کردند و خود را از [[حق]]، دور نگاه داشتند پس هلاک شدند و [[مرتد]] گشتند<ref>توضیح ارتداد، در مقدمه همین اثر آمده است.</ref>.


اما ابو ساسان مانند برخی از [[موالیان]] [[راستین]] [[حضرت علی]]{{ع}} به زودی از [[اشتباه]] خود برگشتند و [[ولایت]] و [[امامت علی]]{{ع}} را از [[جان]] و [[دل]] پذیرا شدند.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹.</ref>
اما ابو ساسان مانند برخی از [[موالیان]] [[راستین]] [[حضرت علی]] {{ع}} به زودی از [[اشتباه]] خود برگشتند و [[ولایت]] و [[امامت علی]] {{ع}} را از [[جان]] و [[دل]] پذیرا شدند.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۸-۱۰۹.</ref>


== [[دلاوری]] ابو ساسان در [[صفین]] ==
== [[دلاوری]] ابو ساسان در [[صفین]] ==
[[امیرالمؤمنین]]{{ع}} در [[جنگ صفین]] و نیز دیگر [[جنگ‌ها]] بر اساس رسم آن زمان برای [[قبیله]] و طایفه‌ای [[فرمانده]] تعیین میکرد و [[پرچم]] آن گروه را به [[فرمانده]] آنها میداد و در آغاز [[جنگ صفین]] که اول ماه صفر ۳۷ [[هجری قمری]] بود [[حضرت علی]]{{ع}} [[عمار یاسر]] را به [[فرماندهی]] کل سواران و [[عبدالله بن بدیل]] را به [[فرماندهی]] کل پیاده [[نظام]] [[منصوب]] نمود و [[پرچم]] [[سپاه]] را به [[دست]] [[هاشم]] بن مر قال سپرد و برای گروه‌های [[بصری]] و [[یمنی]] و [[کوفی]] [[فرماندهان]] خاص قرار داد از جمله [[پرچم]] [[ربیعه]] - چه [[بصری]] و چه از [[کوفی]] [[ربیعه]] ۔ را به [[خالد بن معمر]] داد، اما [[شقیق بن ثور]] که از [[ربیعه]] [[کوفه]] بود با [[خالد بن معمر]] [[بصره]]، رقابت داشت لذا بر سر حمل [[پرچم]] گروه در میان خود به گفت وگو و [[مجادله]]. وی پرداختند ولی پس از [[مذاکره]] بسیار اتفاق کردند که [[پرچم]] را ابو ساسان سرخ حمل رنگ کند. [[قبیله]] را در آن موقع [[جوانی]] [[رشید]] و [[دلاوری]] شرافتمند بود و چون پیشروی [[پرچم]] کرد، هنگامی که به [[دست]] گرفت آن را به اهتزاز در آورد و شروع به خوشش آمد.<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۵، ص۲۲۶ و وقعة صفین، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>.
[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[جنگ صفین]] و نیز دیگر [[جنگ‌ها]] بر اساس رسم آن زمان برای [[قبیله]] و طایفه‌ای [[فرمانده]] تعیین میکرد و [[پرچم]] آن گروه را به [[فرمانده]] آنها میداد و در آغاز [[جنگ صفین]] که اول ماه صفر ۳۷ [[هجری قمری]] بود [[حضرت علی]] {{ع}} [[عمار یاسر]] را به [[فرماندهی]] کل سواران و [[عبدالله بن بدیل]] را به [[فرماندهی]] کل پیاده [[نظام]] [[منصوب]] نمود و [[پرچم]] [[سپاه]] را به [[دست]] [[هاشم]] بن مر قال سپرد و برای گروه‌های [[بصری]] و [[یمنی]] و [[کوفی]] [[فرماندهان]] خاص قرار داد از جمله [[پرچم]] [[ربیعه]] - چه [[بصری]] و چه از [[کوفی]] [[ربیعه]] ۔ را به [[خالد بن معمر]] داد، اما [[شقیق بن ثور]] که از [[ربیعه]] [[کوفه]] بود با [[خالد بن معمر]] [[بصره]]، رقابت داشت لذا بر سر حمل [[پرچم]] گروه در میان خود به گفت وگو و [[مجادله]]. وی پرداختند ولی پس از [[مذاکره]] بسیار اتفاق کردند که [[پرچم]] را ابو ساسان سرخ حمل رنگ کند. [[قبیله]] را در آن موقع [[جوانی]] [[رشید]] و [[دلاوری]] شرافتمند بود و چون پیشروی [[پرچم]] کرد، هنگامی که به [[دست]] گرفت آن را به اهتزاز در آورد و شروع به خوشش آمد.<ref>شرح ابن ابی الحدید، ج۵، ص۲۲۶ و وقعة صفین، ص۲۸۹ و ۲۹۰.</ref>.


