اسحاق بن جعفر: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[اسحاق بن جعفر در حدیث]] - [[اسحاق بن جعفر در معارف و سیره رضوی]]| پرسش مرتبط  = }}

== مقدمه ==

[[راوی امام رضا]] {{ع}}. [[اسحاق بن جعفر صادق هاشمی علوی مدنی]]<ref>تهذیب الکمال، ج۲، ص۴۱۶؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۹۲.</ref>، [[محدث]] امامی<ref>الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق {{ع}}، ج۱، ص۱۳۶.</ref>، مکنی به ابومحمد و ملقب به مؤتمن است که گاه وی را به [[حزین]] نیز متصف کرده‌اند،؛ چراکه گفته‌اند هیچ گاه کسی او را خندان ندیده است<ref>مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۵۵۶- ۵۵۷؛ لسان المیزان، ج۱، ص۳۵۹.</ref>.

[[اسحاق]]، [[محمد]] و [[موسی کاظم]] {{ع}} از [[مادری]] ام‌ولد به نام [[حمیده بربریه]] بودند<ref>بحار الأنوار، ج۴۷، ص۲۴۱.</ref>. وی در عریض، روستایی در نزدیکی [[مدینه]]، متولد شد<ref>عمدة الطالب، ص۲۴۹.</ref>. او را شبیه‌ترین افراد به [[پیامبر اکرم]] {{صل}} دانسته‌اند<ref>عمدة الطالب، ص۲۴۹؛ سر السلسلة العلویة، ص۴۴.</ref>. [[ابو محمد]] علاوه بر [[درک]] [[امامت امام کاظم]] {{ع}}، به [[امامت]] [[برادر]] خویش [[اعتقاد]] داشت و [[نص امامت]] ایشان را از قول [[پدر]]، [[امام]] [[جعفر صادق]] {{ع}}، نقل کرده است<ref>الإرشاد، ج۲، ص۲۱۱، ۲۱۹- ۲۲۰.</ref>.

اسحاق به دلیل [[خویشاوندی]] با [[امام رضا]] {{ع}} در برخی مناسبت‌ها همراه امام رضا {{ع}} بود و مطالبی را نیز در [[دفاع]] از [[حضرت]] بیان می‌داشت. بعد از [[شهادت امام کاظم]] {{ع}} و تشکیک [[عباس]]، [[برادر امام رضا]] {{ع}}، مبنی بر عدم قبول [[کفالت]] امام رضا {{ع}} بر تمامی امور، [[برادران]]، امام رضا {{ع}} را به [[دادگاه]] [[قاضی]] ابوعمران طلحی بردند. در آن جلسه، اسحاق، عباس را به دلیل سخنان نامناسب درباره امام رضا {{ع}} [[سرزنش]] و [[عتاب]] کرد. بعد از گشوده شدن مهر وصیت‌نامه [[امام کاظم]] {{ع}}، امام، اسحاق بن جعفر {{ع}} را از جمله [[شاهدان]] بر [[عقائد]] حقه خویش و نیز شاهدی بر [[وصایت]] امام رضا {{ع}} قرار داده بود<ref>الکافی، ج۱، ص۳۱۷-۳۱۹؛ عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۱، ص۴۲-۴۴؛ الفوائد الرجالیة، ج۱، ص۴۱۶-۴۲۱.</ref>. این شواهد نشان از [[مقبولیت]] و موجه بودن اسحاق در نزد امام کاظم {{ع}} و امام رضا {{ع}} دارد.

بنا به نقل [[شیخ مفید]]، اسحاق مردی از [[اهل]] [[فضل]] و [[صلاح]] و [[ورع]] و [[اجتهاد]] بود که [[مردم]] آثار و [[احادیث]] بسیاری از او نقل کرده‌اند<ref>الإرشاد، ج۲، ص۲۱۱؛ إعلام الوری، ج۱، ص۵۴۸؛ فائق المقال، ص۸۸؛ منتهی المقال، ج۲، ص۱۹.</ref>. به دلیل همین [[صفات نیکو]] وی [[ثقه]] و [[ممدوح]] دانسته شده است<ref>أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۶۹؛ وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۳۱۶؛ الوجیزة فی الرجال، ص۲۸؛ الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق {{ع}}، ج۱، ص۱۳۶.</ref>، به گونه‌ای که رجالیون [[اهل سنت]] نیز از او با [[نیکی]] یاد کرده و وی را مقبول دانسته‌اند<ref>الکاشف، ج۱، ص۲۳۵.</ref>. چنان که ابن‌حبان وی را در زمره ثقات آورده<ref>کتاب الثقات، ج۸، ص۱۱۱.</ref> و ابن‌معین او را [[صدوق]] دانسته است<ref>تاریخ ابن‌معین، دارمی، ص۷۴؛ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۲۱۵؛ تقریب التهذیب، ج۱، ص۸۰.</ref>. همچنین زمانی که این کاسب از او [[نقل حدیث]] می‌کرد، وی را الثقة الرضی<ref>الفوائد الرجالیة، ج۴، ص۶۶؛ عوالم العلوم، ج۲۰، ص۹۲۶.</ref> و [[سفیان]] بن عیینه، الثقة [[الرضا]]<ref>الصواعق المحرقة، ص۱۶۹؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۶۸؛ سر السلسلة العلویة، ص۴۴.</ref> صفت داده‌اند.

