ازدواج در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[تشکیل خانواده]] در [[سنت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} اعتبار و ارزشی ویژه دارد. تلقی آن [[حضرت]] از [[خانواده]] و اینکه این بنیاد چگونه بنیادی است و با آن چگونه باید [[رفتار]] کرد، موجب [[شگفتی]] است. تعابیر [[رسول خدا]] {{صل}} در اهمیت این بنیاد و جایگاه آن، والاترین تعابیر است، به گونه‌ای که هیچ‌چیز با آن قابل [[قیاس]] نیست، چنان‌که از آن حضرت [[روایت]] شده است که فرمود: {{متن حدیث|مَا بُنِيَ‏ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِنَاءٌ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَعَزُّ مِنَ التَّزْوِيجِ}}<ref>«هیچ بنایی در [[اسلام]] پایه‌گذاری نشده است که در پیشگاه خدای عز و جل محبوب‌تر و ارجمندتر از تشکیل خانواده باشد.» محمد باقر المجلسی، بحار الانوار الجامعة لعلوم الأئمة الأطهار، الطبعة الثالثة، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۱۰۳، ص۲۲۲؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۲-۱۵۳.</ref>

در میان همه بنیادها، بنیادی نیست که این اندازه [[محبوب]] و [[مرضی]] [[خداوند]] باشد؛ و خانواده زیباترین و رو به کمال‌ترین مجموعه‌ای است که در هستی وجود دارد. [[صفوان بن مهران]]<ref>صفوان بن مهران جمال از اصحاب امام صادق و امام کاظم {{عم}} و از شخصیت‌های برجسته و مورد اعتماد بوده است، چنان‌که شیخ مفید در کتاب الارشاد در فصل نص بر امامت امام کاظم {{ع}} از جانب امام صادق {{ع}}، آورده است که او از جمله شیوخ اصحاب حضرت صادق {{ع}} و از خواص اصحاب و از موثقان فقها و صالحان درگاه آن حضرت بوده است. ر. ک: أبو عبدالله محمد بن النعمان البغدادی الملقب بالمفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، صححه و أخرجه السید کاظم الموسوی المیاموی، دارالکتب الاسلامیة، طهران، ۱۳۷۷ ق. ص۲۷۰؛ أبوالعباس احمد بن علی بن العباس النجاشی، رجال النجاشی، تحقیق السید موسی الشبیری الزنجانی، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۷ ق. ص۱۹۸؛ أبوجعفر محمد بن الحسن الطوسی، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، دانشگاه مشهد، ۱۳۵۱ ش. ص۱۷۱؛ همو، اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، صححه و علق علیه و قدم له حسن المصطفوی، انتشارات دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ ش. ص۴۴۰-۴۴۱؛ زکی الدین المولی عنایة الله بن علی القهپائی، مجمع الرجال، الطبعة الثانیة، مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، ۱۳۶۴ ش. ج۳، ص۲۱۵-۲۱۶؛ السید أبوالقاسم الموسوی الخوئی، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، دار الزهراء، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۹، ص۱۲۱-۱۲۳؛ أبوطالب التجلیل التبریزی، معجم الثقات و ترتیب الطبقات، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ ق. ص۶۵.</ref> از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] گفت: [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَا مِنْ شَيْ‏ءٍ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ‏ بَيْتٍ‏ يُعْمَرُ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِالنِّكَاحِ‏}}<ref>«هیچ‌چیز نزد خدای عز و جل محبوب‌تر از خانه‌ای نیست که با [[ازدواج]] آباد گردد.» أبوجعفر محمد بن یعقوب الکلینی، الکافی، صححه و علق علیه علی اکبر الغفاری، دارالکتب الاسلامیة، طهران، ۱۳۸۸ ق. ج۵، ص۳۲۸؛ احمد بن فهد الحلی، المهذب البارع، تحقیق آقا مجتبی العراقی، الطبعة الاولی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۱۱ ق. ج۳، ص۱۶۳؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵؛ احمد بن محمد مهدی النراقی، مستند الشیعة، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، ۱۴۱۹ ق. ج۱۶، ص۱۲.</ref>.