در [[نقل]] دیگری [[نصر بن مزاحم]] می‌گوید: ابو ساسان گفت: هنگامی به [[خدا]] که پیش [[حضرت علی]]{{ع}} در [[صفین]] پرچمی را به من سپرد، فرمود: "ای حضین به [[نام خدا]] پیش برو، و بدان که بر سر تو پرچمی مثل این [[پرچم]] سایه نیفکنده است؛ زیرا این [[پرچم]] [[رسول الله]]{{صل}} است"<ref>وقعة صفین، ص۳۰۰.</ref>.
در [[نقل]] دیگری [[نصر بن مزاحم]] می‌گوید: ابو ساسان گفت: هنگامی به [[خدا]] که پیش [[حضرت علی]] {{ع}} در [[صفین]] پرچمی را به من سپرد، فرمود: "ای حضین به [[نام خدا]] پیش برو، و بدان که بر سر تو پرچمی مثل این [[پرچم]] سایه نیفکنده است؛ زیرا این [[پرچم]] [[رسول الله]] {{صل}} است"<ref>وقعة صفین، ص۳۰۰.</ref>.


به نظر می‌رسد، ابو ساسان در دو نوبت [[پرچم‌دار]] [[قبیله]] [[ربیعه]] شده است: یکی از طرف سران [[قبیله]] [[ربیعه]] [[بصره]] و [[ربیعه]] [[کوفه]]، و مرتبه دوم از طرف [[امیرالمؤمنین]]{{ع}}.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref>
به نظر می‌رسد، ابو ساسان در دو نوبت [[پرچم‌دار]] [[قبیله]] [[ربیعه]] شده است: یکی از طرف سران [[قبیله]] [[ربیعه]] [[بصره]] و [[ربیعه]] [[کوفه]]، و مرتبه دوم از طرف [[امیرالمؤمنین]] {{ع}}.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۰۹-۱۱۰.</ref>


== ابو ساسان [[تسلیم]] خواست [[علی]]{{ع}} در [[حکمیت]] ==
== ابو ساسان [[تسلیم]] خواست [[علی]] {{ع}} در [[حکمیت]] ==
پس از آنکه [[معاویه]] و یارانش، در موقعی که [[شکست]] قطعی خود را در [[جنگ صفین]] [[احساس]] کرده و قرآنها را بر سر نیزه‌ها کردند و پیشنهاد [[حکمت]] دادند. سران قبیله‌های [[عراق]] هر کدام نظری دادند که [[حضرت علی]]{{ع}} به [[جنگ]] خاتمه داد و [[صلح]] کند و به [[حکمیت]] [[قرآن]] تن درهد و یا آن‌که به [[جنگ]] ادامه دهد، حضین (ابو ساسان) از جمله کسانی بود که در حمیات از نظر [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} که ادامه [[جنگ]] بود، برخاست، درباره [[فضایل امام علی]]{{ع}} سخنانی بس شیوا بیان کرد<ref>وقعة صفین، ص۴۸۵.</ref>.
پس از آنکه [[معاویه]] و یارانش، در موقعی که [[شکست]] قطعی خود را در [[جنگ صفین]] [[احساس]] کرده و قرآنها را بر سر نیزه‌ها کردند و پیشنهاد [[حکمت]] دادند. سران قبیله‌های [[عراق]] هر کدام نظری دادند که [[حضرت علی]] {{ع}} به [[جنگ]] خاتمه داد و [[صلح]] کند و به [[حکمیت]] [[قرآن]] تن درهد و یا آن‌که به [[جنگ]] ادامه دهد، حضین (ابو ساسان) از جمله کسانی بود که در حمیات از نظر [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} که ادامه [[جنگ]] بود، برخاست، درباره [[فضایل امام علی]] {{ع}} سخنانی بس شیوا بیان کرد<ref>وقعة صفین، ص۴۸۵.</ref>.