[[شیخ طوسی]] [[ابو محمد]] را در زمره [[اصحاب امام باقر]] {{ع}} و [[امام صادق]] {{ع}} یاد کرده<ref>رجال الطوسی، ص۱۲۵، ۱۶۱.</ref> و برقی او را جزو [[اصحاب امام کاظم]] {{ع}} نیز آورده است<ref>کتاب الرجال، برقی، ص۱۰، ۴۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۲۰۳.</ref>.

[[اسحاق]] احادیثی چون [[ایمان ابوطالب]]، حمل [[مادران]] [[ائمه]] {{عم}}، [[امامت امام کاظم]] {{ع}} و... از [[پدر]] و [[برادر]] خویش، [[موسی کاظم]] {{ع}}، و [[امام رضا]] {{ع}} شنیده و نقل کرده است<ref>الأمالی، طوسی، ص۲۲۳؛ روضة المتقین، ج۱۲، ص۲۱۹؛ المحاسن، ج۲، ص۶۴۰.</ref>. وی از افرادی چون [[سعید بن مسلم بن بانک]]، [[صالح بن معاویة بن عبدالله بن ابی‌طالب]]، [[عبدالله بن جعفر المخرمی]] و... نیز [[روایت]] کرده<ref>تهذیب التهذیب، ج۱، ص۲۰۰؛ تاریخ الإسلام، ذهبی، ج۱۳، ص۹۳.</ref> و کسانی مانند [[محمد بن اسحاق]]، فرزندش، [[اسماعیل بن محمد بن اسحاق]]، نوه‌اش و [[ابوهاشم بن کاسب]] از او روایت کرده‌اند<ref>تهذیب الکمال، ج۲، ص۴۱۶.</ref>.

اسحاق با نفیسه دختر [[حسن بن زید]] از [[نوادگان]] [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} [[ازدواج]] کرد<ref>مستدرک سفینة البحار، ج۹، ص۳۹۹.</ref>. [[قاسم]] و [[ام‌کلثوم]] [[فرزندان]] وی از نفیسه بودند که نسلی از آنها باقی نمانده است. بنورقی در [[مصر]]، [[بنو زهره]] در [[حلب]] و [[بنو حارث]] در [[ری]]، از [[نسل]] [[اسحاق]] از دیگر [[فرزندان]] وی‌اند<ref>عمدة الطالب، ص۲۵۰؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۲۶۸.</ref>. در [[سال ۱۹۵ق]] اسحاق و نفیسه بنت [[الحسن]] ابتدا به [[زیارت]] [[حضرت ابراهیم]] {{ع}}<ref>منتهی الآمال، ج۲، ص۱۴۱۷.</ref> و سپس به [[فسطاط]] [[مصر]] رفتند و در آنجا سکنا گزیدند. نفیسه به [[سال ۲۰۸ ق]] [[وفات]] یافت و با [[اصرار]] [[مردم مصر]] در همان [[شهر]] در مکانی به نام درب السباع، محله‌ای بین مصر و قاهره، [[دفن]] گردید<ref>وفیات الأعیان، ج۵، ص۴۲۴؛ مرآة الجنان، ج۲، ص۳۳؛ حسن المحاضرة، ج۱، ص۴۲۰.</ref>، اما اسحاق به همراه دو فرزندش به [[مدینه]] مراجعت کرد<ref>ریاحین الشریعة، ج۵، ص۸۵.</ref>.

از [[زمان]] وفات وی در منابع ذکری به میان نیامده است، البته وی تا [[سال ۲۰۸ق]] در قید [[حیات]] بوده است. از طرفی دیگر بنا به فرموده [[امام رضا]] {{ع}}، مبنی بر وفات اسحاق پیش از برادرش [[محمد بن جعفر]] {{ع}}<ref>عیون أخبار الرضا {{ع}}، ج۲، ص۲۲۳؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۵۵.</ref>، وی قبل از [[سال ۲۰۳ق]]، زمان وفات محمد بن جعفر {{ع}}، از [[دنیا]] رفته است. چنان که [[خراسانی]] در اکلیل المنهج با استناد به این [[روایت]] زمان وفات وی را در عصر [[امامت امام رضا]] {{ع}} می‌داند<ref>إکلیل المنهج، ص۱۳۳.</ref>. بنابر این گزارش [[قطعی]] از زمان وفات اسحاق در منابع موجود نیست.<ref>[[زهرا مقدسی|مقدسی، زهرا]]، [[اسحاق بن جعفر - مقدسی (مقاله)|مقاله «اسحاق بن جعفر»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام رضا ج۲]] ص ۱۵۵.</ref>

== جستارهای وابسته ==