[[پیامبر اکرم]] {{صل}} جایگاه [[خانواده]] را چنین معرفی کرده است تا به [[درستی]] مشخص شود که هیچ بنیانی در هستی - از نظر ارزشی - با آن [[برابری]] نمی‌کند. دراین‌باره از [[امام باقر]] {{ع}} چنین روایت شده است: {{متن حدیث|لَيْسَ‏ شَيْ‏ءٌ مُبَاحٌ‏ أَحَبَّ‏ إِلَى‏ اللَّهِ‏ مِنَ‏ النِّكَاحِ‏}}<ref>«هیچ‌چیز مباحی در پیشگاه [[خداوند]] محبوب‌تر از ازدواج نیست.» مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۴؛ السید حسین الطباطبائی البروجردی، جامع أحادیث الشیعة، الطبعة الاولی، قم، ۱۴۰۹ ق. ج۲۰، ص۶.</ref>.

[[تشکیل خانواده]] از چنان جایگاهی برخوردار است که یکی از منازل [[رحمت الهی]] شمرده شده است؛ هم جلوه [[رحمت]] خداست و هم وسیله [[نزول]] رحمت الهی است. پیام‌آور رحمت و [[برکت]]، [[رسول]] [[ختمی مرتبت]] {{صل}} فرموده است: {{متن حدیث|يُفَتَّحُ‏ أَبْوَابُ‏ السَّمَاءِ بِالرَّحْمَةِ فِي‏ أَرْبَعِ‏ مَوَاضِعَ‏ عِنْدَ نُزُولِ الْمَطَرِ وَ عِنْدَ نَظَرِ الْوَلَدِ فِي وَجْهِ الْوَالِدَيْنِ وَ عِنْدَ فَتْحِ بَابِ الْكَعْبَةِ وَ عِنْدَ النِّكَاحِ}}<ref>«درهای [[آسمان]] در چهار موضع از سر [[رحمت]] گشوده می‌شود: هنگام [[نزول]] [[باران]]، و هنگام نگاه کردن فرزند به چهره [[پدر]] و [[مادر]]، و هنگام گشوده شدن در [[کعبه]]، و هنگام [[ازدواج]].» محمد بن محمد الشعیری، جامع الاخبار، الطبعة الاولی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ص۹۷؛ بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۵۲.</ref>.

بر این اساس، [[تشکیل خانواده]] پذیرا شدن [[رحمت الهی]] و عمل به [[نیکوترین]] ویژگی‌های [[سنت پیامبر]] {{صل}} و [[راه و رسم]] والای آن [[حضرت]] است. [[رسول خدا]] {{صل}} سفارش می‌کرد که پیروانش بدو [[تأسی]] کنند و این [[سنت]] [[نیکو]] را به [[درستی]] پاس بدارند؛ و می‌فرمود: {{متن حدیث|النِّكَاحُ‏ سُنَّتِي‏ فَمَنْ‏ رَغِبَ‏ عَنْ‏ سُنَّتِي‏ فَلَيْسَ‏ مِنِّي‏}}<ref>«ازدواج سنت من است، پس هر که به سنت من پشت کند، از من نیست.» شمس‌الدین أبو بکر محمد بن احمد بن سهل السرخسی، المبسوط، دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ج۴، ص۱۹۳؛ أبوبکر بن مسعود الکاشانی، بدائع الصنائع، الطبعة الاولی، المکتبة الحبیبیة، پاکستان، ۱۴۰۹ ق. ج۲، ص۲۲۹؛ جامع الاخبار، ص۹۷؛ بحار الانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۰؛ بدین صورت نیز وارد شده است: {{متن حدیث|النکاح سنتی فمن لم یعمل بسنتی فلیس منی‏}}. (ازدواج سنت من است، پس هر که به سنت من عمل نکند از من نیست). علاءالدین بن حسام الدین المتقی الهندی، کنزالعمال فی أحادیث الأقوال و الأفعال، مؤسسة الرسالة، بیروت، ۱۴۰۹ ق. ج۱۶، ص۲۷۱.</ref>.

[[راه و رسم پیامبر]] {{صل}} در تشکیل خانواده، خود [[بهترین]] مشوق در به وجود آوردن نیکوترین بنیان‌ها است. از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است که رسول خدا {{صل}} فرمود: {{متن حدیث|مَنْ‏ أَحَبَّ‏ أَنْ‏ يَكُونَ‏ عَلَى‏ فِطْرَتِي‏ فَلْيَسْتَنَّ بِسُنَّتِي فَإِنَّ مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحَ}}<ref>أبوعلی محمد بن الأشعث الکوفی، الجعفریات (الاشعثیات)، مکتبة نینوی الحدیثة، طهران، ص۸۹؛ أبوحنیفة النعمان بن محمد التمیمی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، دارالمعارف، القاهرة، ۱۳۸۹ ق. ج۲، ص۱۸۹؛ ضیاءالدین أبوالرضا فضل الله بن علی الحسنی الراوندی، ترتیب نوادر الراوندی، الطبعة الاولی، مؤسسة البلاغ، بیروت، ۱۴۰۸ ق. ص۱۱۴؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۷۴؛ بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۲۲؛ مستدرک الوسائل، ج۱۴، ص۱۴۹. بدین صورت نیز وارد شده است: {{متن حدیث|مَنْ‏ أَحَبَّ‏ فِطْرَتِي‏ فَلْيَسْتَنَ‏ بِسُنَّتِي‏ وَ [إنَّ] مِنْ سُنَّتِيَ النِّكَاحُ}} (هر که آیین مرا دوست دارد البته باید از سنت من پیروی کند و در راه من گام زند، و از جمله سنت‌های من ازدواج است). محمد بن ادریس الشافعی، کتاب الأم، اشرف علی طبعه و باشر تصحیحه محمد زهری النجار، دارالمعرفة، بیروت، ج۵، ص۱۵۴؛ أبو بکر عبدالرزاق بن همام الصنعانی، المصنف، عنی بتحقیق نصوصه و تخریج أحادیثه و التعلیق علیه حبیب الرحمن الاعظمی، الطبعة الثانیة، من منشورات المجلس العلمی، المکتب الاسلامی، بیروت، ۱۴۰۳ ق. ج۶، ص۱۶۹؛ الکافی، ج۵، ص۴۹۴؛ أبو بکر احمد بن علی الرازی الجصاص، احکام القرآن، الطبعة الاولی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ ق. ج۳، ص۴۱۴؛ أبو بکر احمد بن الحسین البیهقی، السنن الکبری، دارالمعرفة، بیروت، ج۷، ص۷۸؛ عبدالعزیز بن البراج الطرابلسی، المهذب، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۶ ق. ج۲، ص۱۷۸؛ أبو القاسم علی بن الحسن المعروف بابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، الطبعة الاولی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۵-۱۴۱۹ ق. ج۶۱، ص۲۳۹؛ مکارم الاخلاق، ص۱۹۶؛ نور الدین علی بن أبی بکر الهیثمی، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، دارالکتاب العربی، بیروت، ۱۴۰۲ ق. ج۴، ص۲۵۲؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۲۷۲.</ref>.

[[تشکیل خانواده]] در نگاه [[پیامبر]] {{صل}} چنان والا و گرانقدر است که هیچ‌چیز با آن [[برابری]] نمی‌کند و اگر جایگاه [[خانواده]] در هستی به [[درستی]] دریافت شود و این [[حقیقت]] [[ادراک]] گردد که بدون [[سلامت]] و [[صلابت]] آن، هیچ مجموعه [[انسانی]] [[قادر]] به [[سیر]] کمالی نیست، آن‌گاه روشن می‌شود که چرا [[پیامبر اکرم]] {{صل}} درباره خانواده چنین تعابیری بیان فرموده است و چرا [[گسستن]] این مجموعه نزد [[خداوند]] از هر کاری منفورتر و مطرودتر است، چنان‌که بر زبان پیام‌آور [[حق]] آمده است: {{متن حدیث|مَا مِنْ شَيْ‏ءٍ أَبْغَضَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ‏ بَيْتٍ‏ يُخْرَبُ‏ فِي‏ الْإِسْلَامِ‏ بِالْفُرْقَةِ يَعْنِي الطَّلَاقَ}}<ref>«هیچ‌چیز نزد [[خدای عزوجل]] منفورتر از این نیست که خانه‌ای در [[اسلام]] با جدایی ([[طلاق]]) از هم متلاشی گردد.» الکافی، ج۵، ص۳۲۸؛ المهذب البارع، ج۳، ص۱۶۳؛ محمد بن علی بن ابراهیم الاحسائی المعروف با بن أبی جمهور، عوالی اللآلی العزیزیة فی الاحادیث الدینیة، قدم له شهاب الدین المرعشی النجفی، مطبعة سید الشهداء، قم، ۱۴۰۳ ق. ج۳، ص۲۸۸؛ وسائل الشیعة، ج۱۴، ص۵.</ref>.

[[فروپاشی]] کانون [[خانواده]] چنان [[نکوهیده]] است که [[امام صادق]] {{ع}} فرموده است: {{متن حدیث|تَزَوَّجُوا وَ لَا تُطَلِّقُوا فَإِنَّ الطَّلَاقَ يَهْتَزُّ مِنْهُ الْعَرْشُ}}<ref>«[[ازدواج]] کنید ولی جدایی حاصل نکنید که [[عرش]] [[[الهی]]]از جدایی به لرزه درمی‌آید.» أمین الاسلام أبوعلی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مکتبة المرعشی النجفی، قم، ۱۴۰۳ ق. ج۵، ص۳۰۴؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۲۸۸؛ مکارم الاخلاق، ص۱۹۷؛ أبوعبدالله محمد بن احمد القرطبی الانصاری، الجامع لاحکام القرآن، تصحیح أبواسحاق ابراهیم اطفیش، دارالکتب المصریة، ۱۳۷۶ ق. افست دار احیاء التراث العربی، بیروت، ج۱۸، ص۱۴۹؛ جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر السیوطی، الجامع الصغیر فی أحادیث البشیر النذیر، الطبعة الاولی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۱ ق. ج۱، ص۵۰۵.</ref>.

[[رسول خدا]] {{صل}} نیز می‌فرمود: «زن بد، عذر شوهرش را نمی‌پذیرد خطاهایش را نمی‌بخشد»<ref>بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۲۳۵.</ref>.

[[محبت]]، امری [[قلبی]] است، ولی تا در قالب [[رفتارها]] و واکنش‌های متقابل نمود نیابد، کسی از آن [[آگاه]] نمی‌شود. برخی با این [[فکر]] که من همسرم را دوست دارم و [[خدا]] نیز می‌داند، پس چه نیازی است او را از این علاقه آگاه کنم، از محبت کردن به همسر خود [[غافل]] می‌شوند، در حالی که بنا بر [[روایت]] [[امامان معصوم]] {{عم}}، [[دوست داشتن]] تنها کافی نیست، بلکه باید همسر را از [[میزان]] [[عشق]] و مهربانی خود باخبر سازیم.

[[رسول اکرم]] {{صل}} می‌فرماید:

[[رسول خدا]] {{صل}}، این [[زیباترین]] پیوند را یک [[سنت]] [[محمدی]] می‌داند و دیگران را نیز به انجام آن [[تشویق]] می‌کند:

[[جوانی]] [[خدمت]] [[پیامبر]] آمد و در محضر ایشان، اظهار نیاز کرد. [[رسول خدا]] {{صل}} به او پیشنهاد داد که ازدواج کند. آن [[جوان]] از آنکه دوباره نزد رسول خدا {{صل}} برود و درخواست خویش را مطرح کند، [[شرم]] داشت. در آن حال، مردی از [[انصار]] او را دید و گفت: دختر خوش چهره‌ای دارم، می‌خواهم او را به ازدواج تو درآورم! آنگاه آن جوان با دختر [[مرد]] [[انصاری]] ازدواج کرد و در پرتو این پیوند، [[رحمت]] و [[فضل الهی]] بر زندگی‌شان سایه افکند و در زندگی زناشویی‌شان [[گشایش]] فراهم آمد. روزی آن جوان [[خدمت پیامبر خدا]] آمد و ایشان را از ماجرای خویش [[آگاه]] کرد. پیامبر پس از شنیدن ماجرای این جوان فرمود: «[[جوانان]] بر شما باد که ازدواج کنید»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص۲۵.</ref>.

جوانی نزد پیامبر آمد و از ایشان درباره ازدواج رهنمود خواست. رسول خدا {{صل}} فرمود:

[[رسول خدا]] {{صل}}، [[مؤمنان]] را هم‌شأن و همتای هم می‌دانست. از نگاه ایشان، [[ایمان]]، [[بهترین]] ملاک برای [[گزینش]] [[همسر]] است. داستان [[ازدواج]] جویبر و ذلفا ترجمان این [[اندیشه]] [[نبوی]] است. جویبر مردی سیاه‌پوست و [[فقیر]] از [[اهل]] یمامه بود که به حضور [[پیامبر]] شتافت و با [[اشتیاق]] [[اسلام]] آورد. رسول خدا {{صل}} او را مورد [[تفقد]] قرار می‌داد و [[لباس]] و غذای او و [[اصحاب صفه]] را فراهم می‌کرد. روزی پیامبر نگاهی به جویبر کرد و فرمود: جویبر! چه خوب بود که همسری [[اختیار]] می‌کردی تا هم [[غرایز]] جنسی‌ات برآورده شود و هم در [[امور دنیا]] و [[آخرت]] شریکی داشته باشی.

جویبر گفت: ای [[پیامبر خدا]]! پدرم و مادرم فدایت! کدام [[زن]] حاضر است به همسری من تن در دهد؟ نه حسب و نسبی دارم و نه [[مال]] و جمالی. پیامبر فرمود: ای جویبر! [[خداوند]] [[جهان]] به [[برکت]] [[دین اسلام]]، آن کسی را که در [[جاهلیت]] [[شرافت]] داشت، [[پست]] کرد و کسانی را که پست بودند، شرافت داد. امروز همه [[مردم]]، سفید، سیاه، [[قریش]]، [[عرب]] و [[عجم]] برابرند و همه [[فرزندان آدم]] هستند و [[آدم]] هم از [[خاک]] [[آفریده]] شده است. جویبر! من برای هیچ کدام از [[مسلمانان]]، نسبت به دیگری فضیلتی نمی‌بینم، جز برای آنکه [[تقوا]] و فرمانبرداری‌اش در پیشگاه [[خدا]] بیشتر باشد. جویبر! هم اکنون نزد [[زیاد بن لبید]] که [[شریف]] مردم [[قبیله]] [[بنی بیاضه]] است، می‌روی و به او می‌گویی: رسول خدا {{صل}} مرا فرستاده و دستور داده است که دخترت ذلفا را به [[عقد]] جویبر درآوری!

جویبر نیز با [[خوشحالی]] به سوی [[خانه]] زیاد روانه شد. وقتی وارد خانه او شد، گروه زیادی از بستگان وی پیرامونش نشسته بودند و گفت وگو می‌کردند. جویبر اجازه ورود خواست و [[پیام پیامبر]] را این گونه به زیاد بن لبید [[ابلاغ]] کرد: رسول خدا {{صل}} پیغام داده است که ذلفا را به عقد من درآوری!

[[پدر]] ذلفا گفت: آیا پیامبر خدا تو را برای [[ابلاغ]] این [[پیام]] فرستاده است. جویبر گفت: آری! من سخن [[دروغ]] به [[رسول خدا]] {{صل}} نسبت نمی‌دهم. [[پدر]] دختر گفت: ما [[دختران]] خود را به اشخاصی که هم [[شأن]] ما نیستند، تزویج نمی‌کنیم! برگرد تا خودم نزد [[پیامبر]] بیایم و عذر خود را بگویم. جویبر ناراحت شد و بازگشت. در آن حال، ذلفا نزد پدر آمد و پرسید: پدر [[جان]]! چه گفت وگویی با جویبر داشتی؟ پدر گفت: او می‌گوید پیامبر مرا فرستاده است که ذلفا را به همسری من درآوری. ذلفا گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]، جویبر دروغ نمی‌گوید! کسی را بفرست تا پیش از آنکه جویبر نزد رسول خدا {{صل}} رود، او را برگرداند.

زیاد، بی‌درنگ، جویبر را از میان راه برگردانید و مورد [[احترام]] قرار داد و گفت: اینجا باش تا من برگردم. آنگاه خود به محضر رسول خدا {{صل}} رسید و گفت: پدر و مادرم فدایتان! جویبر حامل پیامی از سوی شما بود. ما [[طایفه]] [[انصار]]، دختران خود را جز به افراد هم‌شأن خود تزویج نمی‌کنیم. پیامبر فرمود: ای زیاد! جویبر، مردی با [[ایمان]] است. مرد [[مؤمن]] هم‌شأن [[زن]] [[مسلمان]] است. دخترت را به همسری جویبر درآور و از دامادی او [[ننگ]] مدار!

زیاد به [[خانه]] برگشت و گفته‌های پیامبر را به دختر رسانید، ذلفا نیز با [[خرسندی]] از نظر رسول خدا {{صل}}، به پدر چنین گفت: پدر جان! این را بدان که اگر از [[فرمان پیامبر]] خدا [[سرپیچی]] کنی، [[کافر]] خواهی شد.

چند [[حدیث]] اخیر، حاکی از برخی تلاش‌های [[پیامبر اکرم]] {{صل}} برای آسان کردن ازدواج است. [[پیامبر]] {{صل}} برای تثبیت همسانی مرد و [[زن]] با [[ایمان]]، زنانی از خانواده‌های [[ثروتمند]] و دارای [[حسب و نسب]] را به ازدواج مردانی [[فقیر]] و فرودست، اما [[دیندار]] و با [[اخلاق]] در آورده‌اند. یک نمونه، [[خواستگاری]] از ذَلفا دختر [[زیاد بن لبید]]، از بزرگان [[انصار]]، برای مردی [[بینوا]] از [[اصحاب]] صفّه<ref>مقصود، آن دسته از مهاجران فقیری هستند که در مدینه جایی و پناهی جز مسجد و پیامبر اکرم {{صل}} نداشتند.</ref> به نام جُوَیبر است. نمونه دیگر، خواستگاری از ضباعه دختر [[زبیر]] برای مقداد است. مقداد اگر چه فقیر نبوده<ref>در برخی منابع آمده که مقداد در جنگ بدر، از معدود جنگاوران صاحب اسب بوده است. این به معنای فقیر نبودن و همسانی تقریبی او با خاندان ضباعه از نظر مالی است. ر. ک: تاریخ الطبری، ج۲، ص۴۲۷ و ۴۷۸.</ref>، اما از نظر [[نسب]] و تبار با ضباعه همگونی نداشته است. وی پسر [[عمرو]] از حضرم و پدرش، هم‌پیمان [[قبیله کنده]] در [[یمن]] و آنها هم‌پیمان [[بنی زهره]] بوده‌اند. فردی مکّی به نام [[اسود بن عبد یغوث زهری]]، او را به پسرخواندگی می‌گیرد و بدین‌گونه به بنی زهره ملحق می‌شود<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۸۱، ش۷۹۷؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۴۸۰، ش۲۵۶۱؛ الجرح والتعدیل، ج۸، ص۴۲۷، ش۱۹۴۲.</ref>. این، در حالی است که ضباعه فرزند زبیر و او فرزند [[عبد المطلب]]، بزرگ [[قریش]]، بوده است. نزد [[عرب جاهلی]]، این دو نسب، برابر نبودند و پیامبر اکرم {{صل}} برای از بین بردن همین نگاه نادرست، این دو تن را به ازدواج یکدیگر در آورد. از این نظر می‌توان ازدواج این دو را به ازدواج [[تمیم داری]] با زنی از [[بنی هاشم]]<ref>ر. ک: دعائم الإسلام، ج۲، ص۱۹۹، ح۷۳۱.</ref> و یا [[زید بن حارثه]] با [[زینب بنت جحش]] مانند کرد؛ چراکه زید از [[یمن]] و پسرخوانده [[پیامبر]] {{صل}} و منتسب به [[قریش]]، ولی [[زینب]] زاده [[جحش]]، از قریش و دختر عمّه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بوده است<ref>الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۱۴.</ref>.

نتیجه سخن آنکه پیامبر اکرم {{صل}} با اقدامات یاد شده، در پی آن بودند که [[ایمان]] و [[اخلاق]] را شرط اساسی [[ازدواج]] کنند و آن را به جای [[ثروت]] و [[جاه]] و تبار بنشانند، همان نکته‌ای که خطاب به زیاد، [[پدر]] ذلفا، فرمود:

[[رسول اکرم]] {{صل}} با تبیین [[آیات قرآن]]، [[اقدام]] به [[اصلاح]] [[روابط خانوادگی]] نمود و یک [[نظام]] [[انسانی]] برای [[زن]] و مرد در [[خانواده]] ایجاد کرد.

[[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} برای [[زنان]] و مردان در [[انتخاب همسر]] به [[استقلال]] آنان [[حکم]] نمود و مخصوصاً در مورد زنان، ازدواج تحمیلی را [[باطل]] اعلام نمود.

دختری نزد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} آمد و عرض کرد: ای [[رسول خدا]]! پدرم مرا به پسر برادرش شوهر داده تا به واسطه من قدر و [[منزلت]] او را بالا برد.

پیامبر اکرم {{صل}} [[اختیار]] را به او داد که اگر خواست ازدواج را تثبیت کند وگرنه، آن را [[باطل]] کند. آن دختر عرض کرد: من کار پدرم را تثبیت می‌کنم، اما می‌خواهم [[زنان]] بدانند امر [[ازدواج]] [[دختران]] به دست [[پدران]] نیست<ref>احمد شبلی، سید محمود اسداللهی، زندگی اجتماعی از نظر اسلام، ص۳۱ و ۳۲.</ref>.

[[روایت]] شده است مردی به نام خزوم دختر خود را به [[نکاح]] مردی در آورد، در حالی که از کار پدرش ناراضی بود، پس به حضور [[رسول خدا]] {{صل}} آمد و جریان را عرض کرد. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} تزویج [[پدر]] را رد و باطل اعلام کرد<ref>احمد شبلی، سید محمود اسداللهی، زندگی اجتماعی از نظر اسلام، ص۳۳.</ref>.

و به این صورت [[پیامبر گرامی اسلام]] {{صل}} اولین مرحله ازدواج را [[اصلاح]] نمود و [[زن]] را از زنجیرهای [[جاهلی]] پدر و [[قبیله]] [[آزاد]] نمود.<ref>[[سید صفیه میرحسینی|میرحسینی]] و [[ابراهیم فلاح|فلاح]]، [[شیوه‌های مبارزه پیامبر با فرهنگ جاهلی (کتاب)|شیوه‌های مبارزه پیامبر با فرهنگ جاهلی]]، ص ۱۰۳.</ref>