اما سخنان [[امیرمؤمنان]]{{ع}} و ابو ساسان و دیگر [[یاران]] با اخلاصش اثر نکرد و با [[اصرار]] [[اشعث بن قیس]] و [[قاریان]] [[قرآن]] و هیاهوی دو چهره‌ها و افراد [[نادان]] در [[سپاه]] [[حضرت علی]]{{ع}} کار به [[حکمیت]] کشید، و آنچه نباید بشود، شد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>
اما سخنان [[امیرمؤمنان]] {{ع}} و ابو ساسان و دیگر [[یاران]] با اخلاصش اثر نکرد و با [[اصرار]] [[اشعث بن قیس]] و [[قاریان]] [[قرآن]] و هیاهوی دو چهره‌ها و افراد [[نادان]] در [[سپاه]] [[حضرت علی]] {{ع}} کار به [[حکمیت]] کشید، و آنچه نباید بشود، شد.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۱۰-۱۱۱.</ref>


== ابو ساسان پس از [[شهادت امیرمؤمنان]]{{ع}} ==
== ابو ساسان پس از [[شهادت امیرمؤمنان]] {{ع}} ==
وی پس از [[شهادت]] [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} از [[امامت]] و [[پیشوایی]] [[سبط]] اکبر، [[امام حسن مجتبی]]{{ع}} [[حمایت]] کرد و او را چون [[حضرت امیر]]{{ع}} [[حمایت]] نمود و از [[رفتار]] [[ناپسند]] کج‌روی‌های [[معاویه]] شدیدا [[انتقاد]] می‌نمود<ref>شرح بن ابی الحدید، ج۱۶، ص۱۷.</ref>. اما این که چرا ابو ساسان [[حضرت]] [[اباعبدالله الحسین]]{{ع}} را [[یاری]] نکرد و با کاروان [[حسینی]] به [[کربلا]] نیامد با این که تا سال ۹۷ زنده بوده است؟ [[تاریخ]] از آن ساکت است و به نظر مؤلف، ابو ساسان چون در [[بصره]] ساکن بود لذا از حرکت کاروان [[حسینی]] یا بی‌خبر بوده و این بی‌خبری سبب شده که [[امام]] و [[حجت خدا]] را [[یاری]] ننماید و یا آن‌که شرایط حرکت به سوی آن [[حضرت]] برایش فراهم نبوده است، والله العالم.
وی پس از [[شهادت]] [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} از [[امامت]] و [[پیشوایی]] [[سبط]] اکبر، [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} [[حمایت]] کرد و او را چون [[حضرت امیر]] {{ع}} [[حمایت]] نمود و از [[رفتار]] [[ناپسند]] کج‌روی‌های [[معاویه]] شدیدا [[انتقاد]] می‌نمود<ref>شرح بن ابی الحدید، ج۱۶، ص۱۷.</ref>. اما این که چرا ابو ساسان [[حضرت]] [[اباعبدالله الحسین]] {{ع}} را [[یاری]] نکرد و با کاروان [[حسینی]] به [[کربلا]] نیامد با این که تا سال ۹۷ زنده بوده است؟ [[تاریخ]] از آن ساکت است و به نظر مؤلف، ابو ساسان چون در [[بصره]] ساکن بود لذا از حرکت کاروان [[حسینی]] یا بی‌خبر بوده و این بی‌خبری سبب شده که [[امام]] و [[حجت خدا]] را [[یاری]] ننماید و یا آن‌که شرایط حرکت به سوی آن [[حضرت]] برایش فراهم نبوده است، والله العالم.


او سرانجام به سال ۹۷ یا ۱۰۰ [[هجری]] با دلی پر از [[ایمان]] به [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} و [[خاندان]] [[اهل بیت پیامبر]]{{ع}} درگذشت<ref>ر. ک: تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۶۰ و قاموس الرجال، ج۳، ص۵۶۹.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۱۱.</ref>
او سرانجام به سال ۹۷ یا ۱۰۰ [[هجری]] با دلی پر از [[ایمان]] به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و [[خاندان]] [[اهل بیت پیامبر]] {{ع}} درگذشت<ref>ر. ک: تهذیب التهذیب، ج۲، ص۳۶۰ و قاموس الرجال، ج۳، ص۵۶۹.</ref><ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام علی ج۱ (کتاب)|اصحاب امام علی]]، ج۱، ص۱۱۱.</ref>


== مشایخ در روایت ==
== مشایخ در روایت ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش